Lögberg - 29.04.1915, Page 2

2
LÖGBERtf, FIMTUDA.GINN 29. APRÍL 1915
Ormurinn í Hvítá.
í ferSabók Þorvaldar Thorodd-
sen, sem HiS íslenzka fræSafélag
gaf út 1914, stendur þannig frá-
sögn um þverrun Hvítár:
“Frá Vörðufelli rennur Hvítá
nærri því í suSur frá Hestfjalli,
þar veröur farvegurinn þröng-
ur, og er hraun í botninum, hefir
áin áSur veriS 1—2 þúsund álnir
á breidd, en verSur úr því er
þrengslin byrja hjá GislastöSum
og Ahrauni aS eins 1—2 hundruS
álnir á breidd um fjórSung mílu
niöur aS suSurhorni Hestfjalls,
'þar verSur snarpur bugur á Anni
til vesturs. í annálum Björns á
SkarSsá segir svo: 1594, þann 19.
nóvember, þverraSi Hvitá á tveim
stöSum; hjá Áhrauni á SkeiSum
og hj'á BrúastöSum í Flóa, nær
þvert yfir um. Þar var gengiS
þurrum fótum í einn hólma, sem
áSur var ófært, og teknar þar
hríslur til merkis, undruSust rnenn
þetta, aB þeir tveir kaflar skyldu
upp þoma, því áin var aS sjá sem
sjór annarsstaSar meS rokveSri.
1 þessum sama stormi var brim-
gangur ógurlegur. — J Hestannál
er þess getiS, aS “Hvitá hjá Skál-
holti tapaSi 1702 renslu sinni sem
þurr varS hjá Áhrauni, en nokkru
áSur sást kryppa sem selsbak mik-
iS millum klappanna á bkálholts-
hamri,”
Seinna hafa Iikir viSburSir orS-
iS. Séra Magnús Helgason á
TorfastöSum hefir skrifaS mér
fróSlegt bréf um þverrun Hvitár
hjá Árhrauni. Þegar Hjörtur
l>óndi aS AusturhlíS var drengur í
Árhrauni 1828—30, var þaS einn
morgun um sumarmálin aS ám
var þrotin, svo aS eigi var eftir
meira en einn þriðjungur venju-
legrar breiddar. Áin hafði veriS
alauS daginn áður og lítil. um nótt*
ina hafSi gert frost allsnarpt, og
lá skrof yfir öllum farveginum,
Jiar til er vatniS tók viS, en þaS
rann að eins meS ytra landinu, en
Árhraun stendur austanmegin ár-
innar; Hjörtur kveSst ógjörla hafa
séS, hvemig botninum var háttað,
og ilt var um hann aS komast, þvi
að skrofiS var hnédjúpt, en að því
er liann gat bezt skynjað, var
botninn straumnúðar klappir; ekki
vissi hann neitt, hversu langt Jjessi
þverrun náði, hvorki uþpeftir ánni
né frameftir, en alt sem sást, var
eintómt skrof. Um kveldið seint
tók áin aS vaxa aftur og óx hægt
og hægt, likt og sjór fellur hægt
að. Um morguninn emr var áin
komin í sinn vanalega farveg og
var hvorki meiri né minni en vant
var. f annað sinn var sami at-
buröur 1864, þá þvarr áin alveg
með sama hætti og á haustdegi eft-
ir J>vi, sem Pétur bóndi á Felli hef-
ir sagt; hann bjó ]>á í Árhrauni;
Áin var J>á þur alt út að ál
þeim, sem er við útlandiS; Á móts-
við Árhaun er bær, sem heitir á
Gíslastöðum; bóndinn J>ar tók eft-
ir hinu sama og syndist állinn vera
svo grunnur, aS íiægt mundi hafa
verið aðr vaöa hann. Það eru
munnmæli gömul um ]>etta efni,
að göng liggi undir Hestfjalli og’
hverfi áin í ]>au og komi út undan
Jiinum enda fjallsins skamt frá
Kiðabergi, en í göngurn* þessum
liggur ormur mikill og stíflar þau,
en einstöku sinnum skríður liann
úr bæli sínu. fer ]>á úr stíflan og
áin hléypur í göngin.”
