Lögberg - 20.09.1917, Side 1

SPIERS-PARNELL BAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. REYNIÐ Þ Á!
TALSlMI: Garry 2346 - WINNIPEG
öijíuro.
Þetta auglýsinga-pláss
er til sölu
Fréttir frá hinum ýmsu stríðslöndum.
Rússland.
Eins og frá var skýrt i síðasta
blaSi var ný uppreist á Rússlanai og
borgarastríð. Haíði hershöfðingi er
Korniloff heitir fengið heilmikið lið
í fylgi með sér og búist til þess að
taka höfuðborgina eftir að Kerensky
stjórnarformaður hafði neitað að
gefa upp völdin og fá honum þau i
hendur.
, Leit út fyrir að blóðugt stríð inn-
anlands mundi Hggja fyrir þjóðinni,
þvl báðir flokkarnir voru harðsnúnir
og liðmargir.
Það einkennilegasta var að báðir
þóttust vera að bjarga þjóðinni hvor
frá öðrum og brigsluðu hvor öðrum
um þýzk áhrif og landráð.
Korniloff var yfirhershöfðingi alls
Rússahers og hafði því mikil völd og
áhrif. Eftir talsvert uppþot og all-
miklar skemdir, en lítið sem ekkert
mannfall, bauðst Korniloff til þess
að gefast upp með vissum skilyrðum,
en Kerensky neitaði að semja við
hann; krafðist'þess einungis að l.ann
gæfist upp með öllu og skilmálalaust.
Höfuöstöðvar þeirra uppreistar-
manna voru teknar og bálið virtist
sloknað svo að segja á svipstundu.
Nýir hershöfðingjar voru skipaðir
yfir herinn og honum skift í tvær
höfuðdeildir, aðra að norðan og hina
að vestan.
Á fimtudaginft áttu Rússar snarpa
orttstu við Þjóðverja og hertóku af
þeim bæ er Kronberg heitir í Riga-
héraðinu. Síðar um daginn tóku þeir
einnig bæina Keitzena og Svisseral,
sem þjóðverjar höfðu haldið alllengi.
Svo virðist sem þjóðin hafi fengið
nýtt líf og vaknað til meðvitundar
um þá hættu sem itún var í stödd þeg-
ar Korniloffs uppreistinn kom, og lít-
ur nú út fyrir að barist v’erði af meira
afli en nokkiu sinni áður.
Korniloff vildi gefast upp með þvi
móti að honum væri heitið griðum, en
því var neitað; krafðist Kerensky
þess að hann gæfist upp skilyrðislaust
Var hann Ioks tekinn fastur og hnept-
ur í varðhald, ásamt Lokovsky hers-
höfðingja norður hersins, sem ekki
vildi taka að sér yfirherstjórnina þeg-
ar Korniloff gafst upp. Með Korn-
loff voru teknir fastir hershöfðingj-
arnir Romanovsky, Pleustchevsky og
Plinskben. Nökkrir hershöfðingjar
þeirra sem vortt í liði Kornloffs hafa
verið myrtir af sinum eigin mönnum;
þar á meðal Orawavsky og Stefavov
frá Viborg á Einnlandi
Kerensky vildi ekkert heyra annað
en að lífláta Korniloff; kveðst hann
mundu hér eftir stjórna með svö
harðri hendi að slíkar uppreistir og
landráð sem þessi kæmu ekki fyrir
aftur; en þess kvaðst hann viss að ef
Korniloff væri hlíft þá gæti það verið
þjóðinni hætta og orðið til þess að
aðrir risu upp í sama anda. En marg-
ir báðu Korniloff griðar og hótuðu
hörðu ef hann yrði Hflátinn þrátt
fyrir yfirsjón hans.
Það var ekki fyr en að menn
Korniloffs höfðti yfirgefið hann
að þann gafst upp. Þegar hann
hafði verið tekinn fastur fór Ker-
ensky að reyna að koma á reglu og
_ skipulagi í hernum og hjá þjóðinni
yfirleitt. Kerensky hafði lengi reynt
að mynda samsteypustjórn allra
flokka, en það reyndist ómögulegt.
