Lögberg - 16.08.1923, Blaðsíða 2

Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
16. AGtJST, 1923.
Bjargað frá uppskurði.
KOMST TIL HEILSU VIÐ NOT-
KUN “FRUlT-A-TIVESr
Búið til úr jurtasafa.
Áþreifanlegasta sönnunin fyrir
gildi “Fruit-a-tives, eru vitn'
burðir hinna mörgu kvenna, sim
hafa notað það meðal. Fylgr hér
einn slíkur:
“Eg þjáðist lengi af hinum og
þessum sjúkdómum, svo sem bak-
verk, stíflu og höfuðverk. Lækn-
ir ráðlagði uppskurð. En þá
fór eg að nota Fruit-a-tives og
það góða meðal læknaði mig að
fullu.”
Mrs. M. J. Garse.
Vancouver, B. C.
50c. hylkið, 6 fyrir $2,50 reynslu-
skerfur 25 c. Hjá öllum lyfsölum
eða beint frá Fruit-a-tives Limi-
ted, Ottawa, Ont.
Minni Islands.
flutt á
ls’.endingadegi í Winnipeg
2 ágúst 1923.
Eftir
Dr. Ágúst H. Bjarnason.
iHefir okkur /skilað notókuð !á!-
fram síðan 1890, þenna mannsald-
ur, sem liðinn er síðan? Já, eg
hygg að svo sé. Þá áttum við ekki
skip; en nú eigum viS ein 4 eða 5
góð skip í förum. Þá áttum við
engan botnvörpung, en nú eigum
viö 30. Þá lá enginn sími til lands-
ins, en nú liggur hann um land alt.
Þá vorum viö háðir Dönum, en
síðan höfum við fiengið fult sjálf-
stæði, fyrst með heirgastjórninni
1901 og siðan með fullvekiinu
1918.
En það er ekki alt gull, sem
glóir, og alt framfarir, er lita svo
út á pappírnum, og við verðum að
ganga nær og spyrja: hefir okkur
farið fram og hverjar eru fram-
faravonirnar ?
Það er þezt að svara siðustu
spurningunni fyrst.
Háttvirtu Vestur-1slendingar !
Það er nú liðinn réttur aldar-
þriðjungur eða 33 ár, siðan að
fyrsta íslenzka þjóðhátiðin var
Þaldin hér vestan hafs, að undan-
tekinni þjóðminning þeirri, sem
haldin var í Milwaukee 1874. Hef-
ir það, eins og þið vitið, fallið í
mitt skaut að mæla fyrir minni ís-
lands að þessu sinni. Eg er þakk-
látur fyrir veg þann, sem mér hef-
ir vierið sýndur með þessu, en eg
er Iitt undir þetta búinn, því að eg
er nýkominn af ferðalagi. Og svo
er vandinn meiri en margur ætlar,
þar sem svo margir ágætir menn
hafa-mælt fyrir minni þessu á und-
an mér. En úr því að tengdafað-
ir minn, Jón sál. Ólafsson, var
einn af fyrstu frömuðum þessa há-
tíðahalds og fyrsti málshefjand-
inn, sæti það illa á mér að skorast
undan. En eg verð þá að biðja
ykkur, kæru landar, að taka vilj-
ann fyrir verkið.
I. Nafniö.
Hafið þið tekið eftir því, íslend-
ingar, að þegar ísland er nefnt í
áheyrn erlendra manna, er eins og
einhver kuldi standi af orðinu.
Og er menn þessir lita á hnattlegu
landsins og sjá, að nyrsti oddi þess
snertir sjálfan heimskautabauginn,
er eins og hrollur fari um þá. Þeim
liggur við að halda, að landið sé
einhver eyðihólmi og að þar sé
naumast nokkrum mannverum
lift.
