Lögberg - 03.11.1900, Blaðsíða 1

fyr> 'vid
■ Air-Tight Ofnar i
$3.oo
og upp.
Red tt Blue Trading Stampe.
ANDERSON & THOMAS,
638 Nain Str. é
k. %'%%'%%%%%%%%%%%%%%% %~i
Lampar
V d h'M’öm fengid n<ttupplag af nýjum l^mp-
nm fýrir gott verd, s m verda seldir ntjóg
ódvrt ltomid oít akodid híí.
nm fýrir gott verd, « m ve
ódýrt komid og skodid þsi.
fíed & B/ue Trading Stamps.
ANDERSON & THOMAS,
• Hardware Merchants, - 538 Main Str. #
4*%. %-%'%%/%'%'%'%-%%/%%'%%%-%%'%'%~'w
13. AR.
Winnipeg, Man., Laugardaginn 3. nóvember 1900.
NR. 44 A
Selkirk kjördæmið.
þingmannsefni afturhalds-
manna,1 Mr.\’ Haslam, rhefurj haldið
fundi víðsvegar um kjördærnið, en
ekki'fengið mikin byr. þ ir á meS-
al hélt hann fund í Selkirk nýlega
og 3, fundi 1 Nýja-íslandi. Mr.
Haslam hefur einungis verið um 4
ár í Manitoba, og hefur grætt hér
uokkurt fé á að kaupa land.sem var
í lágu verði eftir ráðsmensku aftur-
halds-stjórnarinnnr, en sem steig
mjög í verði við breytinguna, er
varð á þegar Laurier-stjórnin komst
til valda. Hann hefur þannig grætt
á velgengninni, er kom með Laurier-
stjórninni, en styður nú samt þann
flokk sem mundi hnekkja þessari
velgengni, ef hann kæmist aftur til
valda. þetta er nokkuð einkenni-
leg afstaða.% Á fundunum í Selkirk
og Nýja-íslandi var Mr. Haslám að
hjala um fiskiveiða-málið og 'gaf í
skyn, að hann hefði verið að kynna
sér það í langan undanfarinn tima,
en það, sem ,hann sagði um málið,
sýndi,’ að - maðurinn botnaði ekki
lifandi vitund f því. þegar hann
var spurður að, hvað hann ftliti að
þyrfti að gera í þessu mikilsvarð-
andi máli, hafði hann ekki annaö að
segja en það, að hann væri því
hlyntur, að menn, sem búa við
Winnipeg-vatn, ættu að fá leyfi til
að fiska! Eins og þeir hefðu ekki
fengið leyfi til þess að undanförnu!
þetta er maðurinn, sem þykist ætla
að rétta hluta fiskimanna við Winni-
peg-vatn.
í þessu sambandi er rétt að
geta þess, að það var afturhalds-
stjórnin sáluga sem kom fiskiveiða-
málunum| í það óefni, sem’þau eru
nú í. Hún bjó til reglugjörðina,
sem leyfir hinumj stóru félögum að
veiða undir hinum svonefndu „com-
mercial" eða verzlunar-leyfum. Aft-
urhalds-stjórnin bygði upp þá ein-
okun, sem nú á sér stað í fiskiveið-
unum á vatninu, eins og aðra ein-
okun í Canada. Laurier-stjórnin
er nú að undirbúa að breyta reglu-
gjörðinni fiskimönnunum í hag, eft-
ir að hafa sent menn til þess að
rannsaka spursmálið, samkvæmt
bænarskrá, er henni var send í síð-
astl. maí um þetta efni. Ef aftur-
halds-flokkurinn skyldi komast til
valda aftur, má búast við, að ekkert
verði úr þessum umbótum, heldur
verði einveldið magnað sem mest.
Annars hafði Mr. Haslam ekk
ert að segja í umbóta-áttina. Hann
bara nfddi mótstöðumann sinn per
sónulega, og tugði upp þessa gömlu
ósanninda-tuggu afturhaldsmanna
um Laurier-stjórnina, en hafði ekk-
ert að bjóða nema Tupper og vernd-
artolla, sem hann eltir eins og fylgi
spakur sendill.
