Lögberg - 14.09.1905, Blaðsíða 4

4
LOGBERG FIMTUDAGINN 14. SEPTEMBER 1905
cpðberg
er Refið út hvern fimtudag aí Thk Lögberg
PlUNTING & PuBLISHING Co.. (löggilt), aS
Cor, William Ave., og NenaSt. Winnipeg,
Man.—Kostar $2.00 um árið (á Islandi 6
(kr. Borgist fyriríram. Einstök nr. 5 cts,
Published every Thursday by the Lög-
Derg Printing and Publishing Co. (IncorMr-
ated), at Cor. -William Avenue & Nena St.,
Winnipeg, Man —Subscription price Í2.00
pér year, payable in advance. Single
copies 5 cts.
M. PAVLSON, Editor,
J. A. BLONOAL, Bas. Mana ger,
Auglýsingar.— Smá-augjýsingar í eitt-
skiíti 25 cent iyrir 1 þml. A stærri auglýs-
ingum um lengri tíma, afsláttur eftir samn
‘“g'.-.,
Bústaðaskifti kaupenda verður að til-
kynna skriflega og geta úm fyrverandi bú-
stað jafnframt.
Utanáiskrift til afgreiðslustofu blaðsins er:
The I.ðQBERQ PRINTING A PL'BL. Co
P.O, Boxl3«.. Wlnnlpeg. Man.
Telephone 221.
" ’ Útanáskrift tií ritstjðrans er:
, Kdltor LOgherg,
P.O.Box 136, Wtnnlpeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn kaups
an'da á blaði ógild nema hann sé skuldlaus
þegar hann segir upp.-Ef kaupandi, sem
er í slpild við blaðið, flytur vistferlum án
þessað tilkynna heimilisskiftin, þá er það
fýrir dðmstólunum álitiö sýnileg sönn-
ub fyrir prettvíslegum tilgangi.
Hvernig Japansmenn taka
friöarskilmálunum.
Blööin á Japan og alþýða
manna þar tóku dauflega friðar-
fréttunum, þótti súrt í brotið, að
Japansinenn ekki skyldu fá þþð er
þeim bæri með réttu sem sigur-
vegurum, og kenna því um, að
sáttafundurinn hafi of snemma
veriö haldinn. Með því að sleppa
kröfttnum um endurborgun stríðs-
kostnaðarins þótti útséð um að
stjórnin gæti hlynt að og bætt
fjölskyldum þeim og einstakling-
um, jsem mest hafa við stríðið
liðið. I Tókio var byrjað með því
að halda almennan fund í aðal
skemtigarði bæjarins til þess að
mótniæla samningunum vegna
þess, þeiy væru læging fyrir rikið
og þjóðina. Lögregluliðið kom
til sögunnar og dreifði mannfjöld-
anum og var þá reynt að koma
saman í leikhúsi, en lögreglan
leyfði það ekki. Þá gekk mann-
fjöldinn ógnandi til prentsmiðj-
unnar, þar sem aðalblað stjórnar-
innaý er gefið út, og fleygði stein-
um inn um gluggana svo nokkur-
ar skemdir hlútust af, og vonuðu
menn, að þar með yrði öllum ó-
eirðum lokið.
En það reyndist á annan veg.
Uppþotið breiddist út og skríls-
hátturinn fór versnandi. Fólkið
æddi um, reyndi að grýta Ito
markgreifa, leyndarráðs - forseta,
braut niðitr margar lögreglustöðv-
ar, og eyðilagði margar kristnar
kirkjur og missiónsskóla. Ekki
htuj út fyrir, að miklir mannskað-
ar hafi orðið við uppþot þetta,_en
þó nokkurir. Margn- þeir,~sem
frenjstir voru í flokki í 'uppþotiriu
hafa verið settir í Varðhald og er
búist við, að þeir fái þunga hegn-
ingti.
Blöðin rnörg skella skuldinni á
lögreglustjórnina og landstjórn-
ina, og segja, að þær ættu báðar
aö segja af sér.' Að ekkert hefði
úr uppþotinu- orðið,' hefði fólkið
ferigið að koma saman og halda
fundi .sína í skemtigarðinum.
Fólkið hefir tekið niður mynda*
styttu Ito markgreifa og dregið
I' ’Vá í s'mánar skvni öm göturnar;
það skorar á stjómina að leggja
niður völdin- og á míkadóánn að
láta ékkert verða af friðarsamn-
ingunum.
að þarna sýni Japansmenn, aí
þeir standi Rússum sízt framar,
en þess ber að gæta, að það sem
því þykir er annars og göfugra
eðlis heldur en rússnesku uppþot-
in. Japansmenn sýndu föður-
landsást sína meðan á stríðinu
stóð, -vo.ru boðnir og húnir að
leggja fraiu eignir sinar og Jíf til
þess að frelsa laridið sitt.
