Lögberg - 18.05.1905, Blaðsíða 4

4
LOGBEG.R FIMTUDAGINN 18. MAÍ 1905
Sögberg
. i5T gefið út hvern fimtudag af The Logberg
Printing & Publishing Co„ (löggilt), aS
Cor. William Ave., og Nena St. Winnipeg,
Man.—Kostar $2.00 um áriS (á Islandi 6
(kr. Borgist fyrirfram. Einstök nr. 5 ets.
> Published every Thursday by the Lög-
Derg Printing and Publishing Co. (Incorpor-
ated), at Cor. William Avenue & Nena St.,
Winnipeg, Man,—Subscription price $2.00
per year, payable in advance. Single
copie3 5 cts.
M. PAU LSON, Editor.
j A, BLONIHL, Bus. Manager.
Auglýsingar.—Smá-aug_lýsingar í eitt
tifti 25 cent fyrir 1 þml. Á stærri auglýs-
igum um lengri tínaa, afsláttur eftir sam-
igi.
l.U.s.ii »- Kaap?v*aa vciOur að til-
iKriflega og geta um fprcerandi bú-
itaCja fnftamt.
Utanáskrift til afgreiðslustofu blaðsins er:
The LÖGBEHG PRINTING & PL'BL. Co
P.O, Boxl3ð„ Winnipeg, .Man.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjórans er:
Editor l.ögÁerg,
P.o; Box 13ð. Winnlpeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn kaup-
anda á blaði ógild nema hann sé skuldlaus
þegar hann segir upp,—Ef kaupandi, sem
er í skuld við blaðið, flytur vistferlum án
þess að tilkynna heimilisskiftin, þá er það
fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnun
fyrir prettvíslegum tilgangi.
Munið eftir kjörskránum
íslendingar í Manitoba eru al-
varlega ámintir um þaö að van-
rækja ekki að koma nöfnum sín-
um á kjörskrá 1. Júní næstkom-
andi.
í síðasta blaði birtum vér
dkýrslu yfir skrásetningarstaðina í
jördæm ím þeim sem Islendingar
búa í. Til þess að gera mönnunr
sem allra erfiðast að koma nafni
sínti á kjörskrá er að eins einn
skrásetningarstaður í hverju kjör-
dæmi og í flestum þeirra einhvers
staðar lengst út í iiorni. Miklum
örðugleikum er það auðvitað
bundið að takast langa ferð á
hendur til þess að koma nafni
sínu á kjörskrá, en leiöi menn það
hjá sér í þetta sinn, þá rnega þeir
ganga að því vísu að verða eins
' íiknir ár eftir ár og fá ekki að
J3ta rétt sinn við kosningar hve
;ær sem þær ber að höndum.
Lítill vafi er á því, að kjörskrár
þær, sem nú eiga að semjast.verða
| notaðar við næstu fylkiskosning-
ar. Hefði Roblin-stjórnin það
ekki í huga, þá beitti hún ekki
jafn svívirðilegri aðferð til þess
að bola andstæðinga sína frá
kjörskránum.
beir sem ekki hafa nöfn stn á
kjörak’ránum, sem samdar voru í
fyrrá, koma ekki nöfnum sínum
á kjörskrá nú neraa þeir mæti
3jálfir frammi fyrir skrásetjara.
Einu undanþágurnar frá þessari
reglu eru: ef sannanir eru lagðar
fram um það, að maður sé veikur
eða staddur utan kjördæmis síns,
en eigi hins vegar tilkall til þess
að vera skrásettur.
Láti menn ekki stjórnina bola
sig frá skrásetning í þetta sinn
þá reynir hún það naumast oftar.
Alment eru enskumælandi menn
-einhuga í því að koma nöfnum
sínum á kjörskrá í þetta sinn,hvað
sem það kostar. Vonandi eru Is-
Isndingar það ekki síður.
Leiðandi mennirnir á meðal ís-
lendkiga, sem fylgja frjálslynda
flokknum að málum, eru alvar-
lega ámmtir um að láta nú til sín
taka og ganga rösklega fram í
máli þessu.
Skrásetningin fer fram 1. Júní
á þeim tírfia og stöðum sem frá er
skýrt í síðasta bjaði.
