Lögberg - 20.10.1910, Blaðsíða 4
4
iaKÍKJÍKG. KLMTUDAGINN ao. OKTOBER 1910.
Vatnsleiðslan í Winni-
peg-
Neyzluvatniö hér í Winnipeg er
brunnvatn. Brunnvatniö, sem nú
er brúkaö um allan bæinn aö heita
má, er úr stórum brunnþróm, sem
bæjarstjórnin hefir látið gera og
varið til ærnu fé, en gömlu smá-
brunnarnir, sem áöur voru hingaö
og þangað um bæinn, eru nú ýmist
orðnir þurrir eöa vatniö í þeim ó-
hæft til drykkjar.
Brunnvatnið úr bjæarbrunnunum
er hins vegar vél síað og yfir höf-
uö gott vatn, en gallinn á því er sá
aðallega, aö þaö nægir bænum ekki
til frambúðar, nema alt af sé verið
að grafa nýja brunna, og mundi að
líkindum reynast mjög sy.o ónógt,
ef mikinn eldsvoða bæri að hönd-
um hér i bænum.
Yfir höfuð hafa verið mjög
skiftar skoðanir um það meðal
bæjarmanna, hvort brunnarnir væri
æskilegir eða ekki; sumir halda því
fram, að bærinn mætti ekki við þvi
fyrst um sinn að afla sér vatns með
öðru móti en að grafa slíka brunna.
Aðrir hafa hins vegar verið þeirr-
ar skoðunar, að þessi brunnagröft-
ur væri óhyggilegt ráðlag, vegna
þess, að þar að kæmi einhvern tíma
að Winnipegbær eins og flestar
stórborgir heims, yrði að afla sér
varanlegrar vatnsuppsprettu, er
dugað gæti um aldur og æfi, hvað
stór sem bærinn yrði. Það væri
óhjákvæmilegt að leiða hingað ár-
vatn rennandi. sem aldrei gæti
þrotið, og af þvi að það mundi
augsýnilega verða óhjákvæmilegt
innan fárra ára, ef bærinn yxi eins
hratt og hann hefir gert, þá væri
þessi brunnagröftur að vissu leyti
eiginlega aukakostnaður og hálf-
gert kák. Bærinn þyrfti að fá vatn
úr varanlegri uppsprettu, og þ.ótti
einna tiltækilegast að leiða það úr
Winnipeg fljótinu.
Sérfræðingar lögðu þetta til fyr-
ir einum tveimur árum, og hefir
tillögum þeirra lítt verið sint að
þessu, fyr en nú, að Mr. McArth-
ur bæjarráðsmaður hefir látið þetta
mál til sín taka, og mun það vera
tilætlunin að aukalög um vatns-
leiðslu úr Winnipegá verði borin
undir atkvæði bæjarbúa.
I skýrslu sérfræðinganna, sem
fyr var nefnd, er það lagt til, að
leiða vatn úr Winnipegá ofan við
“Seven Portage”, sía það og dæla
inn í stræti Winnipegbæjar.
Aukalögin kvað eiga að sníða
eftir þeim tillögum og ætlast til,
að leiða daglega úr ánni um 24,-
ooo,ocx> gallón til Winnipegbæjar.
Kostnaðurinn við að koma upp
slíkri vatnsleiðslu með vélum og
öllu saman, er talinn um hálfa sjö-
undu miljón dollara. Þriggja ára
tíma er talið að minst þurfi til að
koma upp þessari vatnsleiðslu.
Því verður ekki neitað, að hér
er um stórvirki að ræða, sem bæj-
arbúar þurfa að hugsa vel um og
kynna sér sem bezt áður en í það
er ráðist. Vitanlega kemur fyr
eöa síðar að þvi, að slíka vatns-
leiðslu verður að gera hér til
Winnipegbæjar.
Hitt er annað mál, hvort ekki
megi komast af með brunnana
nokkur ár enn úr því að þeir eru
nú til á annað borð, og enn sem
komið er hefir vatnsskortur ekki
orðið að meini. Mál þetta verður
annars frekara rætt síðar hér í
blaðinu.
Opið bréf til Vestur-
Islendinga.
Kæru vinir!
