Lögberg - 09.02.1905, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9, FEBRÚAR 1905.
2
i
■
I

*
4
$-

X-
íslcn/.k sVning í Kaupm.höfn.
Fvrir skömmu var frá því skýrt
í Lögbergi að ísknzk sýning væri
fyrirhuguð í Khöfn á næsta sumri
og jafnframt íslendingum vestan
hafs á það bent að ekki væri ó-
hugsanlegt, að þeir gætu á ein-
hvern hátt orðið frændum þeirra á
Fróni og í Khöfn hjálplegir og
stutt að því að gera sýninguna
myndarlega og íslandi til sem
mests sóma. En nú hefir kómið
upp svo megn óánægja meðal ís-
lenzkra námsmanna í Khöfrt í
sambandi við mál þetta, að þeir
hafa komið sér saman umV'að
„veita sýningunni alla þá*inót-
spyrnu sem þeir megna“. Péssa
álítur Lögberg sér skylt að géfá
eftir að hafa áður mælt rneð bTiíP
deild Vestur-íslendinga í áminstri
sýningu. Málinu til skýringar
birtum vér hér óánægjuefnið
eins og það er framsett af íslenzk-
um nemanda við háskólann í
Khöfn, samþykt Stúdentafélags-
ins í Reykjavík í málinu og álit
blaðsins Isafoldar, sem á én'gah
hátt brýtur bág við álit aunarra
íslandsblaða, er oss hafa borist og 1 um.
a málið minnast:
grænlenzku, færeysku og íslenzku
„bræðranna.“
Danir nninu ganga að því vísu,
að ,,bræðurnir“ taki þessu ‘ með
þökkum, telji sér þetta mikinn
virðingarauka.
Ekki er þó fullkunnugt úm aðra
en íslendinga; enginn Blámaður,
Skrælingi eða Færeyingur er sem
sé í sýningarnefndinni eða við
hana riðinn; en þar eiga sæti þrir
Islendingar, og þeir ekki af lakara
tæginil: báðir islenzku háskóla-
kénnararnir og —• ráðherra ís-
htnds, sém hefir ekki viljað í þetta
sirfn frernur en ehdranær sitja áig
úr freri um að varþa Ijóma yfir
nafn sitt og land sltt.
’ Nú þykir oss íslénzkum stúdent-
úm hér i Khöfn fróðlegt að vita,
hvernig íslendingar heima á Fróni
lita á þetta mal.
' -i
Vér étufn undantekningarlaust
allir ráðnir i því að veita sýningu
þessári alla þá mótspyrnu, sem vér
megnum; vér erum ailir sammála
um, að þjóð vorri og menningu sé
gerð sman og Iineisa með þessu,
og teljtim það skyldu vora.að mót-
mæla kröftuglega slíkum að för-
’hvað segja íslemhngar
En
heima ?
Telja þeir íslands þúsund ára
menningu alls eigi misboðið með
Kýlendusýning í Kaupmannahöfn.
Birzt hefir í nokkurum blöðum
hér áskorun frá nefnd manna hér í1 þessu ?
bae, karla og kvenna, um hlutdéild J Finst þeim háskólakennararnir
at almennings hálfu hér á landi í og ráðherrann hafa gætt sæmdar
fyrirhugaðri sýningu frá útlend-
um Danaríkis i Khöfn að sumri,
en sú nefnd á að vera undirtylla
höfuðnefndar i Kaupmannahöfn,
er gengst fyrir sýningunni og j
veitir henni forstöðu.
Út af því máii hefir ísafold bor
irt eftirfarandi hugvekja:
sinnar og þjóðarinnar?
Vilja þeir heita þjóð-„'ftræður“
Skrælingja og Blámanna?
Hvenær ætla þeir sér að mót-
mæla smán, sem þjóðinni er gerð,
ef þlir gera það ekki nú?
Þess verður vonandi eigi langt
að bíða, áð ótviræð svör við þess-
um spurningum koma heiman að.
Khöfn i Nóvember 1904.
Islcnckur ncmandi.
Þess er að geta
fúndur var haldinn
Nýjan vott góðvildar og bróð-
urkærleika hafa Danir fyrirhugað
íslandi nú um þessar mundir.