Og hafið þið svo tekið eftir hinu,
að þegar ísland er nefnt í ykkaT
eigin eyru, þá er kuldinn alveg
horfinn úr þessu orði og þið eruö
meira að siegja búnir að gleyma,
hvaö það þýðir. Það er likast því,
sem hinir volgu straumar, er um-
lykja landið vort og gera það
byggilegt og sumarfagurt, logi þá
upp i brjósti voru og hlýi oss um
hjartaræturnar. Þá minnumst við
ekki lengur vetrarhörkunnar, sem
vcrið getur á íslandi, og er þó ieng-
in á móts við það, sem hún er oft-
ast nær hér í Canada; og þá minn-
umst vér ekki heldur hretviðranna
haust og vor. heldur lúkast þá upp
fyrir sálarsjón vorri víðar, breið-
ar bygðir með sumargróðri og sól-
aryl. Og er við hugsum til lang-
degisins heima, þá komumst við i
samskonar skap og Klettafjalla-
skáldið, er hann kvað
Náttlaus voraldar veröld,
þar sem viðsýnið skin.
Og hví skyldum vér ekki Iika
elska þetta lahd, sem forfeður vor-
ir hafa bygt endur fyrir löngu, sem
tunga vor og saga eru tengdar við,
þar sem vagga vor flestra hefir
staðið og þar sem oss hefir dreymt
vora fegurstu æskudrauma; þar
sem við höfum glaðst og gratið,
kæzt og kvalist, lifað og dáið mann
fram af manni og þar sem ársalir
eilífðarinnar virðast lúkast upp
fyrir manni í norðljósadýrðinni á
vetrum og sólsetursdýrðinni sum-
ar og haust, landið, sem vér eigum
að yrkja og bæta um ókomnar
aldir ?
En—höfum vér þá gengið til
góðs götuna fram eftir veg?
Það er svo bágt að standa í stað
og mönnunum munar
annað hvort aftur á bak
ellegar nokkuð á leið.
W| 1 ■ fP N Hvt aí þjást af
Up I I L blættandi o? bölg-1
tf ’i ~ | ■■ inni gy 11 i n I æí ? |
I I na bU UppskurSur ónauS- j
synlegrur. þvt Dr. I
Chaae’s Ointment hjálpar þér strax.
60 cent hylkl8 hjá lyfsölum eöa frft j
Edmajison, Bates & Co., Tamited. |
Toronto. Reynsluskerfur sendur 6-1
kev-'is, ef nafn þessa blaíe er tiltek-
!8 og 2 cent frlmerki sent.
II. Landið og þjóðin.
ísland er áreiðanlega framtíðar-
innar land. Sjórinn í kringum
strendur þess er þvinær ótæmandi
auðsuppspretta. Landið getur sjálft
hieð góðri ræktun borið þvínær ó-
takmarkaða kvikfjárrækt. Hugsið
vkkur, þegar búið er að slétta alt
kargaþýfið, sem til ier á íslandi,
með þúfnabananum, hvort ekki
muni verða þar grasgæfar sléttur
yfir að líta. Og þegar búið er að
virkja fossana, þá getum vér unn-
iö það úr ullinni, kjötinu og fisk-
inum og öðrum afurðum okkar, að
það verði hin útgengilegasta vara.
Eg tala nú ekki urn þann framtíð-
ardraum, þegar farið verður að
skipa út rafmagninu siem “hvitum
kolum.” Þá verður Island, sem
er þriðja fossauðgasta land i Ev-
rópu, ekki einungis að aflgjafa og
yigjafa sjálfs sín, heldur og að
afls-uppsprettu annara þjóða.
Um þjóðina sjálfa er enn öðru
máli að gegna. Hún er enn á
gielgjuskeiðinu og hana brestur
enn nægilega þekkingu og áræði til
þess að hagnýta sér allar auðsupp-
sprettur sinar. Og svo bagar fólks-
fæðin oss sáran. Ef engir útflutn-
ingar hefðu orðið árin 1873—90,
þegar harðindin, úrræðaleysið og
framtaksleysið háðu oss mest, þá
værum vér nú orðnir um 150 þús-
undir búsettra íslendinga í land-
inu i stað þeirra nærfelt 100 þús.
er nú lifa þar. En nú er svo kom-
ið, að sjávarútvegurinn einn út-
htimtir svo mikið vinnuafl, að
sveitirnar eyðast að fólki og ein-
yfkjarnir til sveita ertt að gefa bú-
skapinn upp á bátinn.
