Lögberg - 02.08.1923, Blaðsíða 4

Blð. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
2. ÁGÚST 1923.
■3BBMI1II.I .J... !.. m II m IL'. H ) .. J-lln l-W
Jögberg
Gefið út hvem Fimtudag af The Col-
umbia Prets, Ltd.^Cor. William Ave. &
Sherbrook Str., Winnipeg, Man.
Talaiman N-6327 ofi N-6328
iom J. Bíldfell, Editor
Utanáakrílt tíl blaðsina:
THt COtUMBI^ PRESS, Itd., Box 3l7l, Winnlpeg, M»H-
Utanáakrilt rítatjórana:
EDiTOR LOCBERC, Box 317C Wlnnipag, M»n.
Tbe ‘L.f'icbarg" la prtntad and pubtlahed by The
C'olumbte. Presa, I.imtted. in the Columbía Block,
SIS t> S67 Sherbrouke Street, Wlnnipeg. Manltoba
Sérvitringar.
Við höfum oft heyrt talað um sérvitringa,
þessa einkennilegu menn, sem aldrei fást til að
binda bagga sína eins og samferðamenn þeirra
gera. Menn, sem hugsa sínar ! eigin hugsanir,
fara sínar eigin brautir, eru aldrei fáanlegir til
þess að láta almenningsálit og hégóma fjöldans
svínbeygja sig.
Á þessa sérvitringa er oft litið með fyrir-
litningu af fólki, sem telur sig fylgjast með
tímanum eins og sagt er. Slíkt fólk vill helzt
sneiða hjá þessum eintrjáningum, finst að þeir
séu eins og nokkurs konar nátttröll, sem dagað
hafa uppi og sem-engin mök sé eigandi við.
’petta er bæði orðinn vani, og svo er þetta
undur náttúrlegt, því hugsun sérvitringsins og
þessa fólks á enga samleið.
pað er að elta einhvern, sem það vill líkjast,
eitthvað, sem það vill ná í og heillar huga þess
í það eða það skiftið, — elta vanalegast það,
sem fólk sækist mest eftir og minst er á að
græða í lífinu, tízku tildrið.
Sérvitringurinn sinnir því ekki. Híann
fylgir hugsunum sínum, og hégóminn, tildrið og
tízkan fer fram hjá honum, nema þegar hann
rekur sig á það einstaka sinnum, eða það á
hann, og þá hefir hann sig úr vegi sem fyrst,
því hann hefir enga nautn af samleið með því.
Margir hrista höfuðið og aumkvast yfir
hann, harma þá ógæfu, sem yfir hann hefir
lagst, að hann skuli ekki geta orðið fjöldanum
samferða. Horfa á eftir honum, þar sem hann
gengur inn á sniðgötuna af alfaraveginum,
varpa öndinni og segja: “aumingja maðarinn.”
En sérvitringarnir eru ekki nærri eins
brjóstumkennanlegir og fólk heldur.^ peir eru
menn, sem vanalegast hafa nautn af því að
þreyta hugann við viðfangsefni andans og að
brjóta til mergjar spursmálin mörgu og marg-
víslegu, sem mæta þeim — brjóta þau til mergj-
ar upp á sinn eigin veg.
John Stuart Mill segir í hinni nafnkunnu
ritgerð sinni um frelsið: “Á sérvizkunni hefir
æfinlega mikið borið, þegar mennirnir hafa átt
yfir sem mestum andlegum þrótt að ráða, og
sérvizkan hefir vanalega haldist í hendur við
yfirburða hæfileika innan þjóðfélaganna og sið-
ferðisþrek þeirra. Að það eru svo fáir, sem nú
á dögum dirfast að sýna sérvizku, er eitt af
hættulegustu afturfara einkennum vorra daga.”
“Keeping up with Lizzie”.
Svo heitir bók, sem Irving Bacheller hefir
ritað, sem gerði mörgum gott að lesa, ekki ein-
asta fyrir það, hvað skemtilega að hún er skrif-
uð, heldur sérstaklega vegna þess, að þar er
miskunnarlaust dreginn fram í dagsbirtuna einn
áf hættulegustu löstum Ameríkumanna, og þá
um leið einn af hættulegustu löstum nútímans
yfir höfuð.