Engum er enn úr ntinni liðið
veglyndi Albertis, cr hann hleypti
ráðherranum okkar inn í „fínasta | Stúdentafélaginu hér í fyrra kveld,
herbergið“, eða Deuntzers.er hann.a5 viðstöddum allmiklum fjölda
ritaði allranáðugast nafn sitt á manna- sunira roskinna, og tóku
„hornið á skjalinu“. i Þar allir 5 sama streng hér um bil
hvernig þeir hafa leiðst út i að
lána nöfn sín undir sýningarboðs-
bréfið, ísl. ■ háskólakennararnir
báðif og ráðgjafinn. Eftir danskri
rittizkú er naumast of djarft til
getið, að íslaníV'bg Færeyjaf1 hafi
þar verið kölluð fyrst „vore nord-
lige Bilande". Það hafa þeir auð-
vitað ekki viljað unöirskrifa, há-
skólakennararnir. að minsta kosti,
og þózt þá góðir, er þeir fengu ís-
land og Færeyjar nefnt sér, og
hvorki auðkend með hjálendu-
nafni né nýlendu. Það hafa þeir
sætt sig við. Þjóðræknisskorti af
þeirra hálfu væri rangt að eigna
það. Hana hefir naumast nokkur
íslendingur nteiri en áminstir há-
skólakennarar báðir. Og um rað-
gjafann er það að segja, að þó að
ísafold þyki vefa miður vinveitt í
hans garð, þá hikar hún ekki við
að fullyrða,að hann muni vera eins
íslenzkur í lund og vér erum flest-
ir. Það cr ekki það, sem hann
bagar, heldur hitt, hve ístöðulaus
hartn virðtist vera að náttúrufari
og sérstaklega ef ríkisstjóruar
völdin eiga i hlut, auk þcss sem
honunt hefir til þessa reynst svo
nauða-ósýnt um stjórnarstörf, sem
altítt er einmitt með góð skáld, og
tnargir kunnugir gengu raunar að
vísu fyrir fram.
Rétt er og að taka það fram um
fjórða landann í Khafnarnefnd-
inni, Thor. E. Tulinius stórkaup-
mann.að hann er einn meðal lands-
ins beztu sona og trygglyndustu.
því næst, að
um rnálið í
En Danir gera ekkert endaslept eiris °S Þessi hugvekja fer, að
þeint einum fráskildutn, sem ertt i
sýmjngarnefndinni reykvisku.
Vrar löks samþykt nær alveg í
En hafi þeir sælir gert, íslenzkir
námsmenn í Kaupmannahöfn og
aðrir landar þar, sem hafist hafa
nú handa gegn þetm fákænsku og
ókærnisávana Dana, að skipa oss
íslendingum jafnan á bekk með
Grænlendingum og öðrum ný-
lendubúum sínum. Það er engin
leið að því, að venja þá af þeim ó-
sóma, ef ekki er notað annað eins
tækifæri og þetta, sem mikið ber
á og úr getur orðið hæfilcgur
snoppungur, ef, rétt er með farið.
Þvi einsætt er, og það. eitt rétt,
að róa nú að þvi öllum árum, að
ekkert verði úr þessari fyrirhug-
uðu sýningu, er til íslands kemur
og íslenzkra sýnismuna, hvort sem
forgöngumönnum sýningarinnar
líka^það betur eða ver. Það er
gott, ef þeir sjá að sér. En geri
Skrælingja á Grænlandi, Færey-
inga og — ísléndinga.
Sýningtt þessa á að halda í Tiv-
clí; þar á nteðal annars að sýna:
Færeyska fjölskyldu, báta, veið-
arfæri, húsdýr o. fl.;
Blátnannafjölskyldu og Blá-
tnannahíbýli; Skrælingjafjölskyldu
cg Srælingjahibýli; og loks
íslenzkan bóndabæ með allri á-
höfn, bæði fólki og fénaði; enn-
fremur tslenzk annboð, veiðarfæri,
skrautgripi, o. s. frv.
Þá á að sýna Geysi gjósandi; en
ingu, er lýsa skal íslenzkri menn-
ing; eu jtað mun ekki þykja við
eigandi í slíkum félagsskap.