En ef nokkrir ykkar Vestur-
Iskndinga, sem lært hafið að ryðja
löndin hér vestra og vinna þau,
kæmuð heim aftur og sýnduð lönd-
urn yðar, hvernig einyrkjar hér
fara að yrkja stór lönd með vélum
sinum og hestum, þá væri mikið
unnið. En eg þori ekki að telja
neinn mann á þetta nema þann,
Siem hefði þetta tvent, fjármuni og
megna heimþrá, til að bera.
En annað gætuð þið gert, Vest-
ur-íslendingar. Árið 1930 verður
alþingi 1000 ára og þá ættuð þið,
Vestur-íslendingar, að heimsækja
okkur hrönnum saman, helzt að
manna skip undir ykkur. Og þá
ættuð þið að fara að eins og far-
fuglarnir, sem bera frækorn í nefi.
Þið ættuð. að hafa með ykkur alls
konar útsæði, fræ og trjáplöntur,
sem þið haldið að geti dafnað
heima, og þið ættuð að kenna vin-
um ykkar og kunningjum að fara
með það. Eg hefi séð það vestur í
Klettafjöllum, hvernig ein einasta
trjátegund getur klætt fjöll og firn-
indi. Ef ykkur tækist að klæða
gamla landið skógi og öðrum
gróðri, þá væri sannarlega mikið
unnið 'og þið hefðuð (vissulega
greitt Torfagjöldin, þótt þið hyrf-
uð þá aftur til ykkar átthaga.
III. Máhð og bókmentirnar.
En — kann einhver ykkar að
spyrja hér vestan hafs — til hvers
eruð þið íslendingar, svo fámennir
s^m þið^eruð og svo erfitt sem
land ykkar er, að burðast við að
vera sérstök þjóð og sérstakt ríki?
Og hvað á það að J>ýða, að binda
svo hugann við málið og fornment-
irnar, sem þið hafið gert?
Eg gæti svarað ykkur með er-
indi úr fyrsta ættjarðarkvæðinu,
sem ort var hér vestan hafs og
sungið var á fyrsta íslendingadeg-
inum:
Fémætur er fornöld sjóður
framtakssömum lýð:
að eins frækorn fyrir gróður,
fyrir nýja tíð.
Já, vér elskum ísafoldu,
eins og verður hún,
er það fræ rís upp úr moldu
árdags móti brún.
Vér elskum auðvitað tungu vora
og bokmentir af þvi að þær eru
efniviður annars meira, en vér
elskum þær líka af því, að þetta er
mikill og göfugur arfur, sem oss
her að gæta sem bezt, að gangi
ekki úr sér.
Og það er bezt að segja það
strax: beztu íslendingar heima
fvrir bera með sér þá leynilegu
ósk og þrá, að íslendingar, svo fá-
mennir siem þeir nú eru og dreifð-
ir, verði stór og mikil þjóð og að
eins konar forgangsþjóð á meðal
annara þjóða. En þá má þjóðin
ekki glata því bezta, sem hún á.
Einhver mesti dýrgripurinn, sem
við eigum, er vor teigin tunga, ís-
lenzkan. Siðan ( ísland bygðist,
hefir hún verið andleg móðir vor.
Hún hefir haldið við menning
vorri og mentun, hefir kveðið í oss
hug vorn og dug, hefir kent oss
speki vora og trú.
(sgiðo tTno htfirEhvetja ndífnfð
Á þessari tungu — forntungu
allra Norðurlanda — er Landnáma
<yg íslendingabók rituð; hún hefir
geymt sögu sjálfra vor og allra
Norðurlanda; hún geymir Völuspá
og Hávamál og Helga kviðurnar
báðar; á henni hefir Lilja og
Passíusálmarnir verið kvieðnir og
hún mun geyma lofsöng vorn:
“Ó. guð vors lands” til hinnar sið-
ustu stundar:
málið fræga söngs og sögu,
sýnu betra guða vini,
mál er fyllir svimandi sælu
sál og æð, þótt hjartanu blæði.
