Lögberg - 03.01.1901, Blaðsíða 4

LÖGBERG/ FIMTUDAGINN 3. JANÚAR 1901.
L'ÓGBERG
íT'neflð M hvern flmtudae af THE LÖGBKRG
KIÍJTING & PUBLISHINO CO , (lliggilt), ad 300
lgin Ave , Winuipeg, Man.-Koatar92.0n um árið
la ikImiuíC kr.]. Borgist fj rirfr»m. KinstOk nr 5c.
i'nblished every Thursday by THE LÖGBERG
VRINTING & PUBLISHING CO., [lncorporatedj, at
iiihi lClgin Ave., Wiunipeg,Man. — Subscription price
9W.nO per year. payable iu advance. Siuglecoplea 5c
Rititjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: M. Paulson.
A'IQLYSINGAR: Smá-anglýsingar í eltt skiftl25c
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 cts um
mánndlnn. A stærri auglýsingnm um lengri
tima, afsláttur efiír samningl.
BUSTAD\-SKIFTI kaupenda verdur ad tilkynna
skrlnega úg geta um fyrverandi bústad jafnfrum
Utanaskript tl! afgreidslustofubladsliiser t
The Logberg Printing & Publishing Co.
P. O.Box 1292
WinnlpegMan.
C aUnáakripKtllritstJoranser:
Editor LAfrberir,
F-O.Box 1892,
\Vlunipeg, Man.
•— Samkvœmt landslognm er nppsogn kanpanda á
hl&dióglld, nemahannaé sknldlans, þegarhann seg
i opp.—Ef kaupnndi.sem er í sknld vid bladid flytn
t xtferlum, án þess ad tllkynna helmilasklptin, þá er
1 ' lyrir ddmstðlunum álitin synileg sönnumfyrir
prettvieum tiigangi.
— FIMTUDAGINN, 3. JAN. 1901.—
anlega fyrir alla þá trygS og dreng-
skap, sem þeir hafa sýnt Lögbergi á
síðastliðnu ári, og þau . þrettán ár,
sem liöin eru síðan það hif göngu
sína. Og svo óskum vér þeim og
öllum Islendingum, bæöi hér í landi
og á hinni gömlu fósturjörS vorri,
íslandi, gleðilegs nýárs og allrar
mögulegrar blessunar og hamingju
—óskum, að hinn íslenzki þjóð-
flokkur blómgist og blessist og aS
bræðrabandið styrkist milli vor ís-
lendinga hvar sem vér búum á
hnettinum, svo að þjóðflokkurinn
verði margfalt öflugri, mentaðri og
sælli við lok þessarar nýbyrjuðu ald-
ar, en hann er nú eða hefur nokk-
urntíma verið síðan ísleudingar
urðu sérstök þjóð.
„Kringlótt" O — göt.
Til kaupenda og lesenda
Lögbergs.
Með þessu númeri Lögbergs
endar hinn 13. árgangur blaðsine,
og heí'ur það nú komið út stöðugt I
þrettán ár, án þess að nokkurt hlé
hafi á orðið, þótt útgefendur þess
hafi átt við marga örðugleika að
itríða, einkum fyrstu árin. Lög-
berg er þannig komið af barnsaldr-
inum og búið að yfirstíga alla þá
kvilla og hættur,sem því aldursskeiði
vanalega eru samfara.
þetta eru því all-þýðingarmikil
t'mamót fyrir Lögberg, og það hitt-
ist svo é, að þrettán ára afmœli
blaðsins ber upp á önnur þýðingar-
mikil tíinamót, sem sé áramót og
aldamót. Engir af þeim mönnum,
sem fæddir eru á nítjándu öldinni,
búast við að lifa út hina nybyrjuSu
öld—tuttugustu öldina—, en Lög-
berg býst við að verða langHfara en
nokkur maður, sem nú er uppi, og
verða með fullu fjöri þegar hin
næsta öld rennur upp, því þótt Lög-
Lerg sé til orðið fyrir starf núlifandi
manna, þá er það, eins og önnur því-
lík fyrirtæki, ekki bundið við lífs-
tíð þeirra eða þessarar kynslóSar,
heldur getur jað lifað kynslóð eftir
kynslóð— svo lengi sem kynslóð-
irnar hafa þess þörf.