Jafflaðarmenn og verkaflokkarnir í
félagi við hermannafélögin heimtuðu
algert þjóðveldi og var farið að
þeirra viíja. Kerensky lýsti því yfir
á föstudagskveldið að RússJand væri
þjóðveldi og á laugardaginn var
mynduð fimm manna stjórn. Eru
þessir í henni: Kerensky forsætisráð-
herra; M. Ferestcheko utanríkisráð-
herra; UekhovskyVershöfðingi, her-
málaráðherra; Verdervski flotafor-
ingi flotaráðherra, og N. Nixti
póstmála- og talsíma ráðherra. Er
nú alt t góðu lagi og þjóðin virðist
vera að sameinast
Þáð skal fúslega játað að ekki eru
fréttir glöggar né greinilegar frá
Rússlandi og því erfitt hér að átta
sig á hvernig högum er háttað; en
eftir blöðunum að dæma er svo að
sjá, sem Korniloff hafi verið verk-
færi í hendi auðvaldsins og harð-
stjórnarinnar til þess að reyna að ná
tökum aftur. Hafi svo verið er það
gleðiefni að uppreist sú er hann stóð
fyrir varð bæld niður. Þykir nú
engpnn efi á því að keisaravaldið og
einveldisstjórnin sé þar dauð og graf-
in, þótt vænta megi að ýmislegt ger-
ist sögulegt, þangað til alt er komið í
ró og næði. Stjórnarbylting í landi
þar sem einræðið og hnefarétturinn
hefir verið eins alráðandi um marg-
ar aldir og verið hefir á Rúss-
landi, lilýtur að hafa í för með sér
miklar og margar breytingar. Þjóð-
in er þar eins og haf sem æst er af
öldugángi og stormum úr öllum átt-
um og þarf langan tíma til þess að
stillast. Þannig var það á Frakk-
landi; en tíminn lagði liknarhendi
sína á sárin og græddi þau smátt og
smátt og alt tapið, hversu afskaplegt
sem það var margborgaðist. Kerensky
gaf út yfirlýsingu sína á föstudag-
inn um það að þjóðveldi væri stofn-
að á Rússlandi og er hún þannig:
“Uppreist Korniloffs hershöfðingja
hefir verið bæld niður; en miklar eru
J>ær breytingar sem hún hefir leytt
af sér, og stórmikil er sú hætta sem
ógnar föðurlandi voru og frelsi þess.
Með því að bráðalyrgðastjórn lands-
ins telur það lífsnauðsyn þjóðinni að
binda enda á ]>á óvissu sem á sér stað
innanríkis og með því að stjórnin
minnist þeirra góðu undirtekta og
þeirrar gleði sem látin var í ljós á
fundinum í Moskva af öllum undan-
tekningarlaust, þegar minst var á
þjóðstjórn, hefir stjórnin ákveðið að
lýsa því yfir að þjóðstjórn er sett á
í Rússlandi — vér lýsum því yfir að
Rússland er lýðveldi.”
Kerettsk y
forseti og forsætisráðherra,
Ýaronchi
dómsmálastjóri.
ítah'a.
Á föstudaginn endaði hörð og snörp
orusta sem staðið hafði yfir nálega
í þrjár vikur milli Itala og’Austur-
ríkismanna. Endaði orustan þannig
að ítalir hertóku fjallatindana á San
Gabreal. Er það ef til vill mesti sig-
ur sem ítalir hafa unnið síðan þeir
fóru í stríðið. Rigningar töfðu fyrir
því að þeir gætu haldið áfram að
svo stöddu eftir að þeir höfðu náð
fjallinu; héldu þeir því kyrru fyrir
um stund og biðu átekta.
Það var 25. ágúst sem ítalir byrj-
uðu árásina til þess að ná fjallinu
San Gabrielle rétt eftir að þeir höfðu
tekið fjallið Santa. Höfðu þeir oft
komist ttpp undir tindinn, en verið
hraktir til baka af Austurríkismönn-
um með talsverðu mannfalli, en tak-
markinu náðu þeir nú ejns og sagt
hefir verið. Mannfall ítala þegar
þeir náðu þessurn stað var mjög mik-
ið, eins og vænta mátti.
$
Frakkland.
Þar eru nýlega orðin stjórnar-
skifti. Ribot forsætisráðherra og
ráðanevti hans sagði af sér fyrir
rúmum hálfum mánuði, vegna ýmis-
konar óánægju, en er ]x> í stjórninni.
Hann er nú utanríkisráðherra. For-
setinn á Frakklandi heitir Paul Pain-
leve; er hann hermálaráðherra auk
forsetastöðunnar. Dómsmálaráðherra
er Raol Perit; innanríkisráðherra
Jules Steeg; flotamálaráðherra Char-
Ies Chaumet; fjármálaráðherra Louis
Lucier Klotz; mentamálaráðherra
Daniel Vincent; verkamannaráðherra
Andre Renard; verzlunarráðherra
Etienne Clementeh; búnaðarráðherra
Feruand David. Alls eru um 30
manns í ráðaneytinu, og fjölda mörg
ný ráðherra embætti stofnuð; er það
bæði vegna þess að stjórnarstörfin
eru óvenjulega umfangsmikil nú og
eins vegna’hins að á þann hátt var
.hægra að hafa þar fulltrúa frá sem
flestum flokkum til tryggingar sam-
vinnu.