Eg vona þér ýsakið mig ekki um.
að eg sé of nærgöngull, þótt eg
kalli yður “kæru vini”; því af
persónulegri viðkynningu þykir
mér-, Vestur-Islendingar, vænt um
æði marga yðar. Um flestar bygö-
ir yðar hefi eg ferðast, — allar
stærri bygðimar. Á þeim ferðum
hefi eg hitt fjölda manna, sem
hafa auðsýnt mér hlýtt vinarþel.
I allri vinsemd vildi eg þvi eiga
tal við yður um eitt áhugamál mitt.
Það málefni er íslenzkan. Eg hlýt
að telja hana einmg áhugamálefni
yðar, því eg held það sé ekkert,
sem þér eruö eins sammála um eins
og það, aö íslenzkan sé göfugt mál
og bóikmentir hennar þess virði að
varðveita þær. Ekkert hafið þér
eins mikið lofað eins og tungu og
bókmentir þjóðar yðar. Rennið
huganum yfir allar ræðumar, sem
þér hafið flutt, og allar ritgerð-
irnar, sem þér hafið samið til þess
að hrósa íslenzkunni. Frábærlega
hefir það alt verið þrungið af ætt-
jarðarást. Fyrirgefið mér, að eg
spyr: Var yður alvara með alt
þetta, sem þér hafið sagt um ís-
lenzkuna? Ástæðan fyrir því, að
eg spyr þannig, er sú, að nú i
nokkur ár, hefir íslenzka verið
kend við Wesley College í Winni-
peg. Þangað hefir safnast all-stór
hópur af íslendingum; en af þeim
hópi, sem þangaö hefir sótt ment-
un sina, hefir ætíð verið stórt brot,
sem ekki hefir sint kenslunni í ís-
lenzku á nokkurn hátt. Þetta finst
mér hvað á móti öðru, og nú vil
eg biðja yður að rannsaka þetta
mál í huga yðar.
Vestur-íslendingar, hvað viljið
þér? Viljið þér í hjartans alvöru
sanngjarnt viðhald íslenzkunnar 1
þessu landi, eða viljið þér vinna að
því, að hún deyi út hér fyrir tím-
ann?
Enginn er hér að tala um að búa
til ísland í Ameríku, enginn að
mæla orð í þá átt, að hefta fram-
för þjóðar vwrrar hér í álfu í þekk-
ing enskra bókmenta. Hér er að
eins að ræða um það, hvort oss sé
alvara með það sem vér segjum,
já, hvort oss sé alvara með dálítið
brot af því, sem vér segjum, hvort
vér viljum gera það, sem er sann-
gjarnt og eðlilegt til að efla hér
þekking á því, sem er íslenzkt.
Hvað er sanngjarnt, og hvað er
ósanngjarnt 1 þessu máli ? Það er
ekki sanngjarnt, að neinn maður
leggi tíma í íslenzku-lærdóm, ef
hann fyrir þá sök verður andlega
fátækari en sá, sem ekki leggur
tima í það nám. En það er sann-
gjarnt, að íslendingar í þessu
landi verji tima til að afla sér
þekkingar á móðurmáli sínu eða
þá tungu feðra sinna, ef þeir með
því námi tapa ekki í andlegum
skilningi, ef þeir verða ekki fyrir
það mentalega fátækari.
Með þetta í huga skulum vér
lita á málið eins og það liggur
fyrir. Þér sendið sum efnilegustu
ungmenni yðar á Wesley College.
Til hvers sendið þér þau þangað?
Sjálfsagt til að fá mentun. Og
hvað er mentun? Eg er alveg viss
um að þér eruð mér samdóma þeg-
ar eg segi, að skólamentun feli í
fsér tventr.i. æfing hinna andlegu
hæfileika nemandans; 2. það, að
andi hans eignist göfugar hug-
sjónir. Þegar námsmaðurinn
kemur inn á Wesley College ligg-
ur fyrir honum skrá yfir það, sem
kent er. Sumt af því eru skyldu-
greinar, surnt sem hann getur vaL-
ið um. Hvað af þessu á hann að
velja? Eða eftir hvaða reglu á
hann að fara? Tvær reglur geta
komið til greina. Önnur er sú, að
velja aðeins það, sem námsmaður-
urinn ætlar sér að nota í starfslíf-
inu. Hin er það, að velja þá
grein, sem hefir mest mentagildi.
