Lögberg - 30.11.1905, Blaðsíða 4

4
LOGBERG FIMTUDAGINN 30. NOVEMBER 1905
göjgberj
er geflB út hvern fimtudag af Tlie
Sjöjfbcrg Prlnting & I*ubllshlng Co.,
ílðggllt), aC Cor. Wllllam Ave og
Sena St„ Winnipeg, Man. — Kostar
52.00 um úritS (á fslandi 6 kr.) —
Sor^lst fyrirfram. Einstök nr. 5 cts.
Published every Thursday by The
3Uigberg Printing and Publishing Co.
<Incorporated), at Cor.William Ave.
4fc Nena St„ Winnipeg, Man. — Sub-
•eription price $2.00 per year, pay-
mble in advance. Single copies 5 cts.
S. BJÖKNSSON, EUitor.
M. PACLSON, Bus. Mannger.
Auglýsingar. — Smáauglýsingar I
eitt skifti 25 cent fyrir 1 þml.. A
atærri auglýsingum um lengri tlma,
æfsláttur eftir samningi.
Bústaðaskifti kaupenda verCur aS
Cílkynna skriflega og geta um fyr-
werandi bústaS jafnframt.
Utanáskrift til afgreiSslust. blaSs-
íks er:
ífSlt- LöGBERG PRTG. & PtJBL. Co.
P. O. Bot. 130, Winnipeg, Man.
Telephone 221.
Utanáskrift tll ritstjórans er:
Editor Lögberg,
O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
SOiupanda á blaBi ógtld nema hann
s»é skuldiaus þegar hann segir upp.—
aa kaupandi, sem er i skuld við
lllaSiS, flytur vistferlum án þess aS
tlikynna heimilisskiftin, þá er það
Sjrrir dómstólunum álitln sýnileg
asönnun fyrir prettvlslegum tilgangi.
Hófdrykkjan á Frakk-
landi.
dómur, um síðastliðinn nianns-
aldur, eða enn lengri tíma, að
lífsafl frönsku þjóðarinnar hefir
farið þverrandi. En það er miklu
styttra síðan að órækar sannanir
fengust fyrir því að þetta á rót
sína í vínnautninnr. Nú vita menn
það með vissu, að hin stöðuga
vínnautn, þó í hófi hafi verið,
hefir svo eitrað og veikt líkama
einstaklinganna að þjóðarheild-
ir.ni allri er háski búinn af.
Hvað háskinn er ægilegur sézt
glögglegast af hag,fræðisskýrslum
þeim, sem stjórnin hefir látið
safna til og nýlega birt.
Sjálfsmorð brjálsemi, tæriiig,
slagaveiki og fábjánaskapur fer
óðum vaxandi.
Atgjörvi líkamans fer mjög
áftur. Samsetning blóðsins er
orðin óeðlileg og önnur en út-
heimtist til j>ess að viðhalda
hreysti og heilbrigði líkamans.
Hófsemisdrykkjan er vel á veg
komin með að drepa þjóðina.
Á síðastliðnu tíu ára tímabili,
eða rúmlega það, hefir tala barns-
fæðinga verið afbrigðilega lág í
samanburði við dauðsfallatölu.
Löngunfn til að lifa, og aukast og
margfaldast cr að hverfa hjá
þjóðinni.
Hingað og þangað á Frakklandi
eru héruö, sem vínnautnin hefir
ekki náð yfirhöndinni í, og þar
eru menn enn eins hraustir og
burðamiklir eins og á dögum
Napoleons mikla.