Svo virðulegt sæti skipa Danir
elztu mentaþjóð Norðurlanda
uppliafi 20. aldar!
Skrælingi á aðra hönd og Blá-
maður á hina.
Meðal auðvirðilegustu villiþjóða
er íslenzkri (og færeyskrij menn-
ing markaður bás; og dönsk blöð
tala digurbarklega um, að hér
megi enn sjá nýjan vott um vax-
andi áhuga og hlýtt þel til svörtu,
Ahrif peninganna.
Ef til vill er enginn hlutur, sem
eins vel leiðir í ljós hvað i mann-
inum býr eins og það, liveriiig
hann breytir þegar hann annað
hvort hefir nóg fé milli handa, eða
þegar hann hefir ekkert úr að spila.
Jafnskjótt og unglingnum fénast
eitthvað kemur skapferli hans í
ljós. I hverja átt tilhneigingar
hans stefna sést glögt á þvi hvern-
ig hann ver peningum sínum þeg-
hann er sjálfráður. Þá kqmur
það fram hjá hotntm livort hann
hefir hæfileika og löngun til að
fara vel með efni sín, eða hann,
hugsunarlaust um afleiðingarnar,
eyðir öllu sern hann getur við sig
losað eins fljótt og fyrirhyggju-
laust og mögulegt er. F'éð, sem
honum er fengið til umráða, ber
betri vott en nokkuð annað um
skapferli hans.
Ef þú gæfir nokkurum ung-
lingum á æskuskeiði, sem þú ekki
þektir neitt, sína eitt þúsund doll-
arana hVerjunt, og veittir því eft-
ittekt hvernig þeir þegar i byrjun
verðu gjöfinni þá mundir þú jafn-
skjótt geta fengið all-glögga hug-
mynd um hvernig hverjum þeirra
mundi farnast. Þú mundir fljótt
komast að því i hverjum þeirra
byggi1 hagsýni og staðfesta og
hverjum ekki.
Einn unglingurinn mundi skoða
peningana sem kærkomið meðal
til þes að afla sjálfum sér þeirrar
mentunar er koma mætti honurn
að gagni framvegis í lifinu. Eða
ætti hann eitthvert systkini, sem
vegna heilsuleysis eða annarra
anntnarka ekki væri fært um að
hafa ofan af fyrir sér með líkam-
legri vinnu, mundi hann kannske
verja peningunum til þess að
menta það til munns eða handa,
svo að því yrði mögulegt að þurfa
ekki að verða öðrttm til byrði.
Annar unglingurinn mundi ekki
sjá að fénu yrði betur varið en að
eyða því í solli og glaumi innan
um spilta og lastafulla svallbræð-
ur. Flonum yrðu þeir aðeins með-
Það er mjög vel skiljanlegt, oftar eða að jafnaði i bókum og' al til að svala þorstanum í þær
vtð oss; nu etgum ver enn von
nýrrar sæmdar frá þeirra hálfu.
En sæmdin er þessi:
Á sumri komanda er fyrírhugað emri h,3óði svofeld fundarályktun: _
að ltakla „nýlendu“-sýningu hér í j „Um leið og Stúdentafélágið i þe*r Þa^ ehlci> du6ar ehlíi a® lata
Khöfn, og skulu þar sýndar menj-, Reykjavik íýsir yfir því, að það | neitt hik á sér finna, heldur halda
ar þjóðlífs og menningar meðal, vill eindregið vinna að því, að gott beint það sem steínii og f>t var <1
Blámanna í Vesturheimseyjum, J samlyndi rnegi verða milli Dana i vikið. Þá er rétt stefnt.
og íslendinga, lýsir það jafnframt
yfir, að það muni verða áJ*nóti! Ganga má að þvt vísu, að ýms-
hverju því spori, hvort heldur það um þyki þetta vera óþörf við-
ér stigið frá Danmerkttr eða ís- j kvæmni og hótfyndni, og að vér
lands hálfu, sem á nokkurn hátt i bökum oss fyrir það reiði bræðra
má verða til þess að óvirða land vorra við Eyrarsund ófyrirsynju.
vort. Slíkt spor sýnist nú stigið Þeim gangi gott eitt til, og sé þvi
með sýningu þeirri, sem nú er fyr-! ilia gert og heimska, að taka svona
blöðurn haft orðið hjálenda um
P'æreyjar og Island, og vill, að
Dattir leggi það orðatiltæki niður.
