Lögberg - 06.01.1910, Blaðsíða 3

3
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. JANOAR 1910.
„Sögulegar uppruni
nýja testamentisins.“
(Bók eftir séra Jón Helgason.J
Svar frá hr. G. Eyjólfssyni til séra
Fri9riks HaUgrimssonar.
“Þar fyrir getiö þér þekt þá
af ávöxtum þcirra”—Matt. 7> 20.
Þegar eg ritaöi grein mtna:
“Hvert stefnir nýja guðfræöin?”,
sem birtist fyrir nokkru í “Sam.”
og síöar í “Lögbcrgi”, mintist eg á
bók þessa eftir séra J. H., sem j
nefnd er bér aö ofan, og prentuö j
var í Reykjavík 1904. Og í sam-
bandi við málið, sem eg var þá aö j
rita um, talaöi eg um eitt eöa tvö
atriöi úr bokinni, sem mér virtust
aö nokkru leyti hafa á sér hærri 1
kritíkar-blsfc En þó aö eins væri
lauslega minst á þessi atriöi, og
engan veginn gengiö út frá því aö
rita um bókina sem heild, þá hefir
séra Friðrik Hallgrímsson séö á-
stæöu til að rita all-langa greink
sem aðallega gengntr út á þaö, aö
tnér skilst, aö forsvara bókina fyr-
ir því aö hún beri engan hærri
kritíkar blæ, og eg misskilji atriöi
þau, er eg mintist á í grein minni.
Má vel vera aö svo sé. En samt
ætla eg ekki fjarri aö tala opinber-
lega nokkuö meira um bók þessa,
því.hún er sárfáum V.-ísl. kunn,
og þeir fáui, sem hafa lesiö hana,
eru ekkert hrifnir af henni. Um-
ræöur út af henni munu auglýsa
hana hetur og gefa vest.-tsl. safn-
aöafólki nákvæmari hugmynd en
áönr um afstööu séra Fr. H. í
þessari hærri kritíkar deilu. Biö
eg hann aö misviröa ekki, þó aö
eg riti á ný. Bók þessi var gefin
út fyrir fimm árttm, og allan þann
tima hefir hún legiö sem grafiö
gull fvrir V.-fs!„ oe heföi enn leg-
iö hulin ,ef ekki heföi svo viljaö ti!
aö einn ólæröur bóndi norður i N.-
fslandi mintist á hana í blaöagrein.
Þá rankar séra Fr. H. viö því, aö
þessi hók er til, og aö þaö sé góð,
kristileg bók, ritttö í lúterskum
anda. og þess verð aö V.-fsl. kynn-
ist henni. T>a« var rrriki! yfirsjón
af homim, aö láta þennan gimstein
lúters’-ra bókmenta liggja htilinn
a’Ian þennan tima. án þess aö
minsta k->sti' meö fám oröunt aö
henda fólki á ágæti hennar. Höf.
er svo merkur og hálreröur gtiö-
fræöingur, aö nafn hans eitt er
næg trvgging fyrir aö bókin verði
keynt og lesin — aö minsta kosti
af þeim, sem aöhvllast hina svo-
nefndu nýj.ui guöfræöi eöa “hærri
kritík”.
Eg skal taka þaö hér fram strax
áður en lengra er farið, að eg veit
og viðurkenni fúslega að bók þessi
hefir inni aö halda talsveröan fróö
leik fyrir þá, sent vilja kynna sér
sögulegan uppruna nýja testa-
mentisins. En þeim fróðleik er
svoleiöis komiö fyrtr, aö eg get
ekki líkt því við annað betra en
ef eg ætlaði aö sá hveiti í akurinn
ntinn, og léti í vélina helming af
hveiti og helming af illgresisfræi.*
Innan um allar þær upplýsingar og
allan þann fróðleik er höf. stööugt
að dreifa órökstuddum skoöumtm
og staöhæfingum eftir lítt þekta
eða óþckta menn. Þessi eða hinn
hafi haft þessa eða hina skoðttn,
og alt þarf að yfirvegast og takast
til greina áður en lesarinn kemst
að nokkurri niðurstöðu. Víöa
kemur höf. sjálfur tneð skoöanir,
sem virðast bcra svo ntikinn keim
af hærri kritíkinni, að undrum
sætir. Uni annað bréf Péturs
postida seg’ir ltann:
“Ilvenær bréfiö er samið.