Vorprófin
við Manitoba-háskólann eru um
garð gengin fnema í undirhúningB
deildunum, þau próf eru ætíð höfð
nokkurum vikum síðarj k)g hafa
aldrei jafnmargir útskrifast þar i
hhiuni ýmsu deildum, er stafar,
sumpart að minsta kosti. af hinutn
mikla fólksflutningi inn í landið á
siðustu árum. I þctta sinn. ekki
síður en að undanförnu, vöktu ís-
lenzkir nemendur sérstaka eftir-
tekt á sér við prófin. Af öllum
hinum mikla fjölda, sem próf tóku
voru ekki nema tólf íslendingar,
og þó fengu þeir tvo heiðurspen-
inga, fimm verðlaun í peningum
og tvennar sérstakar viðurkenn-
ingar. Enda er það talið sláandi,
i inngangi til skýrslu háskóla-
stjórnarinnar, hvernig íslending-
arnir skipi sæti með þeim fyrstu í
röðinni. Er þar meðal annars
komist þannig að orði: ,,LTng-
lingsmaður af þjóðflokki þeim fær
II. heiðurspening fyrir próf í
tungu og bókmentum Grikkja og
Rómverja; annar hefir náð í I.
verðlaun iyrir náttúrufræði;
énsku hafa tveir náð verðlaunum
ótvö $60 verðlatin af fjbrumj fyr-
ir próf í ensku. Hinn fvrnefndi
hlaut einnig sérstaka viðurkenn-
ingu fyrir fronskuþróf.
Hjörttir Leó fékk sérstaka við-
urkenningu fyrir próf í tölvísi og
$20 verðlatiiT fyrir íslenzkupróf.
Haraldur Sigmar fékk $20 verð-
lattn fyrir íslenzkuprói
Við upptökupróf í college-deild-
ina, sem bráðum byrja, skrifa þó
nokkurir íslendingar og má búast
við að þeirn reiði misjafnlega af
með þrvi þeir voru talsvert mis
jafnt undirbúnir.
-----—o------
Nýtt stórveldi
eftir dr. B. J. BRANDSON.
[Ræða flutt á samkomu söngflokks Fyrsta
lút. safnaðar í Winnipeg24. Apríl 1905.]
(Franth.)
Til þess að hafa jafnvel mjög ó-
ljósa og ófullkomna hugmynd um
þessa merkilegu þjóð er nauðsyn-
legt að skilja, hvaða áhr.if það eru
sem hafa myndað hið andlega Jíf,
lttnderni og allan hugsunarhátt
hennar. Ef vér vitum, hvaða á-
hrif hafa myndað lyndiseinkunn
liennar, hvaðan allur hennar styrk-
ur er runninn, þá vitum vér um
leið eitthvað um það andlega lif og ...., _____________ ________0
þær lyndiseinkunnir sent hjá henni ^ aj fvr;r sjg 0g þ-urfti ekki að
í eru ríkjandi. Eins og hj'á svo | ,úta neinu æðra valdi, eða fram-
mörgum' öðrum þjóöum, bæði að 1 gtjúrn jjvert heimili og hver
og annar þeirra fengið sérstaka fornu og nýjp, eru það trúarbrogð , ætt g0fgaö[ s[na eigjn forfeður og, skoðun tákni hinir
viðurkenningu fyrir próf í | þjóðarinnar og þær þjóðfélagslegu ^ viðiarkendi enga aðra guði.
frönsku. Fyrir lögfræðispróf fær i hugmvndir, sem þáu hafa skapað,
einn I. heiðurspening og einn úr j sent þar eiga mikinn hlut að mált.
flokki þessara ágætu námsmanna
Ef vér höfuvn ofttr litla hugmynd
hálfu lifandi skyldmenna se svnd,
sem ekki megi eiga sér stað.. Hin-
ir lifandi hugsa ekki urh hina fram
liðnu sem eiliflega burt sofnaða,
heldur sem enn starfandi í sínunt
fyrrverfmdi verkahring, a-ð eins
skipandi; þar æðra og voldugra
sæti en áðttr. Sem ósýnilegir
verndarenglar varð'veita þeir heim-
ilin og vaka*yfir velferð hinna lif-
andi. Þaðan ) sem andi þeirra
dvelur á altarinu, heyra þeir og sjá
hvað fram fer i húsinu, taka þátt í
gleði og sorg hinna lifandi og
gleðjast af nærveru ástvina sinna.
