Lögberg - 29.06.1905, Blaðsíða 4

4
LOGBEG.R FIMTL’DAGíNN 29. JÚNÍ 1905
BL'ögbcig
—r gefið út hvern fimtudag aí The L.ógberg
Í>RINTING & PUBLISHING Co.. (löggílt), .að
Cor, William Ave., og Nena Öt. VVtnnipeg.
Man.—Kostar S2.00 um árið (á Islandi 6
(icr. Borgist fyrirfram. Ettistök hr. 5 cts.
Published every Thursday by the Lög-
Derg Printing aud Publishing Co. (Incorpor-
ated), at Cor. W'illiam Avenue & Nena Nt..
Winnipeg, Man —Subscription price $2.00
per year, payable in advance. öingle
copies 5 cts.
JJ /
M PAULSON, Edttor,
3LONP VL, Bus. Manager.
ísingar. — Smá-auglýsingar í eitt
5 cent fyrir 1 þml. Á stærri auglýs-
ig im lengri tíraa, aísiáttur eftir sam-
| Tt t. ». Kaup-'.aa »c-ðar að til-
». t i tKritiega og geta am f;.V3randi bú-
íú.v infranit.
Utanáskrift til afgreiðslustofu blaðsins er:
II,ÖUIil£Kli PKI.NTING & PCBL. Co
P.O, Box 13«.. Winnipeg. Man.
'lclttphone 221.
* Utanáskrift til ritstjóran»er:
Editor l.ögherg,
|>.U, dit I 3«i, Winnipeg, Man
Samkvaemt landslögum er uppsogn kaup-
anda á blaði ógild nema hann sé skuldlaus
|>egar hanu segir upp.-Ef kaupandi, sem
er í skuld við blaðið, flytur vistferium án
þess að tilkynna heimilisstiftin, þá er það
fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnun
■fyrir prettvíslegum tilgangi.
Curnei*ie-bókhlöð urnar
(Xiðurl.j
Stundum hrökkva ekki pening-
arnir sem Carnegie hefir gefið til
þess að koma upp bókhlöðunum
og bætir hann þá venjulega við,
■eí hægt er að sýna, að einlæglega
liafi verið reynt að láta upphaflegu
gjöfina hrökkva. Sögur fara af
einungis einni bókhlöðu þar sem
peninga afgangur varð. Það var í
Mount Vernon í New Ýork ríkinu.
Formaður • byggingarnefndarinnar
skrifaði Andrew Carnegie, sagði
ihonum, að $50 hefðu gengið af og
hað hann að láta sig vita hvað œtti
að gera við þá peninga.og var hon-
um svarað með þessu einkennilega
bréfi:
New York, 16. Janúar 1904.
Xæri Mr. Gray,—Bréf yðar frá
11. þ. m. meðtekið. Slikt bréf hefi
eg ekki áður fengið. í gegn um
alla mína reynslu, og er eg nú bú-
inn að láta fé af hendi til þess að
koma upp nálægt þrettán hundruð
bókhlöðum, hefi eg aldrei fyrri en
nú fengið bréf um það frá neiniin*
byggingarnefndarformanni, að
peninga afgangur hafi orðið, en
•oft hefi eg orðið að mæta sjóð-
þurð.
Gerið svo vel að láta peninga-
afgang þennan ganga iil bóka-
safnsins fyrir cncyclopœdia eða
eitthvert annáð viðurkent verk,
sem álitin er brýnust þörf á. í
stuttu máli, brúkið peningana til
þess sem þer álítið bezt, því eg
fmn, að eg get treyst nefndarfor-
manni sem byggir bókhlöðu og
mætir öllum ófyrirsjáanlegum út-
gjöldum með ákveðinni upphæð,
og hefir svo peninga-afgang.
Með innilegri aðdáun
er eg yðar einlægur
Andrew Carnegie.
P.S.—Þér hljótið að hafa haft
fyrirmyndar byggingarmeist-
ara.—A. C..
