Lögberg - 09.11.1905, Blaðsíða 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 9. NÓVEMBER 1905
Ógnir stríösins.
Mt^iriennis vitfirring í stríði.
Herforingi nokkur í rússneska
hernum ritaði nýlega einu rússneska
blaðinu í Pétursborg eftirfylgjandi
grein, sem sýnir ljóslega eina sér-
staka tegund af öllum þeim ógnum
og skelfingum, sem striðunum eru
jafnan samfara. Innihald greinar-
innar er á þessa leið:
„Þessi atburður kom fyrir að
kveldi dags eftir að háð hafði verið
cin af þessum árangurslausu orust-
um. Árangurslaus var hún að því
leyti, eins og mörg önnur orustan,
sem háð var í viðskiftum vorum
við Japansmenn, að hún hafði eng-
in áhrif á endileg úrslit stríðsins,
breytti engu í þá átt.
Vér vorum komnir aftur til her4
búðanna. Alt í kring mátti sjá
andlit sem hrygðarsvipurinn og
sorgin stóð afmáluð á, banasærða
menn og úttaugaða af áreynzlu og
illri aðbúð. Ofan á aðrar hörmung-
ar vorar bættist það nú einnig að
matarforði vor var gersamlega þrot-
inn, enginn bráðabirgðat- eða her-
spítali var við hendina og vér höfð-
um engan eldivið svo vér gætum
kveikt eld til þess að verma oss
við. Farangurslestin var týnd og
engin vissi hvað um hana mundi
hafa orðið. Það var engu líkafa
cn að hún hefði sokkið niður í
jörðina. Frostið var tuttugu og
fimm stig og skinnið á höndum og
andliti sprakk í sundur og datt af
í stórum flögum. Oss fanst eins og
blóðið vera að frjósa í æðunum. Að
nema staðar eða láta þreytunua
yfirbuga sig var sama sem dauðinn.
Það er tæpast mögulegt fyrir þá,
sem aldrei hafa í þetta komist, að
gera sér í hugarlund hversu ógurlegt
ástand vort var.
Þeir sem dregist höíðu afturúr
og siðastir komu til herbúðanna
sögðu frá þvi, að úti á sléttunni
hefðu þeir úr öllum áttum heyrt
hróp um hjálp, stunur og vein allra
hinna særðu og máttvana hermanna,
sem ekki höfðu getað fylgst með
herdeildinni og orðið eftir í mvrkr-
inu úti á víðavangi.
Aftur og aftur hafði verið að því
komið að þeir snéru við og færu að
leita þeirra. En til hvers var það?
Þeir höfðu engin áhöld til að geta
flutt me<V sér þess^ ósjálfbjarga,
vesalinga og þess vegna varð að
láta þá eiga sig. Og til hv'ers hefði
það verið að vera að flytja þá til
herbúðanna? Hvað hefði átt að gera
við þá þar? Á hvaða hátt hefði
verið hægt að verða þeim þar að
liði ?
„Við megum til að reyna að safna
þessum særðu mönnum saman ,
hrópaði eg upp. „\ ið megum ekki
yfirgefa þá og láta þá deyja án
þess að reyna neitt að hlynna að
þeim”. Enginn svaraði einu einasta
orði. Eg vék mér að herdeildarfor-
ingjanum en hann snéri aðeins við
mér bakinu. Eg fór þá til yfirfor-
ingjans og bar þetta upp fyrir hon-
um, en hann gekk í burtu án þess
að segja eitt einasta orð. Þegar
einn af yfirlæknirunum heyrði hvað
um var að vera kom hann til mín og
segir: „Hvað ættum við að gera
með þessa særðu menn? Við höfum
engar börur, eng>« meðul, engin
verkfæri, ekki nokkurn skapaðan
hlut til þess að líkna þeim með.
Látum þá vera í næði. Góða nótt!“
Ekkert einasta hluttekningarorð!