í þessum ósýktu héruöuin eru
vert þorn sé í auga hinna leiðandi
conservatíva hér í bænum, en lítt
virðist það sitja á þeim, að ýfast
við klúbbinn út af því, þó fjör og
gleöiskapur fylgist þar með al-
þjóðlegum málum, er slíkt eigi
nema vanalegt á pólitískum sam-
komum, og ætti eigi að þurfa að
raunir sínar, fyrir ráðgjafanum,
og æsktu þess, að þjóðþingið
gerði gangskör að því, að útvega
mönnum þessara blásnauðu og
allslausu kvenna atvmnu, því að
mikinn hluta sumarsins höfðu þeir
enga vinnu fengið, hve vel og
kostgæfilega sem þeir þó höfðu
'Stjórnin á Frakklandi á nú úr
3neira vandamáli að ráða, en, ef
aii vill, nokkru sinni áður hefir
fjrir hana komið. j eingöngu barnsfæðingarnar
Frönsku þjóðinni' fer ákaflega | mikit, heldur er þar og
Bsnígnandi sakir afleiðinganna af einnig miklu minna um barna-
vinnautninni. Þjóðin er að deyja dauða. Skýrslur um þetta atri-öi
íit, smám saman, og vcrður al- bera þag meg sér, að í þeim hér-
■ílauða fyr en varir, nema eftthvert
ráS verði fundið til þess að
síemma stigu fyrir því. Þetta
TkS er nú stjórnin, og aðrir beztu
znenn þjóðarinnar, að brjóta heil-
am um að finna.
Víðsvegar um landið hafa nú
verið festar upp prentaðar aðvar-
anir gegn vínnautninni, og áskor-
anir um að legja liana niður og á
allan hátt að stemma stigu fyrir
Jienni.
Mcsti sægur ajf ritlingum, um
ojeböun bindindis og ógæfuna, sem
af vínnautninni leiðir, hefir veriö
sendur út um alt ríkið. Prest-
arniir flytja strangar ræður, bæði
i kirkjunum og utan þcirra, um
all það skaöræöi og böl, sem vín-
sautnin leiði yfir þjóðina, og
Íandstjórnin reynir af fremsta
anegni að styðja að því á allar Allar þjóðir hafa gott af því aö
lundir að firra hana þessum vand- kynna sér, og leggja á mínnið.það
uðum, þar sem vínnautn er svo að
segja engin, deyja árlega níutíu
börn á móti hverjum tvö hundruð
og áttatiu í þeim héruðum þar
sem vínnautnin er í blóma sínum.
Þetta nægir til þess að sýna það
með rökum að vínnautnin er að
verða banamein þjóöarinnar.
Drenglyndi, viðfeldni, glæsi-
menska og hreysti hafa verið ein-
kenni frönsku þjóðarinnar. Fruin
herji frelsisins hefir hún verið og
á sér hina ágætustu sögu. Nú er
svo komið fyrir henni, að ekki er
nerna um tvent að velja. Annað
hvort verður hún að taka rögg á
sig og útrýma vínnautninni, eða
að öðrum kosti að gera sér l>að
að góðu að falla fyrir henni og
hverfa úr sögunni.
hneyksla meðlimi conservatíva j borið sig eftir henni. Konumar
saeðum, sem yfir henni vofa.
í»að skal tekið frani hér, að
’afdrrykkja, 'i hinni vanalegu merk-
zngu þess orðs, er ekki það sem
$»ér er um að ræða. Frakkar hafa
aim langan aldur stært sig af því
aS þeir væru þjóð, sem kynni að
-drekka í hófi, og þann orðróm
-ciga þefr með réttu.
£n það er nú einmitt þessi hóf-
drykkja, — ekki ofdrykkja, held-
^ifeld vínnautn, sífeld æsing
ttaugakerfisins og ofhitun blóðsins,
>áag og nótt.árið út og árið inn—,
jþað eru afleiðingar hennar, þess-
arar hófdrykkju, sem nú virðist
;ætla að gera útaf við frönsku
jþjóðina. ,
.Drukkinn rnaður, nema hann sé
úátlendingur, er sjaldgæf sjón á
Frakklandi.En þó það aðeins séu
•úrfáir Frakkar, sem' eru of-
•drykkjumenn,* þá eru þeir, aftur
» móti - næstum því allir hóf- Aö kveIdi 22. þ m. heidu is.
elrykkjumenn. Og afleiðingin er fenzkir liberalar fund, eins og á-
sú að þjóðin er nú í mikilli hættu kveöig hafgi verig ag 6?6 gar.