Andrew Carnegie hefir aldrei
gefið fé til hókhlöðu nema menn
hafi skuldbundið sig til að við-
halda henni samkvæmt skilmálum
þeim, er hann hefir sett. Hann er
jafn fús að gefa til bókhlöðu í
smábæjum eins og í stórborgun-
um, og honum er viðbrugðið fyrir !
það að gera öHum mönnum og
öllum bæjum nákvæmlega jafn
hátt undir höfði.
Eins og áður er á bent vill and-
Tew Carnegie látá menn sjálfráða
að því,. hvar þeir reisa bókhlöð-'
urnar í hæjunum. En stundum
hefir slikt ollað ágreiningi eins og
tii dæmis þar sem á rennur gegn-
utn bæina.þar er venjulega ágrein-
ingurinn um það hvoru megin ár-
innar bókhlaðan skuli standa. Þess |
háttar ágreiningur k?m upp í bœn-j
um Waterloo í Iowa ríkinu í
Bandaríkjunum. Bœrinn full-
i.ægði skilyrðunum viðvikjandi við-
haldi bókhlióðunnar, en bæjarmenn
greindi á um það.hvoru ntegin ár-
innar bókhlaðan ætti að stánda og ;
gátu með engu móti komið sér j
saman. Varð niðurstaðan sú aðj
lokum að byggja bókhlöðuna á;
miðri ánni. Þegar þetta barst j
Andrew Carnegie til eyrna tók
hann sig góðfúslega fram um að
greiða úr vandræðunum með því
að bæta annarri bókíilöðu við til
þess Waterloo-búar gætu haft sína
bvoru megin árinnar. Það má
svo kalla, að öll þessi afarmikla
hókhlöðu-útbreiðsla ré rekin með
hréfaskriftum. Andréw Carnegie
vill helzt ekki láta minnast á það
við sig munnlega að gefa fé til
bókhlöðu, því að bréfin getur hann
t firvegað í næði, en með ntunn-
legri beiðni getur maðlirinn, sem
hana flytur, haft áhrif á hann á
annan hvorn veg, og það vitl liann
koma í veg fyrir. Hann hagar
bókhlööugjöfunum eftir ákveðnum
Öiííí'nejj-reglum og gerir hlut-
drœgnislaust öllum jafn hátt undir
höfði, og þess vegna er t*að, að
hann vill láta leggja allar beiðnir
í fram fyrir sig á sama hátt—með
bréfi, og það jafnvel helzt frá
mönnum, sem honum eru persónu-
lega NÓkunnugir.
Ýmislegt einkennilegt ogjafnvel
í sumum tilfellum broslegt hefir til
tíðinda borið í viðleitni manna til
þess að fá Carnegie-bókhlöðu, og
þar sem efnin eru lítil fyrir hendi
er fróðlegt að sjá.hvað mikið menn
hafa viljað á sig leggja til jæss að
I mæta hinum fastákveðnu skilyrð-
! um gefandands. I litlum fiski-
l mannabæ á Orkneyjum var þess
farið á leit við Andrew Carnegie
! að gefa peninga til bókhlöðu. Bæj-
! armönnum voru sett hin venjulegu
skilyrði. Þeir voru fátækir og
! gátu ekki ábyrgst neina ákveðna
1 peningaupphæð, en i stað þéss
| sendu þeir skrá yfir loforð þau er
saínað þafði verið og voru þau
þannig:
Fimtíu pund af harðfiski.
T.uttugu pör af sokkum.
Tuttugu og fjögur dagsverk.
Tvö dagsverk með hest og kerru.
I I>etta lýsti svo einlægum vilja og
i álniga, að Carnegie gaf þeim pen-
' ÍMgaupphœð fyrir bækur.