Réttlætis og meðaumkvunar-tilfinn-
ingin var kulnuð út í hjörtum þess-
ara manna. Engum ofbauð neitt
lengur, hvað hryllilegt sem það var.
Kærulaust tilfinningarleyíi yfir-
gnæfði alt annað.
Hvað átti eg að taka til bragðs?
Eg vildi ekki hætta við svo búið.
Eg fór að leita og fann fáeinar
hálf-ónýtar börur, og með því að
beita ýmsum fortölum gat eg um
tíðir fengið nálaegt því eitt hundrað
manns með mér.
Við gengum nú út úr herbúðun-
um. Niðamyrkur var á svo við
urðum að kveikja á kyndlum. Þegar
við vorum búnir að ganga stundar-
korn fórum við að heyra veinin og
stunurnar og þurfti þá ekki framar
á kyndlunum að halda til þess að
vísa okkur leið að valnum, enda
blöktuðu ljósin á þeim til og frá
fyrir frostnepjunni og lýstu þau
okkur því sára lítið. Við og við
rákum við okkur á hrúgur af hesta
og mannabúkum. Alt í einu var
gripið í fótinn á mér og eg komst
ckki úr sporunum. Tvær hendur
læstu sig með heljartaki, eins og
stálfjaðrir, utan um fót minn. Það
var bitið í stígvélið mitt og reynt
af alefli að rífa það í sundur með
tönnunum, og um leið hljómaði í
eyrum mínum æðisgengið og voða-
les>t org eins og t villidýri. Eg rak
upp skelfingar óp, nxenn mínir komú
hlaupandi til þess að gæta að hvað
um væri að vera. Nú urðum við
þess varir að fyrir fótum mínum lá
hermaður, scm skotnir voru undan
báðir fætur, og var hann allur blóði
drifinn og afmyndaður í framan af
kvölum. Það var ómögulegt að losa
heljartakið sem hann hafði gripið
með utan unt fótinn á mér svo einn
af mönnum mínum gerði útaf við
hann á þann hátt að rota hann með
byssuskeftinu. Eg skil ekki t því
enn að eg skildi lifa af þcssi voða-
legu augnablik, sent ekki verðttr
með orðttm lýst.
Mér fanst eins og hjartað í
brjósti mér niundi þá og þegar
hætta að slá. Til þess að komast
hjá því að verða sjónarvottur að
meiru af þessu tagi reyndi eg að
herða misr svo upp, að eg gæti kall-
að saman menn mína og snúið aft-
ur. Við vorum í þann veginn að
snúa við aftur til herbúðanna þegar
við alt í einu heyrðttm, á hægri
hönd við okkur, hróp og köll, sem
vortt enn voðalegri en köllin um
hjálp höfðu áður verið.
Mér fanst ómögulegt að ganga
fram hjá þesum hrópandi og vein-
andi mönnum og snérum við því í
áttina þangað.
Við ljósglætuna af kyndlunum sá
eg nú framundan mér, —*já það
var enginn hugarburður, engin sjón-
hverfing —, eg sá tíu, tuttugu,hundr-
að, ntáske tvö hundruð menn, sem
alsnaktir og blóði drifnir veifttðu
höndunum, Iétu ýmsum látum og
bölvandi og ragnandi ráktt ttpp
voðalegustu öskur, um Ieið og þeir
stigu dans, naktir, særðir, frá hvirfli
til ilja ataðir í blóðlifrum og svart-
ir af púðttreyk, voru þeir að dansa
þarna innan um valkestina í tuttugu
og fimtn gráða frosti. Þeir voru að
dansa! Sumir þeirra gátu aðeins
með naumindum skreiðst áfram á
blóöug'um stúfunum. Sumir vortt
vopnaðir með skammbyssum eða
sverðum. Þeir börðust og ráku upp
voðaleg, skerandi öskur og þegar
þeir komu auga á okkur réðust þeir
á okkur. Þeir veittust að okkur,
sem kontum til þess að frelsa þá!
