Lögberg - 19.10.1905, Page 1

Byssur
og skotfæri. Takið yður frídag til þess að skjóta
andir og andarunga. Við höfum vopnin sem
með þarf. Við höfum fáeinar byssur til leigu
og skotfæri til sölu.
Anderson & Thomas,
Hardware & Sporting Goods.
538 Main Str. Telepitone 338.
Steinolí uofnar,
í kveldkulinu er þægilegt aB geta haft hlýtt í
herberginu sínu. Til þess aS geta notiB þeirra
þæginda ættuð þér að kaupa hjá okkur steinol-
íuofn. Verð $5 00 og þar y6r,
Anderson & Thomas,
Hardware & Sporting Goods.
538 Main Str. Telephone 339.
18 AR.
Winnipeg, Man.. Fimtudaginn, 19. Október 1905.
NR. 42
Fréttir.
Lharles E. Hughes í New Ýork,
aðal málafærslumann nefndarirm-
ar, sem nú hefir á hendi rannsókn
á ráSsmensku lifsábyrgðarfélag-
anna í Bandaríkjunum, hafa re-
publikanar tilnefnt sem umsækj-
anda um borgarstjóra embættið
í New York við næstu kosningar.
Aftur á móti hefir demókrataflokk-
urinn tekið að sér að reyna að fá
McClellan, hinn núverandi botgar-
stjóra, endurkosinn.
Ýmislegt þykir nú benda til þess,
að Rússar ætli sér að þröngva
kosti Finnlendinga meira en nokk-
uru sinni áður. Innflutningur á
vopnurn þangað, á leynilegan hátt,
sém orðið hefir vart við, hefir eitt
með öðru orðið til þess, að Rússar
herða nú á ófrelsisböndunum. Er
talið viðbúið að aðrar þjóðir verði
að skerast í leikjnn
Gula pestin, sem undanfarið hef-
ir verið skæð mjög i New Orleans,
er nú sagt að sé töluvert í rénun,
og svo öflugurhefir sóttvörðurinn
verið, að sýkin hefir ekki náð að
útbreiðast. Líklegt er það nú tal-
ið, að óhætt muni, að hefja sótt-
vörðinn um miðjan þenna mánuð.
Eftirspurn eftir smjöri frá Can-
ada eykst nú mjög mikið með
hverjum mánuðinum, sem líður,
og hækkar verðið á því að sama
skapi.
Eftirmaður Sir Wm. Mulock's,
póstmálaráðgjafa, verður A. B
Aylesworth, K. C., frá Toronto.
Alimikill eldsvoði varð í Quebec
í vikunni sem leið. Brunnu þar
fjórtán ibúðarhús til kaldra kola
og misti fjöldi fólks þar aleigu
sína.
Hjón nokkur, sem heima áttu í
Niagara Falls, dóu af eitrun í vik-
unni sem leið, og sonarsonur
þeirra, sem hjá þeim var tjl heim-
ilis, liggur fyrir dauðanum af
sömu ástæðum. Orsökin til eitr-
unarinnar var sú að konan liafði
tekið í misgripum arsenikduft og
brúkað til brauðgerðar.
Hersýningu ætla Kínverjar að
halda seint í þessum mánuði, og er
það í fyrsta sinni að slíkt hefir átt
sér stað þar. Verða um fjörutíu
þúsundir hermanna, sem taka þar
þátt í, og hefir vfirforingi hersins
sent áminningar til allra herfor-
ingjanna um, að hvetja menn sína
af fremsta megni til þess að láta
hersýninguna fara svo vel úr hendi
að ekki verði þeir til athlægis í
augum hinna útlendu herforingja,
e'r viðstaddir verða.
með honum var í vagninum dó
einnig af þejm völdum þremur
dögum eftir að slysjð vildi tjl.
Ástandið á Cuba er nú sagt í
lakasta lagi. Morð, rán og þjófn-
aður eru þar daglegir viðburðir og
ber litið á neinu gildandi réttarfarj
þegar hnefaréttinumi sleppir.