þingmannsefni frjálslynda flokks
ins, Mr. W. F. McCreary, hefur einn
ig haldið fundi um þvert og endi-
langt kjördæmið og fær hvervetna
hinar beztu viðtökur. þar á meðal
hélt hann fund 1 Selkirk fyrir
nokkru, og fjóra fundi i Nýja ísl. í
vikunni sem leið. Mr. McCreary
hefur átt heima í Manitoba t meir
en 20 ár, og var bæjarráðsmaður hér
í Winnipeg f nokkur ár og borgar-
stjóri í eitt ár — var þannig kosinn
í hina hæstu stöðu, sem íbúar höf-
uðstaðar fylkisins geta veitt nokkr-
um menni. Hann hefur ætíð verið
og er mjög hlyntur verkamönnum
og Lwndum, og hann er maðurinn
sem kom því á, að þeir „contractor"-
ar, sem vinna verk fyrir Winnipeg-
bæ, verða að borga algengum verka-
mönnum $1.75 á dag sem lægsta
kaup, í staðinn fyrir að þessir „con-
tractor“-ar borguðu vanalega ekki
nema $1.25 á dag áður. Mr. Mc-
Creary skilur fiskiveiða-málið, og
hefur lofað að leggja fram krafta
s'na, ef hann nær kosningu, til að
fá því framgengt, sem farið var
fram á í bænarskránni í vor er leið.
Islendingar ættu þvf að greiða hon-
um atkvæði eindregið, ef þeim er
ant um að fá umbætur á fiskiveiða-
reglugjörðinni. Mr. McCreary er
mesti dugnaðarmaður og vinveittur
Isl. Hann mun því vinna að því af
alefli, að koma á nauðsynlegum um-
bótum í þeim hluta kjördæmisins,
er þeir búa í — þar á meðal að Sel-
kirk greinin af Can. Pacific-járn-
brautinni verði lögð norður að Gimli
á næsta sumri.
Umbætur Laurier-stjórnar-
innar.
í síðasta blaði byrjaði ritgjörð
með sömu fyrirsögu og hér að ofan,
og voru komnir 9 liðir af henni.
Nú kemur niðurlagið og hljóðar
sem fylgir:
10.—Burðargjald undir sendi-
bréf, innan Cacada og til allra stafa {
Bandarfkjunum, hefur verið sett nið-
ur um einn þriðja, eða úr 3c. niður 5
2c. Og til Englands og margra af
brezku nýlendunum hefur burðargjald
sendibréfa verið fært niður úr 5c. í 2o.
Póstleiðum innan Canada hefur verið
stórum fjölgað og & fjórða hucdrað
nýjum pósthúsumjbætt við, en samt
hefur póstmáladeiidin borið sig marg-
falt betur, en hún gerði nokkru sinni
éður. Afturhalda stjórnin varð æfin-
lega að leggja henni stór upphæðir é
hverju éri, en nú ber hún sjéif sinn
eigin kostnað.
11—Lénstraust Canada hefur tvö-
faldast é brezka peninga.markaðnum,
slðan Laurier-stjórnin tók við völd-
um. Afturhalds-stjórnin gat með
naumindum fengið lén með pví að
borga 3^ af hundraði, en Laurier-
stjórnint getur fengið ótakmarkað
peningalén með pví, að borga að eins
2jj af hundraðf f vöxtu.
12. —Laurier-stjórnin hefur hlynt
að smjör- og óstagerð f norðvestur
Canada, meira en nokkur sambands-
stjórn hefur éður gert. Hún befur
par é ofan útvegað markað fyrir þess-
ar vörur 1 Jspan og vfðar f Asfu, þar
sem vér höfðum engan markað éður.
13. —LanJ atjórnarinnar, sem selt
hefur verið sfðan frjélslyndi flokkur-
inn tók við völdum, hefur verið selt
til reglulegraakuryrkjumanna, manna,
sem settust að é pvf og yrktu það,
en ekki til land-„spekúlanta“ fyrir
hélfvirði, eins og étti sér stað þegar
afturhalds-stjórnin var við völdin.
14. —Qagur verkamanna hefurstór-
um batnað sfðan stjórnarskiftin urðu.