Að eins heimta þeir,að hinum dag-
legu skyldum gagnvart sér sé full-
nægt. Aftur í staðinn eru þeir
gjafarar allra góðra hluta, og frá
þeim er alt gott og gagnlegt
runnið. Að vanrækja skvldur sín-
ar gagnvart hinum framliðnu ber
vott um vont og spilt hjarta, og
að hryggja þá eða vanvirða með
vondri breytni er stórglæpur, sem
ekki er fyrirgefinn og hefir ólán og
hegningu í för með sér, ekki ein-
ungis fyrir einstaklinginn, sem
hefir gert sig í slíku sekan, heldur
og líka fyrir þeimili hans, og ef til
vill alla hans ætt. Hinir framliðnu
eru verndarguðir hinna lifandi, og
skyldurnar gagnvart þeim tákna
um leið skýldúrnar gagnvart öllum
öðrum mönnum. Hver sem van-
rækir skyldur sínar við þá, sem hér
eru á lífi, rúóðgar með því hina
framliðriu. I stuttu máli rná
segja, að samkvæmt þessari trúar-
framliðnu
En I leyndardóma hins ósýnilega heims
með tímanum sameimiðust margar og fyrir hugskotssjónum þjóðar-
fjölskyldur og mynduðu einn sér-1 innar verða þeir verulegir lifandi
skilinn ættflokk,og þá byrjaði hver : guðir.
þjóni þeim dyggilega, og velferð
liinna lifandi er undir því komin,
að þeir uppfylli dyggilega skyldur
sínar gagnvart hinuin framliðnu.
4. Allir viðburðir í heiminum,
alt gott og alt ilt, harðæri og góð-
ærí, farsæld og ófarsæld er frá
hinum framliðnu.
5. AlÍri mannlegri starfsemi
bæði vondri og góöri, nytsamri og
ónytsamri, er stýrt af hinum fram-
liðnu.
Þótt þcssi trúarbrögð hafi tekið
ýmsum breytingum á síðastliðnum
2,000 árum, þá eru undirstöðuat-
riðin enn hin sömu. Hið japanska
þjóðlíf hvílir á þessum grundvelli,
og saga þjóðarinnar á umliðnum
öldum er um leið sagan af trúar-
brögðum hennar og þeith breyt-
ingum, sem þau hafa tekið.
Stjórnarskipun, hugsunarháttur
og andlegt líf er alt runnið frá
liinni sömu uppsprettulind.
Þrjár trúardeildir Shinto-trúar-
innar renna saman í eina lieild og
skapa það- þjóðlíf og þær lyndis-
einkunnir hjá einstaklingnum.sem
vakið hafa svo mikla eftirtekt.
Dýrkun hinna framliðnu skyld-
menna húsföðursins á hverju heim-
ili út af fyrir sig, er elzta mynd
Shinto-trúarinnar. Þessi átrún-
aðtir hófst áður en nokkurt þjóðfé-
lag varð til, eða með öðrum orð-
um, þegar hvert heimili var eining
Hví skyldu menn
borga háa leigu inn í bænum,með-
an hægt er að fá land örskamt frá
bænum,fyrir gjafvirði?
Eg hefi til sölu land í St. James
6 mílur frá pcsthúsinu, fram með
Portage aVenue sporvagnabraut-.
sem menn geta eignast með $10
niðurborgun og $5 á mánuði.
Ekran að eins $150. Land þetta
er ágætt til garðræktar. Spor-
vagnar flytja menn_alla leið.
1S(
r • •
Bakers Block, 470 Main st.
WlNNIPEG.
N.B.—Skrifstofa mín er í sam-
bandi við skrifstofu landayð-
ar, Páls M. Clemens, bygg-
ingarmeistara.