Og því fer fjarri, að sömu
möntiunum sé það láandi þó þeir
byggjust við 'annarri útkomu við
friðaysamninga. Óánægjan er svo
eðlileg, að allir hugsandi menn
bjuggust við henni, töldu hana
vísaj, og þjvi göfugra var það talið
af stjórn mikadóans að slaka til
friðar vegna þegar vitanlegt var
að hún, að minsta kosti í bráðina,
mundi með því baka sér óþpkk
sinna eigin vina og ef til vildi
veyða að leggja niður völdin.
Það hefir verið sagt um Rússa,
að það væri stjórnin, en ekki
þjóðin, sem berðist við Japans-
menn. Þjóðin hataði stríðið eins
og hún hatar stj'órn sína. Mætti
hún ráða, þá hætti striði(f tafar-
laust. Henni væri ósáyt þó rúss-
neska stjórnin fengi skell. Alt
þetta er sjálfsagt rétt og satt. Þ.ví
er meira að segja lialdið fram, að
þessu sé þannig varið í flestum
löndum þegar á ófriði stendur
þjóðirnar séu keyrðar nauðugar
út í stríðin, og mættu þœr ráða
þá yrðu engar blóðsúthellingar á
orustuvellinum; deiluefni stjórn-
anna yrðu þá að útkijást á annan
hátt. En þetta verður ekki um
Japansmenn sagt. Stjórnin vill
fyrir hvern mun fá frið, fyrir
hvern mun ekki leggja fleiri líf í
sölurnar en óhjákvæmilegt er; en
þjóðin vill halda áfyam að berjást
nema stjórnin fái sigurvegaralaun
sem föðurlandinu þeirra séti full
komlega samboðin. Liti ekki
stjórnin lengra fram í veginn, þá'
nnindi hún hafa farið að vilja
fólksins Og haldið stríðinu áfram,
og væri fóikinu gefið þöð, að sjá
eins langt fram uridan éins og
helztu stjórnmáilamenn þess, þá
samþvkti það gjörðir stjórnar-
innar umyrðalaust.
Japanska þjóðin bjóst við, að
stjóyn sin mundi auðmýkja Rússa
á friðarþinginu eins og hún auð-
mýkti þó á vopnaþingintt. Að það
varð ekki, hlaut i svipinn að verða
henni vonbrigði og reiðiefni. En
það verðttr vonandi ekki riema í
svipinn.
Roosevelt og friðarsamning-
arnir.
Sem stendur er Roosevelt for-
seti hinn ástsælasti maður af al-
þýðu, sem heimurinn á til. Lofinu
rignir yfir hann úr öllum áttum og
á allra vörum er nafn hans i heiðri
haft.
jSíðaai Triða^samningarnir milli
RÚssa og Japansipanna komust á
hafa hraðskeytin, með hamingju-
óskum, þakklæti og aðdáun komið
til hans í stórhópum, þar sem
hann dveltir nú í sumarbústað sín-
tim á Sagamore-hæð við Oyster-
flóann. Á meðal hinna fyrstu, sem
sendu forsetanum slík hraðskeyti,
voru þeir Edward konungur VII.
og Vilhjálmur Þýzkalandskeisarí.
Hraðskeytið frá keisaranum er
orðað á þessa leið:
„Hefi samstundis fengið hrað-
skeyti frá Ameriktt tim að friðar-
mála ftindurinn liafi leitt til sam-
komulags um undirbúningsatriði
friðarskilmálanna. Eg er hugfang-
inn. Eg framber eirilægustu heilla-
óskir yfir hinum mikla og góða á-
þreytandi viðleitni yðar. ’ Alt
mannkynið ætti, — og mun einnig
sameinast um að þakka yður fyrir
hinn mikla velgernirig, sem þér
með þesu liafið kotnið í fram-
kvæmd.“
Forsetinn svaraði þessu hrað-
skeyti þannig:
„Eg þakka yðar hátign innilega
fyrir heillaóskirnar og vil um
ltið nota tækifæriö til þess að láta
í ljósi einlæga þakklætis viður-
kenningu fyrir hvernig þér, á
hverju einasta stigi málsins, voruð
samverkandi í því að koma friðn-
um á i Austurálfunni. Mér hefir
verið hin mesta ánægja i því að
vera. í samvinnu með yðar hátign
til þess að leysa úr þessu vanda-
máli.“ \
Loubet forseti á Frakklandi
sendi Roosevelt þannig orðað
hraðskeyti:
„Þér hafið, hágöfugi herra.unn-
ið mannkyninu mjög þarft verk,
og eg flyt yður hjartanlegar þakk-
ir. Frakkneska lýðveldið gleðst af
þvi hvern þátt systurlýðveldið,
3andaríkin, á í þessum sögulega
v:ðbnrði.“
Nikulás Fússakeisari scndi for-
setantim hraðskeyti frá Peterhoí,
og er innihald þess á þessa leið:
„Roosevelt forseti!