Bók þessi hljóðar um eyðslusemi, sérstak-
iega það, sem nú sýnist orðin ómótstæðileg á-
stríða, að sýnast — að njóta sérstakra þæginda,
af því að einhver annar af nágrönnum manns
gerir það, hvort sem fólk má við því eða ekki.
Ef að Sigurður nágranni kaupir sér bifreið, þá
er sjálfsagt fyrir Jón að gera það líka, og helzt
áð hafa hana dálítið dýrari heldur en Sigurðar,
þó hann þurfi að fá alt verð hennar að láni.
Ef Guðrún nágrannakona kaupir sér hljóm-
vél, þá er Sigríður ekki í rónni fyr en hún er
búin að fá aðra, þó til þess þurfi að setja í pant
árskaup mannsins hennar.
Pannig er lífið crðið einn tryltur skrípa-
leikur á nálega öllum sviðum og fyrir þann
skrípaleik eru einstaklingar og þjóðir að sökkva
í vonlaust hyldýpis skuldabasl.
Grávörukaupmaður einn sagði 1 nýlega, að
ioðkápur, sem hann hefði selt fyrir stríðið á
$200 og fólki hefðu þótt helst til dýrar, seldust
nú á $900, og fólk keypti meira af þeim á því
verði, en það hefði gert á $200.
petta sýnir ekki að eins að vara sú hefir
hækkað í verði, heldur líka breyttan hugsunar-
hátt. pví fólkið kaupir, segir hann, fimm sinn-
um meira af slíkum loðkápum nú á þessu verði,
en það gerði fyrir stríðið.
Vér heyrum talað i um erfiðar kringum-
stæður fólks í þessu landi og víðar. Vér heyrum
talað um slæmar framtíðarhorfur og skuldabasl,
og menn kenna þetta slæmu árferði, lítilli og illa
launaðri atvinnu, lágu verði fyrir afurðir og
eignir, og það er því miður allmikið satt í þessu. I
En mönnum er svo gjamt til þess að líta á
kringumstæðurnar, sem eru fyrir utan sjálfan
imann, en gleyma því, að maður hefir ávalt
skapað þær kringumstæður sjálfur og að meina-
bótina er ekki að finna úti í heimi, ekki á hveiti-
verði í Evrópu, ekki á nautgripaverði á Eng-
landi, heldur í jafnvægi vorrar eigin sálar.
pað hefir enga þýðingu, þó við fengjum
$2.00 fyrir hvem mæli hveitis og $100 fyrir
hvem nautgrip, sem vér höfum til þess að selja,
eða $20 fyrir hvert dagsverk, sem menn hefðu
fram aS bjóða, ef þeim peningum væri sóaS í
sinnuleysi og þeir gengju til þess að kaupa ó-
þarfa, sem menn gætu án verið — ef þeim væri
varið til þess að borga fyrir heimskulegan hé-
góma, af því að einhver annar hefði verið nógu
heimskur að borga fyrir hann hátt verð.
En þetta vandræða ástand, sem vér menn-
irair erum komnir í. “að halda í við Lizzie”, hef-
ir ekki einasta fjárhagslega bölvun í för með
sér — hefir ekki einasta það í för með sér, að
menn eru bundnir á skuldaklöfum árið út og
árið inn, geta aldrei um frjálst höfuð strokið.
Heldur er Öll lífsánægja manna horfin og engin
von til þess að geta lifað sínu lífi óháður.
Einhver hefir sagt, að ef öll þau tár, sem
feld hafa verið út af skuldakröggum, væru kom-
in í eitt, þá mynduðu þau stærri foss en Niagara
fossinn er. Mundi nokkur geta mælt alt það
lamandi hugarstríð, sem því táraflóði væri sam-
fara? Mundi nokkur geta talið þá, sem út af
því hafa orðið vitskertir, þá sem stytt hafa sér
aldur, vonimar sem það hefir deytt, hjónaskiln-
aðina, sem það hefir valdið, heimilin sem það
hefir eyðilagt, ógæfuna sem það hefir steypt
yfir þúsundir manna, sem annars hefði getað
liðið vel? Og alt þetta fyrir þann hugsunarleys-
is ákafa, að halda í við Lizzie—að sýnast.