Þannig farast Thoroddsen orð
um þverrun Hvitár í nefndri
íerðabók, og ]>ykir honum “frá-
sögtir þessar urn Ilvrtá mjög
merkilegar”. Því datt méf í hug,
að ekki væri óviðeigandi að geta
um slíka fyrirburöi jafnóSutn cg
j>eir gerast, og ]>að. var enn árið
1912 að þessi þverrun Hvítár varð
mdlli bæjanna Árhrauns og Gísla
staða 3. dag marzmánaðar; þá
bvrjaði áin að þverra um hádegið
svo að vart yrði við, og hélt stöð-
ugt áfram þar til hún kl. 10 um
kveldið var orðjn svo vatnslítil, að
örmjór áll var við ytra IandiS, um
10 faðma breiður. rsænnurnir og
alt fólk á báSum þeTsum bæjiun
veitti ]>essu eftirtekt, en morgun-
inn eftir var áin komin í' samt lag
aftur. Enginn veitti því eftirtekt,!
hve ofarlega þverrun vatnsins
byrjaði, og ekki heldur, hve lengi
áin var að vaxa aftur. Botn ár- |
innar var svart hraun straummáS
með pollum hér og J>ar í klöppinni. i
Þessi lækur i farveginum var að I
áliti GíslastaSabóndans svo grunn-
ur, að vaða mætti yfir hann, sem
hann þó ekki gerði af ótta fyrir j
því að vatnið mundi þá og þegar
brjótast fram, því var það, að
hann bannaSi svni sinum, sem var
teptur viö ána að austan, og hafði
gengið botninn að læknum, að
fara lengra, heldur snúa aftur sem
skjótast áður en áin hlvpi fram.
Frostlítið var þennan dag og hæg-
ur útsynningur.
AnnarsstaSar við Hvítá í grend
inni varð ekki vart við neinar
breytingar á vatnsmegni árinnar.
Ókunnugum til athugunar má geta
þess, að áin milli þessara tveggja
bæja er sundvatn fyrir hesta landa
á milli.
Það er sennileg tilgáta, að hin
gömlu ummæli, sem Thoroddsen
getur um, hafi viS rök aS stySjSst,
aS holt sé undir suS-vesturhom
Hestfjalls og áin hverfi þar í
hraunholur, sem liggi úndir sandi
við austurhom Hestfjalls; helzt
mætti ætla að þær hraunholur
opnuöust þegar áin væri lítil og
vindbára skolaði sandinum frá
þeim opum, svo maður «leppi orm-
inum, sem þar á að liggja, sbr.
gömlu munnmælin, erfitt mun
verða að rannsaka þetta aS austan-
verðu, en að vestan mætti fremur
athuga hvar vatniö kæmi undan
fjallinu. Á einum staS er þar stór
uppsprettulind, upp úr bungumynd-
aðri hraunklöpp, sem aldrei þrýt-
ur.
Mér þótti það þess vert að taka
framanskráöan kafla úr feröabók-
inni, þar sem bæði er aS ekki allir
kunna að sjá þá bók, og eins hitt,
aS menn heföu frásagnimar uim
viöburSi þessa í einu lagi til síð-
ustu stundar.
—Lögrétta. Gnl.
Afengisbannið á
Islandi.
BlaSiS Lögrétta gefur eftirfar-
andi yfirlit, yfir það, hvemig
bannlögin á íslandi hafa reynst í
framkvæmd í tæpa tvo mánuði*
“Enn er ekki langt síðan aS
bannlögin komust í gildi að fullu,
tæpir tveir mánuðir, svo sem
kunnugt er. Samt er full ástæða
til að athuga áhrif þeirra þennan
stutta tíma.
Þrátt fyrir þaS, að áfengi var
orðiö afardýrt fyrir nýáriS, og'þar
af leiöandi farið mikð úr því að
draga, aS menn rneyttu þess, og
þrátt fyrir það, aS nú eru miklar
birgðir af áfengi til í bænum í
eign einstakra manna, þá ber öll-
um saman um þaS, þeim, er satt
vilja segja. bæði löggæzlumönnum
og öSrum, aö þess hafi mikil merki
sést í bænum, aö menn neyti
áfengis minna en áSur.
Ljósast merki þess er þaö,
hvemig gengið Hefir með skrásetn- j
ing sjómanna á skipin. Ollum |
Reykvíkingum er kunnugt um< þaS, |
að drykkjuskapur sjómanna hefir í
verið óhemjumikill aS undan förnu
þá dagana, sem skrásetningin hef-
ir farið fram. Bærinn hefir um
stund eins og skift hömum. Umj
sum strætin hefir varla verið far-
andi fyrir biindfullujm mönnum.
Og löggæzlumenn hafa átt fuit í
fangi. Við síðustu skrásetning
hefir svipurinn á bænym verið al-
veg eins prúðmannlegur eins og
endranær. Enginn maður hefir
verið drukkinn. Naumast þarf
orðum að því að eyða, hvaS það
eru ánægjuleg umskifti.
AuSvitaS hafa áfengisáhrif sést
á einstöku mönnum siðan á nýári.
F.uginn skynsamur maður getur
við öðru búist. Einna níest brögð |
munu að því hafa veriö, meðan!