Segjum nú að hinn íslenzki náms-
maður hafi að velja um, hvort
hann vill læra þýzku, frönsku eða
islenzku, Ef beitt er fyrri regl-
unni, ætti námsmaðurinn hiklaust
að velja íslenzku, ef hann er ekki
áður búinn að læra hana eins vel
og hún er kend á skólanum; þvi
enginn minsti vafi er á því, að í&-
lendingur í þessu landi er líklegur
til að hafa margfalt meiri not af
islenzku heldúr en þýzku eða
frönsku, að þvi einu undanteknu,
ef hann ætlar sér að verða kennari
í þessum málum.
Ef hinni reglunni er beitt, hlýt-
ur íslenzkan líka að ^era valin af
íslendingnum. Hugsið yður hve
hann stendur öðru vísi að vígi
gagnvart sínu eigin máli eða al-
veg óþektu máli Hugsið yður
mismuninn á þvi, að geta þegar i
byrjun farið að ná þeim göfugu
hugmyndum, sem skráðar eru í
bókmentum þjóðarinnar, og hinu
að berjast við eintómt orða-stagl
4—6 ár ('samhliða ef til vill öðru
t*uingu málanámi), og svo, þegar
tíminn er liðinn, er nemandinn
tæpast byrjaður að njóta nokkurs
þess, sem málið hefir að geyma.
Og þá er einmitt líklegast, að
hann hætti alveg við og hafi
aldrei hin minstu not af því. Er
ekki slíkt fánýtur hégómi? Hugs-
ið yður, að vera að verja dýrmætu
fé og dýrmætum tíma til mentun-
ar, sem svo er engin mentun. —
“Hví reiðið þér silfur fyrir það,
sem ekki er matur? og atvinnu
yðar fyrir það, sem ekki er til
saðnings?” Er ekki, í öllum skiln-
ingi meira á því að græða fyrir
Íslendinginn, að komast í skilning
um hið göfugasta ,sem hans eigm
þjóð hefr af'kastað?
Islenzk þjóðrækni, ef hún er
nokkur til hjá oss, ætti því að
styðja að því að hver einasti Is-
lendingur, sem gengur í Wesley
College, hagnýtti sér íslenzku-
kensluna þ(ar. 0(g skynsemin,
þjóöræknislaust, segir oss alveg
hið sama, að það sé meira á því
að græða fyrir íslendinginn, bæði
frá praktísku og mentalegu sjón-
armiði, að mentast vel í bókment-
um þjóðar sinnar, en verja tíma
til að læra mál, sem hann aldrei
lærir sér til gagns.
Má eg þá vænta stuðnings yðar
í þessu?
Vinsamlegast,
R. Marteinsson,
Winnipeg, 17. Okt. 1910.
Montreal Witness.
hefir sjaldan sett sig úr færi um að
hnýta 1 Laurier stjórnina, eins og
ollir vita, en í sambandi við þær
veglegu viðtökur, sem Sir Wilfrid
Laurier hlaut fyrir skemstu í
Montreal hefir blaðið ekki getað
leitt hjá sér að minnast að nokkru
á hina merku og mikilvægu stjóm-
málastarfsemi hans, og láta hann
þar að nokkru leyti njóta sann-
mælis; meðal ananrs segir blaðið:
“Oft höfum vér sagt það, cg'
erum fúsir á að endurtaka það, að
hátt er nú tekið að gnæfa minnis-
merki, sem ávalt mun bendá Can-
adabúum á að geyma endurminn-
ingu Lauriers síunga í brjóstum
sínum. Þetta minnismerki er sá
sanni canadiski þjóðernisandi, sem
hann hefir glætt og átt svo mik-
inn þátt í að skapa. Hvað eftir
annað hefir hann lagt stjórnmála-
líf sitt í hættu til þes^ að draga
úr þjóðernis flokkagreining hér í
landi þegar, hún hefir ætlað að
verða til tjóns og sundrungar.