: Hinn sameinaði jafnaðarmanna-
flokkur hefir þó engan fulltrúa. For-
setinn er fulltrúi "Republica”-jafnað-
armanna; jafnaðarmenn sem lengst
fara hafa þrjá fulltrúa; Vinstri jafn-
aðarmanna flokkurinn hefir þrjá;
Vinstri “Republicans” einn. Sjö ráð-
herrar úr Ribot stjórninni eru enn t
ráðanevtinu.
Norðurlönd.
Danmörk.
Sameinaða gufuskipafélagið hefir
keypt stórt skip í viðbót við flota sinn.
Skipið heitir “Nevada” og er 2,000
smálestir. Það er 300 feta Iangt, 50
feta breitt og 35 feta djúft.
Þurkar höfðu gengið afarmiklir í
Danmörku í sumar, og leit því illa út
með uppskeru, en um mánáðamót
ágúst og september komu hellirign-
ingar svo fádæmum sætti og verður
því uppskeran miklu meiri og betri en
búíst var við.
Verið er að reyna að koma á al-
gerðu áfengisbanni í Danmörku;
bannmenn þar hafa tekið þá aðferð
að fara með bænarskrá fyrir hvern
einasta kjósanda. Er talið óefað að
svo mikill meiri hluti verði með
banninu að það nái fram að ganga.
Miljónafélag er nýlega stofnað i
Kaupmannahöfn til þess að vinna
brennisteinsnámur á Rússlandi. Er
höfuðstóllinn fimm miljónir króna og
í félaginu margir leiðandi menn og
stórauðugir.
Blaðið “Politiken segir frá þvi að
danskur maður, sem heitir Jörgen
Kruger og er verkfræðingur haft
fundið upp kjötþurkunarvél mjög
merkilega. Hefir hann verið við til-
raunir í þá átt í mörg ár og nú loks-
ins hepnast. Fyrst er kjötið pressað
svo að það léttist um helming. F.r
sagt að Rússastjórn ætli að kaupa
þessa uppfyndingu af Kruger og setja
á stofn kjötþurkunarstöð í Síberíu
þar sem þurkað verði kjöt af 800
gripum á dag. Stofnuninn á að kosta
4,000,000 kr. Sömuleiðis ætla Danlr
sjálfir að koma á fót, saniskonar
stofnun undir ríkis umsjón.
Kaupmannahöfn hefjr tekið 25,000-
000 króna lán til þess að kaupa fyrir
vistir og eldivið handa bæjarbúum;
eru þá skuldir bæjarins orðnar
244,000,000 kr. Auk þess ætlar bær-
inn að láta gera nýtt vatnsverk og
nýja rafmagnsstöð.
Norcgur
Þriðji hluti alls verzlunarflotans
norska hefir farist fyrir tundurdufl-
um og niðansjávar bátum síðan strið-
ið hófst. Hefir engin hlutlaus þjóð
msit eins mikið hlutfallslega og lítur
mjög ískyggilega út í því efni.
Friðþjófur Nansen, heimskautsfar-
inn frægi fór nýlega til Bandaríkj-
anna og er nú staddur í Philadelphia.
Svo niikil áhrif er stríðið farið að
hafa á hugi manna í Noregi að ein-
stöku menn hafa séð alls konar sýnir
í seinni tíð. Þannig var það með
mann þar, sem Frögsted heitir, að
hann sá allmarga þýzka hermenn í
fullum herskrúða koma ofan úr loftinu
en það sem merkilegast er var það að
sýnina sáu fleiri en hann, og þykir
vísindamönnum þetta vera vottur þess
hvílik séu hugar áhrifin frá hinu v'oða-
lega stríði.
Miljónafélag er nýlega stofnað i
Noregi til þess að setja á fót stór-
kostlegar pappírsverksmiðjur. Félag-
ið hefir aðalstöðvar sínar i Krist-
janíu. Ætlar það að nota til þess
við sem vex i Zulu. Fær félagið i
sinar hendur einkarétt sem stjórnin
í Suður Afríku hefir veitt manni er
K. Walmer heitir til 21 árs frá 1914.
Höfuðstóll félagsins er 2,400,000 kr.
Helgirúnir hafa fundist í Noregi,
sem einkennilegar þykja. Maður sem
var að smala fann þær á stað þar sem
barnasamkomur hafa verið haldnar
árlega og brennur hafðar. Innan um
rúnirnar eru skipamyndir, en alt er
þetta greypt á klappir; klappir þessar
eru á hæð nokkurri ekki alllangt frá
sjó og eru flestar rúnirnar og mynd-
irnar að sunnanverðu; nokkrar þó að
vestan. Fyrir sunnan þessa hæð og
klappir er slétta og eru þar margir
fornir haugar. Maður hefir verið
sendur frá fornmenja deild háskólans
til þess að rannsaka þennan fund.