Botnía stóð hér við — hvernig
sem á því hefir staðiS.
Þrir menn höfðu veriö teknir
fastir fyrir drykkjuskap frá því áj
nýári og þangað til um miöja síð-
utsu 'viku. Það er sama sem ekk-
ert í samanburði við þaS, sem ver-
ið hefir um sama leyti á undan-J
förnum árum, enda hefir engum'
getað dulist það, hve miklu meiri j
kvrð er í bænum á kveldin og nótt-
um en áður. Sannað viröist, eSa
að minsta kosti rrtiklar líkur eru til
]>ess, að þeir menn, sem fastir
hafa veriö teknir, hafi fylt s:g áj
eldamensku-spíritus.
Allmikil brögð voni sögð að því
um tíma, eftir að venjulegum
áfengislindum var lokaö, að menn
kevptu svo nefnda pommerans-;
tinktúru í apótekinu tfl drykkjar.
Xú er bannað að selja það lyf i1
lausasölu. Óvenjumikil sala mun
oghafa verið á Hoffmannsdrop-1
um. Eldamensku-spiritus hafa
einstöku menn lika reynt aö nota,1
verið að basla við að hreinsa hannj
eitthvað og blanda honurn samanj
við önnur ljúffengari efni. En lítil
likindi eru til þess, aö sá drykktir
þyki alment lystugur.
Til mtinu þeir menn vera í bæn-
um, sem töluvert hafa fengist við
tilraunir til brennivínsbrenslu, og
útvegað sér áhöld til hennar. En
]>ær tilraunir muntt- lítiö liafa
gengið enn, enda enginn vafi á
því, að gætgr verði hafðar á því
háttalagi.
Yfirleitt mun mega fullyrða, að
þeir, sem nákvæma þekkingu hafa
á þessu máli, séu þeirrar skoðun-
ar, að allur þorri alþýöumanna hér
geri sér banniö aS gSSu. AS því
leyti, sem um mótspyrnu er að
tefla, er hún nær eingöngu úr
flokki hinna efnaðri manna.
Vér áttum nýlega tal við rnann,
sem áreiðanlega er einn þeirra
manna, sem mest hafa um málið
hugsað, og líka einn þeirra manna,
sem hugsaö hafa um þaS af rnestri,
gætni. Hann varpaði fram at-
hugasemd, sem vér höfum nú
eftir honum, mönnum til umhlugs-
unar.
“Eg hef alt af verið með áfeng-
isbanninu,” sagði 'hann. “Eg hef
alt af verið þeirrar skoðunar, að
takast megi að framfylgja því
sæntilega. Eg hef aldrei borið
neinn kvíðboga fyrir því, aö bann-
ið verði afnumið aftur. Og eg ber
engan kviöboga fyrir því enn. Eg
held, að þeir, sem eru mótfallnir
battninu nú, ntuni smátt og srnátt
venjast því aS sætta sig viS það.
Og eg held, að þjóðin muni finna
til svo mikilla góöra áhrifa af út-
rýrning áfengisins, að meiri hluti
hennar verði ófáanlegur til þess að
gera áfengisverzlun löglega aftur.
Sú hefir líka orðið reyndin í öðr-
um löndum, þar sem áfengisbann
befir órðiS að lögum. Þessi hefir
reyndin orðið eins fyrir það, að
það er ölluni vitanlegt, aS sumir
menn brjóta þessi lög. En eg get
ekki neitaS því, að mér stendur
nokkur stuggur af þeirri áfergju,
sem er í sttmttm mönnurn eftir því,
að draga hvern ölvaöan mann fyr-
ir yfirvald og gera sem mesta
rekistefnu út af þvi, aS hann hafi
orðið ölvaSur. Ekkert gagn er að
því. Lögin hafa ekki lagt neina
refsing ,við því að vera ölvaður.
ÞaS getur vel verið, að þau heföu
átt aS • gera þaö, eins og gert er i
stimum löndum. Það er ekkert
óeðlilegt við það, að það sé látiS
sæta laga4|)vrgö aS vera ölvaður á
almannafæri. En lögin hafa elcki
gért það. < Og meðan miklar á-
fengisbirgðir eru til i bænum, er
þaS mjög hæpið, aö veruleguv
árangur verði af yfirheyrslum .um
það, .hvar menn hafi fengið á-
fengi. En þær æsa menn. Menn
lita á þær sem ofsóknir og kúgun,
ef þeim er mikið beitt. Standl
bannlögunum hætta af nokkru, þá
hygg eg þaö veröi af þess konar
refsingu. Hitt er annað mál, að
menn eiga aö leggjast sem mest á
eitt og veita lögreglunni stuðning
i því að koma upp um þá menn,
sem flytja kunna áfengi inn, og
afla sér sannana gégn þeim.”