þe6si tímamót eru einnig all-
þýðingarmikil fyrir hinn íslenzka
þjóðflokk í þessu landi, því árið sem
leið var fjórSungur aldar liðinn frá
því að íslendingar fyrst hófu land-
nám hér í Rauðár-dalnum og á þeim
¦töðvum hér inni í miðbiki megin-
lands Norður-Ameríku, sem vafa-
laust verða aðal framtiTar-stöðvar
þjóðflokks vors í þessari heimsálfu.
þessi landnámstími vor íslendinga
er ekki langur—borinn saman við
aldur hinnar íslenzku þjóðar, sem er
nú 1026 ára gömul. Vér getum því
ekki tekið undir með skáldinu og
spurt: „Hvað er þá orðið okkar
starf í sex hundruð sumur", o. s
f'rv. Vér íslendingar á þessum
ttöSvum getum einungis spurt, hvað
starf vort sé orðið í tuttugu og fimm
sumur. það er auðvitað lítið og ó-
fullkomið ennþá, en er 3amt undra
uiíkið þegar tímalengdarinnar og
allra kringumstæðna er gætt. Lög-
berg er partur af þessu starfi vor
Vestur-íslendinga, og nær æfi blaðs-
ins yfir liðugan helming landnáms-
tfðar vor á þessum stöðvum. En
vér ætlum ekkí aö fara lengra át í
starf vort íslendinga í þessari grein,
því vér gerum það í Aldamota-blaði
Logbergs, aem br&ðlega kemur út.
Vér endum þetta stutta ár-
gangamóta ávarp vort með því, að
þakka ölluni kaupendum, lesendum
vg viðskíftaaiönnum blaðsins hjurt-
Allir sanngjarnir menn og kon-
ur sem lesa hið óumræðilega
íslenzka afturhaldsmálgagn, er
„Heimskringla" nefnist, en sem í
daglegu tali er vanalega nefnt
„Kringla", munu kannast við, að
málgagnið er hræðilega götótt og
gloppótt í öllu tilliti, í orðfæri, staf-
setning, hugsun, þekkingu, moral
o. s. frv.—í stuttu máli, að öllum
ytri og innri frágangi. það kveður
svo ramt að þessum götum og glopp-
um blaðsins, að jafnvel ýmsir af
tryggustu vinum þess fyrirverða sig
fyrir það, einkum I seinni tíð. Vér
höfum ætíð sneitt oss hjá að benda
á göt „Hkr". og gloppur, að öðru en
því er snertir opinber landsmál, höf-
um ekki viljað eiga við melinn,
sem hefur legið í blaðinu og liggur í
því og orsakar götin og gloppurnar.
Vér höfum enga ástæðu til að láta
oss þykja vænt um „Hkr." og ætt-
um þess vegna ekki að bera neinn
kinnroða fyrir blaðið—ættum, .sam-
kvæmt hinni vanalegu reglu í heim-
inum, að kætast því meir eftir því
sem blaðið er smánarlegar úr garði
gert. En sannleikurinn er, að oss
sárnar hve frámunalega götótt og
gloppótt blaðið er, hve frámunalega
illa frá því er gengið að öllu leyti,
og berum kinnroða fyrir það sem ís-
lendingur—sérstaklega sem Vestur-
Islendingur—því blaðið er þjóð
vorri í heild sinni til minkunar, en
Vestur-íslendingum sérílagi til skaða
og skammar. Af því vór megum
búast við, að „Hkr." og ástvinir
hennar segi, að það, sem vér höfum
staðhæft um frágang blaðsins, só
mælt af fjandskap til þess, þá skul-
um vér, máli voru til sönnunar, geta
þess, að einn gamall og góður stuðn-
ingsmaður ,,Hkr." sendi oss í haust
eitt númer af blaðinu, sem hann
hafði merkt allar helztu villurnar í
—stafvillur, málvillur og hugsunar-
villur—og er blaðið hér um bil jafn
flekkótt eins og „skunk"-ur (óþefs-
dýrið) eftir að maðurinn var búinn
að merkja helztu vitleysurnar í því.