^stödd. Henni liggur við gjör- gent avc_ 1>ar var hann settur 4
«yðingu. laggirnar liberal klúbburinn ís-
Það hefir veriið opinber leyndar- lcnzki, sem svo er að sjá að tölu-
sem stendur í einni af hinum op-
inberu, prentuöu aðvörHnum, sem
stjórnin hefir látið festa upp víðs
vegar um landið. Þar segir svo:
„Enginn þarf vínanda með,
hvoréi til næringar né hressingar.
Vínandinn veikir stjórn manns-
ins á sjálfum sér og æsir ástríð-
urnar. Þetta er orsökin til allra
þeirra glæpa, er menn fremja
undir áhrifum vínsins.
Brennivínsnautn eitrar líkam-
ann mjög fljótt. Linari drykkir,
eins og t. d. bjór og cider, þurfa
lengri tíma til þess, en á endan-
unr er þó eitrunin jafnvís,ef þeirra
er iðulega neytt.
Vínandinn er í stuttu máli hinn
ægilegasti óvinur heilsunnar,
heiinilislífsins og, þjóðþrifanna.“
Stofnsetniní liberal klúbbsins
íslenzka.
klúbbsins, því aö orð leikur á því,
að á höllum fæti standi hún hófsem
in þeirra sumra hverra, er þann
hóp prýða, hversu auðvelt sem
þeim kann að vera aö afneita á-
stríðunni á klúbbfundum sínum.
Fundarstjóri á þessu móti lib-
erala var valinn hr. VV. H. Paul-
son, en skrifari Árni Eggertsson.
V’ar fundurinn hinn fjörugasti og
ræðuhöld óslitin í þrjár klukklú-
stundir.
Þá var lesin upp skipulagsskrá
klúbbsins, samin af nefnd þeirri,
er þar til var kjörin á síðasta
fundi. Var hve>r grein laganna
rædd nákvæmlega,og lögin í lieild
sinni samþykt með litlum breyt-
ingum.
Markmið klúbbsins er tekið fram
í annari grein laganna, og lítur að
því, að etla og styðja áhuga og
nauðsynjamál frjálslynda flokks-
ins, og taka ti< íhugunar alt hið
nýjasta þar að lútandi, er á dag-
skrá verður, enn fremur að styðja
og styrkja þá stjóm til valda, er
ljósast ber hagsæld lands og lýðs
fyrir brjósti.
Þar næst var gengið til atkvæða
um kosningi embættismanna/.
Formaður klúbbsins var kjör-
inn hr. Thos. H. Johnson, vara-
formenn hrir,, Jacob Johnston,
Þórður Johnson og ÁmiFriðriks
son; ritari' hr. Jolm J. Swanson,
aðstoðarritari hr. W. H. Paulson
féhirðir lir. Magnús Johnson;
framkvæmdarnefnd vóru kjörnir
hr.in Magnús M. Markússon, G.
Thomas, Páll Johnson, J.J. Vopni,
J. J. Bildfell, Albert Johnson,
William Johnson, Árni Eggerts-
son, dr. Ó. Björnson; endurskoð-
unarmenn hr.ir: Árni Eggertsson
og Jón J. Bildfell.
Heiðursfélagi var tekinn í klúbb-
iun hr. Christian Johnson frá
Baldur, hélt hann þar snjalla
ræðu, sem gerður var að hinn
bezti rómur.
Meðlimir klúbbsins eru nú yfir
6o og fjölga vitanlega með fundi
hverjum.
Á næsta fundi mun hr. D. W.
Bole, þingmaður Wpeg heilsa upp
á meðlimi klúbbsins.
Fundi heldur klúbburinn stöð-
ugt eftirleiöis á hálfsmánaðar
fresti.
Hungursneyðin í Lundúnaborg
Margar þúsundir örsnauðra
kvenna, máttvana af hungri og
þrautum þeim, er fátæktinni
fylgja.hafa drifið um götur Lundr
únaborgar fyrir skemstu. Margar
hafa þær borið smábörn í fanginu,
skitihoruð og grátandi af sulti.
Klæðlitlar og berfættar hafa þær
reikað um strætin, og leitað máls-
verða hvar sem þeir voru fáan-
lcgir. Átakanlegur hefir munur-
inn verið, á þessum bágstadda og
þurfandi kvennaskara, og ríkis-
frúm þeim, sem hlaðnar gimstein-
um og glitrandi kvenskrúði, hafa
keyrt fram hjá þessum aumingj-
um, svo að hestar þeirra, hafa
ausið auri á þessa píslarvotta
mannfélagsins.