Aft uihalde-stjórnin skifti sér aldrei af
hag verkamanna , eða þeirra sérstöku
mélum, fremur en ef þeir væru hund
ar; en undir eins og frjélslyndi flokk-
urinn var tekinn við stjórninni, þé
varð breyting é þessu. t>é var farið
að gefa mélefnum þeirra alvarlegan
gaum. Tillaga var borin upp f þing
inu af stjórninni og samþykt, um að
a llir, scm taki að sér opinber störf af
sambands-stjórninni, tkuli skyldir til
að borga verkamönnum sfnum það
kaup sem sæmilegt sé ábtið f þvf
hértði eða bygðarlagi, sem verkið er
unnið. Sömuleiðis voru gerð ékvæði
þcss efnis, að þeir, sem vinnunnar
njóta,jskuli vera heimilisfastir menn
f Canada. Og enn voru . erð ékvæði
um það, fað „akkorðs“-vinna,; (piece
work) é 8tjóinarverki skyldi afnumin
með öllu. Áður fyr átti þesSi „akk-
orðs“-vinna sér óátslið stað é verk-
um stjórnarinnar. JÞá unnu stúikur
í,MoLtteal tér innjvið fstrssum ein
25c. á dag é þennan hétt. Nú verða
kJæðf gerfsin enn þeir hÍDÍr sömu að
bciga sæmilegt kaup. Ank þess sem
nú hefur , verið talið af umbótum
verkalýðnum i heg, hefur stjórnin
gefið út lög er innibÍDda f sér reglu-
gjörð um séttaleitun og samninga
milli vinnuveiteDda og verkamanna
þegar miskllð milli þeirra é sér staö
eða verkfall hefur verið'gert. Þessj
lög voru samþykt é sfðasta þingi.
Augnamið, þeirra er fyrst’íog fremst
það, að koma í veg fyrir] verkföll, en
ef það erjekki hægt, þé jað koma é
sættum á milli hlutaðeigenda, svo
fljótt semjauðið er. Ef miskliðin er
ekki orðin svo jmögnuð að 7\erkfall
hafi verið gert, þé er ætlast til að
nefud, er kalla mætti séttanefnd,
finni hlntaðeigendur að méli og reyni
að fé þé til að sættast. Geti nefndin
ekki komið é sættum, og figreiningur-
inn’gengur svo laDgt aðjjverkfall er
geit, þé hafa lögin ékvæði um eða
gera réð fyrir aðferð, sem taka má til
1 því augnamiði að leggja méllð í
gjörð.*’I>es8Í aðferð hefur mikið verið
notuð é|Eoglandi f seinni tfð, og hef-
ur jrefist óendanlega miklu betur en
gamla aðferðin, sú nefnilega, að léta
mélið með öllu hlutlaust og bfða eft-
ir að sé mélspartur vinni, sem betur
stendur að vígi f það eða það skiftið.
Verkföllin veiða færri með þessari
aðferð_en ella, og sættir verða langt
um tryggari og heilli ef þær eru
gerðarjéður en blutaðeigendur hafa
beðið stóikostlegt^fjérmunalegt tjón,
eius og æfinlega é sérjstað 1 lang-
vinnum verkföllum. E>& mfi líka telja
það með umbótura Laurier-stjórnar-
innar, verkamönnum f hag, að hún
hefur gert einn af réðgjöfum s'num
(póstmélaréðgjafann) að vinnurnéla-
rfiðgjafa (Minister of Labour), og
gegnir hann þvf embætti jafnframt
því sem hann éður hafði é hendi. Hún
hefur og létið byrja é útgéfu tlmsrits
(The Labour^Gazette), er eingöngu
fjallar um verkamanna nrálefni. Svo
hefur hún sett eftirlitsmann, sem hef-
ur það é hendi, að ferðast um landið
fram og aftur og sjá um að verka-
menn njóti þeirra léttinda, sem þeim
hafa verið ákveðin með hinni endur-
bættu löggjöf. S* maður er nú bú-
inn að ferðast 15 000—16,000 mllur
vegar, þé féu ménuði sem hann hefur
haft þennan starfa é hendi, og það eru
vfst engar skiftar skoðanir um, að
érangurinn hafi verið mjög svo góð-
ur. I>essi eftirlitsmaður er Mr. J. D.
O’Donaghue f Toronto, sem er einn
með hinum allra nafnkunnustu og
helztu verkm annaleiðtogum f Can-
ada.
15.—Laurier-stjórnin hefur gert
8tórkostlegar umbætur, þjóðinni í
hag, viðvfkjandi styrk til járnbrruta-
fólaga, þegar um nýjar jérnbrautir er
að ræða. Afturhalds-stjórnin jós fé é
béða bóga f jérnbrautafélögin, gaf
þeim heila flékana af hinu besta landi,
sem til er í Canada, fékk þeim f hend-
ur rétt til einokunar é vissum svæð-
um, og ékvað þjóðinni eða stjórninni
ekki nein réttindi eða þægindi é móti.