Meðtakið hamingjuóskir mínar
og innilegasta þakklæti fyrir að
leiða friðarmálin til heppilegra úr-
slita, og er það að þakka yðar
perrónulegu, áhrifamiklu viðleitni
Lar; l mitt viðurkennir með þakk-
læti þann þátt sem þér hafið átt í
friðarfundinum í Portsmouth.“
Franz Jósef Austurríkiskeisari
simritaði forsetanum þannig:
„í tilefni af því, að friður er nú
kominn á ntilli Rússa og Jaþans-
ntanna langar mig til, herra för-
seti, að senda yður vinsamlegustu
hamingjuóskir fyrir hlutdeild yð-
ar i því máli. Óskandi er að heim-
urinn fái framvegis i niörg ár áð
njóta þeirrar blessunar ,sem leiðir
af óslitnum friði.“
Nobel - verðlaunanefnd stór-
þingsins norska t Kristjaníu sendi
Roosevelt einnig árnaðaróskir
„fyrir starf hans fyrir málefni
heimsfriðarins og maitnúðarinn-
ar.“ Um þetta leyti ltafa og þær
fréttir borist út um heiminn, og
„góð heimild“ sögð fyrir þeim. að
talið sé mjög liklegt að friðar-
mála verðlaunin úr Nobels-sjóðn-
um verði hinn 10. Desember næst-
komandi veitt Roosevelt forseta.
En jafnframt segir norska hlaðið
„Verdens Gang“, að þó leiðinlegt
sé, þá sé það ómögulegt fyrir
Nobel-verðlaunanefnd stórþings-
irts að veita Roosevelt friðarmála-
verðlaun þessa árs. í skipulags-
skrá Nobel-sjóðsins er sem sé
þannig ákveðið, að nöfn þeirra
manna, sem umtalsmál geti verið
að veita verðlaun úr sjóðnum ár
hvert.verði að vera kontin til verðr-
launanefndanna fyrir 1. Febrúar
það ár, sem þatt eigi að . veitast.
„Ef þetta ákvæði væri ekki fyrir
hendi,“ segir blaðið, „væri Roose-
velt sjálfkjörinn til þess að hljóta
þessi verðlaun, og efalaust verða
þau honunt veitt árið 1906. Norð-
menn ntunciu, með hin1 i niestu á-
nægju ög innilegasta fögnuði,
vilja heiðra l>ar.n mann, sent engin
þjóð fremur en þeif dáist að og
virðir hið stórfengilega manngildi
íans. Norska þjóðin skoðar hann
sem ímýnd og pcrsónugjörvinp'
tinnar AÖnnu stjórnvi2.ku.“
Annars er óhætt að segja svo.
að úr óllum heimsins .ítfum hafi
torsetanuir rið send óteljaridt
skota i því skytii að láta búa
til heiðurstákn úr gulli, annað-
hvort eftirlíkingu af lárviðarsveig
eða olíuviðargrein, til þess að
senda Roosevelt í þakklætisskyni
vfyrir hin áhrifamiklu og affara-
sælu afskifti hans af friðarmálun-
um.
Og Vlhjálmur Þýzkalandskeis-
ari' lýsir yfir þvi háttðlega, að
þetta hrós og þessi hylling sé full-
komlega að verðleikum. Nýlega
sendi hann, frji baðstaðnum í
Kissingen, þar sCm hann heldur
til um þessar ntundir, e.ftirfylgj-
andi hraðskeyti til sendiherra
Bandarikjanna í Berlín:
,,Eg óska eftir að láta yður t
ljósi fögnuð minn yfir hinni frá-
bæru hepni forsetans. Eg er svo
innilega gláður yfir, að hin ó-
þreytandi barátta hans fyrir jafn
góðu.málefni er nú sigri hrósandi
á enda kljáð. Hrósið og ánægjan
með gerðir hans, sem nú heyrist
úr öllum áttum, er sannarlega vel
Verðskuldað.“
Blöðin í öllum löndum' hæla for-
setanum a hvert reipi. Sérstak-
lega eru erisku blöðin, eins og við
er að búast, óþreytandi í því að
ltæla forsetanum fyrir hinn kapp-
samlega áhuga hans í þarfir frið-
armálanna. Jafnvél tvö ensk blöð,
„The Speaker“ og „,The Out-
look“, sem annars eru mjög mót-
fallin Bandarikjamönnum, segjast
ekki vilja standa neinum öðrum á
baki í því að viðurkenna þakklæt-
ið og heiðurinn sem Roosevelt
beri af öllu. Blöð Frakka og
Þjóðverja taka í sama strenginn.
