Lögberg - 09.08.1923, Blaðsíða 4

Bls. 4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
9- AGÚST 1923.

Jögberg Gefi8 út livem Fimtudag af The Col- umbia Press, Ltd.jCor. William Ave. & Sherbrook Str., Winnipeg, Man. Talniman N-6327 oé N-6328
Jóu J. Bfldfell, Editor
Utanáskrift til biaðsins: THE C0LUN(BI/\ P^ESS, Ltd., Box 3171. Winnipeg, l*arv Utanádkrift ritatjórana: EDtTOR LOCBERC, Box 3172 Wlnnipegy tyan.
Ths "Löjfbsrtf" ls prtntad and publlahsd by Ths Columbla Prsss, LlmMsd. in ths Columbia Bloclc. 863 to 8ST Shsrbrsolcs Street. Wtanipeg, Manltoba

Er frumleiki íhugsun að hverfa?
pessi spurning hefir kveðið við úr ýmsum
áttum hvaft eftir annaö. Hún hefir ef til vill
gert það áður, en að líkindum ekki oft eins á-
kveðið eins og nú. pað er sagt, að reykurinn
sé faðir eldsins, og þegar eins mikið er af reyk
upp af einhverju eins og af þessu, þá er ekki ó-
líklegt, að þar sé um verulegan eld að ræða.
Nokkrir merkismenn hafa nýlega látið til
sín heyra um þetta mál. Prófessor Beresford
Pite, sá er nýlega lét af embætti í bygginga-
fræði (architecture) við The Royal College of
Architecture í London, sagði nýlega í viðtali við
blaðamann: “Byggingafræðingar nútíðarínnar
hafa augun aftan í höfðinu—horfa aftur á bak
til litiins tima, miklu fremur en fram til kom-
andi tíðar og framþróunar í list sinni. peir
þurfa tilfinnanlega á leiðbeiningu og nýjum hug-
sjónum að haJda.”
Mr. Garvin harmaði það mjög í ræðu,
sem hann hélt í söngfélagi Breta, að Englend-
ingar væru búnir að tapa sérkennum sínum í
músík og þá vaxandi tilhnegingu, að apa alt sem
þeir gætu eftir útlendum þjóðum. Og svo tók
James M. Beck, dómsmála ráðherra Bandaríkj-
anna, í sama strenginn í ræðu, sem hann flutti
í hinu sameinaða félagi enskumælandi manna
í Bandaríkjunum. Hann benti þar á hina sorg-
Jegu afturför Englendinga í frumleik og skort á-
umhyggju fyrir því, sem fegurst væri og frum-
legast í sál einstaklingsins.
petta eru þungar ákærur á hendur Eng-
lendingum og óefað eru þær á einhverjum rök-
um bygðar.
En það eru ekki Englendingar einir, sem
þannig eru að týna sjálfum sér. þetta á að
. meiru og minna leyti við allar þjóðir og er eitt
af stór-meinum mannkynsins.
Óþarft er að fara mörgum orðum um hættu
þá, sem einstaklingum og heilum þjóðum stafar
frá þessari hnignun, því hún ætti að vera hverj-
um manni auðsæ. ójsálfstæði í hugsun, orði
eða verki, hefir ekki einasta peningalegt tap í
för með sér, heldur andlega afturför og að síð-
ustu þjóðernislega rotnun.
Hvernig stendur á þessu ástandi?
Tildrögin til þess eru mörg og margvísleg.
Eitt þeirra er blátt áfram andleg leti. Menn
nenna ekki að reyna á sig. pað er hverjum
manni Ijóst, sem opin hefir augun, að menn eru
á vorri tíð miklu ófúsari til þess að leggja á sig
líkamlegt erfiði, heldur en menn voru fyrir
mannsaldri síðan. öll samtök verkamanna miða
til þess, að draga bæði úr erfiði og áreynslu —
að komast hjá að reyna óþarflega mikið á sig
og að Játa sem minst í té af áreynslu fyrir sem
mesta borgun. J?essi tilfinning hefir gagntekið
hugsun verkalýðsins á vorum dögum.
Hið sama á sér stað á sviði andans víða.