Og svo, þegar þessi leikur er leikinn á enda,
þegar lánstraustið er alstaðar farið, og þegar
kraftamir eru þrotnir til að vinna, þá liggur
ekkert fyrir mönnum annað en ísköld fyrir-
litning þeirra, sem enn geta haldið leiknum á-
fram og sveitar eða opinber ellistyrkur, sem oft
er látinn af hendi með tregðu og eftirtölum.
Fyrir allar yfirsjónir okkar mannanna
verðum við að borga á einhvern hátt. En það
eru sjálfsagt fáar þeirra, sem ganga eins misk-
unnarlaust eftir borgun sinni, eins og yfirsjón
sú, sem hér er um að ræða, eða eins og þetta fólk
kallar það, skuldheimtumennimir.
En það er ekki einasta, að þessi eyðslusemi
hefni sín á þeim, sem gjöra sig seka í henni með
því að eyðileggja þá efnalega. pað er ekki nóg,
að þeir verði píslarvættir yfirsjóna sinna, held-
ur leggur hún líka hlekk sinn um. háls ung-
dómsins, bamanna og unglinganna, sem alast
upp í þessu andrúmslofti, og sem eru dæmd til
þess að ganga í gegn um aðra eins eldraun og
foreldrar þeirra gerðu.
pað er varla sanngjarnt að ætlast til þess,
að börnin verði foreldrum sínum hygnari í þess-
um efnum. Ef þau hafa aldrei séð föður sinn
eða móður neita sér um nokkurn skapaðan hlut,
sökum þess að það væri rétt að gera það, þá er
varla að vænta þess, að bömin geri það. Enda
ber reynsla nútímans raunaleg merki um þaíS.
pekkjum vér ekki öll hópa af ungum meyjum
og sveinum, sem stunda vinnu, sem mörgum
fjölskylduföður hefði þótt vel borguð fyrir
nokkrum árum síðan, sem eyða hverju einasta
centi, sem þeim innheimtist og skulda þar ofan
í kaupið upp á væntanlega borgun?
Unga fólksins, sem þannig fer að ráði sínu,
bíður alveg sama ógæfan og hið eldra hefir orð-
ið að bera, sem vér höfum verið að tala um hér
að framan, að það getur aldrei notið sín í lífinu,
riema að það breyti þeirri stefnu.
Vinna manna er alveg eins og hver önnur
vara, sem er til sölu á markaðinum. Ef menn
hafa ekki hag af henni á meðan að framleiðslu-
kraftamir eru heztir, þá liggur ekkert annað en
tap fyrir þeim mönnum út í gegn og þá síðast
sveitin.
Vildi unga fólkið hugsa um það í sambandi
við vinnu sína, að það í raun réttri er ekki að
vinna, heldur að selja vöru, og að enginn maður
né kona getur haldið því áfram til lengdar, ef
hann eða hún er að tapa.
Varan, sem það selur, er vinnan. Hagnað-
urinn af þeirri verzlun er tvennskonar. Fyrst
sá partur kaupsins, sem það sparar, því það er
það eina, sem það ber úr býtum fyrir líkamis
og sálar þrótt þann, sem það verður að láta af
Kendi. f öðru lagi er það orðstír sá, sem það
getur sér við vinnuna, sem er aðal tryggingin
fyrir því, að það geti selt vöru sína.
Einhleypt fólk, sem vinnur, en sparar ekk-
ert af kaupi sínu, er í flokki þess fólks, sem
Irving talar um í bók sinni a8 sé að halda í við
Lizzie og því á hraðri ferð til gjaldþrota. pað
getur vel verið, að kaupið, sem sumt af því fólki
fær, sé ekki hátt. En afkoma þess og framtíð-
arsjálfstæði er ekki nálægt því eins mikið komið
undir því, hvað mikið fé það hefir undir hönd-
um, eins og því, hvemig að fénu er varið. pað
er enginn einhleypur maður eða kona, sem vinn-
ur, svo lágt launuð, að þau geti ekki sparað eitt-
hvað af kaupi sínu, ef þau vilja. pað gerir ekki
avo mikið til, hvað mikið það er, sem sparað er
tnánaðarlega, ef það er að eins eitthvað. Aðal-
atriðið er, að hugsunarhátturinn sé heilbrigður.
f bréfi til sonar síns sagði Henry Ward
Beecher: “Forðastu skuldimar eins og sjálfan
Satan.” petta er heilbrigð kenning, sem bæði
ungir og gamlir hefðu gott af að hugsa um, eins
og sakir standa nú.