Frá litlum sildarveiða-bæ á út-
kjálka Skotlands var Carnegie beð-
iun um peninga fyrir hækur og
! tímarit. Fengu bæjarinenn það
! svar, að Andrew Carnegie gæfi
aldrei peninga til slíks án þess
| menn i bygðarlaginu sýntii löngun
1 og viðleitni til að styðja fyrirtækið
! og halda því við, og fylgdi því
I btnding um að safna loforðum.
Bæjarmenn aðhyltust bendinguna
| og lofuðu þeir allir einhverju, en
j loforðin voru svo lítil frá hverjum
í einum—í inörgtim tilfellum ekki
ntma tvö pence—að öll upphœðin
j varð ekki nema 2 pund 17 shillings
! óg 4 pence. < Andrew Carnegie
: sendi þeim sömu upphæð, .vegna
þcss honurn þótti þetta lýsa svo
litlum áhuga.
Eðlilega eru fleiri Carnegie-
hókhlöður i Bandaríkjunum en í
nokkuru öðru landi. Þær eru þar j
i hverju ríki nema tveimur—Rhode j
Island og Arkansas. I þvi fyr- |
nefnda er gnægð af bókhlöðum, en '
í liinu síðarnefnda er engin lög-
gjöf er heimili skattálögur til við-
halds bókhlöðum. í Ulinois ríkinu
eru Carnegie-bókhlöður í sextíu
bæjum. í Nevý York ríkinu eru
120 Carnegie-hókhlöður í fjörutíu
hæjum. Það stafar af því, að í
horginni New York eru svo mörg
bókhlöðuútibú víðsvegar um borg-
ina, setn Andrew Carnegie hefir
gefið $5,200,000 til. í Iowa eru
Carnegie-bókhlöður í 54 bœjum.
í Californíu eru 46 bókhlöður í 36
bæjum. í Minnesota eru yfir 30
Carnegie-bókhlöður og í North
Dakota 5. — Alls eru í Bandaríkj-
unum, eða verða með því sem nú
hefir verið lofað, 671 Carnegie-
bókhlaða, er til samans kosta ná-
lægt $29,807,980; er þar í inni- |
íalið $100,000 loforð fyrir btik-
iilöðu í Porto Rico.
En Andrew Carnegie lætur ekki
þar við sitja að styðja bæjarbúa
til þess að geta átt aðgang að
bókasöfnum heldur er nú fariQ á
sumum stöðum að útbúa vagna
með hillum i,sem fyltar eru bókum
úr bókhlöðunum, og þeir síðan
sendir út á landsbygðina. Inn-
kalla ökumennirnir bækurnar, sem
í láni eru,og afhenda aðrar í þeirra
stað. Aðferð þessi er viðhöfð á
nokkurutn stöðum i Bandaríkjun-1
um og á írlandi, og hefir náð svo
miklum vinsœldttm, að búist er
við að hún breiðist óðnm út.
Til bókhlaðna á Englandi hefir
Andrew Carnegie gefið og lofað
86,372,240. Eftir að bókhlöður:
þær, sent þar hefir verið lofað, eru
íullbygðar, þá verða á Englandi
325 Cartjegie-bókhlöður í 283
bæjum, og er talið svo til, að full-
komlega fimti hver maður þjóðar- ,
innar nái til þeirra.
Minsta Carnegie-bókhlaðan í j
lieimi er á smáeynni Ióna við
Skotlandsstréndur. Bókhlaða sú
er tæp 15 fet á annan veg og nokk-1
itrtt ntinni á ltinn. Til þess að verja
hana fvrir ósjóurn, setn stundum
ganga yfir eyna, eru veggirnir |
hlaðnir úr granit og tveggja feta |
þykkir. Hún er ætluð sjómönnum
: ..
eingongu.
Af þessum gjöfum hefir Canada;
fengið nálægt $11.000,000. í 49
bæjum þar eru nú 57 Carnegie-
bókhlöður. Á Irlandi eru þcer í
31 hæ, á Nýja Sjálandi fimm, í
Tasmaníu ein, í \ estindversku
eyjunum ein.