Að lokum skal þess getiö, að
eitt vafamál er óútkljáö, sem út af
bannlögunum hefjr risið. Islenzk
botnvörpuskip hafa komið meS
áfengi frá útlöndum. ÁfengiS
hefir veriS innsiglaS hér. Nú er
vafamáliö, hvort skipverjar mega
fara að taka þaS upp og neyta
]>ess, þegar út úr landhelgi er kom-
ið. Málinu hefir veriS vísað til
stjórnarráSsins, en úrskurður ó-
kominn, ]>egar vér vissum< siöast.
MáliS tekur sennilega jafnframt
til eimskipatftgerðarinnar íslenzku,
og er ekki ómerkilegt.
Gyðingurinn gangandi
Sú persóna er alþekt, bæði í
söng .og sögum, en annar af sama
kyni er nýlega oröinn vel þektur
af umtali blaöa, fyrir þaS, aö hann
átti kvergi höfði sinu að að halla
og fór flakkandi, þó ekki' væri
hann fótgangandi.
Hann heitir Natan Cohen og
kom til Bandarikja fyrir þrem ár-
um. í fyrra sumar misti hann
sinnuna og var tekinn af yfir-
völdum, til að sendast úr landi til
ættjaröar sinnar. Sá liængur var
á. aS hann kunni ekki að segja
með vissu, hvar hann væri fædd-
ur, en hann gat talað portugölsku
og virtist vera þeirrar skoSunar,
aS hann væri í heiminn borinn í
Brasiliu. Þaðan hafSi hann kom-
íð til Bandarikja og samkvæmt því
var hann drifinn á skipiö Vandyik
er þangað lagði upp frá New
York; hann átti 45 dali, nóg fyrir
farinu á öðni plássi, og hafði eng-
in mótmæli né mótþróa í frammi.
A fyrstu höfn, sem skipiS kom
við i Brasiliu, ætlaði skipstjórinn
Cadogan að losha viS þennan far-
þega og drífa hann upp á yfirvöld-
in þar, en þvi var tekiö fjarri,
Natan hafði engin skírteini til aS
sýna, að hann væri þar bor-
inn eða hefði þar nokkru
sinni d.valiö og meö þaS
hélt skipstjóri leiðar sinnar, til
Rio, og þaðan aftur, því að hvergi
gat hann komiö Natan af sér.
Þegar.til New York kom, afsögöu
eigendur skipsins að flytja hann
lengur og heinjtuðu aö Ipsast við
hann. Einhver þóttist finna, aS
portugalskan hjá þessum ættjarð-
arvana Júða væri rússnesku bland-
in og átti þá að taka það ráð, að
senda hann til Rússlands, en í
þeim svifum kom stríSiS og var
þá þeirri ætlun lokiS, yfirvöldin í
Bandaríkjum tóku því fjarri, að
hann fengi að koma þar á land og
enn varð skipið að leggja upp með
hann, farbréfslausan. Ekki höföu
þeir tekið sinnaskiftum í Btasiliu,
þeir þar höfðu meira aö segja sér-
stakar gætur á þvi, aö honum væri
ekki laumaö -þar á Iand og enn
lagöi Natan upp í sína löngu sjó-
reisu. Er ekki að orðlengja, að
ekki losnaði skipið við hann enn í
New Ýork, heldur sat hann kyr.
Skipstjóri skifti uim skip og tók
liann hebrezka með sér, en skip
það er hann haföi stýrt, lenti í
klóm þýzkra og var sökt til marar-
botns, og upp frá því Ieit hann svo
--------------^----------------------
á, að ekki mundu þýzkir granda
skipi þvt er Júöinn væri á Og kærði
sig ekki um að láta taka hann frá
sér, enda geröist enginn til þess.
Natan lét sér þetta vel líka, hann
hafði engar áhyggjur, og beztu
viðgerSir, hann át á við tvo og
hljóp i spik og bar ekkert á því, að
hann langaöi til aS láta sikjóta sér
á land. Loksins leiddist útgeröar-
mönnum að yndirhalda hann og
varð það úr, að gyðinga félag gekk
i ábyrgð við stjómina, aö hann
skyldi ekki veröa ómagi, og meö
þaö var hann tekinn af skipinu.
Hann hafði þá ferðast stórum
lengri leið en umhverfis jörðina,
fyrir eina 45 dali, sem fáum mun
hafa tekist, að því oss er kunnugt.
I víking.
Blöð flytja nú sögur af víkinga-
skipinu Prinz Hitel, og víkinga-
ferðum þess fyrir au’sturströndum
þessarar álfu, eftir stýrimönnum
]>eirra skipa, er urðu fyrir því.