Að hugsa um slika skoðun sem
fær sérstaka viðurkenningu fyrir j unt trúarbrögð, hugsunarha'tt og at þessum Htlu þjóðflokkum eða
I próf i tölvísi. Að menn af þjóð- andlegt líí þjóðarinnar, þá glæðist að cjýrka. hina fram-j verukga lifandi trú er mjög örð-
■ flokki þessum hlútu verðlaun fyr-, skilnitigur vor á því, sem ter he\r j ijgnu' höfðingja ættarinnar. Þessii ugt fyrir oss öll, vegna þess sá
ir próf í islenzku, á því er aufjvit- úiíl oftar og nteir
talað um, t. d.
að ekki jafn mikið orð gerandi." hugrekki, þolgæði og ættjaiuaiást ^
! tilbeiðsla kom ekki í staðinn fyrir luigsunarháttur, sem hér hirtist,
þau lög og þær . siðvenjur engu
vægari í kröfum sinttm. I staðinn
fyrir heimilisaltarið kemur þar
hið svo kallaða sóknarmusteri, og
sá guð cða þeir guðir, sem þar er
tilbeiðsla veitt; eru verndarguðir
ættflokksins eða héraðsins. Hvern-
ig þessi verndargoð hafa til oröið
er óljóst, en trúlegast er, að þau
tákni einn af hinurn elztu forfeðr-
uni eða höfðingjum ættflokksins.
í samhandi við livert musteri eru
sérstakir helgidagar, og á þeim
dögum sendir livert heimili, sem
telur sig því tilheyrandi, að
minsta kosti einn mann til guðs-
dýrkunar í musterinu. Auk þess
eru ýmsir hátíðardagar, og er eft-
ir fremsta megni leitast við, að
gera það hátíðahald, sem þá fer
fram, sem tilkomumest og
skemtilegast fyrir fólkið. Hvert
heimili leggur fram eftir efmmi til
j í þetta sinti útskrifaðist jslenzk
! stúlka úr college-deildinni, nngfrú
\ hennar.
i Trúarbrögð þau, sem nú eru
dýrktm, sem áður átti sér stað,j er svo ólíktir þeim hugsunarliætti, | þess að staiulast kostnaðinn, sem
viðhald musterisins hefir í för með
lieldur var henni að eins hætt við j seúi vér eigum að venjast. Likur
þá siði, er áður voru til. Löngu! hugsunarháttur finst þó ekki ein-
Alaría Kate Amlerson liéðan úr. rikjandi í landiöu, og hafa v erið j senina> þegar hinar mörgu smá- j tmgis hjá austurlanda-þjóðum,
1 frá ömunatið, þótt þau hafi koimð | ættjr eöa ættflokkar loks sameinuð-; heldur og hjá sumum fornþjóðum
1 bænum. Hún er fyrsti kvenmað-
*
I ur af þjóðflokki vorum, sem svo,
j mikilli skólamentun liefir náð f
j Canada að eiga tilkall til að rita
j B. A. við nafnið sitt. I collegé-
i deíldinni gengu þessir íslendingár
undir próf:
I. bekkur.
Freda S. Harold,
Máry Kellv,
Haraldur Sigmar .
II. bekknr.
Ami Stefánssón,
Estella Tltompson,
Guttormur Guttormsson,
Hjörtur Leó.
III. bckknr.
Emily Anderson,
Thorbergur Thorvaldsson.
IV. bekkur.
(burtfararpróf)
Marv Kate Anderson, 2. eink.,
Runólfur Fjeldsted, 1. eink.
Hannes Marinó Hannesson tók
síðasta háskólapróf í lögum með
1. einkuntt betri; og við lækna-
skólann var Jóhannes Páll Páls-
son fáerðttr upp í II. bekk.
Hannes Marino Hannesson fékk
I. heiður^pening af tveimur fyrir
lagapróf.
Runólfur Fjeldsteð fékk II.
heiðurspening af tvéimur fyrir
próf í tungu og bókmentum
Grikkja og Rómverja. Vegna
heilsubilunar var hann mjög ó-
stöðugur við nám í vetur, hefði
annars vafalaust borið »f öllum í
bekknum eins og í fyrra.