Vistaskortur í Noregi er mjög tii-
finnanlegur. Hefir ekki tekiát að fá
samninga við Bandarikin um vista-
flutning þaðan. Mest stafar það af
því að Bandarikin hafa sett það í út-
flutningar.eglur sinar að þegar þau
hafi ákveðið hversu mikið ]>au selji
hverju hlutlausu landi fyrir sig þá
dragi þeir frá þ-irri upphæð jafn-
mikið og því mniur, sem sama land
selji Þýzkalandi. 1 þessu tilfelli kem-
ur bannið eða rtglan harðast niður
á Noregi, þar sem þaðan hefir verið
og er seldur mikill fiskur til Þýzka-
lands en hlutfallslega yrði dregið af
þeim kornmat er Noregur þyrfti frá
Bandaríkjunum. Símskeyti frá Nor-
egi til “Washington Posten” 14. þ. m.
segja að þar séu ekki nema mánaðar
vistir í landinu ef engir aðdrættir ná-
ist. Ætlar stjórnin að slá hendi sinni
áallar vörur og vistir einstakra manna
og skamta þær til þess að forða
hungurdauða eða vandræðum.
Margir Islendíngar kannast við
blaðið “Tidens Tegn” I'Tákn tímans)
Ritstjóri þess hefir verið ttm langan
tíma maður sem O. Tommesen heitir;
hann er nú 66 ára gamall og hefir
látið af ritstjórn. Ætlar hann að
taka sér hvíld og ferðast erlendis; og
hætta með öllu ^ð gefa sig við opin-
berum málum. Þvkir hinum eldri
Norðmönnum það mikill skaði að
hann hætti blaðamennsku því hann
hefir verið einhver mikilhæfasti rit-
stjóri þjóðar sinnar.
Tíðin í Noregi hefir verið sérlega
óhentug í ár; of blautt og of kalt í
jíor, en of þurt ogof heitt í sumar og
haust. Hefir verið svo heitt að stað-
aldri í Bergen að slíks eru ekki dæmi
síðan um miðja átjándu öld.
Elzti maður i Vikurdal í Noregi er
nýlega látinn. Hann hét Mads Hage
og var 103 ára gamall.
Mjölmatur allur og margar aðrar
lífsnauðsynjar í Noregi hafa hækkað
um 400% í verði síðan stríðið hófst,
en kaupgjald hefir lækkað hlutfalls-
lega.
Svíþjóð til þess að skoða skotsár það
sem talið er að hafi orðið Karli kon-
ungi XII. að bana. 1859 var líkið skoð-
að og var þá alllengi undir beru lofti,
var þá talið víst að það hefði rotnað
svo að það væri óþekkilegt, en það
var ekki. Likið var lítið skemt og vel
þekkjanlegt. Andlitsdrættir og and-
litsfar sást greiniiega; litarhátturinn
var vax gulur með dökkgráum blett-
um. Á hægra gagnauganu var stór
baðmullar umbúð. Á höndunum voru
stórir gulir vetlingar; koddar voru alt
í kring um höfuðið og undir því. Mikla
eftirtekt vakti ]>að hversu viðhafnar-
litið og blátt áfram alt hefði verið
um þennan þjóðhöfðingja, þar var
ekkert skraut, helaur að eins hvít lík-
klæði, sem breidd voru yfir hann upp
að höku og voru þau óskemd. Var
tæplega hægt að trúa því að þessi
maður hefði verið kistulagður fyrir
tvö hundruð árum.
H erskyld udómarar.
tsland.
Skeyti til “Washington Posten”
segir þá frétt að tíð sé óvenjulega hag-
stæð á íslandi; heyskapur afarmikill
og kartöflur uppskera meiri en nokkru
sinni hafi verið áður.
Winnipegbær.
í vikunni sem leið gerðust þau tíð-
indi að sjóðhurð varð uppvís hjá
manni í leyfisdeild bæjarstjórnarinn-
ar. Maðurinn heitir W. J. B. Hyatt
og nemur sjóðþurðin $7,500.
Allir sem fyrir bæinn vinna og pen-
inga hafa undir höndum eru trygðir
hjá ábvrgðarfélagi og verður því
bærinn ekki fyrir tapi, heldur félag
það sem maðurinn var trygður hjá.
Talsvert hefir verið rætt um það
að skattar megi ekki hækka í ár á
eignum manna; er því haldið fram að
slíkt yrði til þess að margir töpuðu
því sem þeir hafa eignarhald á.
Aftur á móti er ráðgert að innleiða
tekjuskatt; er ácctlað að innheimta
tekjuskatts muni kosta frá $15,000 til
$20,00, en talið er að hann komi rétt-
ara niður en nokkur önnur gjöld, og
mundi nægja til þess að eignaskattur
gæti lækkað til stórra muna.