Lögreglumaður á verði.
Eftir Dr. Frank Crane.
Lögreglumaðurinn ósýnilegi, sem afkastar
mestu erfiði við það að halda reglu í heiminum,
er enn á verði.
Hann er við iðju sína tuttugu og fjórar
klukkustundir á hverjum sólai'hring.
Hugsun þessa tók hebreska skáldið fram
fyrir löngu síðan, þegar það sagði:
“Nei, hann blundar ekki og sefur ekki,
hann, vörður ísraels.”
pað var til dæmis fyrir fáum dögum, að
maður harði að dyrum á fangelsi í bæ einum, og
þegar lokið var upp fyrir honum, sagði hann:
“Eg vil láta refsa mér hið bráðasta. í guðs
bænurii hleyptu mér inn. Eg þoli ekki þessa hug-
ar-angist lengur.”
Maður þessi tók niður vinnutíma fólks fyrir
járnbrautarfélag eitt.
Fyrir sex mánuðum síðan sagði hann að
maður hefði komið til sín og sýnt sér fram á,
hve auðvelt væri að falsa kaupgjaldsskrána og
á þann hátt að ná peningum út úr félaginu, án
þess að minsta hætta væri á að það kæmist
upp.
Uann féll fyrir freistingunni og lofaðist til
þess að deila þýfinu við þann sem ráðin lagði á.
Upphæð sú, sem í hans hlut kom, nam $400,
en frá því fyrst að hann fór að gera þetta, þá
hafði hann samvizkubit af því, Að síðustu þoldi
hann það ekki lengur og gaf sig því upp.
pegar hann kom inn í dómsalinn, var þar
enginn kærandi annar en hann sjálfur. Hús-
bændur hans höfðu ekki hugmynd um, að hann
hefði haft nokkuð óleyfilegt í frammi.
En lögreglumaðurinn voldugi, sem samvizka
heitir, hafði manninn engu síður á valdi sínu, og
aftók að láta hann lausan.
Með allri virðingu fyrir hinum bláklæddu
lögjregluþjónum, sem hafa höndur í hári þjóf-
anna og annara lögbrjóta, þá má með allri sann-
gimi segja, að fyrir hvem einn lögbrjót, sem
þeir handsama, þá handsami þessi hinn voldugi
lögregluþjónn tíu.
Og meira en það, því fyrir hvem þann
glæp, sem þeir koma í veg fyrir, þá kemur hinn
mikli lögregluþjónn í veg fyrir hundmð þús-
unda.
pað er hann, sem við eigum það að þakka,
að konur geta nálega óhultar gengið um farinn
weg í borgum og bygðum.
Hann er það, sem heldur bókhöldumm frá
því að falsa bækur sínar.
Hann er það, sem heldur yngismeyjum á vegi
dygðanna og yngissveinum háttprúðum.
Hann er í sannleika sá, sem vamar því að
bærinn þinn er ekki brendur niður og öllu steini
léttara þar stolið.
Ef að þú ert óhræddur um að þú verðir
myrtur í rúmi þínu, eða á þig ráðist á alfara-
vegi, þá átt þú honum aðallega fyrir það að
þakka.
pó undarlegt sé, þá er hann óaðskiljanleg-
ur hluti þess, sem vér elskum og kallað ter
mannlegt eðli.
Hann er síðasti ávöxtur framþróunarinnar.
Hann er ávöxtur jarðarinnar á sama hátt
og kom eða kettir eru það.
pað, að hann er ósýnilegur, gjörir hann enn
voldugri.
Hjá engum er hann ráðinn. pó er hann einn
af embættismönnum laganna, sem ekki verður
keyptur með mútufé.
Við flýjum undan honum. Við reynum að
svæfa hann, við formælum honum og hötum
hann oft, en hann stendur óhagganlegur við dyr
sálar vorrar dag og nótt.