John Williamson, congressmað-
ur frá Orgeon í Bandarikjunum,
hefir nýlega v/erið clæmdur í fimm
hundruð dollara sekt og tiu.mán-
aða fangelsi fyrir fjársvik og fals-
anir.
Dr. Buller, frægur augna- og
eyrnalæknir, andaðist í Montreal
fyrra miðvikudag.
Sir Henry Irving, sem getið er
um hér að framan, verður jarð-
aður í Westminster abbey, þar
sem að eins hinir mestu skörungar
ensku þjóðarjnnar eru lagðir’ til
hvíldar eftir aflokið yfistarf.
Skamt frá bænum Cheyenne í
Wyoming ríkinu varð járnbrautar-
siys állmjkið á þrjðjudaginn var,
og særðust þan þrjátiu manns
allmiklum sárum.
Eftir bardagann voru uppreistar-
memi teknir og látnir þola húð-
stroku. Fór hún þannig fram, að
syndararnir voru látnir, ganga,
naktir ofan að beltis stað, einn og
einn gegn um hlið, sem 50 her-
menn skipuðu sér hvoru megin
við, og lömdu þá svipum og byssu-
skeptum. Má það heita hin sví-
virðilegasta meðferð, í siðuðu
landij að önnur eins refsing skuli
)ar fram fara og þessi. Enda
liðu margir í öngvit af höggunum,
en sumir bráðdóu af sársaukanum.
Óánægjan er takmarkalaus, og
starfsmenn stóru verksmiðjanna
hóta að ganga í liö með uppreisnar
sinnum, og eru þeir um 30,000 að
tölu.
Borgarstjórinn í Moskva hefir
gefiö Kósökkunum sama vald, til
Seglskip, fermt ýmsum verzlun-
arvörum, áleiðis frá Brunswick í
Georgja til Philadelphia, fanst ný-
lega úti á rúmsjó, og tók skipstjór-
inn, sem það fann, skipið fast og
setti nokkra af sínum mönrmm á
það, til þess að sigla því til hafnar.
Meira en helmingur skipshafnar-
innar á þessu fundna skipi, hafði
verið svertingjar, og voru þeir
búnir að drepa alla hvíta menn sem
þar voru innanborðs. Höfðu
svertingjarnir síðan lent í illdeil-
um sín á mlli og voru að eins fá-
einir eftir- á lífi er skipið fanst.
Lét skipstjórinn,er hann fann skip-
ið, setja þá í járn, og bíða þeir nú
dóms. Fimm lik, þar af fjórir
hvítir menn og einn svertingi, fund
ust á skipinu, og voru þau mjög
limlest og illa útleikin.
Sá kvittur gaus upp nýlega, að
demantsnámar væru fundnir fáar
rnílur í norður frá bænum Sault
St. Marie í Ontario. Hvað sem satt
ei í þessu, þá er þó svo mikið vist,
að gert hafa menn þar félag með
sér til þess að rannsaka nákvæm-
lcga Algomahéraðið, og sagt er, að
jarðfræðisfélagið í Ontario ætli að
taka að sér að ganga úr skugga
um hvað hæft er í þessu, og láta
gera ítarlega eftirleit.
í borginni Barcelona á Spáni
fundust nýlega allmargar tundur-
vélar og sprengiefni, sem sagt er
að muni hafa verið ætlaðar Loubet
forseta Frakklands og föruneyti
hans, er væntanlegt er innan
skamms að komi til Spánar, til
þess að heimsækja Alfons konung.
Allmargir menn hafa verið teknir
fastir, sem grunur leikur á að eiga
muni þátt í þessu atferli.
Fremtsi maðurinn í röð leikar-
anna á Englandi, Sir Henry Irv-
ing, andaðist snögglega í Brad-
ford á Englandi hinn 13. þ. m.
Sex menn biöu nýlega bana
í námagöngum.sem hrundu saman,
í kolanámum hjá Frederickton í
I’ennsylvaníu.