Fyrir því hefir honum verið
brigslað um það, að hann hafi
svikið þjóðflokk sinn og brugðist
trúarbræðrum sínum í Quebec, og
i Ontario hefir honum verið brígsl-
að um það, að hann hafi svikið
konung sinn og brezka ríkið, þó
að sannleikurinn sé sá, að hann
hefir hverjum öðrum manni í
Canada hærri hugmyndir um
skyldur og þegnhollustu hinna
ýmsu þjóðflokka sem byggja þetta
land. Á þeim harmadögum, er
Búastríðið stóð yfir, þegar hér var
óspart blásið að sundrungarkolun-
um, þá ritaði Montrealbúi nokkur
stjórnarformanninum, og óskaði
honum til hamingju í þvi djarf-
ltega: verki hans, iað efla eining
Canada. Sir Wilfrid svaraði
þannig: “Einlægar þakkir mínar
sendi eg yður. Álit yðar á starfi
mínu er mér mjög dýrmætt, og
með guðs hjálp ætla eg ekki að
hverfa frá því starfi.” Það er
öllum kunnugt, að Sir Wilfrid
hefir ekki horfið frá því starfi, en
hefir haldið styrkri hendi um
stjórnvölinn marga ískyggilega og
hættulega stund. Mjög raunalegt
hlýtur það að vera fyrir Sir Wil-
frid að einmitt hér í Quebec skuli
hafa risið ósönn þjóðernisaldá,
þjóðernisalda, sem berst fyrir
fylkjapólitík, afturhaldi, sundrung
og fyrir því, (sem auðvirðir og
veikir landsfólkið. Ekki verður
því neitað, að töluvert hefir kveð
ið að þessari hreyfing, en enginn,
sem þekkir viljaþrek, stjómhygg-
indi, dómgreind og áhuga hinnar
fransk-canadisku kynslóðar, getur
efast um, að þessi alda muni eyð-
ast og að öllum muni skiljast hve
fávísleg sú stefna er.
En það er annað stórum merki-
legra atriði en sundrungar hreyf-
ing Bourassa, er stjórnimálamenn
hafa rætt mikið um þessa síðustu
mánuði. Sir Wilfrid Laurier tókst
ferð á hendur um Vestur-Canada
og lýsti því yfir sjálfur, að ferðin
hefði gert hann “betri Canada,-
mann”. Tollmáliö, þetta mikla og
víðtæka efni, var aðalmálið sem
rætt var á hverri samkomu og
fundi. Stjórnarformáðurinn var
þar í essinu sinu. Hann hefir á-
valt verið einbeittur fylgismaðuij
þeirrar hagfræði stefnu, sem gert
hefir Englendinga allra þjóða auð-
ugasta. En það virðist svo samt
sem áður, að í Canada hafi toll-
7ærndar átt að gæta að meira eða
minna leyti, og þingbundin lands-
stjórn getur áldrei gengið stórum
skemra en landsfólkið heimtar.
Sléttan endalausa hefir bént íbúum
þtssa lands til frelsis í ýmsum efn-
um, meðal annars 1 verzlunarmál-
um, og breytingar á hagfræðis-
stefnu hefir verið krafist eftir-
minnilega. Til eru þeir menn bæði
í Canada og á Englandi, sem hafa
ekki kynokað sér við að likja þeiss-
um kröfum við drottinsvik, og
segja, að þetta væri vottur þess að
Canadabúar vildu losna við Eng-
lendinga en ganga í samband við
Bandaríkjamenn. En þetta er vit-
anlega algerlega ósatt og rangt.
Hin svonefnda “þjóðernisstefna”
hefir hindrað vöxt þjóðarinnar.
Fyrir þeirri stefnu hafa hvað mest
barist þeir, sem hæst lá rómur um
sína einstaklegu þegnhollustu, en
manna mest unnu þó að því, í
reyndinni, að fjarlægja oss alríkinu
brezka. Stjórn Sir Wilfrids Laur-
iers veitti tollhlunnindin á brezkum
vörum — hann veitti gamla land-
inu þau sem gjöf eins og Mr. Le-
mieux komst að orði nýskeð. Sir
Wilfrid Laurier veitti þau þvert á
móti eindregnum vilja íhaldsmanna
mótstöðuflokks síns, mannanna, er
hæst hrópuðu um ást sína á “fán-
anum gamla”, og það að lækkunin
hefir ekki orðið meiri, er einkan-
lega áhrifum þeirra að kenna....