Vér geymum þetta flekkótta blað af
„Hkr.", og er hverjum þeim velkom-
ið að sjá þaft, er efast um, að þessu
sé þannig variS, sem vér segjum.
Vér leyfum oss nú að stinga því að
átgefendum „Hkr." í mesta bróðerni,
hvort ekki væri réttara fyrir þá !ið
verka maðkinn úr blaðinu og bæta
götin og gloppurnar dálítið nú með
byrjun hins nýja árs og hinnarnýju
aldar, svo Vestur-íslendingar þurfi
ekki að fyrirverða sig jafn mikið
fyrir það á tuttugustu öldinni, eins
og þeir hafa orðið að gera hin síð-
ustu fjortán ár nítjándu aldariunar.
það ætti að minsta kosti að ver i
hægt að fá mann sem skrifar stór-
lýtalausa íslenzku, fylgir nokkurn
veginn einhverri stafsetningu og
getur klöngrast fram úr að lesa
prófarkir, fyrir þann 2 til 3 þúsund
dollara styrk, sem „Hkr." hefur nú
af opinberu
á ári!
fé (Manitoba-fylkis fó)
það h:ttist
svo einkennilei'a á
að í flekkútta „Hkr."-blaðinu, er vér
gátum um að ofan og sem dagsett
er 25. okt. síðastl., er fyrri hlutinn
af ósvlfnustu skamma-dellu-grein
um Lögberg, og með fyrirsögninni
„Lögberg". það lítur út fyrir, að
örlaganornin hafi verið að hæðast
að veslings götóttu „Kringlunni"
þegar hön lét hittast svo á, að upp-
haf þessarar gloppóttu greinar
skyldi vera í flekkótta númerinu.
Greinin á að heita ritstj<5rnar-grein>
þótt hún sé að líkindum laungetn-
ingur, eða klöngrað saman af ein-
um af þessum launritstjórum Dækj-
unnar, og höfum vér ekki haft svo
mikið við þá vellu hingað til—f rem-
ur en ýmsan annan óþverra í „renn-
unni"—að virða hana nokkurs svars.
Og oss dettur heldur ekki í hug að
fara nú að svara þeirri óráðsdellu
orði til orðs eða lið fyrir lið. En
fyrst vér fórum að gefa „Hkr." góð
rað nú um aldamótin og mintumst
á flekkótta blaðið, sem fyrrihluti
þessarar gloppóttu greinar um Lög-
berg er í, þá freistumst vér til að
benda á fáeinar af fjarstæðunum—
gloppunum—í henni.
þessi „Hkr." ritstj. er að þvætta
um það í nefndri skamma grein um
Lögberg í flekkótta blaðinu, að
Lögberg hafi selt sig frjálslynda
flokknum. En ekki færir götótta
blaðið eða gatistinn, sem greininni
hnoðaði saman, hin minstu rök fyrir
þessu, fremur en öðrum staðhæfing-
nm sínum um Lögberg. Ef nokkur
sannleiki væri í þessu, þá ætti „Hkr.''
að sanna það með einhverju, sýna
fram á með tilvitnunum úr greinum,
að Lögberg hefði b^eytt stefnu sinni
í pólitík. En þetta reynir „Hkr."
ekki að gera, enda er blaðinu ó-
mögulegt að sýna nokkuð þvílikt
því Lögberg hefur frá upphafi stutt
frjálslynda flokkinn. það er því
óhsett að setja þessa staðhæfingu
„Hkr." á sömu hillu og hinar aðrar
staðhæfingar blaðsins fyrir síðustu
kosningar, sem reynslan hefur sýnt
að voru þvættingur og ósannindi.—
Hið sama er að segja um þá aðdrótt-
an „Hkr.", að Lögberg hafi selt sig
republikana flokknum í Bandaríkj-
unum við Jcosningarnar síðastl.