Kona nokkur i bænuni Alvinston
í Ontario brann til dauðs í vikunni
sem leið. Var hún að kveykja upp
i eldstónni með steinolíu og hljóp
eldurinn í föt hennar áður en
varði.
Rússnesku herforingjunum þrem-
ur, Stoessel, Fock og Reiss hefir
öllum verið vikið úr embættum.
Tólf ensk herskip, undir forustu
vara-admíráls GerardNoel's, komu
til Yokohama í Japan í vikunni
sem leið, og var Englendingum
tekið þar með kostum og kynjum.
Gekk admírállinn þar á land með
þrettán hundruðum liðsmanna og
foringja, og voru borgarstrætin
fagurlega skreytt til þess að fagna
gestunum.
I skaðabætur fyrir það sem
Bandaríkjamenn hafa gert aftur-
reka ýmsa Kinverja, sern hafa ætl-
að sér að setjast þar að, er sagt að
stjórnin í Kina ætli sér nú að
heimta eina mjljón dollara af
Bandarikjamönnum. Vilji Banda-
ríkjamenn ekki góðfúslega greiða
féð af hendi, hafa Kínverjar það á
orði að skjóta málinu til gerðar-
dómstólsins í Hague til frekari úr
skurðar.
Japansmenn eru nú að búa sig
undir að flytja heim her sinn frá
Matichúría og Korea, að undan-
skildum eitt hundrað þúsund her-
mönnum, sem þeir skilja þar eftir
Aftur og aftur cru fréttir að
berast um óeirðir og upphlaup á
Balkanskaganum. Nýlega fréttist
að kristnir menn í Armeníu hafi
átt að mynda félag sín á milli í
þeim tilgangi að ráða af dögum
Tyrkjasoldán. En éins líklegt
þykir þó, að þetta sé uppspuni
einn, búinn til í þeim tilgangi, að
reyna þannig að fegra morðvíg
þau, er þar hafa verið framin á
kristnum mönnum um undanfarinn
tíma.
Á ríkisdeginum sænska hefir nú
aðskilnaður ríkjanna, Noregs og
Svíþjóðar verið samþyktur í einu
hljóði. Oscar Svíakonungur hefir
opnberlega lýst því yfir að ekki
muni hann lej-fa neinum manni af
konungsættinni sænsku að taka
við konungstign í Noregi. Sjálf-
sagt er talið að Norðmenn muni
nú bjóða Carli Danaprins að ger-
ast konungur þeirra, og þykir lík
legt að hann veiti þeirri tign viö
töku.
Sendiherra Noregs í Washing-
ton er nú fullyrt að muni verða
Fridthjof Nansen, norðurfarinn
alkunnni og einn hinn glæsilegasti
maður norsku þjóðarinnar.
Senator George T. Fulford, frá
Brockville í Ont., andaðist í borg-
inni Newton í Massachursetts af
áverka sem hann varð fyrir, nú
fyrir rúmri viku síðan. Var hann
til þess að tryggja friðinn fram- þá á ferð í automobil, sem rakst
vegis. 1 á strætisvagn. Annar maður, sem
Hottentottar lxafa náö herbúðum
Þjóðverja á einum stað í Suðvest-
ur Afríku, og drepið nokkra nienr.t
en tekið aðra til fanga, og síðan
sent þá; fletta vopnum, aftur
til landa sinna, með þeim ummæl-
um, að þeir séu til að berjast við
Þjóðverja nær sem sé, og freista
að neka þá af höndum sér.