Það hafi átt við fyr á tímum um
landeignir, er tengdar voru með
nýlendustjórnarfyrirkomulagi við
méiriháttar ríki og þeint alveg háð
í allri stjórn. En utn Færeyjar
og Island á þetia orðatiltæki svo
illa við, setn hægt er að hugsa sér,
scgir hann. Færeyjar eru Dan-
mörku svo álimaðar, að þær eru
danskt fólksþingskjördæmi og
somuleiðis landsþingiskjördæmi,
og þó að þær eigi sér lögþingi fyr-
ír tiltekin mál og þó að eyjaskeggj-
ar tali nokkuð ólíkt tungumál, þá
veitir það enga heimild til að líta
svo á, sem þœr séu hjálenda, að-
eins háð landeign (heimaríkinuý.
Og þá ísland, sem hefir nú loks á
síðustu timum hlotnast sú staða,
sem það átti tilkall til, með sinni
víðtæku sjálfstjórn og ríkisráð-
gjafa út af fyrir sig, hvað er það í
stöðu, er veiti heimild til að kalla
það hjálendu?
\'era má, að þessit verði svarað
svo, að þetta séu smámunir, og að
allir viti vel, hver er afstaða þess-
ara rikishluta. En hví á þá í fyrsta
lagi að vera yfir höfuð að nota orð,
sem á alls ekki við, og hví á i ann-
an stað að vera að viðhafa orð,
sem vekur auðveldlega óvild, af
því að það rifjar upp fyrri tíma á-
stand, sem var alveg ófrjálst og
síður en eigi ánægjulegt?
Svona kemst préfessor E. Holm
að orði, gamall hægritnaður
syndsamlegu girndir, er rikastar
væru i huga ltans. — Sá þriðji
mundi byrja. smáverzlun, eða setja
peningana á vöxtu, þangað til síð- j
armeir að hann væri búinn að átta 1
sig á því hvernig hann áliti happa-
sælast að verja þeim, ó. s .frv.
Stúlkunum er nokkuð öðruvísi
varið. Unglfngsstúlka, scm eign-
aðist slíka upphæð, mundi fyrst
og fremst, næstum því undan-
tekningarlaust, verja peningunum
t.l (æss að styrkja foreldra sina
eða systkin, ef þau þyrftu þess
með.
OKKAR
MORRIS PIANO
Tónninn oa.tilfinninginer iramieitt
á hærra stig og med roeiri list en á nokk-
Hjá hverjum einstaklingi, ut af uru öðru. Þau eru seld með góðuno
1 kjörwm og ábyrgst uœ óákveðinn tima.
Það ætti að vera á hverju heimili.
S L BARROCLOUGH & Co.
228 Portage ave. Winnipeg.
fyrir sig mundu áhrif peninganna
verða sérstæð. Hyorki tvpir eða
fleiri, piltar né stúfkur, mundú
algerlega á
verja pentngunum
santa hátt.
Þann ungling, sem að náttúru-
fari er eigingjarn, kaldlyadttr, á-
gjarn og sérgóður, gera pénmg-
usr x>
LTFSALI
B. E. CLOSE
prófgenginn lyfsali.
arnir enn fullkomnari í þeim eig- Anskonar lyf og Patent meðul. Rit-
ínlegleikum. I^eir gera ómenuu) föng&c.-r-Liseknififorskriftum nákvœm-
að enn rneira ómenni, nirfilinn að n gaurour gefinn.
meiri nirfli og böðulinn að meiri .......1 " "■ > ••••?
böðli. Lítilmennið verður aðeins CI I PIANO Og
enn meira og áþreifanlegra lítil- ORCEL
menni þegar það fær gnægðir
fjár.
Á hinn tegirm gera peningarnir Mani(oba HaJ1>
göfuglynda manninn enn göfug- ______________________________________
lyndari, núkilmennið að enn meira _ _.T „
mikilmenni. Ilnnn verOnr, ekki Dr' W' 9arlnCe Morde"-
’ tannlœkmr
etngöngu hverjum einstaklingi, er Cor. Logan ave. og Main st.
saman við hann á að sælda, heldur 620>í Main st. - - ’Phonel35.