Rithöfundar hafa myndað félag sín á meðal til
þess að bæta sinn eiginn hag. Byggingameist-
arar, læknar, lögfræðingar, prestar, söngfræð-
ingar og aðrir, hafa gjört það sama. Mannfé-
lagið er ein óslitin keðja af félögum, sem lang-
flest eru að skara eld að sinni eigin köku, og
hver getur láð þeim það? Er það ekki hinn ráð-
andi hugsunarháttur samtíðarinnar? Er það
ekki orðið að einu stóru hugsanaflóði í heimin-
um, sem menn ráða naumast við og menn standa
varla upp úr?
Við þetta bætist “centralization” — að ver-
ið er að draga alla skapaða hluti saman í eining-
ar-heildir eins stórar og mönnum er mögulegt
að ráða við.
Mentamálin er verið að draga saman í eina
heild — einn stóran og ægilegan grautarpott, og
í þeim potti eru allir soðnir við sama hita, með
sömu reglum og sama fyrirkomulagi.
Atvinnumálin, iðnaðarmálin og mannfélags-
mlin, alt eru þetta stór heildir, sem velta fram
með ægilegu afli, sem enginn einstaklingitr,
eða einstaklings eðli megnar við að standa.
Þá eru vélarnar, sem nú eru svo margar og
margvíslegar, að það er varla orðið það verk til,
sem nokkra hugsun þarf við. J?au eru unnin
af hugsunarlausum og sálarlausum vélum, sem
mennimir þurfa að eins að setja í hreyfingu og
stöðva.
önnur ástæða enn, eru samgöngurnar.
Millibilið á milli þjóðanna hefir verið nálega
numið í burtu, að minsta kosti í samanburði við
það sem var. Áður þrýsti fjarlægðin þjóðunum
til þess að hugsa fyrir sig sjálfar. Nú er hver
einasta ný hugsun orðin aö alheims eign óSara en
hún verður til og menn grípa han? eða þær sjálf-
ir og gera að sinni eign, og er það nokkuð þægi-
Jegra, heldur en að þurfa að reyna á sig að fram-
leiða sjálfir.
IÁstaskólamir /hafa stefnur, ,sem alment
eru viðurkendar, eins fastar og ósveigjanlegar
og þær væru með Jögum skorðaðar, og hver sá,
sem út af þeim hefir reynt að breyta, hefir í
flestum tilfellum verið svelgdur upp í hina ráð-
andi stefnu-strauma, sem hafa velt sér fram
með sívaxandi hraða, eða þá að þeir hafa alveg
drekt honum.
Binn af frumlegustu listamönnum, sem nú
eru uppi, er Einar Jónsson í Reykjavík. Maður
með andlegt hugsanalíf og svo bjargskorðaðar
skoðanir, að ekkert fær vikið þeim. Var hann
ekki gerður svo að segja útlægur úr vistum hinna
eldri listaskóla einmitt fyrir það, að hann beygði
sig ekki fyrir ráðandi stefnu þeírra?
J?að er ekki auðvelt að byggja upp gróður-
reiti frumlegrar hugsunar innan um alt þetta
óskapa flóð. En ekki er vanþörf á að halda
þessu máli vakandi og hlúa að frækorni sjálf-
stæðis og frumleika eftir megni, og það sem
fyrst, áður en allur vísir til frumleika á sviði
andans er horfinn.
íslendingadagurinn á Gimli.
Hann rann upp fagur og heiðskír. Snemma
dags sást fólkið, ungt og aldrað, halda prúðbúið
til skemtistaðarins, sem er einn sá prýðilegasti,
er menn eiga hér völ á. porpiðr var þögult og
kyrlátt, eins og það á að sér, og vatnið rólegt og
spegilfagurt. Yfir öllu var ró og friður og ein-
hver töfrablær breiddi sig yfir alt og alla—
töfrablær er sveitimar einar eiga og geta klætt
sig í við stórhátíðleg tækifæri.
Fyrri part dagsins fóru fram leikir, og var
þeim svo myndarlega fjrrir komið og stjómað,
að hvergi varð bið né árekstur og var þeim öll-
um lokið að sundleikjunum meðtöldum, sem bæði
karlar og konur tóku þátt í, á hádegi.