Blaöið „Gazette“ á Norður-Þýzka
. landi.sem álitið er málgagn stjórn-
arinnar, segir að hinar þrautgóðu
tijratinir Roosevelts að koma friði
á í Austur-Asíir sé fegursta verkið
sem nútíðarsagan eígi til í eigu
sinni, og tekur blaðið það fram
um léið, að alt mannkynið muni
minnast nafns Roosevelts með
heiðri og innilegu þakklæti.
Þegár Píus páfi frétti um hin
góðu úrslit friðarfundarins í
Portsmouth varð honum að orði:
„Þettu eru þær beztu fréttir, sem
eg hefi fengið á æfi minni. Guði
sé lof fyrir hugrekki Roosevelts
forseta.“ ,
Rúgsneska blaðið ^Rttsskoi
Slovo“ varði til þess mikiu rúmi
aö vegsama starf Roosevelts, síð-
astliðna þrjá mánuði, í þarfir frið-
armálanna. Tekur blaðið þaö
réttilega frarn, nteðal annars, að
fyrst og fremst séu það báðar
þjóðirnar.Rússar og Japanar, sem
um alla ókomna tínia hafi gildustu
ástæðu til að minnast frant-
kvæmda forsetans með undrttn,
aðdáun og viröingu.
Og það, að Rossevelt forseti
bar gæfu til að stöðva "hinar voða-
legu blóðsúthellingar og ógnir
þessa langvinna stríðs, slær nýj-
jmt frægðarljóipg yfif landið og
þjóðixja sem .ól hann- og þefir sett
liann í hið æðsta tignarsæti, s^nt
hún getur veitt sonum sínunt.
Til eru þeir, og Jjqö ekki svo
fáir, sem halda því fram.að Roose-
velt eigi ekki heiður þann, sem
honum hefir hér hlotnast. Jafnvel
Rússarnir, sem honum eiga mest
að þakka, fara um hann og af-
skifti hans af málunum illurn og
sm.'uarlegum orðum, segja hann
hafi kornið friðarfundinum á til
þess að gera sig frægari, og svo
sé honum þakkað það, sem hann
verðsknldi ámæii. cn ekki þakkir
færir.
, En sé það þak’harvert, að friður
kcmst nú a 'g hiria-r ógurlegu
enda, þá verður Roosevelt forseta
eklci ofþakkað, að því er séð verð-
ur. Fréttirnar frá Portsmouth
sýndu á meðan fundurinn stóð yf-
ir, eða, réttara sagt, lengi fram
eftir fundinum, að litlar likur
voru til samkomulags, og loks
var svo komið, að á hverjum degi
bjuggust menn við að frétta, að
fundinum yrði slitið án þess nein
tilslökun kæmi fram, og hefði þ_á
fundurinn orðið verri en gagns-
laus. Japansmenn héldu kröfum
sínum frarn, sem þeir og aðrir á-
litu í alla staði eðlilegar, og Rúss-
ar, sem ekki kunna eða hafa skap
til að beygja sig, jafnvel þá þegar
þeim sjálfum er það fyrir beztu.
voru ófáanlegir til að mæta nein-
um kröfum óvina sinna. Menn
geta svona nokkurn veginn hugs-
að sér ósköpin sem á hefðu dunið
í Manchúríu ef þannig hefði lykt-
að fundjnum, að fulltrfúarnir í
Portsmouth hefðu skilið ósáttir.
Eri þá kom Roosevelt forseti,
með allan sinn alþekta dugnað og
sin frábæru hyggindi. Ekki ein-
asta tók hann fulltrúana tali og
reyndi að hafa áhrif á þá til góðs,
heldur setti hann sig t persónulegt
samband viíi keisarana á Rúss-
landi og Japan. Hvað þeirra fór
á nlilli veit maður ekki með fullri
vissu enn þá, en árangurinn vita
menn, og það nægir. Fyrir milli-
göngu hans er það, á því er eng-
inn vafi, að friður er að komast á.