Skipverjar á víkingaskipinu höföu
afarsterka sjónauka uppi í miöj-
um siglum og sáu með því móti
skip i miklu meiri fjarlægð, en
vant er, og önnur skip áttu kost á.
Þeir höfðu vitanlega loftskeyta
áhöld vel sterk, sem slík stórskip!
eru vön að hafa, og ^uk þess létu
þeir flutdreka svífa yfir skipinu í
stálvír og náðu meS því móti J
skeytum úr ótrúlegri fjarlægð, svoj
að sumir halda, að það hafi jafn-
vel náS sambandi viS Þýzkaland.-
ÞaS brúkaSi tæki sín aðeins til að
“hlusta” eftir skeytum frá öðrum,
og gætti þess vandlega, aS koma
ekki upp um sig með því að sendaj
skevti sjálft. Með þessu móti
fékk þaS stundum aS vita af her-
skipum er eftír því sóktu og mörg
tiSindi sem geröust um viða ver-j
öld og send voru staða á milli
meS lóftskeytum. Skipverjarj
fleygðu aldrei matar úrgangi íj
sjóinn, heldur var öllu slíku brentj
undir kötlunum, aldrei var heilli i
flösku kastað í sjó, heldur var hún j
brotin áður, ella mátti búast við, I
aö hún gæti flotið og gefið vís-j
gending um farir skipsins, ef hún j
fyndist í slóð þess.
Heldur var léleg vistin á skip-
inu segja þeir sem herteknir voru, \
einkum milli þilja, meSan skipið
var í hitabeltinu. Skipstjórinn á
kaupfarinu ViIIerby, er tekið var
fyrir austan SuSur-Ameriku, seg-
ir svo frá:
“Eg fór suöur með ströndu og
ætlaði að ná i farm, allnærri landi.
Þann 9. febr. var eg undan San
Zuiz Maranho; þar er simskeyta
stöð og þar var eg vanur aö gera
vart við mig, til þess að konan mín
fengi aö vita hvað feröum mínum
liði, en í þetta sinn hélt eg aö
hyggílegra væri, aö láta það ógert,
og læðast þar hjá i myrkri. svo aö
loftskeytin yrSu ekki til þess að
gera óvinaskipi, ef þar væri á
sveirni, viö vart um för mína-
ViS vorttm aðeins 200 mílur frá
Pernambttca, er viö sáum stórskip
stefna á okktir, sem ekki var her-
skipi likt, heldur auðsjáanlega
stórt farþegaskip, og hugSi eg það
brezkt, þó ekki hefði þaö neinn
fána. Jafnvel þegar þetta skip
gaf mér merki aö stöSva ferðina,
datt mér ekki annað i hug en aö
]>aö væri brezkt, og hélt mína leiö,
httgsaði að skipið mundi fljótt átta
sig á, að mitt skip var með brezk-
an fána á stöng. Hið ókunna skip
hélt stefnunni að okkur og var
hraöskreiöara en mitt skip, það
var atiöséS á feröum þess, aö þaö
ætlaði að hitta okkur miðskipa
og ljóst, aS mér var ráðlegra aö
ltægja á mér. Eg var nú orðinn
viss urn, að hér var við víkinga-
skip þýzkt að eiga- Eg beið þar-
til stefniö á þvi var beint fram-
undan, þá æpti eg á vélameistara
aö setjá fulta ferö á mitt skip, en
þýzki vikingurinn hafði tvennar
skrúfur, beitti þeim báðum af afli
og gat snúið skipinu svo snögt, aS
eg rendi fram hjá, og kom ekki
við það, þó ekki munaði nema fá-
um fetum. Eftir á fékk eg að
vita, að þeim brá og þótti hurð
skella nærri hælurn, því að ef eg
hefði hitt stórskipiö, þá hefði það
sannarlega sokkið.
Vikingar vildu ekki annaS
heyra, en að Vitlerby væri sökt á
sjávarbotn, með því aö þeir vildu
fyrir hvern mun, að ekki fréttist
neitt til ferða þeirra. Svo hart
sóttu þeir það starf, aS skipstjór-
inn varð aS stökkva fyrir .borð,
hafSi ekki tíma til aö klifrast of-
an i bát sém beiö hans, áöur en
kveikt var í tundrinu, sem víking-
ar komu fyrir i skipi hans. Því,
hvernig skipið sökk, er þannig
lýst: Skipiö seig hægt og hægt í
sjó, þartil frampartur þess var í
kafi, en er vatniö náöi reykháfum,
stakst þaö á framstafninn og stóö
afturhlutinn upp úr sjó, um 150
fet upp í loftiö. 1 þvi bili brá svo
undarlega viö aö eimpípan blés
hvelt og ömurlega, svo sem til
kveðju. Rétt á eftir brotnaði
milligerðin milli katlahólfs og
skuts og lækkaSi skipið lítiö eitt í
sjónum við það. En er sjórinn
fossaöi inn, knúðist loftiö og
þjappaSist saman þartil það
sprengdi af sér öll bönd, þiljur
brustu og tættust sundur, hlerar
þeyttust í allar áttir, langt út á
sjó, en sum brotin fóru .500 fet
upp í loftið. “Þessi urðu afdrif
míns góSa og stóra skips”, sagði
stýrimaöur.