verður auðvitað ekki sagt. Sé
]>að samið af Pétri postula fsem
álitast verður vnfasamt mjögj
hlýtur það að vera samiö
skömmu á eftir I. Pét., sama ár-
ið eöa ári seinna. En sé það ekki
samiö af Pétri, verður alls ekk-
ert sagt með vissu um þetta
efni; enda éru skoöanir þeirra,
sem hafna ritvissu bréfsins,
mjög skiftar bæöi hvað tímann
snertir og eins staöina, þar sem
þaö á aö hafa veriö fært t letur.
Flestum kemur þeim só saman
um aö bréfiö sé ekki samið fyr
cn á 2. öld.”
Þetta er þá niðurstaðan, sem
höf. kemst aö viðvíkjandi 2. bréfi
Péturs, eftir aö hafa varið sjö
blaösíðunt úr bók sinni til aö revna
að sanna að Pétur postuli h a f i
skrifað þaö. Annaö bréf Péturs
er þá falsbréf; þaö er hiö eina,
sem hægt er að draga út úr orðum
höf. Pétur postuli dó ekki seinna
en árið 68 e. Kr., en bréfið — sem
honum er ranglega eignað — er
ekki samið fyr en á annari öld. Þó
staðhæfir höf. ekki þctta. Hann
seigir aö eins aö “flestum komi
saman um þaö” fnefnil.: flestum
hærri kritíkar mönnumj. * Svona
er öll bókin. Þaö er meö mikilli
mærö og málalengingum veriö aö
tína fram órökstuddar og ósannað-
ar skoöanir hinná og þessara.
Röksemdaleiösla höf. er oftast
lik þessu:—
“Sumir segja”.
“Aörir segja”.
“Sennilegt er”.
“Líklegt þykir”.
“Álitö er”.
“Óhætt mun að fullyröa”.
“Flestum ber saman um”.
Þessar setningar eru tindar saman
af aö eins einni blaðsíðu, og eru
sýnishorn af. hvaða sannanir bókin
hefir að bjóöa. Eitthvað svipaða
röksemdafærslu hefir maður heyrt
i ritgerðtim Fr. J. B. Þaö er eins
og þeim svipi eitthvaö saman.
Þegar heilagur andi kom yfir
posttilana á hinni lyrstu hvíta-
sunnuhátíð t Jerúsalem, segir bibl-
ían svo frá, aö “þeir tóku að tala
annarlegum tungum eins og and
inn gaf þeim aö tala”. Þetta mun
kristið fólk á öllum öldum hafa
skilið þannig, að þeir hafi verið
gæddir þeirri alveg ágrstöku náð-
argáfu, að geta talaö túngumá!
hverrar þjóðar, livar í heiminum
j sem þeir voru staddir. Þeim, sem
virkilega trúa þessu hvítasunnu-
undri, mun koma kynlega fyrir aö
heyra sagt frá þyí, að Pétur post-
uli þurfti aö hafa túlk í Róma-
borg. Hann kunni nefnilega ekki
latínu, postulinn, og varð því að
hafa túlk til aö þýða lnna griskui
ræðu sina fyrir borgarbúa á latinu.
Auðvitað staðhæfir iiöf. ekki þetta
sem óyggjandi sannleik, en segir
að það hafi verið algeng skoöun i
fórnkirkjunni. Um aöra eins upp-
lýsingu væri ekkert að tala, ef þar
væri um sannleika að ræða, allir
mundu þá taka því með þökkum,
aö fá að vita hvaö væri satt og
rétt. En eg skil ekki hvaða þýð-
ingu hefir að vera að setja fram
slíkar ósannaöar og órökstuddar
staðhæfingar. Mundi virkilega
nokkur maðmr, sem hefir trúarlega
sannfæringu fyrir þvt aö hvíta-
sunnu-unarið sé sannur viðburð-
sú, aö maður finnur engan fastan
gruindvöll nokku rsstaðar, heldur
eintómt ráöaleysi og efasemdir á
allar hliöar.