Hjónaband með skevtum.
Ef lög þau sem Hughes forsætis-
ráðherra í Ástralíu bar upp á þinginu
nýlega, verða samþykt, geta hermenn
sein staddir eru á Frakklándi, í Belgíu
eða Englandi og stúlkur, sem eru í
Ástralíu sent hvort öðru skeyti og
gengið í heilagt hjónaband á þann
hátt. Lögin ákveða að hermenn frá
Ástralíu, sem í stríðinu séu, geti
kvænst stúlkum, sem eru heima með
þar tilgerðum hjónabands reglum.
14.
15.
16.
Stóru skipi sökt.
13. þessa mánaðar var sokt flutn-
ingaskipinu “Minnihaha” frá Banda-
ríkjunum skamt frá ströndum írlands.
Var skipið með 10,000 smálestir af
skotvopnum. 50 manns fórust. Á
skipinu fórst $30,000 veðreiðahestur.
Merkur borgari látinn.
R. Hill Myers dómari hefir útnefnt
20 menn í Winnipeg til þess að skipa
dómnefndir hér í bænum, er úr því
skeri hverjum skuli veitt undanþága
frá herskyldu og hverjum ekki.
Winnipeg hefir 20 slíka dómstóla
sem skipaðir eru tveimur mönnum
hver, hefir þegar verið útnefndur
annar maðurinn ■ í hvern dómstólinn
og búist við að hinn verði skipaður
mjög bráðlega.
Winnipeg mennirnir eru þessir:
1. John Galt bankastjóri.
2 W. R. Bawlf, forseti kornkaup-
manna.
3. W. J. Boyd, stórkaupmaður,
4. H. W. Hutchingson, stórkaup-
maður,
5. T. R. Deacon, verksmiðjueigandi
6. Frank Peters, byggingameistari,
7. A. N. McPherson, lögmaður,
8. George W. S. Matheson, korn-
kaupmaður,
9. A. K. Dysart. lögmaður.
10. A. P. Jóhannsson, fasteigna-
maður,
11. John Herbert Creason, kaupm.,
12. Robert A. Gillespie, lyfja kaupm.
13. John Walter Harris, virðingar-
maður,
Fred W. Drewry, verksmiðju-
eigandi,
Herbert E. Turner, umboðsmaður
E. L. Taylor. lögmaður,
17. David E. Adams, kolakaupmaður
18. E. A. Struthers, umboðsmaður,
19. John T. Haig, lögmaður,
20. James H. Turnbull, v’erksmiðju-
eigandi.
Annarsstaðar í fylkinu hafa þessir
verið nefndir:
1. í Beausejottr — John Weston,
kaupmaður,
2. í Carman — Hamilton Armstrong
bæjarstjóri.
í Emerson — Ezra Casselman,
lyfja kaupmaður.
í Stonewall — W. W. Coleman,
lögmaður.
í Transcona — Charles Andrew,
lögreglustjóri.
í Selkirk—Frank Hooker, kaup
maður.
7. Á Gimli — Stephan Thorson, lög-
reglu dóniari.
8. t Árborg—Sigtryggur Jónasson,
bóndi.
í Stuartburn — Thomas Stuart
l>óndi.
t Whitemouth — Charles Pound,
ritari.
t Kildonan — William James,
herforingi.
t Headingly — Charles L. Ric-
hardson, bóndi.
Að því er Winnipeg snertir er það
stórkostlega athugavert, að þar sem
um þau lög er að f jalla, sem langmest
snerta verkamenn, er enginn verka-
maður útnefndur; alt lögmenn og
aðrir auðmenn. SHkt er ósanngjarnt.
SöagHamkoma
3.
4.
6.
9.
10.
11.
12.
SviþjóS.
Eins og um var getið í síðasta
blaði hafði sendiherra Svía í rikinu
Argentina orðið sannur að sök um
það að hafa veitt Þjóðverjum upp-
lýsingar um siglingu skipa og fleira.
Var sænsku stjórninni gert aðvart og
lýsti Lansing utanrikisritari Banda-
ríkjanna því yfir að stjórnin í Svi-
þjóð yrði að skýra málið; kalla sendi-
herrann heim og biðja fyrirgefningar
Þessu neita Svlar; kveðast þeir enga
ábyrgð bera á þessum skeytum; hafi
þeir verið og séu hlutlaus þjóð með
öllu og frjálsir að viðskiftitm jafnt
við allar þjóðir. Þótti þetta ótil-
hlíðilegt svar, og var því þannig tekið
í London að A. Wrangd greifi. send'-
herra Svía á Bretlandi fór þaðan og
kvaðst mundu verða brott í nokkrar
vikur.