Skipstjórinn á hinu stóra,
franska kaupf. Florida, segir líka
sögu. VlkingaskipiS kom vaðandi
og-skipaði honum að stöSva ferö-
ina, sendi vopnaða hermenn um
borð, er gerðu sig heimakomna og
fluttu þaS sem þeir þurftu á að
halda, ætt og óætt, á sitt skip, svo
og það sem skipverjar vildu meS
sér’hafa, af sínum farangri, eftir
]>kð sprengdu ]>eir dynamite í
skipinu, en þaS braut gat á skips-
hliðina, fyrir ofan sjó, svo aS slýip-
iö sökk ekki, heldur kviiknaði í
því og brann það alt kveldiS, en
er loginn tók aS leggja hátt í loft
upp, færði vikingaskipiö sig burt,
ef báliS skyldi vekja eftirtekt og
herskip færa sig þangaö til eftir-
grenslunar.
Vikingaskipin Prinz Eitel og
Wilhelm liggja nú inni á höfn í
Bandaríkjum, í aðgerð, og er lát-
iö svo, sem þau muni læöast út,
hið síðarnefnda, að minsta kosti,
og taka til sins fyrra starfs. En
hætt er við, að þeim verði skjót-
lega aldnr skapaSur, ef þau hætta
til þess-
Þinglok.
Doniinion þingið, sem nú er lok-
iS, eftirtólf vikna setu, er að ýmsu
leyti merkilegt. Mest bar á starfi
landsreikninga nefndár, er rann-
sakaði nokkur atriði í kaupum af
stjórnarinnar hendi, til stríSsút-
búnaöar. Útaf þeim upplýsingum,1
sem nefndin kom á loft, var tveim
þingmönnum gefin opinberlega á-
minning af stjómarformanninum,!
en ekki bitur þaS meir á þá, enl
svo, aS sögn, að þeir ætla sér
að ná í sín gömlu þingsæti i næstu
kosningum. BæSi stjórnarformaö-
urinn Borden og hermálaráðgjaf-
inn Hughes neituSu þvi í lokaræð-
um sínum. aö stjórnin hafi unnað
sinum vinum viðskífta, og engum
öörum, ]>ó aS sannað væri það
með þeim, gögnum, er fram komu
við rannsókn nefndarinnar. Bord-
en geröi lítiS úr því fjártjóni, sem
landssjóði hefði bakað verið með
innkaupa aðferð stjórnarinnar, en
þaS er hætt viö, aS landsmenn trúi
betur þeim gögnum sem fram em
komin í málinu, heldur en orðum
hans. Fimtíu miljónum hefir ver-
ið varið til hergagna kaupa, meö
því móti, að pólitískir vinir stjórn-
arinnar hafa verið látnir sitja
fyrir þeim, og þaS er viöurkent og
játað, að landiS hefir beöið halla
við það. Svo óviöurkvæmileg
þótti sú aöferð, að stjórnin gugn-
aði við og tók þaö ráð, aö lofa því.
aö hafa engin afskifti af kaupun-
um, heldur fá þau í hendur nefnd
valinkunnra business manna. 1
sjálfu sér er það aumur vitnis-
burður, sem stjórnin gefur sjálfri
sér — þaS gefur í sr:yn, aS hún
finni þaS, aö almenningi þykir
trúrra. að aörir liafi innkaupin á
hendi, en hún sjálf.