Klukkan eitt byrjuðu ræðuhöld. Voru þrjár
ræður fluttar: fyrir minni fslands, og flutti séra
Friðrik Friðriksson frá Wynyard það minni skör-
uglega og vel, og birtist það væntanlega hér í
blaðinu bráðlega; minni Canada flutti Jón J.
Bi'ldfell, og birtist ágrip af því í þessu blaði; síð-
asta minnið flutti séra Halldór E. Johnson um
Vestur-íslendinga, myndarlegt og vel flutt.
Að þessum ræðum var gerður góður rómur.
En hvað beztur rómur var gerður að söng þeim,
sem þar fór fram undir stjóm og umsjón Brynj-
ólfs porlákssonar og Jónasar Pálssonar prófess-
ors. Er þaS ósegjanlega mikil búningsbót, að
hafa söngflokka til þess að skemta við slík tæki-
færi. Söngflokkur sá, sem skemti í þetta
sinn, hafði verið æfður sérstaklega fyrir
daginn og það mæta vel; sumar raddir, sem
þar létu til sín heyra, voru afbragðs góðar og
eiga allir hlutaðeigendur þakkir skilið fyrir verk
það hið mikla, sem í því liggur að æfa slíkain
flokk, söngfólkið fyrir tíma þann, sem það hefir
gefið og ómök sem það hefir lagt á sig í því sam-
bandi, og nefndin fyrir myndarskapinn í því
að koma hreyfingunni á stað. Vér vonum, að
söngflokkur þessi haldi áfram að æfa sig, sjálf-
um sér til uppbyggingar og öðrum til ánægju.
Söngflokkurinn söng um tuttugu íslenzk lög og
var að söng þeim stór nautn.
Aðsókn að deginum á Gimli var bærileg *—
um 700 manns, og má það raunar heita gott,
þegar tekið er tillit til þess, að vegir voru slæm-
ir, annir manna við heyskap upp á það allra
mesta sökum undanfarandi votviðra, og svo að
annar þjóðhátíðardagur var haldinn að Hnaus-
um í sömu sveit þann sama dag. Annars finst
ose, að það sé fslendingadeginum óleikur, þegar
menn eru að halda hann á mörgum stöðum, þar
sem hægt er að ná saman og sameina sig. J?áð
gerir daginn tilkomu meiri og ætti að auka' sam-
úð og samvinnu.
Forseti dasgins var hr. Bergþór pórðarson.
Hjátrú á meðal Zúlúa.
Um Zúlúaland og íbúa þess farast C. S.
Stokes svo orð í ensku blaði:
“Kyrð næturinnar breiðir sig yfir Zúlúu-
land. Innan skamms leggjast skuggar nætur-
innar yfir láð og lög og ekkert sést nema milj-
ónir blikandi stjarna yfir höfði okkar.
Hve áhrifamikil er ekki þessi fegurð, þeg-
ar öll náttúran er í sinni voldugustu dýrð? Sól-
in hefir stafað geislaflóði sínu niður á hinn
margvíslega og auðuga jarðargróður og litbrigð-
in margvísleg og töfrandi. Nú í hálfgerðri hita-
beltis dimmu, sýnist kjarrið og trén litlaus,
þó eru þau og það undarlega töfrandi, þegar þau
bera við hið fjarlæga himinhvolf.
Ekkert rýfur þögnina, sem hvílir yfir land-
inu, nema rödd einstaka fugls, sem hefir verið
seinn á sér til hreiðurs síns, eða apar, sem eru
að klifra úr einni trjágrein til annarar.
Eins og fiðrildi, sem flögrar úti fyrir glugga
húss þess, <sem ferðamaðurinn hvílist í, og vekur
hann upp frá hugsunum sínum, berst rödd
Zúlúa fylgdarmansins til eyma hans: “Waw;
við verðum að hraða ferð okkar, því hefir ekki
spámaðurinn sagt, að það er ekki holt fyrir
menn að vera á ferð í dimmu.”