Thorbergur Thorvaldsson fékk
$100 (fyrri verðlaun af tveimur)
fyrir próf t náttúrufræði.
Guttormur Guttormsson og
í ljós í mörgum ólíkttm myndum,
<r dýrkun á forfeðrunum sem guð
ttm. Átrúnaður liennar er að J>essii; að, tJibiðja. hina. framliðnu höfð-1 niaöur stöðugt tindir
leyti líkur átrúnaði annarra aust- nlgja þjóðarinnar. öllum þessum' hinna framíðnu. Öll þeirra verk,
ust í eina þjóðernislega heild, hófst j Evrópu. Samkvæmt þeim hugs-
sú siðvenja eins og að sjálfsögðu j unarhætti eða þeirri trú ''er hver
umsjón
urlandaþjóða, sérstaklega ems og 1
tíðkast bæði í Kína og á Indlandi.
Hjá Ölltim þessum þióðum er á-
trún'aður á hina framliðnu undir-
staða allrar guðsdýrkunar. En sern
vonlegt er hefir þessi átrúnaður
tekið sér ýrnsar ólíkar myndir og:
margir ólíkir flokkar liafa mvndast j
á síðastliðnum fjórum þúsundum I
ára eða meir, sem þessar þjoðtr
hafa verið til. En hjá þeirn öflurn
er stofninn hinn sami, sem margar
greinar hafa sprottiö út frá. Dýrk-
tm hinna framliðnu forfeðra eins
'og hún tíðkast í Japan má skifta 1
þrjár aðal-myndir, nfl. tilbeiðslu a
forfeðrum hverrar fjölskyldu fyrir
!sig. dýrkun á forfeðrum hverrar
ættar eða hvers kynþáttar, og að
síðustu, tilbeiösla keisaraættarinn-
ar. Þessar þrjár greinar til sam-
ans, sem rnynda éina heild, er hm
svo kallaða Shinto-trú þjóðarinn-
ar. Undirstöðuatriði þeirrar trú-
ar eru í stuttu máli þessi:
1. Hinir framliðnu fara ekki
burt úr þessum heimi eftir dauð-
ann, heldur staðnæmast þeir í ná-
grenni við fyrverandi heimkynnt
sín, og á ósýnilegan hátt taka þeir
þátt i lífsstörfum þeirra ,sem lií-
andi eru.
2. AJlir framliðnir verða eftir
dauðann verur gæddar yfirnattúr-
legum kröftum og eiginlegleikum,
um leið og þeir hafa hinar sömu
lyndiseinkunnir og þeir höfðfl í
þessu lífi.
3. Farsæld hinna framliðnu er
mismunandi atrúnaði var þannig
varið, að liinar ýmsu deildir lians
komu aldrei í bága hver vi'ð aðra,
heldur gátu vaxið.og þróast hver
við annarrar hlið og i fullti sam-
ræmi hver við aðra.
A hverju einasta heimili í Japan
! (fyrir utan þau tiltölulega fáu,
sem eru kristin) er ofurlítið altari
eða skrín tileinkað hinum fram-
j liðntt forfeðrum húsföðursins. I
þessu skríni eru litlar.hvítar töflur
úr tré; á þær eru grafin nöfn hinna’
framliðnu. Bænir eru fluttar og
offur fram borin fyrir þessum töfl-
um á degi hverjum. Þessar bænir
og þessi offur eru mismttnandi, en
andinn cr alls staðar hinn sami.
Þetta eru skyldttr, sem aldrei má
vanrækja hvernig sem á stendur.
Bænirnar eru stuttar og offrið
vanalega að eins lítill skamtur
hinnar daglegu fæðu; en að sleppa
þessari venju kemur engum í hug.