►
Þessi aðframkomni
hrópuðu hástöfum: “Atvinnu fyr
ir bændur okkar, og brauö handa
börnunum.“ Enn fremur töluðu
margar þeirra og lýstu neyðrtini,
sem þær hefðu haft við að búa;
sumar höfðu engarr mat smakkað
í fleiri daga, og heima fyrir biðu
hinir aðrir ineðlimir fjölskýldna
þeirra alslausir og aöþrengdir af
Iangvarandi' skorti.
Ein kona,sem Iiafði iyrruin ver-
ið vinnukona hjá Balfoursætt,
komst svo að oröi, að sizt heföi sig
grunað það, er hún fyrir 30 árum
giftist þaðan, að fyrir sér ætti að
liggja, að koina kveinandi af ör
birgð fram fyrir það fólk nú.
Gekk hún síðan skyndilega burt
úr salnum, föl og skjálfandi og
fanst skönnnu síöar í öngviti utan
dyra, og var það talið aö stafa af
engu öðru en langvarandi ,vista-
skorti.
Balfour svaraði máli þessara
bágstöddu kvenna með talsverðum
vafningum og tók lítið af öllu,
kvað það lýðum ljóst, að hér væru
mikil vandræði á ferðum, sem bót
þyrfti á að ráða, og taldi það víst,
að hlutast yrði til um það, að. bæta
úr bjargarskorti þessum, og út-
vtga vinnuleysingjum atvinnu. En
eigi varð neitt ákveöið loforð feng
ið af hans hendi, um það, nær
hjálpin kæmi, og eigi þóttist hann
hafa mikla von uin, að þjóðþingið
gerði neitt í máfmu, að svo stöddu,
þ« það kæmi saman, og þessi van-
kvæði væru borin upp fyrir því.
Þó að ræða ráðaneytisforsetans
væri flutt með hægum orðuin, þá
var efni hennar og tilgangur auð-
sjáanlega fren\pr til þess að friða
nauðleitendur þá,er til hans komu,
heldur en að ráða fram úr böli
þeirra og bæta úr því.
Enda rann formælendum flokks-
ins hastarlega í skap, er Balfour
hafði lokið niáli sínu, og spurði
sá, er aðallega liafði orð haft fyrir
flokknum, hvort að sjálfur ráða-
neytisforseti Bretlands, ætlaði að
visa þeim tómhentum á dyr.
Hrópuðu þá fjölmargar af hilium
bágstöddu konum: „Við vildum
óska þess cins, herra ráðaneytis-
forseti, að þú mættir dvelja hjá
okkur mánaðar tíma, og sjá og
rcyna neyð okkar, vistaskort og
bágindi. Þá mundir þú fyrst fá
skilið, hvað fátajkt er, eins og nú
á stendur, lítur út fyrir að þú haf-
ir enga hugmynd um hana.“
Síðan hélt flokkurinn á brott, og
var fylgt til eins af matgjafahús-
um stjórnarinnar, til að eta þar
miðdegisverð. Sagt er að svo hafi
litiö út, sem sumir þessir að-
þrengdu aumingjar, hafi því nær
gleymt raunum sínum undir borð-
um, svo urðu þeir fegnir máltíö-
inni, en vitanlega er óbætt úr aöal-
þorfum þeirra enn þá.
tímum, verið notuð sem þóknun
fyrir pólitískt flokksfylgi, og af
því leiddi það, að þegar stjórnar-
skifti hafa orðið, þá hefir um leið
verið skift um menn í öllum þess-
uin útlendu embættum, og hefir þá
dugnaöarmaðurinn oft orðið að
víkja fyrir ónytjungnum, og öllum
ei Ijóst hve óheift og skaövænlegt
slíkt fyrirkomulag hlýtur að vera.
Engin sérstök þekking eða kunn-
átta hefir verið heimtuð til þessa
embættis. En nú kváðu Bandarík
in vera í aðsígi með, að gera þar
á breytingu í endurbótaáttina.