Japaosmenn og aðrir
Asíubúar.
Víðförull blaðamaður á Ind-
landi, sem heitir Saint Nihal
Singh, hefir nýskeð ritað grein 1
“'The Contemporary Review” í
Lundúnum, um viðsikifti Japans-
búa við Asíuþjóðir. Hann segir
að Asíumenn hafi litð til Japans
eins og verndara sxns fyrir ágangi
Evrópumanna, en nú er svo kom-
ið, að þeim þyki nóg um yfirgang
Japansmanna. Meðan Japansmenn
börðust við Rússa til að frelsa
Kínaveldi úr höndum þeirra, þá
var búist við, að hinir smávöxnu
brúnu herrgenn mundu næst veit-
ast að Englendingum til að leysa
Indland undan erlendum yfirráð-
um. En nú er þetta gjörbreytt.
Svo sem Japan lærði listir Evrópu-
þjóða í þvi sikyni að sigrast á þeim,
svo hafa Asíuþjóðirnar reynt að
nema listir Japansmanna til þess
að vernda landsréttindi sín óskert
fyrir yfirgangi þeirra. Þess vegna
hefir Japan orðið menningarstöð
Austurálfumanna. Allar Asíu-
þjóðir þyrpast þangað á skólana,
starfsstofur og verksmiðjur til að
læra “hvernig (Japan gefur gert
alt þetta”, sem það hefir áunnið.
Höfundurinn segir enn fremur:
“öll Austurálfan situr við fætur
Japans-þjóðarinnar, til þess ,að
geta orðið henni jafnsnjöll. Ríki
“sólaruppkomunnar” lærði af
Vesturlöndunum, hvernig það ætti
að ráða niðurlögum Evrópuþjóð-
anna, með þeirra eigin vopnum.
Asíu virðist nú umhugað um að
gera Japan sömu skil. Asíubúum
er það full-ljóst, að þeir verða að
leita sér sömu mentunar eins og
Japansmenn, ef þeir eiga að kom-
ast jafnvel áfram eins og þessi
eyjarþjoð, og þess vegna senda
Asíuþjóðirnar námsmenn sína til
”ár-sólar landsins”, til að nema
þær greinir, er,komið hafa Japans
mönnum í tölu stórþjóðanna. Frá
Indlandi, Kina, Siam, Filippseyj-
um og öðrum austlægum löndum
hafa stúdentar þyrpst til Japan.
'feir koma þangað með brennandi
löngun til að læra þær listir og þá
slægð, sem hjálpað hafa Japans-
búum til að brjóta af sér ok Vest-
urlandanna, því að þeir vænta þéss
að það geti komið sér að haldi til
þess að brjótast undan yfirráðum
vesturþjóðanna og Japansmanna
líka. Þessir námsmenn eru mjög
sundurleitir. Þeir eiga rika og fá-
tæka að, eru af öllum stéttum, úr
öllum landshlutum. Sumir eru af
léttasta skeiði, aðrir á unga aldri.
Flestir þeirra njóta stjórnarstyyks,
hver úr sínu landi, eða eru styrkt-
ir af einstökum mönnum. Fáir
komast af styrklaust. Þeir drag-
ast fljótt inn i stúdentahópinn í
Tokyo — níu tíundu hlutar að-
komustúdenta fara til höfuðborg-
ar keisaradæmisins — og áður en
sex mánuðir eru liðnjr, eru þeir
komnir sæmilega niður í að tala
tunguna og hafa not af fyrirlestr-
um japanskra kennara í ærði og
lægri skólum. Þeir ganga þó ekki
allir í skóla; sumir þeirra vinna í
Verksmiðjum og verkstofum. til
að komast niður í störfum þeim,
sem greiði þeim götu til arðvæn-
legs iðnaðar.”