Tökum t. d. þá bók, sem einna
mest hefir verið vefengd — Jó-
hannesar guöspjall. Eftir aö hala
á 34 blaösiðum veriö aö leiða fram
skoðanir ýmsra guöfræðinga, þá
er þetta niðurstaðan, sem höf.
kemst aö:
“Og veröi sú skoðun ofan á,
sem allar líkur eru til meöal
hinna frjálslyndu nýjatestament
is guöfræöinga, aö guðspjalliö
sé að minsta kosti óbeinlíttis
verk Jóh. postula, virðist naum-
ast geta verið langt aö biða þess,
að hin gamla kirkjulega skoðun
sigri með ölhr, ekki lakari tals-
menn en hún hefir átt innan
kirkjunnar á öllum túnum—ekki
sízt á siðasta mannsaldrinum,
og á sér enn í dag.
Þetta er þá alt sannana-pródúktið
af 34 blaðsíðum, að “guðspjallið
sé að minsta kosti óbeinlinis verk
Tóh. postula.” Þó er jafnvel þessi
veika sönnun þeim skilyröum búnd
in, að sú skoðun geti oröiö ofan á
“meðal hinna frjálslyndu nýja-
testament s-guðfræðinga”, annars
er lítið mark takandi á henni.
En hverjir eru þessir “frjáls-
lyndui nýjatestamentis guöfræð-
ingar”, sem höf. nefnir? Auðvit-
að hærri kritikar mennimir. Svo
þaö er uttdir þeirra úrskuröi kom-
ið, hvort Jóh. guðspjall telst verk
postulans eöa ekki. Þeir eru þá
æðsta úrskurðarvaldiö, og æðsti
dómstóllinn þegar um gildi N. t.
er að ræða. Þeir eru “frjálslynd-
ir”, en viö hinir. sem ekki erum alt
af meö efasemdum og olnboga-
skotum í garö biblíunnar, við erum
“ófrjálslyndir”.
En þó nú svo færi, aö rannsóknir
þessara “frjálslyndu N.t. guöfræö-
inga” leiddi þaö í ljós, aö fleiri
eða færri af ritum N.t. væri óekta,
þ. e.: ekki rituð á þeim tíma, sem
þau væru rituiö af öðrum höfund-
um en þau eru eignuð. Menn trúa
því t. d., að Páll postuli hafi ritað
bréf þau, sem honum eru eignuö,
og aö guöspjallamennirnr hafi rit-
aö þau gptöspjöll, sem þeim eru
eignuö. Ef hið gagnstæöa er sann-
aö, missa þau gildi sitt.
Höf. kemst frá aö tala um Op-
inberunarbók Jóhannesar á fjórtán
blaðsiöum, og er tæplega hægt aö
segja, aö þær beri þess vott að
andíegt stórmenni riti. Eg geng
alveg fram hjá hinum einkenni-
legu skoðunum höf. á spádótnum
bókarinnar, — það vært nægilegt
efni í sérstaka ritgerö, — en hvaö
snertir uppruna bókarinnar — hve
nær og hvernig hún sé samin, þá
set eg hér álit höf. samhliöa þvi,
sem bókin segir uxn sjálfa sig.
Hvaö Opinberunarbókin segir:
“Eg, Jóhannes, yðar bróöir,
og ásamt yður hluttakandi í
þrengingu, í ríki og þolinmæöi
Jesú Krists, eg var á eyju þeirri
er kallast Patmus, fyrir sakir
guðs orös, og vitnisburðar Jesú
Krists.” ("Op. 1. 9).
“Og þá er sjö þrumanr höföu
talaö.ætlaöi eg aö fara aö skrifa.
Þá heyrði eg rödd af himnt, sem
sagði: ‘Innsigla þú þaö, sem
þær sjö reyöarþrumur hafa tal-
að, og skrifa þaö ekki’.” (10, 4.)
Hvað séra J. H. segir;
“Sú sögnsögn, aö Jóhannes
hafi um tima verið t útlegð á
. eynni Pajmus, er sennilega
sprottin af misskilningi á orðun-
um í Opinb.bókinni 1, 9.