Þeir hrópuðu til okkar: „Komið
ekki hingað ! í öllum bænum komið
ekki hingað! Flýtið ykkur í burtti
sem allra fyrst!“
Þeir voru allir orðnir vitskertir.
Nokkurum skotum skutu þeir á
okkur og tveir af mönnum mínum
féllu. Hvað átti eg að ráða af?
Eg sá að tilgangslaust var fyrir mig
að fara að berjast við þéssa aumi
ingja tnenn og reyna að konta þeim
til herbúðanna. Eg skipaði því
mönnum mínum að snúa við.
Vér heyrðum ópin og köllin á
eftir oss. Smátt og smátt dró úr
þeim eftir því sem fjarlægðin Vftrð
meiri, og að síðustu varð dauða\
þögn í kringum oss.
Vitfirringin sem hafði gripii
þessa aumingja dvínaði smátt og
smátt undir áhrifum kuldans. Und-
ir morguninn voru öll ópin dáin út
Ekki einn einasti þessara manna
lifði nóttina til enda.
Daginn eftir varð eg sár. Kúla
fór gegnum vinstri öxlina á mér og
eg varð óvígur. Að þetta sár ekki
varð mér að bana skoða eg enn í
dag sem hvert annað kraftaverk. En
jafngóður verð eg aldrei á meðan
eg lifi.
Ilvorki nótt né dag hefi eg getað
rekið þessar voöasjónir úr huga
mínum, sem eg var vottu,r að þessa
skelfilegu nótt. Mér finst oft og
tíðum að eg með hugskotsaugum
mínitrn sjái þessar hryllilegu rnanns-
leifar, sem læstu sig utanum fótinn
á mér. Og oft hrekk eg upp við
það að mér þykir sem eg heyri óp-
in og köllin í þessum trylta, blóði
drifna, bera og dansandi skara. Eg
get ekki útrýmt þessari voðasjón
úr huga mtnum. Enginn getur í-
ntyndað sér hvað eg má líða, og
oft verður mér það að leggja fyrir
mig svolátandi spurningar: Mun
ekki þessi vitfirring einnig grípa
mig? Er eg ekki lika farinn að
verða eitthvað geggjaður? /Etli það,
hefði ekki verið það bezta fyrir
mig að eg hefði einnig hnígið í
valinn ásamt liinutn, sem nú sofa
sætj og vært tþar austurfrá' t 'stórtt
sameiginlegu gröfinni, sem að þeim
var tekin“.
-------o-------
Framfarir Islands 1885—1902.
Hann má eiga þpð, stórkaup-
maöur Thor E. Tulinitts í Kaup-
nlartnahöfn, aö alt hiö bezta hefir
honum gengiö til afskifta þeirra,
er hann hefir haft af „hjáleigu*
sýningunni" svo nefndri, það ,er
til íslands kemur, eins og fleirum
rattnar, þótt svo óhöndulega tæk-
ist til með stofnun hennar og blæ
þann, er Danir gáfu henni að
upphafi, sem kunnugt er orðið.
Þess hefir áður getið verið, að
hann lét reisa á sinn kostnað og
gaf til sýningarinnar allmikinn
skála undir íslenzku sýnisnunnina,
til þess að þ.eir gætu verið alveg
út af fyrir sig og þeim væri ekki
grautað saman við grænleifzkt
dót, eöa færeyskt eða það frá
Vesturheimseyjum.