Ársskýrslurnar fyrir síðasta
fjárhagsár í Canada gera þá grein
sem hér fer á eftir, fyrir nautn á-
fengis og tóbaks í landinu:
hvert höfuð koma 1,031 gall. af á
ngi, sem kostar $1.840; 4.972
gall. af öli sem kosta $.207; .090
af víni, sem kostar $ .04; og 2,686
pund af tóbaki, sem kosta $ 1.005
verður þetta liðugir $3 á hvert
mannshöfuð fyrir reyk og drykk
og er það feykilega mikið, eink
um borið saman við skýrslur frá
fyrri árum, t. d. árunum 1869—
1876. Er það aðallega öls og tó-
baksnautnin, sem hefir vaxið svo
tiltakanlega þessi síðustu ár, þar
sem (vínnautnin! hefir hér um bil
staðið í stað.
Þ^egar Witte komst til valda á
Rússlandi fyrir rúmum tíu árum
síöan, voru fjármál ríkisins í hinu
mesta ólagi. En hann tók þegar
til starfa. Árferði var þá mjög
dæmt á Rússlandi. Uppskeran
afði brugðist um lancl alt. Gaml-
ar ríkisskuldir drukku í sig allar
tekjurnar. Skattarnir voru afar-
háir. Tolllögin voru í mjög s|æmu
ástaneli, og alt eftir því.. En áður
en tólf mánuðir voru liðnir frá því
Witte tók við stjórn fjármálanna
var hann búinn að koma ríkinu úr
mestu klípunni, og þegar lengra
lengra leið frá tókst honum að
koma öllu þar á fastan fót.
Uppskerubrestur varð nú afturá
Rússlandi árið 1892. Þá hjálpaði
Witte landsbúum þannig að lána
þeim, með góðum kjörum, nálægt
þrjátíu og þrjár miljónir dollara
. , ... 11 r ríkissjóðnum. Og alla þá pen-
að bæla uppreistina niöur, sem í ;nga heimti hann inn síðar, án þess
almennum ófrið væri.
Svo er sagt, að jafnvel bakarar
bæjarins taki þátt í óeirðunum, og
brauðverð sé stigið upp um helm-
ing og alt er eftir þessu. Alger
stjórnarbilting virðist óhjákvæmi-
leg á Rússlan^i, því þó kyrt
ofan á, brennur undir niðri o-
slökkvandi eldur, sem fyr eða síðar
hlýtur að gjósa upp.
Mælt er að finskir embættismenn,
þeir er tala skyldu máli þjóðar
sinnar, hafi náð tali af keisaranum
fyrir nokkru. Tókst þeim að fá
hann til að breyta keisaratilskipun-
inyii, irá 26. Júní 1900, að nokkr-
um mun til bóta.
Sú tilskipun ákvað, að rússneskt
mál væri viðhaft í hærri embættis
færslu á Finnlandi, en eftirleiðis
leyfði keisarinn, að svenska og
finska kæmu í staðinn.
Ekki vildi hann þó levfa, að
finski ríksidagurinn kæmi saman
í ár.
Sergius de Witte.
Alþingi slitiö.
í síðrrstu Islandsblöðum er minst
á þingslitin heima. — Hefir Lög-
berg áður smátt og smátt gefið
mönnum skýringar um störf þings
ins og framkvæmdir á þessu ári,
og þarf því eigi að fara frekara
út í þau mál hér nú.
Þingíð endaði með því, að fela
ráðherranum að færa konungi
kveöju sína, er hann fer næst utan,
Um það er og getið, að Jón Ól-
afsson hafi sagt af sér þingmensk-
unni rétt fyrir þiuglokin,og er það
talið orsökin, að hann hafi eigi náð
kosningu í bókasafns bvggingar-
nefndina. Islenzku blöðunum
tvieimur ber saman um þetta, en
Lögberg skal enn láta ósagt, hvað
sannast er í þessu efni.
Landstjórinn.
Það má telja óefað, að vinsam-
legt hugarfar Ameríkumanna til
Rússa hefir aukist stórum við á-
rangur þann, er varð af friðar-
fundinum, sem nú er fyrir skömmu
síðan lokið í Portsmouth. Og að
mestu, ef ekki öllu levti, má þakka
það áhrifum og framkomu Sergi-
us de Witte.