“Hvar bókin sé samin, veröur
ekki sagt meö neinni visstt.
Sumir álita, að hún sé samin á
eynni Patmus þegar eftir aö
höf. hefir fengiö þessar opinber-
anir.....Aörir álíta aö hún sé
samin í Efesus.”
Hér eru enn bornar fram sömu
sannanalattsu staðnætingarnar og
áður. Sumir álíta þetta, og
a ð r i r álita hitt, engin vissa og
sem hver sýn stóö yfir, hefir verið veriö tilgangur höf. at> hún sann
nægilega langt til þess aö hann aði þetta síöarnefnda. Hafi le-
gæti lyst öllu nákvæmlega.” f'U. P. arinn verið t efa og óvissu áður en
Smith: “The Revelation of St.
John” p. 189J
En höf. bókar þessarar gengur
fram hjá þessu merktlega versi
eins og þaö væri ekki til. Frá hans
sjónarmiði virðist vera þýöingar-
hann las hana, þá tnittkar elcki ó
vissan og efasetndirnar cftir að
hafa lesið hana.
Eg get ekki líkt því viö annað
betur, en ef aö presturinn væri að
uppfræöa mig í kristindómi, og
metra hvaö “sumir álíti’ ’og "aðrir 1 spurningar og svör væru eitthvað
álíti.” líkt þessu:
Höf. gerir grein fyrir hvernig
innblásturskenning biblíimnar hafi
orðið til, á þennan hátt:
‘öllum þeirra manna, sem Títusar?”
Prestwinn—“Gctur þú sagt mér
drengur minn, hver hefir samið
bréfiö til Tíirkóteusar og brcftð til
heyrðu rit þessi f'þ. e.: guö-
spjöllinj lesin upp á guösþjón-
ustum safnaöanna, var ekki gef-
iö aö geta greint orö drottius frá
örðum höf. sjálfra, svo að þar
hlaut að koma, að menn eignuöu
drotni sjálfum alt innihald rit-
anna. En viö þaö fluttis^ aðal-
lega þaö trúar-reglu-gildi, sem
menn áður höföu eignað hinu
sérstaklega innihaldi guðspjall-
anna “oröum drottins” yfir á
þessi rit sjálf, sem þvi uröu i
meðvitund inanna “heilög rit”
engtt síður en rit gamla testa-
mentisinis. Sem trúar-reglu-ritt
voru þau álitin óskeikul, þó ekki
af þvt, að þeir Matt., Mark. o. s.
frv. væru álitnir óskeikulir
menn, heldur af því að innihald
ritanna, orð drottins, sé óskeik-
ult,. Á þessari skoðun, að hér
sé um heilög rit aö ræða, bryddi
fyrst hjá Tatian, íerisvéini
Justinusar.”
Ekki er höf. á þvt, aö N.t. sé ó-
skeikult. Skoðun hans á þvt kem-
ur all-ljóst fram t þessari grein:
“Það er ekki mögulegt innan
nýja testamentisins að draga á-
kveðna takmarkalínu milli þess,
er hafi algert trúarreglugildi,
og þess, er aö eins hafi það að
tiokkru. leyti, eða milli þess setn
setur höf. slíkt, og svo margt ann-
að því líkt? /Etlast hann til að
menn verði sterkari í trú sinni viö
aö lesa þaö? Eða ætlast hann til
að kristið fólk trúi slíkum ósönn-
uðum frásögum, að eins ef þær
eru framsettar af honum?