Alþjóða kvennfundur hafði verið
ákveðinn í Stokkhólmi bæði til þess
að ræða um frið og fleira, en fund-
inum hefir verið frestað þangað til
eftir alþjóðafund þann sem jafnaðar-
ménn ætla að hahla þar. Á þessum
fundi verða konur 1 æði frá stríðs-
londunum og þeim nlutlausu; stjórnir
sumra striðslandanna hafa hótað því
að banna konum á þetta þing á sama
hátt og þær hafa bannað verkamönn-
um að sækja jafnaðarmanna þingið,
en þær kveðast munu taka til þeirra
ráða sem dugi ef beita eigf ofbeldi
við sig.
Nýlega var skipuð nefnd manna
L. C Maclntyre, einn af írumbýggj-
um Winnipeg bæjar, andaðist á sjúkra
húsinu 12. þ. m. eítir þriggja mánaða
legu. Hann var elzti forseti ferða-
manna félagsins \ Vestur Canada og
forstöðumaður brauðgerða félagsins
“Paulin Chambers.”
Bruni í Swan River.
12. þ. m. kom upp eldur í bænum
Swan River og brann þar gistihús,
bifreiðaskáli og fasteignasölu hús til
kaldra kola. Eldurinn kom upp í kjall-
ara gistihússins og veit enginn um
orsakir. Skaðinn er metinn á $25,000
Þakklætishátið 8. október.
Stjórnin j Ottawa hefir ákveðið að
þakklætishátíð í Canada skuli verða
mánudaginn 8. október. Áður hafði
verið sagt að hátiðin yrði 1. október,
en það var misskilningur.
Tjón af frosti.
Blaðið “Skandinaven” segir frá því
12. þ. m. að afarmikil frost hafi verið
i Norðvestur rikjunum og gjört stór-
tjón 11. þ. m. Skaðinn er þar talinn
alt að $50,000,000 virði í Minnesóta-
ríkinu; sérstaklega var það mais sem
skemdist. Hafði vatn viða verið lagt
um morgfuninn.
í Michigan segir blaðið að skað
inn hafi orðið $30,000,000 og í Wis-
consin afarmikill. Um þetta leyti var
einnig frost hér í Canada, þar á meðal
12 gráður i Yorkton og 14 sumstaðar
í Saskatchewan. Urðu þar viða
skemdir, því vegna vorkuldanna var
allur gróður seinn í sumar og akrar
því víða grænir þegar frostið kom
þótt seint væri hjá því sem stundum
hefir átt sér stað.
Land með góðum kjörum.
Stjórnin í British Columbia hefir
lýst því yfir að á næsta þingi verði
gerð ákvæði um það að menn geti
fengið keypt fyrir lágt verð með góð
um skilmálum lönd sem nú séu í eign
félaga og einstaklinga, en ekki rækt-
uð.
Eins og auglýst er hér á öðrum stað
blaðinu, verður söngsamkoma hald-
in undir umsjón Jóns Sigurðssonar
félagsins á sunnudaginn kemur, 23.
sept. kl. 8.30 að kveldi, í Lyceum
leikhúsinu á portage Ave. Samskot
verða tekin og ganga peningarnir sem
inn koma til að kaupa jólagjafir
handa tslendingum sem farnir eru í
striðið.
Almenningi er án efa kunnugt um
að Jóns Sigurðssonar félagið hefir
gjört sér far um að ná til allra íslend-
inga sem farnir eru í stríðið. Það
eru náttúrlega mörg félög bæði í sam-
bandi við kirkjurnar, hjálpardeildir
fyrir sérstakar herdeildir o. fl. o. fl.,
sem senda sumum af þesstim drengj-
um bögla og glaðning, en eftir því sem
við bezt vitum er Jóns Sigurðssonar
félagið eina félagið, sein hefir alla
íslendinga á sínum lista án tillits til
hvaða herdeild þeir tilheyra eða hvað-
an þeir eru.
Fyrir aðstoð góðra manna var okk
ur mögulegt að senda þessum drengj
um böggla bæði fyrir jólin í fyrra
og í vor. Nú fer óðum að nálgast sá
tími, sem senda þarf bögla svo þeir
komist í tæka tíð til hermanna, og er
listi okkar nú stærri en nokkru sinni
áður.
Við efumst ekki um að íslendingar
bæði hér í Winnipeg og úti um sveit
irnar sýni eins og fyr að þeir eru
okkur samhuga og vilja gjöra sitt
bezta bæði á einn og annan hátt til
áð styðja þetta starf okkar.
Við viljum nota þetta tækifæri til
að láta í ljósi þakklæti okkar til Mr.