Nýjustu fregnir segja að Roose-
velt forseti hafi nú gert það að
skilyrði, að til þess að ná konsúls-
embætti, þurfi sá, er embættiö tek
ur, að leysa af hendi próf, er fram
fari í viðurvist þriggja lögskip-
aðra vísindamanna. Enginn nema
sá, er staöist hefir slíkt próf, fær
aðgang að nefndu embætti. —For-
setinn hefir þó leyfi til.að lofa fylg-
ismönnum sínum uingetnum em-
bættum, en þó að eins þeim þeirra,
sem leyst hafa áður-nefnt próf af
hendi.
Á likan hátt veröa hinum erlendu
amerisku stjóriuuála sendiherruin
skipaðir aðstoðarmenn og ritarar.
Af þeiin hefir áður eigi veriö.ann-
að heimtað, en að þeir væru af
góðu bergi brotnir, og heiðvirðir
menn í alla staði. Eftirleiðis verð-
ut þess krafist, að þeir tali að
minsta kosti eitt tunguinál ur
fram móðurmál sitt, og þá vana-
ltga tilskilið, mál þeirrar þjóðar,
sem sendiherrann hefir dvalastað
hjá.
Þessar umbætur rnunu verða
Bandaríkjunum til inikils vaxtar,
í auguin erlendra þjóöa, því aö
þess meiri eftirtekt er þjóö hverri
veitt, sem hún hefir tápmeiri og
duglegri fulltrúum á að skipa,
og til aö flytja mál sin í útlöndum.
Meöferö Efrópumanna á
Afr íku-búum.
Fulltrúar Ameríkumanna
erlendiS’
Alt til þessa tíma virðist sem
þetta iand hafi eigi lagt þá rækt
viö skipun konsúla sinna erléndis,
og annara stjórnmála sendiherra,
sem skyldi. Því skal þó eigi
neitaö að margan góðan konsúl
kvenna j og stjórnkænskumann hefir Ame-
hópur, undir forustu kjörinna for- ríka átt á liðnum tíma, en það
mælenda, sótti á fund ráðaneytis- ’ hcfir fremur orðið af hendingu, að
formannsins Balfours. , þeir menn hafa hlotiö embættin,
Þegar áheyrn hans var fengin, I en beina forsjá stjórnarinnar, því
báru fonnælendur flokksins upp að þessi embætti, hafa frá fyrstu
Þær tókui ekki mikiö tillit ti'l
liagsmuna hinna innfæddu Ev-
rópuþjóöirnar þegar þer skiftu
Afríku á milli sín. — Þjóöflokk-
amir þar voru skoðáöié sem
skepnur, er leyfilegt væri aö leika
meö oftir eigin vild og geðþótta.
Hafa sem mest up’p úr þeim og
pína þær til peningaverðs, það
var og hefir verið meginregla
hinna evrópisku yfirboðara þess-
ara heillasnauðu ólukkumanna.
Þannig liafa þefr íþyng|t hin-
um inhfæddu rneð afarháum
sköttum, eins og t. d. togleðtrrs
('rubber) skattinum í Kongo-rík-
inu. Mörg eru dæmi urn hina ó-
virðulegu og grimmúðugu stjórn
Evrópuþjóðanna á þessum undir-
okuöu Afríkubúum.
Þar til iná færa hilia gegndar-
lausu griindarmeðferð Belgíu-
stjórnar á þeim hluta Kongóríkis,
er undir þá stjórn heyrir, enn
freinur því áþekka frainkomu
þýzku þjóðarinttar gagnvart und-
irsátum hennar í Vestur-Afríku,
og síðast en ekki sízt afskifti
Frakka á þeirra liluta Kongóríkis-
ins.
Hinar beinu og óhjákvæmilegu
afleiðíngar þessarar harðstjórnar,
hlutu að draga til uppreisnar.enda
hafa Þjóöverjar fengið sinn skerf
?.f henni ómældan, því að nú hafa
þeir, á annað ár, strítt við að bæla
niður innanlands-óeiirðirnar í
sínum landshlututn þar syðra, en
lítið orðið ágengt enu þá.