haust. þótt ritstj. „Hkr." kunni að
vera svo fáfróður að vita ekki,
hvaða pólitíska flokk í Bandaríkj-
unum Lögberg hefur stutt áður, þá
eru ekki allir lesendur og vinir
„Hkr." jafn niiklir gatistar eins og
hann í þessu efni. það væri t. d.
reynandi fyrir ritstj. „Hkr." að
spyrja Mr. Dalmann í Minneota um,
hvaf a flokk Lögberg hefði stutt við
kosningarnar fjórum árum áður, og
einhver demr'krat eða populisti
kynni aS geta frætt hann um, að
Lögberg hefði ekki verið hlynt
flokkum þeirra fyrir þann tíma. Ef
þetta rugl blaðsins orsakast ekki af
vanþekkingu—vanþekking er eitt
aðul einkenni ritstj. bla^sins—þá
getum vér skili^, iif^ það orsakaðist
af þvf, að blaðiö sj.ilt't hefur aldrei
haft neina pólitíska sannfæringu,
heldur dandalast með þeim mönnum
og málefnum, sem það áleit aS það
hefði einhvern hag af aS fylgja. Ef
það hefði nokkurn tíma átt sig
sjálft, eða ætti sig sjalft nú, þá hefði
það vafalaust verið til sals og væri
nú til sals hæstbjóðanda. En, eins
og kunnugt er, var „Hkr." stofnuð
með stjórnarfé og hefur altaf að
miklu leyti hangt uppi á styrk frá
afturhalds-stjórninni og afturhalds-
tíokknum. Ef menn vildu gera sór
þa5 ómak nú að rannsaka hluthafa-
skrá hins nýja „Hkr."-félags, mundu
menn komastað raun um, að „Hkr.'*
er ekki íslenzkt fyrirtæki, heldur
aðallega eign enskumælandi aftur-
haldsmanna. Af öllu þessu leiðir,
að „Hkr." hefur aldrei skilið, og
skilur ekki nú, að nokkurt annað
blað berjist fyrir prinsípum, heldur
hljóti að vera þræll annaru og æt'ð
til sals hæstbjóðanda. „Margur
ætlar mig sig".
þá var ritstj. „Hkr." að bölsót-
ast útai' því í skammargreininni
flekkóttu, að Lögberg skyldi vera
svo bíræfið að segja álit sitt um
pólitíkina á íslandi síðastl. sumar,
og gaf í skyn, að dr. Valtýr og
Dana-stjórn hafi keypt Lögberg til
þess. Jæja, það er ekki meira vit
eða sannleikur í þessari aSdróttan
en hinum öSrum heimskulegu og
illgirnislegu aðdróttunum hins
óumræSilega afturhelds málgagns,
„Hkr.", og nennum vér ekki að
vera að kalla götótta blaðið og gat
istann, sem hnoðaði greinar-ómynd
inni saman, þeim nöfnum, sem þaö
og hann verðskulda. Vér skulum
einungis benda á, að þegar hið nýja
stjórnarbótar-frumvarp kom fyrir
alþingi fyrir meir en þremur árum
síðan, þá aðhyltist Lögberg það og
mæLti með að það yrði þegið, svo
það or ekkort nýtt þótt Lögberg
mælti með hinni svonefndu „val-
týsku", þótt það hafi ef til vill farið
fram hjá götótta blaðinu og gatist-
anum, sem ritaði í það. Ef maður
dæmir þekkingu „Hkr." á pólitík
Islands eftir þekkingu blaðsins á
pólitík Canada og Bandaríkjanna,
þá botnar götótta blaðið ekki neitt
í henni og er bara að þvaðra út í
loftið En það hefur veSur af aS
þeir, sem eru á móti „valtýskunni",
eru afturhaldsmenn, og þess vegna
er þaS á móti henni í blindni. Flest-
ir skynsömustn mennirnir á Ialandi
og öll helztu blöð landsins eru nú
með „valtýskunni" og sá flokkur efl-
ist með^hverju árinu. þetta sýnir,
að Lögberg tók hina réttu stefnu í
pólitík íslands eins og í pólit'k Can-
ada og Bandaríkjanna — eins og
blaðið hefur gert í hverju einasta
máli. En „Hkr." álpast æfinlega á
vitlausa stefnu og verður sér þess
vegna til skammar, eins og t. d. í
Breta- og Búa-málinu, í pólitík yfir
höfuð, í kirkjumálum og öllum öör-
um iiiáluiii, sem það gefur sig við.