Svo fólkið, sem dálítilli skynsemi er gætt
og vill friðinn hafa, hefir tekið hann í þjónustu
sína og reynir að láta sér vera vel við hann.
Á SILFURBRÚÐKAUPSDAG
Sigurðar og Sigríðar Sigurðsson
á Mary Hill.
Þeir, sem ei vilja Adams fótspor feta,
og forðast stúikur, eru skrítnir menn;
þeir aldrei læra lífsins gæSi’ aS meta,
og leitt er hvað þeir finnast margir enn.
Um þig er ekki þetta hægt aS segja,
og þú varst býsna hygginn, Siggi minn;
á lífsins braut þú hugöir stríS aS heyja
og hræddist aldrei strit við búskapinn.
Og þér til fylgdar kaust þú konu góSa,
Hún kaus sér líka' að hjálpa þér sem mest;
hún hafði kjark og kosti til ab ibjóöa
og kærleiks-eld, sem hitar jafnan bezt;
og ykkur fylgdu heillavættir valdar,
sem vigðu ykkar trygð og hjónaband,
og merktu leiö um liöinn fjórSung aldar,
svo lifsins snekkja hvergi rynni’ í strjnd.
Eg óska, aS þiS lifiS langan aldur
og lukkan blessi sérhvert áriS nýtt,
og þó aS stundum vetur komi kaldur,
þá kemur voriS yndislegt og blítt.
Og forsjónin, sem farsæl ykkur gerSi,
hún faSmi ykkar kæra bygSarlag
og Játi ykkur stöðugt vaxa í verSi
og von og gleSi aukast sérhvern dag.
V. J. Guttormsson.
Astœðurnar
fyrir því a8 hugur islenzkra bænda
hnegist til Canada
55. Kafli.
Eins og sýnt hefir verið <og
sannað í undanfarandi greinum,
er Canada líklega betur fallið til
hveitiræktar, en hokkuð annað
land í heimi. Jarðvegurinn 'er
óvenju auðugur að gróðrarefn-
um og veðráttufarið eins og
skapað til þess að framleiða
hraust og velþroskað hveiti. Hið
sama gildir og að vísu um flest-
ar aðrar korntegundir- Enda er
það nú lengur engum vafa bund-
ið, að eftirspurn eftir hveiti er
meiri frá Canada en nokkru öðru
Iandi.
pegar tekið er tillit til þess,
hve fá'ment landið er enn, sætir
það stórri furðu, hve framleiðsl-
an er þegar orðin stórfengleg.
Feykileg landflæmi liggja enn ó-
notað með öllu víðsvegar um
Vesturlandið log. bíða þefes, a15
hönd sé lögð á plóginn. Lönd,
sem geta framfleytt fólki, svo
miljónum þkifti. Engum vafa
er það undirorpið, að tí tiltölu-
lega náinni framtíð, verður mik-
ið af flæmum þessum tekið að
byggjast upp. IMá það best
marka af því, hve innflytjenda-
straumurinn til Canada hefir
stórum auikj^t á yfirstandandi
ári, til móts við iþað er átti sér
stað ;í fyrra. Stjórnir (ýmsra
Norðurálfuiþjóðanna, svo sem
ítala og Svisslendinga, hafa sent
hingað til lands u’mboð/femenn
sína, til þess að kynna sér skil-
yrðin fyrir innflutningi fólks
■hingað frá þessum þjóðum, en
þar sverfur atvinnuleysið svo
hart að um þessar mundir, að til
stórvandræða horfir, *og stjórn-
irnar fá ekki rönd við reist. Ný-
lega var borin fram í ítalska
þinginu þingsályktunartillaga, er
skoraði.á þing og stjórn, að
leggja fram það ríflega fjárhæð,
að hægt væri að greiða götu all-
ra þeirra atvinnulausra ítalskra
borgara er flytja vildu búferlum
til Canada og freista gæfunnar
þar. Mussolini stjórnin hét mál-
inu óskiftu fylgi sínu og er
gert ráð fyrir að fleiri þúsundir
ítala flytji til Vesturlandsins á
öndverðu næsta vori. Sama
gildir u'm flest önnur lönd Norð-
urálfunnar- Má því fullyrða að
á næstu árum flytjist fjöldi
fólks inn í landið víðsvegar að.