Guðmundur Christie, eiganda Macs
leikhússins á horninu á Ellice Ave.
og Sherbrooke St., fvfir 600 aðgöngu-
miða að leikhúsi hans, sem hann hefir
gefið Jóns Sigurðssonar félaginu til
að selja, og ganga peningarnir. sem
inn koma fyrir þá til jólabögglanna.
Nú viljum við einnig minna fólk
á að senda utanáskriftir, og breyting-
ar til Miss Rnny Arnason. 217 Grain
Exchange, Wpg eða Mrs. J. Carson,
271 Langside St. Wpcg. Gleymið
ekki að gefa númerin og að geta um
hvort maðurinn er á Englandi eða
Frakklandi, og látið engan verða
útundan.
Allir íslendingar kannast við nafn-
ið Ágúst Bjarnason. Margir hafa
Iesið rit hans og dást að þeim. Allir
íslenzkir fræðimenn, hvar í heimi sem
eru, eiga bækur hans og lesa.
Vestur-lslendingum er Ágúst ekki
kunnur í sjón nema fáum tiltölulega,
því hann hefir aldrei komið hér til
lands; mundi honum þó verða vel
fagnað, ef hann hæri hér að garði.
Vér höfum í seinni tið átt hér
mörgum góðum gestum að fagna að
heiman og er vonandi að þær heim-
sóknir fjölgi í náinni framtíð með tíð-
ari samgöngum og sjálfstæðum sigl-
ingum fslendinga á milli heimsálf-
anna á sinum eigin skipum, sem nú
virðist vera að komast á.
Bækur gefa Iesendum andlega
mynd af höfundunum; en það er eins
og þeim sé enn þá meiri gaumur gef-
inn og maðurinn verði kunnari, hafi
hann sést likamlega líka; jafnvel þótt
ekki sé nema mynd hans i blaði, ef
ekki er annars kostur.
Lögberg flytur i dag mynd af Dr.
Ágúst Bjarnasyr.i, þessum unga og
hámentaða gáfumanni.
Ágúst Bjarnasori er fæddur 20.
ágúst 1876 á Bíldudal á Islandi; er
hann sonur Hákonar kaupmanns
Bjarnasonar og konu hans, en bróðir
þeirra Lárusar og Þorleifs háskóla-
kennara; Brynjólfs kaupmanns i
Reykjavik og Ingibjargar forstöðu-
konu kvennaskólans.
Ágúst var alllengi á skrifstofu bæj-
arfógetans i Reykjavlk, en sigldi síð-
an til Kaupmannahafnar og tók þar
embættispróf í heimspeki kornungur
með afbragðs vitnisburði. Hann var
fátækur á námsárum sinum, en naut
virðingar og vináttu kennara sinna;
er sagt að þegar hinn svokallaða
garðstvrk þraut, hafi Hoffding há-
skólakennari kostað hann til fram-
haldsnáms um einn vetrartima.
Ágúst Bjarnason fékk fyrstur
manna styrk af sjóði þeim er Hannes
Árnason hafði stofnað. Var hann
ætlaður ungum og efnilegum mönn-
um til fullnaðarnáms í heimspeki, og
það gert að skilyrði að þeir héldu fyr-
irlestra á íslandi ókeypis að loknu
námi.
Þetta gerði Ágúst og þóttu fyrir-
lestrar hans bæði skerutilegir og eink-
ar uppbyggilegir. Hafa þeir verið
gefnir út á prenti og fleiri bækur eft-
ir hann og þykir mikið til þeirra
koma, eins og áður. er sagt.
“Saga mannsandans” er eitt hinna
allra mestu bókmentarita sem þjóð
vor á.
Ágúst er ungur maðwr og hefir þeg-
ar afkastað miklu; má vænta þess
að þjóðin eigi eftir að fá margt
fleira frá penna hans, sem ekki standi
því á baki sem hann hefir þegar rit-
að. Hann er nú ritstjóri “Iðunnar”
hinnar nýju, og er það prýðilegt
tímarit að öllu leyti.
Það er skaði með jafn vel gefinn
mann og Ágúst er að hann skuli hafa
léð fylgi sitt því máli sem verst er
vandræða- og óheillamál á ættjörðu
vorri — vínsölumáiinu. Þeir doktor-
arnir hann og Guðmundur Finnboga-
son, sem báðir eru hinir beztu drengir
að öðru leyti, hafa þar vilst út á
glapstigu, og er það illa farið í mesta
máta.
Ágúst Bjarnason er kvæntur Sig-
ríði dóttur Jóns Glafssonar ritstjóra,
mestu myndar og gáfu konu.
Þegar háskólinn á Islandi var
stofnaður v'arð hann ]>ar kennari í
heimspeki, og eru þeir þar þrír bræð-
urnir. En í haust var Ágúst kosinn
rektor háskólans fyrir yfirstandandi
ár.