Þannig liefir þessi éini maður
varið ógrynni fjár til þess að
hlvnna að því, að alþýðan í ensku-
tnælandi löndunum verði lesandi
alþýða, að konta því til leiðar, að
enginn í bæjunum sé fyrir fá-
tæktar sakir útilokaður frá lestri
góðra bóka, að til sé þó að minsta
kosti einn staðbr í bæjunum —
Carncgie-bókhlaðan — þar sem
enginn stéttamunur kemst að og
allir eiga jafnaw aðgang, hvort
heldur þeir ertt rikir eða fátœkir.
Sjást þess þegar merki víða, að
Carnegie-bókhlöðurnar ltafa haft
upplyftawdi og mentandi áhrif á
íátæklingana; ekki einasta fyrir
fróðleik þánn, sem fólkið hefir afl- :
að'sér með lestri góðra bóka og
tímarita heldur einnig fyrir um-
gengnina við gott fólk i vönduðu
og velumgengnu stórhýsi. Hrein-
læti, reglusemi og góð umgengni
þvkir áreiðanlega hafa færst í vöxt
á meðal fátæklinganna sem bók-
hlöðurnar nota, fólkið eðlilega tek-
ið sér bókhlöðuna sina til fyrir-
myndar við umgengni á heimilttn-.
um innan húss og utan. Ýmsir
íitlir bæir, þar sem Carnegie-bók- i
hlöður hafa verið reistar.hafa tekið
algerðum stakkaskiftum bæði hið
vtra og innra. Göttirnar hafa
farið að verða snotrari og betur
hirtar — bókhlöðurnar teknar til
fvrirmyndar við húsagerð og unt-
gengni úti og inni. Og bókhlöð-
urnar ltafa beint hugum margra
ungra manna í rétta átt. Ungir
menn þúsundum santan, sem nú
verja frístundum sínum til þess að j
itppbyggja anda sinn nteð lestri
nytsamra bóka í búkhlöðunum,
ntundu anhars hafa lært að venja
konnrr sínar í drvkkjustofurnar.
Það er viðurkent, að í litlum bæj-
úm hafi drykkjustofurnar stör-
skaðast við Carnegie-bókhlöðurn-
ar, — en ttngu mennirnir að sama ;
skapi grætt. ■
■-----o------
Iðnaðarsýningin í
Winnipeg.
Iðnaðarsýningin í Winnipeg á að
haldast í sumar frá 20—28 Júlí.
Sýningarvikan hefir jafnan verið
fttll af fjöri í Winnipeg, og svo
nuin enn verða, því eins og að
undanförnu sparar sýningarnefnd- .
in hvorki fyrirhöfn né títna til þess
að alt fari sent bezt ttr hendi.
Fjöldinn allur af fólki ætlar að
konta á sýninguna bæði frá Austur :
Canada og Bandaríkjununt, til |
þess að kynna sér Vestur-Canada
og og alla þá möguleika, sent það
hefir í sér fólgið, og að eins bíður j
þess að dugandi drengir konti og j
leggi hönd á plóginn með oss.
F.W.Heuback, forntaður nefnd- j
ar þeirrar, sem hefir með höndum: j
að annast um alt það, sem lýtur að
skemtunum á sýningunni, hefir
vcrið á ferð í New York til þess
að ráða menn sem eiga að skemta
fólki, á svæðinu fyrir framan
„Grand Stand“. Hefir honum
orðið mikið ágengt í því efni, og
fengið loforð fyrir að til sýning-
arinar hér komi í suntar ýms af
þeim fclögum, til að sýna listir j
sínar, er mest Jtykir nú kveða#að [
hcr vestra.
Rúni það. sem svningarnefndin
nú hefir til untráða í sumar, fyrir
svningargripi, lifandi og dauða,
verctjr fullkomlega eins stórt og í
víðáttumjkið og ( fyrra á Domin-
ion-sýningpnni. Hægt verður að
býsa þar þrjú hundruð svín, fjög-
ur hundruð hross og sex hundrttð
nautgripi. Auk þess verður þar
gripahús, sex hundruð feta langt,
til afnota.