Bandaríkjamenn láta hið bezta
afWitte síðan hann var þar á ferð-
inni í sumar á friðarfundinum. Og
talinn er hann lang mesti og færasti
maöur, sem Rússar hafi á að skipa,
fyrir margra hluta sakir. Banda
Óeiröir á Rússlandi.
I Tiflis hafa uppreistarmenn
kastað sprengikúlum í hóp af Kó-
sökkum, drepið marga en sært
suma, og fólk er víða óttafult. Þó
er ástandið enn verra í Moskva.
Þar var, 7. þ. m., háð alger orusta
af verkfallsmönnum og Kósökk-
um. Hermennirnir létu þrefalda
skothríð ríða á uppreistarmennina,
en hinir tóku á móti með skamm-
byssuskotum og steinkasti. Ókunn-
ugt er um, hve margir féllu í hríð-
inni, en margir urðu sárir.
sú skuldheimta yki greiðendunum
neina tilfinnanlega erfiðleika. Árið
1898 lánaði hann einu einstöku
héraði landsins, i hallæristíð, ná-
lægt sjö miljónum — Hann hefir
af öllum kröftum barist fyrir því
að brjóta á bak aftur hið gamla
sameignar fyrirkomulag alþýðunn-
ar, sem var í því innifalið, að þeir
áttu og unnu lönd sín í samein-
ingu. I stað þess verða nú löndin,
eða jarðirnar, að vera einstaklings
eignir.
áíeð þvi að láta rikið taka að sér
einkarétt á allri vínsölu hefir hon-
um tekist að hnekkja til stórra
muna hinni voðalegu drykkjuskap-
ar-óreglu á Rússlandi.
Ótal margt fleira má telja manni
þessum til gildis og i einu orði að
se&Ja, þá hvíla allar framfarir
Rússa á siðari tímum á hans herð-
um, og eiga að einhverju, ef ekki
öHu leyti, rót sina að rekja til hans.
-Efisaga DeWittes er hin merki-
legasta og mjög áþekk sögu margs
eins af merkismönnum Ameríku-
manna, sem hafa, af sjálfsdáðum
og sakir óvanalegra yfirburða,
komist til vegs og virðinga. De
Witte er kominn af þýzkum for-
eldrum, sem fluttu sig til Rúss-
lands, og stóð það honum fyrir í
fyrstu, að hann var útlendingur.
Hann fékk að heyra það, að hann
væri aðskotadýr, að hann væri
ekki aðalsmaður • og ekki Rússi.
Foijeldrar hans voru fátæk, og í
assku átti Witte við marga örðug-
leika að stríða. Hann þurfti að fá
lanaðar fvrstu lærdómsbækurnar
sinar. I fyrstu var honum neitað
um aðgöngu að skólunum, og
franska tungu byrjaði hann að
læra af gamalli kenslubók, sem
hann fann í rusli úti á bakstræti í
borginni. Og þegar hann loks
komst á skóla, þá gekk honum svo
vel að kennararnir sáu ofsjónum
vfir. Hann komst fljótt fram úr
kennurunum og lét þá finna til þess
j að hann vissi meira en þeir. Bar
að bækur’ hans
Landstjórinn lagði af staö héðan
austur til Ottawa, að kveldi síðast-
liðins föstudags.
Hafði hann dvalið hér í bænum
kringum vikutima.
Dvölina hér hefir hann aöallega
notað til þess að kynnast sem bezt
öllu verksmiðju- og frámfærzlulífi
bæjarins, og má af ánægjunni, sem
hann kvað hafa látið í ljósi, yfir
vexti og viðgangi Winnipegbæjar
og alls fylkisins, marka, að þetta
er maður, sem ber heill og heiður
Canáda fyrir brjósti, og engin á-
stæða til annars, en treysta því, að
hann muni verða styrktarmaður
fullkominn allra áhuga og nauð-
sjmjamála lands og lýðs, að svo
miklu leyti sem til hans kasta
kemur.
Spurningar og svör.