Fyrsti ísl. flugmaður.
0
Magnús Sigurður Kelly bróðir Mrs.
G. Búason, hefir nýlega tekið fulln-
aðarpróf í loftskipastjórn á Englandi
með bezta vitnisburði. Er hann
fyrsti íslendingur sem það próf hefir
tekið. Hann hefir gerst meðlimur í
loftfaraliði Englendinga, Frakka og
Belga.
V erkamannaþing.
Ef landstjórnin framfylgir herskyldu:
manna án þess að lögleiða og fram-
fylgja jafnhliða herskyldu auðs og
framleiðslu og taka í sínar hendur all-
ar opinberar stofnanir, skorar verka-
mannaráðið á þing v'erkmannafélag-
anna að kalla allsherjar verkfall frá
hafi til háfs; og skuli það verkfall
halda áfram þangað til stjórn lands-
ins verður við krofum vorum. Her-
skylda manna er * stríðsnauðsyn
herskylda auðs þjóðarnauðsyn”
fÞýtt úr "Free Press”J.
en
“Parcel Shower” fer fram í fyrstu
lútefsku kirkjunni fimtudagskveldið
27. þ. m. kl. 8. F.r þetta gert fyrir
drengina sem farið hafa í stríðið úr
söfnuðinum. Nánar auglýst síðar.
í Ottawa stendur nú yfir afarfjöl-
ment verkamannaþing. Er búist við
að margt muni koma þar til umræðu.
Alls er búist við aö um 80 tillögur
verði bornar þar upp. Var ein þeirra
börin þar upp í gær þess efnis að
krefjast þess að stjórnin herskyldaði
allan auð landsins og tæki til beinna
yfirráöa allar opinberar nytjar og
stofnanir og samgöngufæri. Fór til-
lagan fram á að ef þessu sé neitað,
en menn herskyldaðir, þá skuli allir
verkamenn í landinu gera verkfall
og^ neita að vinna í námum, á járn-
brautum, v'ið síma eða á skipum eða
í verkstæðum hjá nokkrum öðrum en
stjórninni sjálfri.
Þessi tillaga kom frá verkamanna-
félaginu í Transcona í Winnipeg;
segja þeir að Borden hafi aldrei ráðg-
ast um hermálin við aðalstétt þjóð-
arinnar — verkamennina — þeir segj-
ast hafa verið sviftir rétti sínum að
því er málfrelsi snerti og friðsamir
fundir þeirra gerðir að áflogasam-
kvæmum, þar sem lögreglan hafi ekk-
crt gert til þess að stilla til friðar.
segja þeir að margir þeirra verka-
rnanna sem neitað hafa verið um mál-
frelsi séu einmitt að vinna störf i
þarfir stríðsins. Niðurlagsorð tillög-
unnar eru á þessa leið:
“Það er því af hinum göfugustu og
þjóðræknislegustu hvötum ('hag fólks-
ins) að þetta verkamannaráð telur
það nauðsynlegt fyrir verkamanna
félögin, aðalstétt landsins að taka al-
varlega til sinna ráða til þess að toga
úr höndum auðvaldsins þann ágóða
sem fólkið á með réttu og er eftir-
farandi tillaga bot in upp í því skyni.
Norskum skipum sökt.
Norska skipinu “Askelad” var sökt
í fyrra dag af þýzkum niðansjávar-
báti, fórust þar 10 manns. Skipið
var 2.823 smálestir, hlaðið vörum á
leið til Frakklands. Sömuleiðis var
nýlega sökt norska skipinu “Rein”
sem var 1,175 smálestir og fórust þar
ellefu manns.
Edison vel vakandi.
Svo segja blöðin í gær að Thomas
Edison uppfyndingamaðurinn heims-
frægi, hafi fundið upp áhald sem
beini skotum frá niðansjávarbátum
af stefnu sinni, þannig að þeir geti
ekki miðað á skip sem þeir ætli sér
að sjóta í kaf. Er sagt að þetta hafi
þegar verið reynt og það með góðum
árangri.
Hannes Lindal og þeir félagar aug-
lýsa á öðrum stað í blaðinu. Þeir
eru vel ]>ektir meðal landa og óhætt
að mæla með þeirn sem áreiðanlegum
mönnum; ættu því íslendingar að
verzla við þá með korn sitt og nota
milligöngu þeirra.
Bergþór Johnson námsmaður kom
til bæjarins vestan frá Lundar á mánu
daginn. Hann útskrifaðist af Jóns
Bjarnasonar skólanum í vor og býst
við að byrja lögfræðisnám. Bergþór
er einn hinna allra efnilegustu ís-
lenzkra námsmanna og er það heiður
skólanum að útskrifa nemendur sem
eins myndarlega leysa af hendi próf
sín.