En Japansmenn eru ekki þau
böm, að þeir gangi í gyn þeirn
úlfi, sem kemur undir sauðargæru
undrunar og kurteisi, og eru þeir
nú teknir að óttast þá hættu, er af
aðsókn þessari geti leitt. Þeir eru
of vitrir til þess að þeim dyljist,
að þar er gildra á vegi þeirra, og
eru nú teknir að gera aðkomu-
stúdentum örðtigt fyrir um skóla-
göngu, þó að áður tæki þeir þeim
tveim höndum, því að iðn-nemar
frá Indlandi og Kína eru að kom-
ast yfir leyndarmál þeirra, grafa
undan yfirráðum þeirra og kippa
fótum undan yfirráðum þeirra í
Asíu. S- N. Singh kemst svo að
orði:
“Japansmenn eru auðsjáanlega
orðnir hræddir við aðsókn annara
Asíuþjóða, er vilja nema iðnaðar-
greinir þeirra, og gera sig líklega
til að hindra Asiustúdenta í menta
leit þeirra . Skólagjald aðkomu-
stúdenta, er vilja nema í háskól-
um og mannvirkjaskólum Japans,
hefir verið bækkað um helming,
og það verður Asíumönnum erfið-
ara með degi hverjum að fá að-
gang að mylnum og verksmiðjum,
í því skyni að komast að leyndar-
dómum hverrar iðnaðargreinar um
sig.”
En straumur útlendinga til Tok-
yo vex stöðugt, þrátt fyrir alla
mótspyrnuna. “Austurlönd virðast
óttast, að Japansmenn muni hafa
s’g að féþúfu, en vilja þó ekki láta
undir höfuð leggjast að nema af
þeim, hvernig þeir eigi að koma^t
úr ráns-klóm þeirra-”
Hinn gamli hugarburður um að
Japansmenn mundu verða í farar-
broddi í baráttunni gegn yfirgangs
mönnum og ræningjum Evrópu, og
styrkja Asíuþjóöirnar í sjálfstæði-
viðleitni sinni, er nú hafður að
skopi í blöðum Indverja og Kín-
verja. Singh lýsir hugarfari manna
á meginlandi Asíu á þessa leið:
“öll blöð Austurlanda voru á-
kaflega hrifin af hreysti japanskra
hermanna og herkænsku þeirra for
ingja, sem höfðu á hendi yfirstjórn
landhers og flota i viðureigninni
við Rússa. Feikilegt lof var borið
á eyjarskeggja fyrir þá föðurlands
ást og sjálfsfómar er þeir hefði
sýnt til að hrinda af sér voða þeim
er vofði yfir þjóð þeirra og landi.
Miklum lofsorðum var farið rnn
þær undraverðu framfarir er Jap-
ansmenn hefði tekið á örfáum ár-
um, er þeir gátu búist svo vel að
koma Rússum á kné.
“En nú er þetta alt á annan veg.
Þar sem Asía var fyrir skemstu á-
kaflega vinsamleg í garð Japans,
þá er hún nú eindregið tekin að á-
fellast yfirgang Japansmanna. Að
minsta kosti sjást þess augljós
merki, að Asíubúar telja Japans-
menn ekki framtíðar leiðtoga sína.
Austurlönd hafa hlotið að verða
þeirrar skoðunar vegna seinu^tu
aðfara Japansmanna í Kóreu, Kína
og Manchuria, sem alstaðar eru
taldar brjóta bág við setninguna:
“Asía handa Asiumönnum.”
Japan er alt af vinna sér í hag,
segir höf., og keppir fast að því að
ná yfirvöldunum sér til handa, en
ekki handa öðrum Asíuþjóðum.
“Asíumenn”, segir hann að lokum,
“hafa haft strangar gætur á Jap-
ansmönnum og eru algerlega mót-
fallnir takmarki þeirra, sem virð-
ist vera: “Asía handa Japansmönn-
um.” — Lit. Digest.
Fhe DOWNION SiNH
SKLKIKK CTIBUIH.
Alls konar bankastörf af hendi leysi
Sparisjóðsdeildin.
TekiP við innlógum, iráji.oo að'upphaf
og þar yfir Hæstu vextir borgaOir tvisvai
sinnum á ári. Viöskiftum bænda og anu
arra sveitamanna sérstakur gaumur getnu.
Bréfleg innleggog úttektir afgreiddar. Ós«-
aö eftir bréfaviöskiftum.