Sem sagt, stjórnariormaöurinn
lét i ljósi, að landið hefði beðið
lítinn skaða, þó að alvarlegt mis-
ferh hefði átt sér stað í kaupun-
um. Hann tiltók 6000 dali, en ]>aS
var sýnt svart á hvítu, aö í hesta-
kaupunum í einni bygö í Nova
Siotia heföi stjómin borgaö fyrir
468 hesta að meöaltali $170, er
kostuöu að jafnaSi aöeins $140. Á
þeim viðskiftum éinum saman tap-
aði landssjóður um $12,000. Þar
að auki voru nátægt 500 hestar
seídir í Quebec fyrir 50 dali hver
að meðaltali, er stjórnin hafði
keypt fyrir 170 dali hvern, að
jafnaði, en mörg hundruS voru
slegnir af. Tapið, aöeins á hesta-
kauþunum, fór fram úr þeirri
upphæö, er stjórnarformaSurinn
tilnefndi sem tap Iandsins alls og
alls. Þar til keniur tap landsins 5
kíkirakaupum, vagnakaupum. um-
búðakaupum o. s. frv., er upplýst-
ist fyrir reikninganefndinni. En
það mun vera nærri lagi, sem Sir
Wilfrid Laurier mælti, að sú
nefnd heföi aðeins rispaö yfir-
borðiö, og ekki komið við tíunda
part af öllum vörukaupum stjórn-
arinnar. J
AnnaS, sem landsmenn mega
.vel taka eftir, var þaö, hversu ör-
ugt stjórnarinnar menn vöröu þá
sem hlut áttu að því, aö búa til og
leggja til skófatnað handa herlið-
inu. Meiri hluti þingnefndar, sem
sett var til að rannsaka málið,
geröi þaö rækilega, svo og aSrir
fylgismenn stjómarinnar jafnvel
stjórnarformaðurinn sjálfur, og
]>aö þótt óyggjandi sönnunargögn
hefSu fram komiö um það, aö sá
skófatnaöur var ekki hæfilegur til
]>essi brúks sem hann var ætlaður,
og þar aö auki lélegur bæði a«
efni og frágangi.
Þingið fjallaði nálega alls ekk-
OVŒNTUR
-BÖGGULL!
Reynið holsum
brauð og þá verðið þér
hissa. Það er nýui>g að sjá
hve hreint, ómengað og ljúf-
fengt brauð getur verið, t>eg-
. ar það er búið til eftir Hols-
um reglunni í breuðgerðar-
húsi þar sem hreinlæti er föst
regla enekki ginninga skrum
Þér munuð komast að raun um að það er fásinna
k að baka brauð heima, heimska að þreyta sig á starfi
sem hlýtur að mishepnast.
HOLSÖM.
BREAD
Búið til hreint — selt hreint — sent heim hreint.
HOLSUM brauð bregst aldrei. Verið þess viss
að hver einasti hleifur af '‘HOLSUM’’ er ihreinn og
ómengaður eins og morgundöggin.
THE
MILTON
BAKERY
W. R. MILTON,
Horni Bannatyne og Sherbrooke
Tals. G. 814
ert um stríöiö. ASeins var sam-
þykt að taka 120 miljón dala Ián
hjá ensku stjórninni, til aö borga
meö þau útgjöld, sem til þess
gengju. *
Þinglokadaginn Iagði stjómin!
fram einskonar skýrslu frá mannij
nokkrum, er hún hefir haft til
]>ess aö reyna að grafa upp mis-
fellur i stjórnar athöfnum, liberala.
Sá maður heitir Ferguson, lög-
maður héSan úr borg, alþektur
kosninga hákarl conservativa.
Honum hefir stjórnin borgaö 50
’ali á dag úr landssjóð'i, auk fæS,-
ispeninga og ferSakostnaðar, til aö
reyna að komast aö óráövandri
eða rjiiöur vandaöri meöferS
landseigna í stjórnartið libdr-
ala„ en árangurinn af snuðri
hans er svo lélegur til þess sem
hann var ætlaður, aB sá sem allra
helzt átti aö skaða, Hon. Frank
OHver, kvaSst ekki geta skoöað
hann ööru vísi en sem mjög skíran
vitnisburð um ráðvanda og sam-
vizkusamlega stjórn sína sem) inn-
anrikisráðgjafi. Sá sem nú gegn-
ir því starfi, Hon. Roche, sagöi
berum oröum í ræðu sinni útaf
þessu efni, að þessi skýrsla væri
fram lögð beint í ]>vi skyni, aö
vinna upp á móti því, að blöðin
heföu gert sér tíörætt um misfell-
urnar á vömkaupum stjórnarinnar
til stríSsins.
Þar meö lyktaði þessu stríös-
þingi.
— Til Frakklands var sendur
með herliði Canada, S'ir Max
Aitken, til að segja blöðunum hér,
þaS sem liann sæi og heyrSi víð-
vikjandi framgöngu'og aðbúð liðs-
ins. Hans naut skamrna stund
við, ]>ví aS hann er kbminn heim
til Englands, veikur af lungna-
bólgu.