Nú þegar er byrjað að gera við j
1 g cndurbæta skeiðvöllinn, sem til
kappreiða er ætlaður, og verður öll
stund lögð á að hann verði i sem j
beztu ásigkomulagi.
Aðal kagpreiðarnar (free for
all) eiga að fara fram í sumar
þriðjttdaginn 25. Júli, í stað þess
að áður hefir jafnan föstudagur-
inn verið þeint ætlaður.
Sýningin byrjar í sumar fimtu- j
daginn 20. Júlí og verður henni
haldið opinni þangað til föstudag-
inn í næstu viku á eftir.
Nú þegar er farið að senda sýn-
ingarnefndinni ósköpin öll af um-
sóknttnt um rúm á sýningunni, j
bæði fyrii* sýningarmuni og eins
til þcss að mega selja þar veiting-
ar Ræður sýningamefndin öll- j
ttm til, sem ætla sér að fá eitthvert í
rúm í garðinum, að fresta því
ekki að senda umsóknir sínar.
Þeir sem ætla sér að fá rúm
fyrir sýningarmuni í iðnaðardeild-
inni, eru sérstaklega ámintir urn
að draga ekki að senda timsóknir i
stnar.
Winnipeg er bær, sem ágætlega
er settur til þess að halda í sýn-
ingu. Fólk úr öllum áttum á
þægilegt með að sækja þangað,
fyrir tiltölulega lítið verð, og járn-
bt autarfélögin ætla í sumar, en
sem fyr, að setja niður fargjöld
um sýningartímann til þess að
gera öílum kleyft að sækja sýning-
una'og njóta þess gagns og gam-
ans, sent hún hefir að bjóða. Sýn-
ingarnefndin þykist að öllu leyti
liafa svo vel í garðinn búiði nú að
hún býst við að meiri ntannfjöldi
koini til Winnipeg á sýninguna t
sumar en nokkuru sinni hefir áður
ált sér stað.
Níels R. Finsen.
Eftir Gudiii. Fridjónsson'.
Á Ijóskonungsins dánardag
er dapur maður hver,
sem hefir revnt að helga sér
þann heimsmenningar brag,
er gáta ráðin gefur þeim,
sem girnist tneira ljós
og litarfegri lilju og rós
en lifa í vorum heim.
Svo langt í burt í fjarlægð fór
þin frægð um lönd og sæ
senrsólin skín á bóndabæ
og barni er gerður skór.—
Svo langt í burt í fjarska fer
við fall þinn harmur sár
sem gamalmenni grána hár
og gáskinn leikttr sér.
í arninglóð hjá íslending
er ýmsra neista val,
scm gætu Iýst í Suðttrsal
og sindrað alt í kring.
—En flestir bera bertu og yl
við bóndans heimastó
og lýsa að eins kima og kró
i koti — atignabil.
Vér þekkjttm allir Þorvaldsnið,
hinn þjóðumkunha ntann,
sent ódauðlegan orðstír vann
—liinn æðsta myndasmið.
í æðuni hans var íslenzkt blóð
og íslenzkt föðurkyn
að þcssum staka hagleiks-hlyn,
sem hlaut ’in danska þjóð.
En Níels þýddi ljóssins lög;
svo lögvís reyndist hann,
að aldrei fást í nteiri mann
— svo ntikil — efnisdrög.
Svo ornaði gæfan íslending
og ól á brjósti sér,
að enginn slíkan orðstir ber
í' andans herfylking.
Hve ótrúleg er saga sönn,
að sonur íslenzks ntanns
er konungur þess kynjalands,
sent kemst í — lukta spönn,
en nær þó yfir fjall og fjörð,
i' fjarska stjörnuranns,
er inn' í sjálfu auga manns
— uwi alla vora jörð.