Greiddur höfuöstóll... } 4,000,000
Vo-oajóSr og óskiftur gróöi $ 5,400,000
Innlög almennings ........ $44,000,000
Allar eignir..............$59,000,000
Innieignar skírteini (letter of credits) sel«
sem eru greiðanleg um allan heim.
!. GRISDALE,
bankastjóri.
Messinaborg.
Nú eru nærri tvö ár liðin síðan
jarðskjólftarnir miklu gengu yfir
Messínaborg t Desembermánuði
1908, og þó hefir mjög lítið verið
gert að því að byggja upp enn
það sem þá hrundi af húsum í
borginni. Svo er deyfðin mikil,
að enn þá liggja rústirnar óhagg-
aðar með sömu ummerkjum eins
og þegar jarðskjálfCarnir voru af-
staðnir.
Strætin eru sumstaðar ófær enn
þá, svo að ómögulegt er að aka
um þau, en gangandi menn klöngr
ast yfir rústirnar þar sem þeim
er hægast. Stór svæði í borginni
eru tómar rústir, þar sem öllu æg-
ir saman, og rykmökkur lengst af
yfir.
Þrátt fyrir það eru allmargir
íbúar í Messína, um 10,000 að þvi
er sumuth segist frá; en margt af
því er flökkulýður sem þyrptist
þar að til rána og gripdeilda þeg-
ar jarðskjálftinn varð, og hefir
verið þar viðurloða síðan. Þorr-
inn allur af því fólki sem húsvilt
varð í jarðskjálftunum, býr í trjá-
viðarskýlum sem reist voru að
mestu fyrir fé frá Bretlandi og
Bandaríkjum, og greiðir það fólk
enga húsaleigu.
Margir eru farnir að örvænta
um að Messínaborg rísi nokkurn
tíma úr rústum.. Sikileyingar eru
hátalaðir um það að vísu að marg-
ar og fagrar byggingai* eigi að
uð verða reistar þar, en á því er
htið að byggja. Eyjarskeggjar
eru makráðir og óvinnugefnir, og
geta átt von á nýjum jarðskjálft-
um hve nær sem er. Þeir ku.nna
vel við sig í timburskýlunum, sem
þeir fá að vera í ókeypis og sitja
þar að likindum meðan sætt er. _
London Graphic.
Loftför Wellmans.
Fyrir skemstu var ítarlega skýrt
frá loftfari því, er Walter Well-
man hafði í smíðum, og heitir
“America”. Það var fullgert í fyrri
víku og lagði hann af stað á því
við sjötta mann austuir um Atlanz-
haf síðastliðinn laugardagsmorgun,
frá Atlantic City, N. Jersey. Þoka
var á, svo að hann hvarf sýnum
innan tveggja minútna, en loft-
skeyti sendi hann öðru hverju þann
dag, og kvað alt ganga að óskum.
Vestanvindur var á, svo að hann
lét J>erast fyrir vindinum og frétt-
ist siðast til hans seint á laugar-
dagskvöld. Bjóst hann bá við aö
vera 300 til 800 mílur undan landi.
Síðan spurðist ekkert til hans þar
til loftskeyti barst á þriðjudaginn
frá skipi einu á Atlanzhafi, sem
kveðst hafa bjargað þeim félögum,
en loftfarið hafi ónýzt. Nánara
verður skýrt frá þessu í næsta
blaði.
Machyengasar.
Svo heitir þjóðflokkur nokkur í
Suður Ameriku, er heima á í Peru
austan til, milli Cordilla-'fjallanna
og ánna Ukayali og Urubamba.
Er þjóðflokkur þessi afskektur
þar og hefir dr. Farabee 1 ameríska
fornleifafélaginu lýst þjóðflokki
þessum nýskeð og segir um hann
meðal annars, að hann hafi lítil
sem engin kynni haft af nokkrum'
mentaþjóðum og eru Machyengasí-
ar því algerlega ómentaðir og
heiðnir. ,
Það sem einkennir þá sérstak-
lega frá öðrum þjóðum er það, hve
þeir eru gersneyddir því að hafa
hinn minst beig af dauðanum eða
dauðum mönnum. Aldrei heyrist
það þar að nokkur maður kvíði