þjóð sinni og landi til því meiri
Einka-agentar
Vlinnipeg Piano & Organ Co,
295 Portage ave,.
blessunar þvi meira afl auðs og
vald sem honum hlotnast. — Suc-
cess.
NI, Paulson,
660 Ross Ave.,
selur
Giftinffaleyflsbréf
Plate work og tennur dregnar úr
og fyltar fyrir sanngjarnt verö.
AÍt verk vel gert.
Thos. H. Johnson,
fslenzkur lðgfræðingur og mála-
færslumaður.
Skbipstofa: Roora 33 Canada Life
Block sudaustur horni Portage
Ave. & Main st
UtanIskrift: P. O. box 1861,
’felefón 423. Winnineg, Manitoba
í'rhugað að haída næstkomandi
suntar, að hinni íslenzku þjóð
í þetta. En úr þvi að full reynsla
er fyrir því, að þeint segist ekki
fornspurðri, á skemtistaðnum Tiv- nema tekið sé hér óþyrmilega i
oli í Kaupmannáhöfn. streng, þá tjáir ekki að horfa í
í þetta skifti á að sýna jafnhliða 1 Þa(*-
1 oss Svertingja og Grænlendinga; Auk þess er ekki svo að láta, að
ekki er þess getið, að Hekla eigi Þykir oss sHkt ósamboðið menn- I allir Danir kunni betur þýlyndi af
að vera með. ingu vorri Qg j,j5ðemi, og skorum I vorri hálfu en einurð og hrein-
Þess er og eigi getid, að nokkur því fastlega á þ4 Isiendinga, sem skilni.
bók eigi að vera á bænum,—á sýn- sætl eiga j sýningarnefndinni, að Fað er þvert á móti rneð ýmsa
afstýra hluttöku íslands í sýning-
unni. Enn fremur skorum vér á
mæta menn og rnerka jjar í landi.
Til dæmis hefir annar eins mað-
Dani í nafni vináttu þeirrar, sem jllr °g Bdvard Holm háskólakenn-
ari, frægasti sagnfræðingur Dana,
sem nú er uppi, fundið að því ný-
lega í Berlingi (26. Nóv.), að þar
hafði staðið daginn áður klausa
um þessa fyrirhuguðu sýningu, og
komist svo að orði, að hún ætti að
vera frá „hjálendum og nýlendum
koungsríkisins, íslandi, Grænlandi,
Færeyjum og Vesturheimseyjum.“
Hann vítir það, að þar sé sem
vér á báða bóga ættum að styðja,
1 að taka í sama strenginn, til þess
að forðast að særa þjóðernistil-
finningu vora.
Ef svo fer, að þessar tillögur
vorar verða ekki teknar til greina,
þá skorum vér á hina íslenzku
þjóð, að mótmæla sýningu þessari
nteð því að senda ekkert á hana.“
Jftutttb cftir
því að
Eddu's BuQOíngapapplr
heldur húsunum heitum’ og varnar kulda. Skrífið eftir sýnishorn
um og verðskrá til
TEES & PERSSE, Ltd.
. áG-ENTS,
WINNIPEG.
ARIÐ ekki niður áMain
tr, e ftir k óm og stígvélum
ARIÐ TIL
Tom Stedman’s
sem selur hálfu ódýrara.
Viö höfurn leöurskó, flókaskó,
moccasins og rubbers, koffort og
töskur. Allskonar verö.
KARLMANNA-SKÓR frá $1.00
KVEN-SKÓR.....frá 0.75
BARN A-SKÓR....frá 0.15
. KARLM. MOCCASINS,. 1.35
Sama verð fyrir alla.
497-99 Alexander Ave.
■ Beint á móti Isabel st.
f
Winmpeg Picture Frame Factory, rAle^der
Komiö og skoöiö hjá okkur
myndirnar og myndaramm-
ana. Ýmislegt nýtt.
Munið eftir staðnum:
495 ALEXANDER AVENUE .
Phone 2789.