Og sömu efasemdirnar og sama
óvissan og sömu getgáturnar og
sömu ósönnuðu staðhæfitv?arnar
þau eru sögö aö vera rttuð, og ekki
samin af þeini mönnum, sem þau j engar sannanir nokkurs staðar.
eru, eignuð, þá álitur höf. að ]>að j,ag er ejtt með öðru einkennilegt
gjöri kristinni trú ekkert tjón. Um v;s ]iærri kritíkar mennina. aö þeir
í,al_farast honura þannigorö: taka harla lítiö tillit til þess sem
“Og í þriöja lagi getum vér bibiian scgir um sjálfa sig. Með
lutgsað oss þann möguleika, aö allri viröingu fyrir þeim og rann-
ckkert þeirra rita, sem i nýja sóknum þeirra, má segja að ekki
testamentinu eru, væri, hvað | mætti minna vera en að staðhæf
upprunann snertir fyllilega: jng bibliunnar um sjálfa sig, sé
trygð sögulega, svo að niður- j yfirveguö með allri sanngirni. Af-
staöan yrði sú, að vér ættuin staða biblíunnar frammi fyrir
engar skriflegar sögusagnir eða, þeim, er eins og afstaða glæ|>a-
heimildarrit frá elztu tímum; manns frammi fyrir dómara, að
kristninnar. Ef þessi yrði raun-j þv} undanskildu, að nútíðar sið-
in á, þá væri vitanlega fyrir þaö menning leyfir glænamanninum aö
engin hætta búin kristnu trúnni, j verja sig, en varnir bibliunnar eru
því aö hún var til áður en nýja lítilsmetnar. Þegar þeir reka sig
testamentiö var samið, og stend-;á einhvern stað, sem er svo ljós,
ur því ltvorki eða fellur með j að hann virðist bein sönnun fyrir
þeim; — það eru ekki, eins og|málstaö bibliunnar, þá er kveðinn
margir virðast halda, þessi rit,|upp sá úrskurður, aö sá staður sé
sern sögulega hefir framleitt misskilinn, eða sé óáreiöanlegur.
kristindóminn, heldur er þaö Sú sögusög-n, aö Jóhannes postuli
kristindómurinn, sem hefir fram hafi verið í útlegð á eynni Patmus
leitt ritin, hvort sem þau eru til á ofsóknartiðinni, þegar Domitían-
oröin á þessunt tima, sem haldið us var keisari, mun vera nærri
hefir verið, eða öörum, eða sam-, jafngömul Opinberunarbókinni.
in af þeim mönnum, sent þau j Að svo hafi verið mun ntega ráða
hafa veriö eignuö, eða öörum.” j af orðunum: “og ásamt yður hlut
Þetta er skoðun hærri kritíkar takandi í þrengingu”. Hafi ekki
ur, gcta fengið af sér að fram- mannanna sjálfra á “rannsóknum” i postuilinn verið þar í útlegð, ]>á
setja jafn-ósannað þvaður, etns Hö tindnriarr cé 'R'f Kptm aínr» La«« f.t.1 •___
og þessa frásogn um túlk Péturs
postula? Og í hvaða tilgangi fram
Eg — (1 minni einfehh.i): "Pál!
postuli hefir samið þau.”
Presturinn—“Rétt er það. En
maður verður þó að slá því fösttt
með varúð, það er vissara að Icsa
fyrst hvað þeir Baar, I >0 Wcttc,
Ewa'd, Rena.n, DavidsoTt, Scholl-
en, Mangold og flciri hafa ritað
ttm þau, áður en maður ákveður
nokkuð víst um höfund brét
anna’.’
Síöan fer eg og les fimtán til
þrjátiu blaðsiður utn það, hvað
“sennilegt sé”, og Itvað “líklegt
þykl” og hvað “sumir jálíti” og
hvað “aðrir álíti” og að þvi enduðu
hefir lesturinn haft þatt áhrif á
mig, að þar sem eg hafði aldrei
áöur efast um að Páll vayi liöttvnd
ur bréfanna, þá fer mig nít að
gruna aö það sé — el til vill —
ekki alveg áreiðanlegt. Svo byrj
ar yfirhelrzlam á ný:
Presturinn — “Trúir þú þvi nú,
drengur minn, að Pál! postuli sé
höfundur hirðisbréfanjta ?”
Eg — “Eg verð að reynj að
trúa því.”
Presturinn—• “En þú &H að trú.i
því.”
Þetta vildi eg sagt hafa að end-
ingu:
Þvt betur, sem eg ihuga það,
þar sé óskeikult og ekki óskeik- þvi betur sannfærist eg um að eg
ult. Nú á tímum er miklu minna hefi haft dálitla ástæöu til að tninn
um það talaö, hvaða rit eigi aö ast á þessa bók sem eina af ]>eim,
teljast til “reglurita”, en um sem bera blæ af hinni hærri kritik.