En—kann einhver ykkar að
spyrja—er ekki tunga þessi farin
að fyrnast og ganga úr sér, og væri
ekki réttara að taka upp eitthvert
heimsmálið i hennar stað, t. d.
ensku?
Eg man, hvað það kom við
hjartað i mér i æsku, þegar eg las
þau ummæli Gests Pálssonar um
íslenzkuna, að þetta gullfagra mál
lægi eins og brotinn lúður á jörð
níðri, er enginn hirti um að þeyta,
eða að þvi mætti líkja við kon-
ungsdóttur í álögum, sem ienginn
hirti um að leysa og færa i skart-
klæði ’iútiðarinnar. Og eg hét þvi
þá, að eg skyldi gera mitt til þess
að leysa hana úr álögunum. Síð-
an er nú liðinn rúmur mannsald-
ur og margir menn mér færari hafa
staðið að l>ví sama verki, og rtú
hygg eg, að eg megi segja, að eftir
svo seni aldarþriðjung hér (frá
átt að viðhalda gömlum minning-
En nú er öldin önnur. Nú
um.
beinist hún í þá átt að fá tök á
mannlifinu og náttúrunni. í þess-
um skilningi er ment máttur og
það er þessi ment, sem á að gera
oss máttuga meðal þjóðanna.
Ekki þarf nú annað en að lita
til sumra landa vorra hér vestan-
hafs til þess að sjá og sannfærast
um, að vér munum þess megnugir
að afla oss slíkrar mentunar. Hvi
er einn landa vorra orðinn stjórn-
fræðingur, annar framúrskarandi
rafmagnsfræðingur, þriðji efna-
fræðingur, nema af þessu, að þeir
höfðu allir i sér fólgna þekking-
arþrána og þann göfuga metnað,
að v.erða sem snjallastir á sinu
sviði? Og hví verða aðrir prestar,
læknar, lögmenn, mannfræðingar
og landkönnuðir nema af þessu, að
þeir vilja öðlast skilning og tök á
mannlífinu? Haldi íslendingar
þessari viðleitni sinni -áfram, er
ekki hætt við öðru, en að þeir kom-
ist framarlega í fylkingu og jafn-
vel í fylkingarbrjóst á meðal þjóð-
anna.
Þá er enn einn mannkosturinn,
sem gætir mjög í fornsögunum, en
of lítið er á lofti haldið nú á tim-
um og þó ætti að geta gert oss ís-
lendinga ekki einungis að ágætis-
mönnum, heldur og að öðlingum,
én það er drengskapurinn.
Það þótti ekki drengur góður,
sem gekk á orð sin ,eða eiða til
forna. Aftur á móti þótti sá
drengskaparmaður hinn mesti, sem
gjörði eitthvað meira en trú, lög
og siðir útheimu. 1 Ekki verður
lengra jafnað en til Ingimundar
gamla og Halls á Síðu, er unnu það
til friðar og sætta, og synir þeirra
lægju óbœttir.
En undirróður, ódrengskapur og
illgirni þótti hin vcrsta smán og
því vill nú enginn íslendingur
bera Hrappsnafnið eða Marðar
nafnið lengur.
Höfðingsskapar og drengskapar
gætir helzt til litið í lífi nútiðar-
_. , , , . .þjóða. En ef það yrði aðall og
verð, íslenzkan orðm svo þroskað metnaSur ískndinga, að halda
mal, að hugsa meg, og segja á jafnan Qrð
sín og gjöra betur en
enni est það, sem unt er að vej \ hvivetna, þá mundu þeir bráð-
segja a o rum ma um. ilega i hávegum hafðir og verða að
Hvi ættum yer þa að myrða yort | forystumönnum ]anda og jýBa.
eigið mal, mal fieðra vorra, elztu
Bókmentir sem kenna slíka lif-
speki, eru ekki lítils virði, og þær
eiga ekki skilið að hverfa í glat-
kistuna. Og meðan íslendingar
gæta þeirra, örvænti eg ekki um,
að þeir 'vefði miklijW'menn og göf-
ugir og manna mentaðastir, þvi að
námfýsin og náttúrugreindin er
nóg og metnaðurinn þvi nær ó-
drepandi.