Sömuleiðis kvað liggja viö upp-
reisn í löndum Breta í Suður Afr-
íku, og hefir þvi her verið sendur
til landamæra Basutolands. Enn
fremur hafa Bretar borið þungan
Hjá.
A. Friðrikssyni
ódyrast í bænurn.
Söluverö til 6. Des. n. k,
aöeins rnóti peningum:
20 pd malaö sykur......$1.00
20 pd Sagógrjón....... 1.00
25 pd Hrísgrjón........ i,00
10 könnur Tomatoes.... 1.00
11 “ Corn........... x.oo
13 “ Peas........... 1.00
10 “ Bláber..........1.00
14 “ Kúrenur....... 1.00
13 hvít bollapör...... 1.00
12 blá oggrœn bollapör. ... 1.00
S pd könnur B. Powder.. .. 0.65
1 “ glas flöskur “ .... 0.25
Flókaskófatnaöur ódýr og af
öllum tegundum, moggasins, vetl-
ingar o. fl.
10 til 25 prócent afsláttur á öil-
um leöur-skófatnaöi.
------o-----
A. Frederickson,
61 I Ross st., Winnipeg
kvíðboga fyrir því, að upphlaup
) rði hafið í Ethíópíu út af stjórn-
arfyrirkomulaginu þar. En í
stað þess að rýmka þar um frelsi
þjóðarinnar, og veita umbeönar
umbætur, og þannig nema brott
óánægjuefnið,hefir stjórn’in h'en'ma
á Englandi látið það boð út ganga
að í engu skyldi til slaka, eða láta
eftir óskum hinna óánægðu, held-
ur jafnvel er svo sagt, að ikvæði
hafi nýlega verið gefin, er lúti aö
því, að herða enn fastar á ó-
frelsisböndunum, sem EíthSópíaer
nú vafin.
Þanmg hefir afnumin verið þar
sjálfstjórn í kirkjumálum, og lagt
blátt bann fyrir að Iandsmenn
mættu koma saman til guðsþjón-
ustu í kirkjum þeim, er enskir trú
boðar liafa haft eftirlit með, nema
þvi að eins, að hvítir menn væru
viðstaddir athöfnina. I Cape-
town og öðrum borgum þar nær-
lendis, er blökkumanni' eigi leyft
að stíga á hliðstéttir strætanna,
hann verður að gera sér að góðu
að vaða aurinn og sorpleðjuna á
keyrslubrautinni á miðparti gatn-
anna.
Mjög er landtökuleyfi takmark-
að og dæmalausustu vafningum
og erfiðleikum bundið, fyrir inn-
fædda að fá það nú orðið. í
1 ransvaal buast hvitu íbúarnir
viö, að fá því lagalega til leiðar
komið, að engum blökkumaniti
verði leyft að taka land undir sinu
eigin nafni. Virðist þá ójafnaö-
urinn og óskammfeilnin hafa náð
svo háu stigi', að torvelt sé aö
komast lengra. Það er ekki nóg
með það að landræningjar þessir
kasti eign sinni á heilu hérööiu,
heldur gera þeir hinum innfæddu
einu og réttu eigendum landanna
ómögulegt að haldast þar viö sem
sjálfstæðum mönnum.
Nú kvað óánægjan, út af þessu
svívirðilega stjómarfyrirkomu-
lagi, vera orðin svo almenn og
mögnuð, af sívaxandi ofbeldi og
rangsleitni gegn blökkumönnum,
að gengið er að því sem vísu, aö
stórkostlegt upphlaup veröi, hvaö
lítið sem út af ber. — Munu hin-
ir hvítu nýlendumenn þá fá þau
svöðusár af hinum undirokuðu,
æstu og hálfviltu þjóðflokkum, að
þeir munu þess seint bætur bíöa,
svo sem sjá má af morðfarganinu
í nýlenrdum Þjóðverja t Vestur-
Afríku á næstliðnu ári.
þrengt aö Tyrkjanum.
Stórveldin í Evrópu gera enn
slrangari gangskör að því nú, aö
herða áTyrkjasoldáni til að leggja