það, hvaö felist í hugmyndinni Og hvers vegna hefi eg gert
“reglurit”. Allir málsmetandi þaö?
guöfræðingar vorra tíma eru nú Af þvt að nú i seinni tið er ver
horfnir frá hinni gömlu skoðun, a8 halda því frarn, að tfúar-
aö orðið reglurit eigi að tákna stefna sú, sem þeir prestaskóla-
algerlega óskeikult rit, því að kennararnir og aðrir formenn lút
sjálít nýja testamentið mótmæl- ersku ('únitaraj kirkjunnar á ís-
ir þeirri skoðun. Og jafnvel far|6i haldi áfram, sé hin eina rétta
þótt vér vil lum einskorða ó- aK l’6'1'. sem halda fast við hina
skeikulleikann viö kenninguna elclri stefnu, séu eiginlega villu-
eina, yröu býsna miklir erfiðleik trúarmenn. Og það er skorað i
ar á þvt, þar sem benda má á ve«tur-ísl. prestaefni, að fara til
ýms kenningaratriði t ritum íslands og nema guðfræöi ]>ar.
þessum, sem vafasamt er, hvort Þess vegna er ekki nema eðli
talin verði óskeikul.” ,e»t að nienn kynni sér ritverk
Höf. er þá kominn á þaö stig, aö sera T- H. og annara, sem a!t af
hann þykist geta bent á “ýms er verið aö halda á lofti framnti
kenningaratriði í N.t., sem vafa- f.vr'r olckur sem fyrirmynd.
samt sé hvort talin verði óskeikul”. O? Þetta er þá fyrirmvndi":
Þessi framanrituöu atriði ættu Séra Jón Helgason segir, að það
að nægja til að forsvara það, að séu' “ý"15, kenningaratriði t nýja
eg hafði góða ástæöui til að minn- testamentinu sem vafasamt sc
ast á bók þessa sem eina af þeim, hvor5 tahn ver5i óskeikul.”
sem hallast að hinni svonefndu Sera HaraUur Níe'sson fræðir
“nýju guðfræði”, og það var harla menn a þyi> a® “Jóhannesar Guð
Htil ástæða fyrir sera Friðrik sPÍa11 se nu ehhi lengur talið að
Hallgnmssor setn lúterskan prest, veta áreiðanlegt. að þvi er til
þjónandi lótcrskum sofnuði, og ort,a Krists kemur.”*J
standandi ' létersku kirkjufélagi. Séra Hriðrik Hallgrímsson ósk
að þjóta r[.p eins og hann gerði, ar’ a5 V'.-ísl. kvnnist bræðntnum
1
^1 . þó að eg míi fáum orðum mintist f-vrir a"stan liafið.
sinum/þó undarleg sé. Ef þeim eiga þeir eftir að gefa útskýringu a bókina. “Þessir eru samhttga, og þeir
tekst aö sanna, að einhver bók N.t. yfir hvcrs vcgna hann var á eynni, I ^g enn fremur má segja þaö, JÍa dýrinu sinn styrk °g sitt
sé ekki rituð af þeim höf., sem þvi ólíklegt er, að hann hafi fariö a5 bókin sannfærir engan um sann vald- (°P- l7> 9)
hún er eignuð, heldur löngu. seinna þangað i kristniböösferð. En höf
an og áreiðanlegan uppntna nýja

af einhverjum öörum, þá á það sveiflar öllu þessu til hliðar, o<> festamentisins eða óskeikulleik Sbr. orð hans á trúmálafund
samt sem áöur, ekkert aö raskajsegir aö eins aö þessi skoöun sé þess- f’aS mun heldur aldrei hafa inum a Þingvelli siðastl. suimar.
gildi bókarinnar. Vitaskuld er þaö ; sprottin af misskilningi. Þó út-
rétt, aö kristindómurinn var til i, listar hann ekkert í hverju sá mis-
heiminum á undan ritum N.t. ogI skilningur sé fóiginn. Síðari setn-
aö kristindómurinn hefir framleitt1 ingin gcngur út á að sýna. að
ritin. En það, sem gefur þeirn rit- “sumir álíti” og “aðrir óliti” að
um gildi, er, að menn trúa því að bókin sé samin hér, eða samin þar.