Svo þeir halda áfram. Hvítklæddi ferða-
maðurinn sker dálítið af við hina ljúfu fegurð
næturinnar. Zúlúinn flóttalegur skimar í allar
áttir og tautar eitthvað fyrir munni sér og er
órplegur í skapi.
Með dagrenning tekur Zúlúinn aftur hug-
prýði sína, og á ekki vel úti látinn árbiti og
sterkt tóbak lítinn þátt í því og hin meðfædd i
þagmælska hans við Evrópumanninn hverfur.
“Hinn mikli hvíti “baas” (herra) verður að hafa
hraðan á á næturferðum. pví undarlegir hlutir
gerast í dimmunni. Hinir vitru töfralæknar
hafa sagt fólki voru það.. pað er þá, þegar dimt
er orðið, að hinn mikli látni höfðingi, Chaka, sem
var sonur andanna og því voldugur og sigursæll
í orustum, og sem með her sínum drap heilar
ættkvíslir, kemur ásamt hinum grimmu, dauðu
hersveitum. Og hver veit, segja töfralæknam-
ir, hvaða örlög þeim eru búin, sem þá verða á
vegi þeirra? Waw! við verðum að hraða ferð-
um okkar, ibaas.”
Svo gengur Zúlúinn í þungum þönkum dá-
litla stund, og tekur svo aftur til máls: “Og
andinn, vatna^andinn, hvíti herra, rödd hans er
sterk — svo sterk, að-allir, sem heyra hana,
verða að hlýða. Hún systir mín, herra — jafn-
vel hún. Sá eg hana ekki, þegar hún heyrði
rödd hans? Hún hljóp til árinnar og henti sér
ofan í hyldýpið, baas, fór til andans og kom
aldrei aftur.”
pannig halda Zúlúarnir áfram, á meðan þeir
eru að borða morgunmatinn, sem þeir gera góð
skil og reykja pípu af sterku tóbaki.
pegar hvítir menn kveðja Zúlúland, þá gera
þeir það með þeirri tilfinningu, að það sé ’fallegt,
frjósamt og sólríkt land. En tilfinning þeirra
er enn sterkari fyrir því, hve afskaplega að þjóð-
in sé hjátrúarfull.”
MOLAR.
I.
Tveir af Senatorum Bandaríkjanna, lögðu
fyrir nokkru upp í leiðangur um Norðurálfuna í
þeim tilgangi að kynna sér með eigin augum
ástandið þar, eins og það í raun og veru er, að
því er þeim sjálfum sagðist frá. Slíkar ferðir
eru nú í sjálfu sér engin nýjung, því ávalt eru
einhverjir á hendings kasti fram og til baka, þó
ekki væri til annars en að auglýsa sjálfa sig í
allri sinni dýrð.
Collier’s Magazine mintist nýlega á ferð
þessara tveggja Senatora og sýndi Ijóslega fram
á, hvers árangurs mætti vænta af athugunum
þeirra, eða hitt þó heldur. í borginni Geneva
hefir framkvæmdarstjóm pjóðbandalagsins að-
al-aðsetur sitt. Annar Senatorinn mátti ekki
vera að því, að koma við í þeirri borg, en hinn
staðnæmdist þar hálftíma, rétt til þess að geta
skift um lest.
pegar heim til Bandaríkjanna kemur, má
svo búast við, að höfðingjar þessir fordæmi
pjóðbandalagið,-segist geta gert það með góðri
samvizku vegna þess, að þeir séu nýkomnir úr
athugunarför um Norðurálfuna og hafi að sjálf-
sögðu aflað sér ábyggilegra upplýsinga í sam-
bandi við stofnun þessa, sem og flest annað, er
almenningsheill varðar.
Nefnt tímarit lætur þess getið, að Senator-
arnir hafi svo sem ekki verið að ómaka sig til
þess að kynnast hugarfari almennings í löndum
þeim, er þeir ferðuKust um. Heldur hafi þeir
látið sér nægja með að heilsa upp á hinn og
þenna stjórnmála gasprarann, svona rétt til
málamynda. Aðal tilgangur fararinnar í viðbót
við sjálfsauglýsinguna, hafi bersýn|lega verið
sá, að sækja yfir til Norðurálfuþjóðanna kosn-
ingapúður til notkunar heima fyrir í andróðrin-
um mikla gegn þátttöku Bandaríkjanna í pjóð-
bandalaginu — League of Nations og alþjóða-
dómstólnum.