Og þó meðhaldsmönnum Japans-
ntanna þyki þeir vera nokkuð hart
leiknir, þá gerir slíkt ekki svo
mikið. Menn verða að lita þann-
ig á, að keisari Japansmanna og
stjórn hans hafi viljað vinna það
til friðar að sleppa kröfum sínum
—álitið frið meira virðj sér og
þjóð sinni heldur en endurborgun
herkostnaðarins eða líkurnar fyrir
því, sem ekki voru sérlega rniklar,
að hann fengist endurborgaður
með því að halda ófriðnum áfram
ef til vill svo árum skifti. Menn
verða að líta þannig á, að keisar-
anum og stjórn hans hafi verið það
kunnugast, hvað landi þeirra og
þjóð var fyrir beztu og, að þann
veginn hafi þeir kosið. Og þeir,
ekki síður en aðrir, eru Roosevelt
forseta þakklátir fyrir afskifti
hans af málunum.
Bandaríkin hafa heiður af því
hverju Mr. Róosevelt hefir til
leiðar komið, enda ber þeim heið-
ur sá að allmiklu leyti, þvt að sem
prívatmaður hefði hann auðvitað
Hví skyldu menn
borga háa leigu inn íbænum.meö-
an hægt er aö fá land örskamt frá
bænum fyrir gjafvirði?
Eg hefi til sölu land í St. James
mílur frá ptsthúsinu, fram með
Portage avenue sporvagnabraut-.
sem menn geta eignast meö $10
niöurborgun og $5 á mánuöi.
Ekran aö eins $150. Land þetta
er ágætt til garöræktar. Spor-
vagnar flytja menn'alla leið.
Bakers Block, 470 Main st.
WlNNIPEG.
N.B.—Skrifstofa mfn er í sam-
bandi viö skrifstofu landa yö-
ar, Páls M. Clemens, bygg-
ingarmeistara.
engu slíku til leiðar komið og ekki
hvert annað embætti sem hann
hefði skipað en forseta embættið.
Sum Bandaríkjablöðin óttast,
að Mr. Roosevelt kunni með þe9s-
um afskiftum sínum að hafa veikt
þá stefnu, sem Bandaríkin hafa
sett sér og fylgt, að leiða hjá sér
mál rikja þeirra.sem utan Vestur-
álfunnar Hggja og ætlast til að
Norðurálfustórveldin leiði hjá sér
ágre fningsmál Vesturálfuríkj-
anna. En hér ber þess að gæta,
að forseti Bandaríkjanna var helzt
eini maðurinn sem urn gat Verið
að ræða til þess að sætta Rússa og
Japansmenn.
Muniö eftir sjúkrahúsinu.
Á undanförnum árum hafa ís-
lenzkar konur í Winnipeg tekið
sig fram um að inna það góðverk
af hendi að safna gjöfum á meðal
landa sinna handa Almenna
sjúkrahúsinu ('Winnipeg General
Hospital), og vonum vér að kon-
urnar taki sér það ekki til þó Lög-
berg bendi þeim á, að nú fer hent-
ugasti tíminn í hönd til slíkrar
fjársöfnunar. Eins og vant er
verða enskar konur á ferðinni í
sams konar erindagerðum, og er
þá óskandi, að þeir Islendingar,
sem til sjúkrahússins .vilja gefa,
láti tslenzku konurnar sitja fyrir
gjöfunum. Einnig leyfir Lögberg
sér að minna konurnar í íslend-
ingabygðunum á sjúkrahúsið, sem
margar þeirra hafa reynst svo vel
á undanförnum árum.
VERZLUN
OG
VERZLUNAR-STADUR
A FRIDRIKSSONAR,
611 ROSS AVE,
WINNIPEC,
c . , ~ ~ hraðskeyti. Borgarar í Lyons á l bló*S’'thellingar með öllu þvi
humir bera ser það nú í munn, rangri, sem er að þakka hinni ó- Frakklandi lia'a stoínað til sam-J'rú^.MK, sem Jæim fylgiý,
elzta og fyrsta íslenzk vérzlun í bænum, er nú
TIL SÖLU
MEÐ ALLMIKLUM VÖRUM.
Eg hefi rekiö verzlun á sama staðnum ( nál. tuttugu og
fimm ár; staöurinn því betur þektur en flestir aðrir og sér-
lega álitlegt tækifæri fyrir efnilegan íslending aö sæta boöi
þessu. íbúðaihús mitt, og tvaer lóöir áfastar búöinni, er
einnig tll sölu. Eg get gefiö rýmilega söluskilmák, einkum
ef eg sel bráölega.
Á. FRIÐRIKSSON.
Winnipeg 12. Sept. 1905.