Samkvæmt þessari trú halda hinir
framliðnu áfram að eiga heima á
fyrrverandi heimili sínu hér á
jörðu eða núverandi heimili ást-
vina þeirra, þvi þeir þurfa á um-
önnun og kærleika hinna lifandi
að halda. Þótt þessi\átrúnaður eigi
eflaust rót sína að rekja til þess
tíma, þegar menn óttuðust hina
framliðnu og vildu á einhvern hátt
friða þá, hefir hann smásaman um-
skapast þar til hann byggist nú á
kærleika. Nú ríkir sú sannfæring,
að hinir framliðnu þurfi á kær-
leika að halda, og að vanræksla
orð og httgsanir rannsaka og meta
hinir framliðnu. Áhrif slíkrar trú-
ar, mann fram af manni, öld eftir
öld, i mörg þúsund ár, hljóta að
vera stórkostleg bæði á hugsunar-
hátt og lunderni þjóðarinnar. Því
þess ber vel að gæta, að þessi trú
er ekki dauð bókstafstrú, heldur
lifandi og sivakandi. Aldrei er
þar talað um að geyma minningu
hinna framliðnu, því þar er ekki
um neina minningu að ræða, held-
ur eru hinir framliðnu eins mikill
veruleiki fyrir hugskotssjónum
manna eins og þeir, sem hér eru
lifandi. Það, sem stöðugt vakir
.fyrir mönnum, er að velferð hinna
liíandi sé undir farsæld hinna
framliðnu komin.og farsæld hinna
framliðnu sé undir því komin, að
þeir séu ekki á neinn hátt móðg-
aðir af hinum lifandi. Enginn
maður mátti hegða sér eftir eigin
geði, heldur varð hver og einn að
beygja sig undir þær siðvenjur og
þau lög, sem viðgangast sam- hann tllheyrir> og verður skilyrð_
kvæmt erfikenningum þjóðarinn-
ar. Á sinu eigin heimili varð ein-
staklingurinn að haga sér sam-
kvæmt þeim siðvenjum, sem þar
höfðu tíðkast frá einni kynslóð til
annarrar. Húsfaðirinn réði lög-
um og lofum og bar ábyrgðisa af
gjörðum hvers einstaklings.
Eins og heimilislífinu var hagað
samkvæmt trúarbragðalegum regl
um heimilisins,eins skapaði átrún-
aður ættarinnar eða þjóðflokksins
þáu lög, sern réðu í viðskiftum
Ámi Stefánsson fengu $60 hvor usdir því kornin, að hinir lifandi slíkrar velvildar þeim til handa af manna við umheiminn, og voru
ser. Alt frá þeim tíma, er ung-
barnið, mánaðargamalt er flutt til
musterisins og falið verndarguði
ætlarinnar á vald, þar til-gamal-
mennið heygir þar kné sín í hinsta
sinn, þakkandi fvrir vcrnd og
hlessun á liðinni æfi, er samband
hvers einstaklings við musterið og
siðvenjur þess mjög innilegt.
F.ius og velgengni hvers heírnilis
var undir því komin, að föðumum
væri hlýtt i öllu, og að faðirinn
svo lilýddi forfeðrunum, eins
skyldi velferð hvers ættflokks vera
undir þvi komin að ekki væri
brotið á móti þeim siðvenjum,
sem hjá honum vortt ríkjandi. Af-
staða einstaklinganna gagnvart
slíku þjóðfélagi er nokkurn veg-
inn skiljanleg. Ástandið er líkt
því er átti sér stað í hinu elzta
þjóðfélagi á meðal Grikkja, þar
sem þjóðfélagið var alt í öllu, en
einstaklingurinn ekki neitt. Þótt
á síðustu árum lögunum hafi verið
mikið breytt, þá" er einstaklingur-
inn þó langt frá því að vera frjáls,
heldur er verksvið hans takmark-
að af almennings álitinu og göml-
um siðvenjum, sem engin lög ráða
við. Hann er enn lxtilfjörlegur
hluti ]»ess borgaralega félags, sem
islaust að hlýða öllum þeim lögum
sem þar eru ráðandi. Ef hann
ekki gerir það, getur það kostað
burtrekstur úr hinum borgaralega
félagsskap bygðarinnar, og sá
rnaður, scm hefir þannig gerst út-
lagi, fær aldrei aftur þar eða ann-
ars staðar inngöngu og á ekki við-
reisnar von framar. Almennar
siðvenjur eru enn í dag svo fast
gróðursettar, að fáir einstaklingar
hafa þrek eða áræði til að, reyna
að brjóta þær á bak aftur.
(Meira)