Lessari óréðsstefuu var undir eins
breytt þegar afturhaldsmenn hiöpuðu
úr sessi. Hinar gegndarlausu land
gjafir voru afteknar. Styrkurinn,
sem vani var að veita í peningum
var færður niður. Og ekki nóg með
það. í staðinn fyrir að jérnbrauta-
félögin voru áður fyr ekki bundin
neinumjskilyrðum, fyrir að fá styrk-
inn, þá veiða þau nú að flytja póst og
annað, er stjómin þarf að léta flytja,
frftt, sem nemur hæfilegum vöxtum
af þvf fó, sem stjórnln hefur þannig
létið af hendi. I>etta eru stórkost-
legar umbætur. Jérnbrautafólögin
fé nú aðeins þaðjsem er rétt og sann-
gjarnt, en er ekki gefiðjtækifæii til að
ræna þjóðina miljónum’ é li erju Jíri,
eins’og éður étti sér stað.
16. —StefDa stjórnarinnar viðvfkj-
andi Yukon-landinu hefur, eins og
kunnugt er, verið sú, að það skyldi
sjélft bera sinn kostnað. Og reynsl-
an hefur sýnt, að það var vel mögu
legt. Tekjurnar hafa orðið meiri en
útgjöldin, svo það hefur ekki orðið
landsjóði neitt til þyngsla, eins og
sumir afturhalds-gæðingar voru að
spé. Á érunum 1896-7 og 1898-9
var kostnaðurÍDn við Yukon-landið
samtals $2,372,340, en lekjur þaðan é
sama tfma $2,572,646. I>essi aðferð
stjórnarinnar, að léta Yukon-landið
bera sinn eigin kostnað, var óneitan-
lega hin viturlegasta, enda hafa að-
finningarnar, f tilefii af þessu, orðið
færri og færri eftir þvf sem meiri og
meiri reynsla hefur fengist. Menn
hafa orðið að viðurkenna, að það var
rétt farið að, og að Yukon-landið
gerði ekki einasta svo vel að bera
sinn eigin kostnað, bæði hvað stjórn
snertir og allskyns umbætur, er þar
hafa verið gerðar, heldur aðþað leggi
þar að auki délftinn skerf umfram f
fjérhirzlu rfkisins.
17. —Þegar Laurier-stjórnin var
búin að koma því é, að flytja ýmis-
koDar bændavörur f kælingarhólfum
á skipum og jérnbrautavögnum, þé
kom hún þvf é,að sjómenn viö austur-
ströndina geymdu beitu slna é sama
hátt og studdi þé til a'' koma þeim
umbótum é. I>að er talið, að þess-
ir sjómenn hafi tapað hér um bil
$1,500,000 é éri, sökum beituleysis,
éður en þessar nauðsynlegu umbæt-
ur voru gerðar,
18. —Reglur viðvfkjandi innfluttum
vörum eru nú miklu' betri en þær
voru. I>eir, ssm léta vörurnar af
hendi,verða að gefa sanna skýrslu um
markaðsverð é vörunum í þvf landi,
sem þær eru komnar frá, jafnframt
reikningsverðinu,sem vörunum fylgir.
l>etta hefur haft hinn æskilagasta é-
rangur f þé átt, að koma f veg fyrir
að ólag é tollgreiðslu geti étt sér stað
eða að landsjóður sé svikinn um
tekjur með þvf að rangt só skýrt frá
vöruverðinu.
19. —Stjórnin hefur' létið umbæta
og leDgja telegraf-þræði, sem eru
þjóðeign, bæði f British Columbia og
í fylkjunum austur við hafið. Tele-
graf-samband við Belleey, f sundinu é
milli Nýfundnalands og Labrador,
er f undirbúningi. Að fá það er stór
mikils virði, að dómi allra þeirra sem
vita hverja þýðingu það hefur. En
það hefur þá þýðingu, að skip, sem
fara um sundið austur og vestur,
þurfa að vera miklu skemur én tele-
graf-sarobands en ella, því eins og
allir vita, er afarlöng leið frá sundi
þessu inu til borganna Quebec og
Montreal. £>að eykur og ó égæti
þessa fyrirtækis, að sigling um sandið
verður tiltölulega hættuminni en éð-
ur. Leiðin um það er hættuleg og
vandfarin og hefur skipum oft og ein-
att hlekst þar é. í öllum slíkum til-
fellum er óneitanlega þægilegt að
geta sent hraðskeyti og létið vita, að
hjélpar þurfi við. Dessar umbætur
verð i vaíalaust vel metoar af öllum,
sem vit hafa á þýðingu þeirra og er
ant um að gera sjóferðir að og fré
landinu sem óhultastar.