En niest hefði „Hkr." orðið sér til
skammar ef hún hefði farið nokkuð
út í íslands-pólitík, því það er auð-
séð á greininni í tíekkotta blaðinu,
að ritstjon þess botnar ekki framar
í spursmálunum, sem um er að
ræða, en blindur hvolpur.
Ritstj. „Hkr." er að rugla um
það i tíekkóttu greininni, að Lög-
berg hafi komið eitthvaS óhreint
fram í útflutningamálum, en fáum
vikum áSur var ritstj. „Hr." bú-
inn aS votta þaS hátíSIega, ótil-
kvaddur, aS Lögberg hefði sagt alt
satt í þeim mAlum! En sú sam-
kvæmni í ritstjórn gloppótta blaSs-
ins !!
Vér höfum áður bent á, hver
stefna „ísafoldar" er í íslands-póli-
tík, og er þaS sama stef na og Lög-
berg tók. „þjóSviljinn ungi" og
„Bjarki" fylgja sömu stefnu, og nú
er „Fjallkonan", sem í fyrstu var
andvíg „valtýskunni" komin á
hina sömu stefnu. „Hkr." hefur
lengi trúað á „Fjallk.", en, eftir því
sem segir í ttekkóttu greininni, er
„Fjallk." orSin „skottþurka" Dana.
Svona eru „Kringlu-götin.—í rit-
stjórnargrein þeirri í Lögbergi, sem
„Hkr." er aS bölsótast útaf í flekk-
ótta blaSinu, mæltum vér á móti því,
aS sýslumenn væri kosnir á þing.
Vér gerSum þetta ekki af neinum
kala til sýslumannanna—vér þekkj-
um suma þeirra, er buSu sig fram
til kosningar,persónulega og er hlýtt
til þeirra sem manna—en prinsípiS,
að hafa embættismenn krúnunnar,
og það dómara, fyrir löggjafa, er al-
gerlega mótstríðandi þeim hugmynd-
um, sem felast í þingbundinni stjórn.
„Fjallkonan" hefur tekiS algerleg'a í
sama strenginn og Lögberg f þessu
atriSi sem öSrum, er snerta hin pól-
itísku spursmál er uppi voru á ís-
landi viS síSustu alþingis-kosningar,
eins og sézt á eftirfylgjandi rit.
stjrírnar-grein, sem vér prentum upp
úr blaSinu er út kom 24. sept. síð-
astl. Greinin hljóðar svo:
„VAJ.DSMANNAUINOIS.
„Vondalejn heflr oaa varðhlln blekl, l.
vélad og tatlt oaa nógn frakt,
efRnaaar eiga ad rkja nú
ograd'a logum helma um bú".
Ekki er það einleikið, hve mikið
kapp syalurraenn leggja d6 & f>að, að
komast á ping. Eftir áreiðanlegustu
skyrslum hafa þessir syalumenn ýmist
boðið lig fram «em pirjguaannaefai
eða haft f>að við orO:
Guðl. Guðmurjdsson 1 Ska't^fellss.i
Magoús Torfason 1 Rangárv.s.,
Lárus Bjarnason i SnæfeDsness ,
Björn Bjarnason 1 Dalasýslu,
H«nne8 H&fstein í ísafj ¦.,
Glsli ísleifsson 1 Húnav.s?,
Klemens Jónsson f Eyjafj s.,
Steingrfmur Jónsson f t>ÍDgey.3 ,
Jóhaniies JðhtnneBSon f Norðurms.,
Axel TuHdíus f Suðurmúlas.
£>dð eru alls 9 eða 10 sVslumenn.