II.
Maður tekur varla svo upp Bandaríkja dag-
blað eða tímarit um þessar mundir, að ekki
verði fyrir manni eitthvað um Henry Ford og
forsetakosningarnar næstu. Þetta er þvi merki-
legra,_þegar tekiS er tillit til þess, a!5 bifreiSakóng-
inum hefir aldrei, svo menn viti til, leikið hugur
á forsetatigninni. Henry Ford hefir aldrei ver-
ið og verður líklega aldrei “prófessional” stjórn-
málaskörungur; þó hefir hann alla jafna fylgst
vel með öllu því, er fram hefir farið á stjórn-
málasviðinu, síðasta aldarfjórðunginn eða vel
það. En hann segist samt sem áður aldrei hafa
tekið sjálfan sig alvarlega í þeim efnum. Að
vísu bauð hann sig einu sinni fram sem Senat-
orsefni í Michigan. Fólkið vildi fá hann á þing,
en Newberry, frambjóðandi Republicana, stal
kosningunni og neyddist til þess, sem kunnugt
er, að segja af sér eftir stuttan tíma með van-
sæmd. Henry Ford hefir ávalt fylgt Demokrata-
flokknum að málum og nýtur þar sem annars
staðar góðs álits. Henry Ford skarar ekki ein-
ungis fram úr á iðnaðarsviðinu, heldur er hann
og sannur mannúðarmaður. pessi tvö einkenni
út af fyrir -sig, eru næg meðmæli með honuml til
forsetatignarinnar.
“Stjómi Henry Ford þjóðar-búinu jafnvel
og sínum eigin iðnfyrirtækjum, ætti velferð þjóð-
arinnar að vera vel borgið í höndum hans,” sagði
stórblaðið New York World núna fyrir skemstu.
Ástœðurnar
fyrir því a8 hugur íslenzkra bænda
hnegist til Canada
56 Kafli-
Stjórnarfyrirkomulagið í Canada.
Stjórnarskrá landsins er að
mestu leyti bygð á grundvallar-
'lögum Breta. Stjórnin er
þingbundin, það er að segja sam-
bandsstjórnin og fylkisstjórnirn-
ar bera alla ábyrgð gagnvart
hlutaðeigandi þingum. Valdsvið
fylkjanna er ,skýrt ákveðið en
nú er verið að gera tilraun í þá
átt að fá þeim í hendur full u*m-
ráð yfir náttúruauðlegð þeirra,
svo sem skógum, námum og þar
fravn eftr götunum. Hvert fylki
um sig hefir æðsta framkvæmd-
arvald í mentamálurn sínum; þau
hafa einnig al'l víðtækt valdsvið,
að því er viðvíkur meðferð á ak-
uryrkju og innflutningamálum-
■Fylkin hafa rétt til þess að
breyta stjórnskipulögum sínum
að undanteknu því, að embættis
afstaða fylkisstjóra, verður að
háidast óbreytt. Fylkistjórar
eru skipaðir af sambandsstjórn-
inni og hún ein hefir rétt til iþess
að vísa þeim frá- Enn fremur
skipar sambandslstjórn alla
dó*mara. Sambandsstjórnin hef-
ir einnig rétt til að fyrirbyggja
staðfesting laga frá fyilkisþing-
um, ef sannað er að þau hafa með
slíkri löggjöf farið út fyrir vald-
svið sitt einkum og sér í lagi þó,
ef farið er þar út fyrir takmörk
eðlilegrar réttvísi. —
Fylkin standa í engum bein-
um samböndum við alríkisstjórn-
ina brez'ku, heldur er sambandið
á því sviði, hinn eini rétti milli-
liður. Landstjórinn er útnefnd-
ur af konungi, samkvæmt tillög-
u*m frá forsætisráðgjafa Breta,
og skal þess vandlega gætt, að val
hans sé ekki á móti vilja hinnar
canadisku þjóðar. Er afstaða
landstjórans í Canada til ráðu-
neytisins í raun og veru hin sama
og konungsins til hinna brezku
ráðgjafa. . Er embætti hans
nokkurskonar tengiliður milli
sambandsstjórnarinnar og alríik-
isstjórnarinnar brezku-
í öllum stór-þýðingarmiklum
málum útávið, skiftir forsætis-
ráðgjafi Canada við yfirráðgjafa
Breta.