Á það hefir áður verið drepið,
hve affarsæll hinn blandaði
landbúnaður — mixfed farming
— reyndist í Canada, enda er sú
búnaðaraðferð að þyðja sér æ
meir og meir tii rúms. Eins og
í öllum öðrum löndum, getur
uppskéra í Canada af einhverj-
um ástæðum, brugðist með köfl-
um og kemur gripastóllinn þá
sér vel. Fyrstu árin eftir að
ófriðnum lauk, lenti búpening-
ur í afarlágt verð og það svo
mjög, að bóndanum lá við að láta
hugfallast- En nú er þetta all-
mikið farið að lagast, og góðir
sláturgripir komnilr í sæ’millegt
verð. Mun mega fullyrða, að sú
tegund framileiðslunnar eigi
mikla og arðisama framtíð fyrir
höndum.
Eitt af iþví, er hnekti eigi all-
lítið Jieilbrigðum vnarkaðsskiL
yrðum fýri(r canadiskan búpen-
ing, var bannið á aðflutningi
lifandi búpenings frá Canada til
Bretlands. Nú hefir bann það,
sem betur fer, verið afnumið og
mun það vafalaust verða cana
diskum Inautgripaframtleiðend-
um til hins mesta hagnaðar, er
tímar líða- Mikið hefir veriö
að því unnið, að bæta kyn naut-
gripa hér í landi á síðari áru’m.
Hafa og nautgripir héðan iðu-
laga hlotið hæztu verðlaun á
ibúnaðarsýningum víðsvegar; um
Bandaríkin.
'Skilyrðin til arðvænlegrar bú-
peningsræktar hér í landi, eru
hin ákjósanlegustu- Beitilönd
eru því nær óþrjótandi og hey-
fengur er víðasthvar bæði góð-
ur og mikill.
Sauðfjárrækt er allmikið að
fara 1 vöxt í Vestur-Canada á
hinum síðari árum og hefir gef-
ið af sér góðan arð. Tóvinnu-
verksmiðjum er stöðugt að fjölga
og nú rétt fyrir pkömmu hefir
ein slík verksmiðja verið sett á
fót í Manitoba-fylki. Er það
•samvinnu fyrirtæki, sem alt út-
lit er fyrir að muni hepnast vel-
Þeir, sem æskja frekari upp-
lýsinga um Canada, snúi sér til
ritstjóra Lögbergs, J. J. Bildfell,
Columbia Building, Cor. William
og Sherbrooke, Winnipeg.
Hvaða misskilningur?
Fyrir rúmum mánuði talaði eg
fáein orð á eftir einum fyrirlestri.
Dr. Á.gústs Bjarnasonar. Af þvi
sð sumt af þvi masi, sem út af
þessu litla atviki hefir spunnisL
ber vott \im óþarfa óvild í minn
garð, get eg ekki fundið mig
skyldan til að láta það fara lengur
fram hjá mér.
ÞaS hefir oft veriS tíSkaS hér,
aS hafa umræSur á eftir fyrir-
lestrum, og verSa þeir þá óneitan-
lega aS fyllri notum, ef þeir eru
eitthvaS ræddir, meS eSa mót, á
meSan þeir eru öllum áheyrend-
um í fersku minni. Mér fanst
þess full þörf á þessu þingi, og
færSist í fang aS byrja. ÞaS þótti
mér aS bera í bakkafullan lækinn,
aS fara aS skjalla sjálfan mann-
inn, en þvi, sem eg var búinn aS
heyra hann flytja, var eg ekki
samþykkur, og fór ekkert dult meS
þaS. AuSvitaS bjóst eg viS, aö
einhver tæki næst til máls í öSrum
tón heldur en eg talaSi, en í staö
þess aS fleiri áheyrendur fengju
aB láta til sín heyra, var fyrirles-
arinn óSara staðinn upp sjálfur,
til þess aS gjöra heyrin kunnugt,
aS eg færi meS misskilning.
UmræSurnar urðu ekki lengri
AnnaS hvort hafði ekki þessi á-
gæti vitmannahópur haft neina
lyst á aS melta þessa nýfengnu
næringu, ellegar þeir höfðu allir
snögglega mist hana. Sumir héldu
aS Dr. Bjarnason hefSi reiSst.