Annað, sem hann hefir gert til
að hlynna að sýningunni íslenzku
og reyna að láta hana bera góðan
ávö^t o)ss til hajnda, er ákaflega
aðgengilegt yfirlit yfir framfarir Is-
lands á siðustu '20 árum hér um bil,
það er skýrslur ná, er hann hefir
samið og prenta látið á sendtbréfs-
spjöld ( og einnig í stærra sniði)
með ntyndum, þann veg, er nú er
farið að tíðkast um landshags-
skýrslur og gerir þær stórum fljót-
legri og girnilegri til fróðleiks al-
menningi heldur en töflusniðið!. —
Myndunutn er þann veg háttað, að
framför eða afturför í þeirri eða
þeirri atvinnugrein er sýnd með
misstórum myndttm af einhverjum
hlut, en hana jarðtegnar sérstak-'
lega, landbúnaður t. d. með mis-
stórum myndum af kindum, kúm og
hestum, siglingar með misstórum
skipum, verzlunarmagn með ntis-
stórum peningapokum, og þar frani
eftir götum.
Myndir þær eru nú allar ntiklu
stærri á þessu myndablaði árið
1902 heldur en árið 1885 — þáð eru
aðal-samanburðarárin—, allar, nenta
ein: brennívínsflaskan. En þar er
nú samanburðartímabilið haft tölu-
vert lengra: 1865 til 1902. Flaskan
sýnir, hvað mikið var drukkið hér
af brennivíni á mann hvort árið
þeirra tveggja. Hún er geysistór
1865, því þá var í henni nær 9 pott-
ar; það var árseyðslat* þá á hvert
mannsbarn í landinu. F.n 1902 er
það ofurlítill peli í samanburði við
Jiitt—tekur ekki netna 2 1-3. pott.
Það er eina afturförin í varnings-
eyðslu í landinu, og hún satt að
segja stórmikil framför í raun
réttri—stórmiki! og stórum gleðileg
framför jafnvel i augum Bakkusar-
vina; þeir geta hvor um sig látið
sér vel líka að aðrir drekki lítið, ef
þeir mega gera það ótæpt sjálfir.
Meiriháttar embættismenn sumir,
sem enn skipa sér yfirleitt undir
merki Bakkttsar, geta vel þegið það
að almenningur eyði ekki miklu í
áfengi, með þvi að hann er þá bet-
ur vaxinn riflegri launagreiðslu til
þeirra, og líkt er unt kaupmcnn, þá
er bættir eru við áfengis-verzlun,
þótt áfengi ltafi utn hönd sjálfir.
Hinir vilja vitaskuld hafa það
hins vegar.
All's staðar annars staðar en í á-
fengiseyðslunni sýna myndirnar mik
inn vöxt og viðgang, og hjásettar
tölur tiltaka það nánar.
Verzlunarpeningapokinn, sá er
sýnir hvað landsmenn hafa fcngið
fyrir útfluttar vörur, er helmingi
stærri 1902 en 1885. Það voru í
honum fyrra árið 5ýý milj. króna,
en hið síðara I0J4 milj. Þetta var
á mann 77 kr. fyrra árið — fólk
færra þá—, en 132 kr. hið síðara.
Þilskipaeign vor nam fyrir 10 ár-
um 84 skipum 20 smálesta eða það-
an af stærri, er tóku 3,782 smál.
alls, en 7 árum síðar, 1902, 170
skiputn, er voru samtals 9,561 smál.
Þeim hafði með öðrum orðum fjölg
að á þeint tíina ttm helming að töl-
urtni til, en stærðarmunurinn sá, að
þatt tóku þrefaldan flutning.
Fiskiskútur tslenzkar voru árið
1895 7°’ en J44 árið 1902.
Meir en þrefaldur stærðarmunur
er á gufuskipi, er jarðtegnar gufu-i
skipaferðir hingað frá Danmörku
árið 1895, og hinu, sem sýnir tölu
þeirra 1905. Þær voru 20 fyrra ár-
ið, en 70 síðara árið.
Úr 18 þús, upp í 27 þús. hefir
nautgripum fjölgað á árunum 1885
—1902, hestum úr 34 þús. upp í 45
þús., sauðfé úr 414 þús. upp t 700
þús. o. s. frv.
Landsmenn áttu 1885 í sparisjóð-
um 437 þús. kr., en 2,505 þús. árið
1905.