— Þrátt fyrir endurteknar fyr-
irskipanir ítölsku stjórnarinnar
um það, aö banna samkomur á
strætum úti eða i húsum inni til aö
ræöa um 'hlutleysi Itala, flyktust
saman stórhópar á strætum Róma-
borgar fyrra sunnudag í þessu
augnamiSi. VarS upphlattp af, en
hermenn skárust í leikinn og stiltu
til friðar.
er sumarið sjaldan of beitt. Vér
þurfum því ekki aö óttast aS tré og
blóm er vér plöntum dafni ekki, ef
þau hafa veriS vanin viS aö þola
vetrarkuldann. Sérfræðingar í þeirri
grein hafa þau nú á boöstólum, bæði
þau tré er mega veröa til prýöis og
skjóls og láta þar að auki í té ávexti
til smekkbætis, þegar þröngt er í
búi eða útlendir ávextir eru seldir
geypiverði. Þ.etta á t.d. við Rocky
Mountain eöa Sand Cherry tré; þau
dafna mjög vel í Manitoba, vér höf-
um reynslu fyrir oss í því; þau eru
til fegurðar og gagns á hverju heim-
ilL
Canada hefir verið kölluð “Snjá
drotningin”, en það nafn er jafn
fjarrri hinu rétta, eins og lýsing á
upplöndum Afríku voru fyrir nokkr-
um áratugum. ÞaS hefir Veriö marg-
sannaö,. aS jarSvegurinn í Canada er
eins vel fallinn til ávaxtaræktunar
eins og hveitiræktunar. ÞaS er því
skylda íbúa fylkisins utS sýna hve
frjósamt fylkiS er. Ef rétt væri
meS farið, þyrftu ávextir hvorki aS
vera jafn dýrir né sjaldgæfir í þessu
fylki og nú eru þeir. “Arbor Day”
er vel fallinn til aö færa mönnum
heim sanninn um það, aS með hverju
strái, er þeir rækta vinna þeir fylk-
inu gagn.. Villi áv'extir, er hvívetna
mæta auganu, færa oss heim sann-
inn um það, að ekki -er náttúrunni
um aS kenna, hve lítið hér er ræktaö
af ávöxtum. Skógræktarmennirnir
geta bent á hvaöa tré bezt vaxa.
Komist í kynni viS einhverja þeirra
og látiö þá hjálpa yður til að leysa
skyldu yðar sem bezt af hendi, þegT
ar næsti “Arbor Day” rennur upp.
Það veröur yður bæði til gagns og
gleði,—(Auglýsinfg.ý
The Prairie Nurseries, Ltd.
(543 Somerset Block.
Þegar “Arbor Day” nálgast, vakn-
ar spurningin eðlilega um þaö,
hvort vör höfum búiö oss undir áS
nota þau tækifæri er hann býöur oss,
hvort vér höfum haft hiröu á aö <
hugsa fyrir því, að' fegra og prýöa
heimili vor og fullnægja þeirri þrá,
sem flestir bera í brjósti, aö rækta
garð og hiröa hann. Þegar voriö
kemur færist nýtt líf í æðar vorar,
nvjar vonir vakna, nýjar óskir
brjótast frarn í hugann, springa út
eins og blöS á meiöi. Þegar náttúr-
an klæðist sumarskrúSi sínu, þá
finnur margur vor á meðal til þess,
að hann hefir vanrækt aS gera þaS
sem nágrannar hans hafa gert og
nýtur því ekki þess unaSar. sem
hann gæti notiö. ÞaS ætti að vera
hvöt fyrir oss til aS prýöa borg vora,
gera hana annaS og meira en kaldan
og ófríöan dvalarstað. Ekki hafa
allir ástæöur til aS planta stóra
garöa, sem geti orðiS þeim aS mikl-
um tekjuauka; en flestir geta gert
litið eitt, plantaö fáein blóm, örfá
tré. LoftslagiS hjá oss er vel til
þess fallið og jarðvegurinn frjór.
Hjá oss er gnægö af sólarljósi og þó
$1.00 afsláttur á
tonni af kolum
L.“3Íð afsláttarmiðann. Seudið Kann
með pöntun yðar.
Kynnist CHINOOK
Ný reyklaus kol
$9.50 tonnið
Bnginn reykur. Ekkert gót
Ekkert gjall.
Agætt fyrir eldavélar og
ofna, einnig fyrir aðrar
hitavélar haust og vor.
Þetta boð vort stendur til 7. nóv-
ember 1914.
Pantið sem fyrst.
J. G. HARGRXVE&CO .Ltd.
334 MAIN STItEET
Phone Main 432-431
Klipp ör og sýn meC pöntun.
$1.00
Afslðttur
$1.00
Ef þér kaup’lC eltt tonn aí
Cliinook kolum & $9.60, þA
glldir þessi miCi einn dollar,
ef éinhver umboCsmaCur fé-
lagslns skrlfar undlr hann.
J. G. Ilargrave A Co., Ltd.
(ónýtur ftn undlrskrlftar.)
I