SíSar frétti eg þaS aukheldur, alla
leiS norðan úr Mikley, aS eg hefSi
“kveikt i prófessornum”. í þa5
minsta skynjaSi eg þaS strax, aS
slíkt dómsáfell frá heiðursgestin-
um yrSi notaS fyrir barefli á mig,
en mér voru báðar hendur viS axl-
ir fastar. Eg vildi ekki þegjandi
horfa upp á, aS nytsamleg trúmála
stofnun væri gjörS að umskiftingi;
og eg vildi ekki heldur, — og vil
ekki — láta launa mér leiðrétting-
una meS rangfærslu. Til þess aS
afstýra því, aS þaS yrði gjört, fór
eg aS minu leyti svo langt, aS mæl-
ast til viðtals, í því skyni aö
glöggva mig á því, hvaða misskiln-
ing væri um aS ræða.
Undirtektirnar urðu ekki neit-
andi, -— ó, nei, ekki var þaS, — en
svo dræmar og ‘herramannlegar,
aS eg þurfti ekki meira. Mis-
skilningurinn á lífinu var greini-
lega á hina hliðina. Allir speking-
ar eru ijúfir og litillátir, einkum
viS þá, sem hafa móðgaS þá.
Þeir vilja að allir sér minni menn
og ófullkomnari betri sig og Ixitni,
og eru sífúsir til aS eiga sjálfir
þátt í þeirri betrun.
Stærilæti, réttlæting af verkun-
um, dugnaður, vald, peningar, afl,
og orka — þetta á alt heima í sömu
skuffunni. Um þaS þarf ekki
frekar aS fjölyrSa viS sálarfræS-
ing.
Um hógværS, ljúfmensku, rétt-
læting af trúnni, kærleika, anda,
og guS, er öðru máli að gegna.
Þetta tvent tollir aldrei í sömu
vistinni, til hvers sem mennirnir
ætlast í því efni.
GuS og Mamrnon sitja ekki
sruna bekk. Á það hefir mönnum
fyrir löngu veriS bent, og engin
nýtizku-afsökun fyrir kúgun og
yfirgangi getur útskafiS þann
sannleika.
Á Islandi og annars staðar er
um tvær aSalstefnur aS ræða. í
fyrsta lagi efnishyggju, orku-pré-
djkanir, og yfirleitt alt það, sem
aS þvi miðar, aS kenna mönnum
þaS ófagra boðorS, aS “djöflast á-
fram.” I öðru lagi guðdómleika-
trúin, fullvissan um eSli og þrosk-
un svo kærleiksriks anda, að bróS-
ur höndurnar tengist yfir gröf og
dauSa. ÞaS er svona löguö “and-
ans leið upp á sigurhæöir”, sem
sumir eru að reyna aS prédika; og
þeim hinum sömu stendur eðlilega
geigur af umbrotum orkunnar “á
v’tisvegi.”
ÞaS er ekki min skuld, aS þessar
tvær andstæður hafa myndaS sam-
bands-kirkjufélag í hópi íslenzkra
manna í Vesturheimi. Hitt er mín
skylda, aS benda á þaS, úr því eg
sé þaS, aS svona er í pottinn búiS.
Liklega einhver ihinn ágætasti
æskumaður íslenzku þjóðarinnar,
sonur eins aSal forgöngumanns
andlegu stefnunnar, er fenginn
austan um hafiS eitt áriS. Næsta
ár er svo aðal-orkuprédikarinn
sjálfur fenginn — en til hvers?
Voru þeir, sem buddurnar hafa,
óánægöir meö þann fyrri,—hrædd-
ir viS, að hann legði of mikið upp
úr andanum? Þurfti aö fá ork-
una til aö vega salt á móti?
Andanum hefSi naumast getaö
vtriS ofaukiS, ef upphaflega spurs-
máliS hefSi veriS aS efla nokkurs
manns sáluhjálp. En orkunnar
verSur náttúrlega sárast saknað,
þegar þess er minst, aS megin-
atriðið sé málahjálp, — aS hafa
sitt mál fram, ná valdi.
Valdatrú! Það gæti veriS á-
gætur titill fyrir efnishyggjuna,
kúgarastefnuna, og auk þess veriö