Af þesaum f.j'slumönnum eru
þegar kosnir sjo, sem frézt hefur um,
og likindi eru til, að 2—3 aðrir verði
kosnir svo minsta kosti verði 8—9
s/shmienn 6 þingi.
Af pessum 10 syslumönnum eru
B rr,eð stjórnbreytingarfrumvarpinu;
binir allir a móti, og af peisum 7,aem
pegar eru kosnir, eru 5? á móti frum-
varpinu, en 2? með pví.
Almenningur mun nú verafarinn
að étta sig á því, að flest-allir s/slu-
menn eru a móti stjórn&rskrárbreyt-
ingunni, og menn munu vera farnir
að renna grun f þaS, hvaða erindi
þeir einkum munu ætla sér að reka á
þingi.
l>að fer braðura að verða l^ðum
Ijóst, hvaðan hinir virðulegu valds-
menn hafa feogið þann eld ættjarðar-
*st»rinnar, að þeir geta með engu
móti eirt lengur heima við emb»tti
sfn o^ vilja óvægir komast a þing t'l
að vinna þar lyrir föðurlandif.
Fyrir nokkrum árum var hæst-
virt.um landshöfðingja mikil raun f
þvf, að syslumenn fnri & þing f stað
þess að gegna embætti sfnu með
venjulegri skyldurækni. Hann vildi,
m'nnir oss, að þeir settu ntlærða lög-
fræðinga f sinn stað, ef þeim ætti að
rera heimilt að vera & þingi.
Ekkert hefur nú heyrst fr& hon-
um f þess*. áttina, þð hér um bil
helmingnr sýslumanna landsins hafi
boðið sig & þing og veiði að Ifkindum
kosinn. Eðaust kemur þetta »f þvf,
að hann A. 1T11r þi nú svo bráðnauðsyn-
le^o til að vinna með sér a^ þvf, að
vér fáum sérstakan r&ðgjafa, sern
mæti & þingi.
Annars virðist svo sem blessaðir
S/slumennirnir hafi ekki stðrmiklum
embættisstörfum að gegna, þar s«m
þeir geta átt beimangengt a þiog um
mesta annatfma arsins annað hvort ftr
og þurfa ekki að setja neinn f sinn
staft, nema ef til vill skrifstofudrengi
sfna eða bændur.
Þetta kemur mönnum til að l&ta
sér detta f hug, að syslumannaemb»tt-
in séu ef til vill ekki öll svo afar-
þörf, að ekki mætti fækka þðim.
A næstu þino&rum verður um
þingtlmann enyinn sýslumaður aust-
an lands og suanan frft Þjórsá að
L»ntranesi, "tr einn — segi op; skrifa
— einn svtlnmaður & öllu Vestur-
landi frá Mýrum norður & Horn-
strandir.
í síðasti blaði lýsir Þjöðólfur &-
nægju sinni yfir kosningunum I Borg-
arfirði, Reykjavfk, ísafjarðars/slu,
Dtlas/slu og Kyjafjarðarsy'slu. ,Dað
er gleðilegt4, segir hinn, ,að bændur
og borgarar hafa við þeasar kosning-
ar snúist mðti afvegaleiflslu embættl-
inga sréttarinnar, sem vitanlega er
meginstoðin f liði Valtys'. Ilvafla
,áf vegaleiddir nmbrettismenn' eru þafl
sem fallið hafa fyrir anti-ValtyÍDgum
I þessaum kosningum? Enginn em.
bcettismaður, sem áður hafði setið á
þingi, féll við þessar kosningar, nema
Jón Jeusson einn, því lfklega telur
Djóðölfur ekki þ& 2 presta mefl em-
bættismönnum, sem buðu sig fram í
þessum kjOrdremum og n&flu ekki
kosniogu. Og hverir komu svo f
þeirra stafl? Embrettismenn, s^slu-
menn, sem eirmitt eru & möti stjórn-
breytmgar frumvarpinu, móti valt/sk-
unni. Eins og Fjallkonan hefur &ður
aagt, er öllura þorra embrettistnanna
vorra meinilla riö r&ðgjafa,frumvarp.
ið af skiljanlegum &stæöum. IJinir