Síðustu þrjú árin hefir Canada
verið félagi í þjóð-bandalaginu og
hafa fuliltrúar þjóðarinnar oft.
látið þar mikið til sín taka.
Eins og í öllum öðru*m lendum
hins brezka veldis, hefir hið
frjálsmannlega brezka fyrirkomu-
lag gefist hér vel og orðið landi
og lýð til ómetanlegrar blessun-
ar. —
Samgöngur í Canada eru þær
beztu er hugsast getur. Braut-
ir Canadian Pacific félagsins og
þjóðeignakerfisins — Canadian
National Railways, tengja fylki
við fylki og strönd við strönd, þó
eru enn að vísu héröð er þarfnast
frekari járnbrautarlagninga.
Nýja akvegi er stöðugt verið að
'leggja innan vébanda vestur-
fylkjanna. Er þeirra og brýn þörf,
með því að notkun bifreiða fer
stórkostlega í vöxt með hverju
árinu sem líður. Er nú meðal
annars verið að fullgera akbraut-
ina milli Winnipeg og Emerson
bæjar, er liggur á landa’mærun-
um, og búist við að slíkt muni
hafa í för með sér stórkostlegan
ferðamannastraum sunnan úr
Bandaríkjunum.
Árlega streymir til Canada
mesti sægur ferðafólks víðsvegar
að úr veröldinni, og með bættuvn
samgöngum innan'lands mun ó-
hætt mega fullyrða að slíkt fari
mjög í vöxt í náinni framtíð.
Landið er fagurt og loftsilagið
heilnæmt og hressandi fyrir gesti
hverrar þjóða rsem eru.
Þeir, sem æskja frekari *upp-
lýsinga um Canada, snúi sér til
ritstjóra Lögbergs, J. J. Bildfell,
Columbia Building, Cor. William
og Sherbrooke, Winnipeg.
*
Agrip
af Minni Canada
Flutt á Gimli 2. ágúst 1923
af
J. J- Bíldfell.
________ n
Herra forseti!
Háttvirtu tilheyrendur!
Mér dettur í hug dæmisagan um
mennina, sem sem lleigðir voru
um elleftu stund til vinnu í vín-
garðinum- Þið getið því nærri,
að þeir hafa ekki getað afkastað
eins miklu verki og hinir, sem
lengri tíma höfðu til iðju. pann-
ig er það með mig, að eg er kall-
aður um elleftu stundu til þess
að leysa af hendi vanda verk —
verk sem öðrum hefir verið gef-
inn heill dagur til þess að und-
irbúa. En mér var sagt, að
það þyrfti nú ekki mikinn undir-
búning til þess að mæla fyriF
minni Canada.
Ekki veit eg hvað hefir vakað
fyrir þeim kunningja , mínum
sem það sagði. Hvort heldur
það hefir verið það, að svo auð-
velt væri að tala um Canada, eða
þá að það skifti minstu um, hvern-
ig það væri gert-
En hvernig sem því er varið
þá er eg kominn upp á þenna
ræðupall og hefi verið settur eins
og þið sjáið á skemtiskránni, á
milli tveggja presta.
Eg ætla að biðja ykkur um að*
halda ekki að það sem eg hefi
nú sagt sé minni Canada, það er
það e&ki, heldur að eins nokkurs-
konar inngangur að því, sem eg
ætla að segja
Jæja, mér hefir verið falið að
tala um Canada — æskunnar
land, land draumanna, land von_-
arinnar, framtíðarinnar og frels-
isins, og þaðf er yndislegt að
hugsa um æsku og vor.
Hvað á eg svo að segja um
Canada?