X. Er skólanefndin í nokkru
skólahéraði skyldug.samkvæmt lög
um, að útvega húsnæði og fæði
skólakennara, sem ráðinn er af
henni til að kenna?
Svar: Eigi munu lagaleg fyrir-
mæli skylda nefndina til að gera
þetta, en aftur á nvóti sýndist eigi
nema eðlilegt og sanngjarnt, að
hún hlutaðist til um að koma
kennaranum sínum einhvers stað-
ar fyrir, ef hann ókunnur og hús-
næðislaust æskti aðstoðar hennar,
til að fá sér þak yfir höfuðið.
2. Er sú nefnd, sem útvegar
skólakennara húsnæði og fæði á-
byrgðarfull fvrir borguninni fyrir
það ?
Svar: Ekki nema svo sé, að hún
hafi lofast til, að ábyrgjast það,
þegar hún útvegaði kennaranum
verustaðinn.
ríkjamenn ganga, meira að segja,
svo langt að fullyrða, að til margra I það þá oft við
ára hafi ekki neinn stjórnmála- voru teknar af honum og honum á
garpur honum snjallari heimsótt j Þann hátt gert ómögulegt
þá.
Fyrir fáum árum síðan var mað- j
ur þessi mjög lítið kunnur utan
um
að halda náminu á-
endimarka Rússlands. En nú á
síðari árum hefir honum farist svo
meistaralega úr hendi að ráða
fram úr fjármálum Rússlaaids, aö
í þeim efnum er hann talinn jafn-
oki hinna helztu skörunga á öld-
stundarsakir
fram.
En hann var þolinmóður og á-
stundunarsamur. Hver hindrun,
sem lögð var i veg fvrir hann, varð
honum að eins hvöt til þess að
leggja sig enn betur fram. Loks
fékk hann atvinnu við járnbraut á
Suður-Rússlandi, á skrifstofu
einni vöruflutningsdeildinnj og
fór úr því hægt og hægt að hafa
inni sem leiö t. d Gladstone’s oÝ áfram Rann s-ndi ^ brátt
fl. Hann hefir alveg iimskapað ’ J hann ha{si mikla hæfileika tjl
bankafyrirkomulacfiö a Russlancli, u ,
, f t ,, ö af) bera, og einkum var honum svo
og . skattamalum óg oðrum fjar-; sým um alt ^ er a8 fjármálum
nxalum synt svo nukhl hyggtnch. , af5 hann fékk fljótt or« 4 sig
vitsmum og þekk.ngu að shks. fvrir enda . fiann Jm hæfi.
hafa ekki venö dæmx fyr a Russ- ,eikum f sina aC ^kka
landi. • -s • '
Nýkomnar bækun.— Quo Vadis^
saga frá dögum Nerós keisara, á
fvrstu öld, eftir pólskan mann,
Henryk Sienkiewicz. Heimsfræg
skáldsaga. Þýdd á íslenzku af
Þorsteini Gíslasyni. Kostar í g. b.
$2.00. — Æfintýri og sögur, eftir
II. C. Andersen, heimsfræga æfin-
týraskáldið, með stuttu æfisögu-
ágripi höfundarins, í íslenzkri
þýðing eftir Stgr. Thorsteinsson.
Betri barnabók er ekki liægt að fá.
Verð inb. $1.50. — Þymar, kvæði
eftir Þorst. Erlingsson; önnur
prentun, aukin. Kostar í kápu $1;
í skrautb. $1.40.—Alfred Drevfus,
I. bindi. Skáldsaga bvgð á sönn-
lun viðburðum, eftir Victor V.
Falk. Þýtt hafa Hallgrímur Jóns-
son og Sigurður Jónsson, frá Álf-
hólum. Kemur út í tveimur bind.
Átakanleg og spennandi saga.
Þetta I. b. kostar í kápu $1.—Ofan
taldar bækur eru nýkomnar hingað
vestur og fást nú hjá öllum ísl.
bóksölum.
Winnipeg, Man.
H. S. Bordol,