A meðan drápshönd drýldins.
u manns •
i dreyra lituð er
og heiftarþjóð í hernað fer
til hundrað-gæða lands
og rænir þar og ruplar því,
sem rándýrsklóin fékk —
við líknstaf sólargoðinn gekk
og gérði undur ný.
\ ið líknstaf sólarljóssins gekk
sá ljóskonungur liægt;
þó hafi engum hjörvi bægt,
’in hæstu metorð fékk.
Eg segi hccgt — svo lítið lét
vor ljósmildingur æ
sem ætti liann aðeins bóndabæ
og þát og fiskinet.
Og þjóðvaldurinn laut þér lágt
og ljóssprotanum þeint,
sem lauk tipp deild af huliðsheim
i hálfa dyragátt.
En engum ntanni er unt að sjá
i insta salar gólf,
né þau hin dýpstu .0g hæstu hólf,
þó hreyki sér á tá.
Hví skyldu menn
borga háa leigu inn í bænum.nteö-
an hægt er aö fá land örskamt frá
bænum fyrir gjafviröi ?
Eg hefi til sölu landíSt. James
6 mílur frá pi sthúsinu, fram með
Portage avenue sporvagnabraut-.
sem menn geta eignast meö $10
niöurborgun og $5 á mánuöi.
Ekran að eins $150. Land þetta
er ágætt til garöræktar. Spor-
vagnar flytja menn alla leið.
Bakers Block, 470 Main st.
WlNNIPEG.
N.B.—Skrifstofa mín er í sam-
bandi viö skrifstofu landa yö-
Ar, Páls M. Clemens. bygg-
ingarmeistara.
Því engunt manni er atigsýn veitt
urn ÖIl þau hallargólf, ’
né þau hin dýrstu helgi-hólf,
þó hafi ’ann bænir þreytt.
En sá, sem opnar eina skrá,
svo inn um rifu sér,
til siðmenningar brunns hann ber
það bezta, er veita má.
Sem guðssonar var gæzka föl,
er grátnum þerði brár
og græddi ótal andleg sár
og innra mannsins kvöl,
svo lagði Finsen líknarmund
og ljóssins meinabót
við sjúklinganna sárarót
og sollna græddi und.
Þín minning er sem baldursbrá
og blómguð úrvals-rós,
svo megin-björt sem mánaljós
er mjöllum tindrar á,
og háleit eins og stjarna stök,
er starir himni fra
á hlóðga jörð og sollin sjá
og sár og glímutök.
Á nieðan sólin geisla-glóð
að gróandanum ber
og æskuþráin óskar sér
að eiga líí og blóð;
á meðan sól á sali skin
og sjúkur þráir bót,
svo komið geti á mannamót
— þín minning aldrei dvín.
—Eimrciðin.
Próf. S. K. Hall, fyrverandi
músík-kennari við Gustavus Ad-
olphtts College í Minnesota, og
kona ltans, konta hingað til Winni-
peg alkomin um mánaðamótin
Júlí og Agúst. Ætlar Mr. Hall
að stunda hér músík-kenslu, og
með því liann er rnaður mjög vel
fær í þeirri ment, ættu þéir sem
óska sér góðrar tilsagnar að snúa
sér til hans.
KITT HL'DRA SIOO V EKÐLAL
Vér bjóðum íioo ( hvert sinn sem Catarrh lækn-
ast ekki með Hall s Catarrh Cure.
VV. J. Cheney & Co., eigendur. Toledo, O.
Vér undirskrifaðir höfum hekt F. J. Cheney
síðastl. 15 álítum liann mjöu áreiðanlegan mann
( óllutn viðskiftuui og æfinleua færan að efna öll
þau loforð er félae hans gerir.
West & Truax. Whqlesale. Druggist. Toledo.O.
Walding, Kinnon &Marvin,
Wholesale Druggists, Toledo, O.
Hall’s Catarrh Cure er tekið inn og verkar bein
línis á blóðið og slímhimnurnar. Verð 75c. tíaskan
Selt í hverri lyfjabúð. Vettorð send frítt