20. —Á meðan afturhalds-stjórnin
var við vi)ldia, fókk hið auðuga
Standard Oil félag betri kjör ; hjé
jérnbrautum í Canada, f tilliti til flutn-
intfsgjalds, en aðrir. I>«tta var^undir
eins rftekið þegar frjalslyndi flokkur-
inn var kominn til valda. Járnbraut*.
fóíögin”verða nú að gefa öllum sln-
um viðskiftavinum sömu kjör, hvoit
sem þeir eru fétækir eða ríkir.
21.—Canada er nú f margfalt meira
éliti á Englandi, og raunar hvar sem
er, en húo var undir stjórn aftur-
haldsmanna. Slðan ófrPurinn byrj-
aði í Suður-Afríku hefur brezka
stjórnin sent vörupantanir hingað til
lands sem hlaupa allmikið é aðra roilj-
ón dollara. £>að er f fyrsta skifti
sem brezka stjórnín hefur leitað til
Canada í þeim efnum.
Margt fleira mætti nefna, sera
gert hefur veiið í umbóta éttiua, síð-
an Laurier-stjórnin kom til vald/.
En þetta, sem hér hefur vetið talið, er
meira en nóg til að sýna, að stjórnin
lætursér verulega ant um hsg s!-
þýöu manna í landinu. 1 öll þau tr
(frá 1878 til 1896) sem afturhald -
flokkuiinn sat að völdum í Ottawa,
var ekkeit gert, sem miðaði til al-
mennings heilla, f samanburði við þ«ð
sem búið er að gera f þé étt slðau
stjórnaiskiftia urðu. JÞetta er marg-
viðurkent, bæði beinllnis og óbein-
lfnis, af stórmerkum rithöfundum og
stjórnmálamönnum, bæði í Bandv
rfkjunum og á Englacdi. Dessir
menn hafa enga ástæðu til að segj*
annað en það sem þeim þykir vera,
svo þeirra filit f þessu efni ætti að
vega ofurlftið meira en óréð.°-fleipur
févfsra afturhalds þjóðmfil skúroa,
sem ekkert hafa annað fyrir augunum
en að koma sfnum flokksmöanum til
valda, én nokkurs tillits til þess, hvoit
þjóðinni, við þé breytingu, liði betur
eða ver.
CANADA.
Afturhaldsmena höfðu eagiu
þiagmanna-efni í níu kjördæmutn í
Austur- fylkjunum. Mótstööumenn
þeirra náöu þannig kosningu gagn-
sóknarlaust. Tveir afturhaldsmenn
náðu einnig kosningu mótmælalaust
við hinar löglegu tilnefningar 31. f.
m., en Laurier-stjórnin hetur þannig
grætt 7 sæti til að byrja með.
Verzlun Canada var $13,500,000
meiri á þremur fyrstu mánuðunum
á árinu 1900 en hún var á sama
tíma á árinu 1895 (áður en stjórnar-
skiftin urðu) og $12,000 000 meiri
en hún var á þremur fyrstu mán-
uðunum á árinu 1899.
Mr. Walter Scott, þingmanns-
efni friálslynda flokksins f V estur-
Assiniboia, varð fyrir því óhappi, að
einhverjir afturhalds prakkarar
brutust inn í nefndar-skrifstofu
hans í Regina og stálu öllum skjöl -
um og bókum sem þar voru.
BANDARIKIN.
Albert T. Patrick, lögfræðingur
í New York hefur nýlega veriðtelc-
inn fastur, kærður um að hafa myrt
miljóna eiganda nokkurn, Rice að
nafni, þar í borginni í síðastliðnum
september mánuði.
tTLÖND.
Ettir slðustu fregnum að dæma
frá K(na, virðist sem stórveldín
muni á endanum verða sátt og satn-
mála um hvað gera skuli í tilefni af
ástandinu þar eystra. Sú sko'íun,
að liða K?na í sundur og skifta
á milli stórveldanna, virðist nú
ekki hafa neinn byr, heldur virðast
stórveldin vera orðin nokkurn veg-
in ásátt um að kðma á fastri c>f
tryggri ÍDnlendri stjóin.