Á eg að fara að lýsa skógun-
um grænu og þögulu, sem klæða
dali hlíðar og hálsa landsins?
Á eg að fara að lýsa elfunum
straumþungu, sem liggja eins og
silfurþræðir um þvert og endi-
langt landið og geyma í sér afl
ljóss og hita.
Á eg að llýsa vötnunum fiski-
sælu og fögru. — Voldugum eins
og úthafinu þegar það er í ham-
förum, eða friðsælum eins og
vorblænum, þegar þau liggja í
kyrð sinni við fætur vorar?
Á eg að lýsa sléttunum víðáttu-
miklu og auðugu, sem um þetta
ileyti ár.s eru nálega ein iðandi
kornstangamóða ?
Á eg að lýsa fjöllunum tign-
arlegu og háu, sem teyja sig upp
í himinblámann og gefa land-
inu tign og svip?
Á eg að lýsa námunum marg-
víslegu, sem gefa árlegan arð,
svo miljónum dollara iskiftir? eða
þá höfunum þremur, sem lauga
strendur Canada-
í stuttu máli, á eg að lýsa
landinu sjálfu, gæðum þess og
gö'llum — auð þess, og auðsvon?
Það hefir verið gjört að meiru
og minna leyti á hverjum ein-
asta íslendingadegi, sem haldinn
hefir verið í meir en þrjátíu ár
og því litlu við það að bæta. pað
var hægt að segja flest það um
gæði landsins sem nú verður
sagt, fyrir tvö hundruð árum síð-
an, og jafnvel meira, því þá
bjuggu Rauðskinnar í hundruð
þúsundatali með fram ám lands-
ins og vötnum og vísundar i mil-
jónatali dreifðu sér um sléttur
þess. Samt var það óþekt —■
Samt hafði það verið ilandið
myrka í þúsundir ára.
Sannleikurinn er sá, að iþað er
óhugsanídi að tala fyrir minni
landsins án þess að minnast
fóíksins, sem í landinu býr, því
það eru búendurnir sem gera
garðinn frægann, það er þjóðin,
sem gerir land þetta voldugt eða
vesælt.
Eitt af skáldum Vestur-íslend-
inga, sem nú er gengið til mold-
ar, komst svo að orði í kvæði sem
það orti fyrir, minni Canada:
“Canada hafvíða heimkunm
veldi,
holt er þér baðið í nútímans laug,
glóir af framsóknar umbrotaeldi
upptendrað lífsmagn í sérhverri
taug-
Ekkert á skylt við þig tá'lið og
tjónið
traust er þitt lifandi ráðsnildar
orð,
undrandi stara á þig örnin og
ljónið
alblómguð sólföðmuð vestræna
storð.”
Þetta eina erindi er heilt Can-
ada minni, ejáið 'myndina sem
þarna er brugðið upp. Þjóð
ung og æskufríð sækir fram á
starfsvið lífsinjs. Lífsmagnið
sindrar í hverri taug hennar. Tál-
laus og með góðhug gengur hún
a,ð verki og athafnir hennar eru
svo djarftækar, að tvær næstu
menningar og framfara þjóðir
heimsins stara undrandi á hana.
Þetta er fögur mynd. — Mynd
sem hver einasti sannur Canada-
maður getur virt fyrir sér með
réttlátum metnaði — Mynd sem
hver einasta canidisk kona getur
horft á með aðdáun- En hver
er aðaldrátturinn í þessari mynd?
Eru það auðsuppsprettur lands-
ins? hnattstaða þess, eða nokkuð
annað, sem landið sjá'lft getur
látið mönnum í té?
Nei, heyrum orð skáldsins:
“Traust er þitt lifandi ráðsnild-
arorð.” Það er hið lifandi ráð-
snildarorð þjóðarinnar, eða sam-
einað, samtaka og samhuga and-
legt atgerfi hennar.
Skáldin eru spámenn þjóð-
anna. peir sjá lengra fram í
tímann en aðrir og þeir sýna
okkur hinum oft þá leið, sem til
framtíðar og þroskatakmarksins
liggur.
Mér er næst að halda að mynd
sú, sem skáldið dregur upp í er-