Tekjur landssjóðs voru 611 þús.
fjárhagstímabilið 1876—77, en 2,065
þús. árin 1902—1903.
Margt er fleira til týnt á þessu
sýningarblaði, þótt hér sé ekki um
getið. — Isafold.
—,----o--------
Er barniö vaknar.
Það ætti að vera móðurinni gleði-
efni þegar barnið vaknar. Það
ætti jafnan að vakna brosandi, fult
af kátínu, endurnært eftir svefninn
og fúst á að leika sér. Hversu
margir foreldrar kvíða ekki fyrir
því þegar barnið vaknar, af því
þau vita að á meðan það er vak-
andi er það síorgandi og önugt og
enginn friður er í húsinu fyr en
það sofnar aftur örmagna af
þrevtu. Þessi óværð barnsins er
mesta kvöl fyrir móðurina. Ogþó er
barnið ekki að gráta sér til skemt-
unar, — eitthvað gengur að því þó
móðirin geti ekki séð að neitt sé
að. Reynið Baby's Own Tablets
þegar svona stendur á og vér þorum
að segja að barnið þá muni vakna
brosandi og ánægt og eins og alt
annað barn. Hér er góð sönnun
fyrir þessu frá Mrs. John Suther-
land. Blissfield; N. S., sem segir:
„Barnið mitt var ákaflega óvært og
hélt mér oft vakandi hálfa nótitin'a
áðttr en eg fékk handa því Baby’s
Own Tablets. Síðan eg fór að gefa
því Tablets líður því vel, sefur vel
alla nóttina og vaknar brosandi og
ánægt á hverjum morgni.” Baby’s
Own Tablets ertt hættulaust meðal
fyrir börn á öllutn aldri. Þær geta
ekki gert þeint annað en gott eitt.
Þér getið fengið þær hjá öllum lyf-
söluni eða sendar nteð pósti á 25C.
öskjuna ef skrifað er til „The Dr.
Wiíliams Medicine Co., Brookville,
Ont.
-------o-------- /
A fridartímum.
Fyrstu mánuðina sem stríðið milli
Rússa og Japansmanna stóð yfir
komu í ljós mörg glögg dærni um
það hversu nauðsynlegt það er að
vera vel undirbúinn hvað sem að
höndum kann að bera. Þessi
reynsla, að vera ætíð undirbúinn, er
það sem skapað hefir mikilmenni
sögunnar. Einstaklingurinn, engu
síður en þjóðarheildirnar, þarf að
vera við öllu búinn. Ert þú undir
það búinn að mæta ásókn krefsins í
vetur? Það er miklu auðveldara að
lækna kvefið fljótt ef því er sint
undir eins og það gerir vart við sig
og áður en það hefir fengið tíma
til þes að festa rætur. Chamber-
kain’s Cough Remedy er frægt
fyrir að Iækna kvef og ætti þvt
ætíð að hafa það við hendina. Til
sölu hjá öllum kaupmönnum.
“EIMREIÐIN”
Fjölbreyttasta og skemtilegasta tímaritið
á íslenzku. Ritgjörðir, myndir, sögur og
kvæði. Verð 40C. hvert hefti. Fæst hjá
H. S. Bardal og S. Bergmcon.
THE CANADIAN BANH
Df COMMERCE.
á. horninu á Koiit ogr Ivabel
Höfuðstóll 18,700,000.00 Varasjdður $3,500,000.00
SPARISJÓDSDEILDIN
Innlög $1.00 og þar yfir. Rentur lagðar
við höfuðstól á sex mánaða fresti.
Vlxlar fást á Englands banka
seœ ero borgaolegir i í»'andi.
Aöalskrifstofa f Toronto.
Bankastjóri í Winnipeg er
0---JOHN AIRD——o
THE DOHINION B4NK.
Borgaður höfnðstóll, $3,000,000 00
Varasjóður, - 3,500,000.00
Eitt útibú bankans er á horninu á Notre
Dame og Nena St.