þau hafi inni að halda kristindóm-
mæta manni nærri livar sem litið inn ómengaðan, eins og hann var
*) Séra Fr. PT. verður að fyrir-
gefa þessar búskapariegu 1 lntg-
myndir minar um akra og korn-
sáriingu. Þaö vill veröa svo fyrir
oss, bæn ’afclkinu, að hugsani nar
snúa't ofmikið um búskapinn,’ og
ritverkin draga svo d^m at". Þ--ð
er eítthvað öðru vísi að lesa hinar
andríku og háfleygu hugmyndir,
;sem koma fram i ritgerðum hans.
G. E.
er í bókina. Það erit tíndar til
skoðanir fjölda margra guðfræð-
inga, sem islenzk alþýða þekkir
ekkert og ber litið eða ekkert
traust til, og á slíkum skoðunum á
svo að byggja hvað satt er, um
sögttlegan unprtma N. t. Þessum
Tuðfræðingum viröist helzt ekki
bera sainan unu neitt. Einn segir
hetta. annar seg:r hitt. Höf. ritar
oft langa kafla til að setja fram !
skoðanir þeirra tim eina eða aðra
hók N.t., rg þegar maðtir er búinn
að fara gegn ttm allan ]>ann sant-
setning, þá verður oft niöurstaöan
boðaður áður en ritin vortt samin.
Svona lagaðar röksemdir ætlast
hann til að menn taki trúanlgear,
þvert ofan í það, að bókin segir
FOL£Y’S
EVÍ 1
T4osi

y
3
■v\
u
Ef hærri kritikar mönnum tækist sjálf, að postulinn hafi verið á
að sanna að þaö sé ekki svo, og Patmms þegar hann fékk sjónirnar
ritin sétt fölsuð, þá er hætt viö að og aö bókin sé rituð um leið og
traust manna á þeim bilaði stór- J sjómrnar báru fyrir hann. Á þaö
kostlega. Og ef þau rit hafa ekki i bendir 4. v. 10. kap. Um það efni
inni að halda ómengaðan kristin- farast einuni merkunt guðfræðingi
dóm, eins og ltann var munnlega í Bandaríkjunum, þannig orö:
kendttr i fyrstu kristni, ] á er hánn | “Þetta vers (4. xo) sýnir Ijós-
hvergi nð finna i heimimim, og|lega aöferð postulans að sentja
það væri þá um engan trúarlegan hókina. Sjónirnar líöa fram hjá
leiðarvisi að tala. Alveg þýðing- honum, og jafnóðum og þær Iíða
arlaust er lika að álita að kristið hjá, ritar hann niður ]>að seni hann
fólk meti rit N.t. jafnmikið og áð- sér og heyrir. Sjálfsagt hefir guð
ur, eftir aö búið væri að sanna að hagað þvi þannig, að tímabiliö,
S O D A S
HugsitJ um ,;ferskjubragO og
Poley's" þegar þér kaupið
Scdakex.
I.aug tfPustu óþægindio.sem menn verfl.t
fyrir þegi.r þeir k .upa scdekex. er það, að
kexiö re> nist bragölitifl ng g„malt að sjá.
Þér veiOiO je>s aldrei variri Foley’s SOda-
kexi.
V J. ii
ilc
Vér brtum Folev's Sódakex til rtaginn sem jaO er sunt
gamlar birgóir — alt i ýtt - LiakaS d iginn sein þaS ei seat
Vér sendum að eins í va nsheldum, lofthe d* m, rvkheldum .mi
Folev's s dakex kemur til yfar meS sama gæti nýj iliragSinu jam
ilmindi eins og þ gar þaS kett ur úr otninum.
Foley's er bragSgott, vel gert og rétt umoúið NÝT l’ SÓDAKtiX
Folsy Bras. Larson El Co.
Wl ^NIPEG
*■ ir.,3 v nto >4
VAM 30U /2 *
'a
i