Alls konar bankastörf af hendi leyst.
Sparisjóðsdeildin tekur við innlögum, frá
$1.00 að upphæð og þar yfir. Rentur borg-
aðar tvisvar áári, f Júní og Desember.
T. W. BUTLER,
Bankastjóri.
Imperial BankofCanada
Höfuöstóll.. $3,500,000
Varasjóöur.. 3,500,000
Algengar rentur borgaðar af öllura inn-
lögum.—ÁvíSANIR SHLDAR X BANKANA X ís-
LANDI, ÓTBORGANLEGAR f RRÓNUM.
Útibú í Winnipeg ertí:
Aöalskrifstofan á horninu á MaÍD st. og
Ðannatyne ave.
N. G. LESLIE, bankastjóri.
Norðurbæjar-deildin, á horninu á Main st
og Selkirk ave.
F, P, JARVIS, bankastjóri.
DB A.V. PETERSON
Norskur tannlaeknir.
Room 1 Thompson Bloek
PÍIONE 2048. opp. City Hall.
jg@“Ei þer þurfið aö láta hreinsa,
fylla eða gera viö tennurnar
þá komiö til mín. Verð
sanngjarnt.
Df.M. HALLDORSSON,
Parlc Bl'vei*, SST X>
Er að hitta á hverjum miðvikudegi
í Grafton, N. D., frá kl. 6—6 e. m.
STÆKKAÐAR MYNDIR,
16x20*Crayons á $2.00 hver
16x20 með vatnslitum $3.00.
MYNDARAMMAR:
16x20 rammar frá $1.00 og þrr
yfir. Vér búum fil myndaramma
af öllum stærðum. Komið og
skoðið þá.
GOODALL’S
Myndastofur
616jí Main st. Cor. J.ogan ave.
536^ Main st. cor. James st.
Taylor st. Louise Bridge.
ORKAR
MORRIS PIANO
Tónninn’og;tiIfinninginer framleitt
á hærra stig og með meiri list en & nokk-
uru öðru. Þau eru seld með góðum
kjörum og ábyrgst um óákveðinn tima,
Það ætti að vera á hverju heimili.
S L BARROCLOUGtí & Co.
228 Portage ave. Winnipeg.
H. E. CLOSE
prófgenginn lyfsali.
Allskonar lyf og Patent meðul. Bit-
föng <feo.—Læknisfsrskriftum nákvæm-
n gaumurigefinn.
M a [ileLeaf Ren o vatin g Works
Við erum nú fluttir að 96 Albert st.
Aðrar dyr norður af Mariaggi hotelinu. Föt
hreinsuð.lituð.pressuð og bætt. cTEL. 482
Dr. W. Clarence Morden,
tannlœknir
Cor. Logan ave. og Main st.
620ý4 Main st. - - ’Phonel35.
Plate work og tennur dregnar úr
og fyltar fyrir saungjarnt verð.
AÍt verk vel gert.
Thos. H. Johnson,
íslenzkur lögfræðingur og mála-
færslumaður.
Skrifstopa: Room 88 Canada Life
Block. suðaustur horni Portage
Ave. & Main st.
TJtanáskrift: P. O. box 1864,
Telefón 428, Winnipeg, Manitoþa
. 4¥l u n ib cftiv
— þvi að —
Eflflg’s Byggingapappir
heldur húsunum heitum* og varnar kulda. Skrífið eftir sýnishorn-
um og verðskrá til
TEES & PERSSE, Ltd.
áGENTS, , WINNIPEG.
I
Winnipeg Picture Frame Factory,
Búö: 495 Alexander ave.
Vinnustofa: 246 Isabel st.
’Phone: 2789.
AMar tegundir af myndarömmum búnar til. — Stækkum myndir.
Við þurfum umboösmenn víðsvegar til aö selja fyrir okkur.—
Heildsala og smásala.
P. Ceok, Eigandi.