En gætið þess, að metnaðurinn
verði ekki eigingjarn, því þá verð-
ur hann til illinda og sundrungar,
og sundrungin hefir jafnan verið
vor versta þjóðarfylgja, heldur
eðallyndur og göfugur, þvi að þá
verður hann til góðs eins.
IV. Þjóðernið.
Munduð þér, Vestur-íslendingar,
vilja og geta stutt oss í því, að við-
halda tungu vorri og þjóðerni?
Vissulega! Þið gætuð, auk þess
sem þið kenduð börnum ykkar að
verða að góðum og nýtum borgur-
um i ykkar eigin landi, kent þeim
að leggja rækt við íslenzkuna og
það, sem íslenzkt er. Það er nokk-
urt vandhæfi á þessu, meira þó í
þorgunum en til sveita, þar sem
enskan er ekki einungis kend í
skólunum, heldur líka töluð á göt-
en vitin höfum vér til þess að var- unum og alstaðar utan heimilisins
ast þau, og þannig geta sögúr vor- jEn mikið getur sá, sem vill. Og
ar kent oss hin heilbrigðustu lífs- j eg veit dæmi til þess, að sumir
sannindi. þeirra manna, sem eru af íslenzku
Enginn, sem lesið hefir íslend- 1 bergi brotnir, hafa lært islenzku
ingasögur með gaumgæfni, mun j eftir að þeir komu á háskólann, og
neita þvi, að metnaðarins gæti þar 'gott er að hafa jafnan mentuðustu
einna mest hjá körlúm jafnt og og beztu mennina með sér. All-
konum, þessa, að verða ekki öðrum ! ur hávaðinn af hinu fólkinu hugsa
siðri, Iáta ekki undan siga og verða eg að verði enskt, en ekki íslenzkt.
ekjci undir i skiftum, en sjá sóma Þó geta íslendingar haldið við is-
sinn i hvívetna. Þetta auðkendi lenzkunni hér enn um langt skeið.
tunguna sem töluð hefir verið um
öll Norðurlönd, eina sígilda Evr-
ópumáliö, sem enn er við lýði?
Ef vér gjörðum það, glötuðum vér
ekki einungis ætterni voru og sögu,
heldur og sál feðra vorra og svo að
segja vorri eigin sál.
Og hvi ættum vér að glata því
máli, sem er ekki einungis hróður
allra Norðurlanda og móðir þeirra
tungna, sem ]>ar eru talaðar, held-
ur svo mjög i hávegum haft, að
það er kent við háskóla viðsvegar
um lönd, ekki ieinungis á Norður-
löndum, heldur á Þýzkalandi, Eng-
landi og í Ameriku. Þér ættuð,
\Testur-ísIendingar, að heimta það,
að það væri kent við alla háskól-
ana í yðar landi, ekki sizt vegna
bókmentanna, sem þetta mál gevm
ir, því að þær eru með þeim si-
gildustu bókmentum, sem nokkur4
þióð á i eigu sinni.
Eða eiga nokkrar aðrar þjóðir til
veglegri rit i eigu sinni en Eddurn-
ar, Heimskringlu Snorra Sturlu-
sonar og íslendingasögur ? En
hvað kenna t. d. íslendingasögur
oss?
Þær lýsa eðli og háttierni for-
feðra vorra, kostum þeirra og
löstum. Mannkostina munum vér.
landnámsmennina feður vora.
Þetta hefir og, að mér skilst, auð-
kent ykkur, Vestur-íslendinga.
Ætli það hafi ekki verið metnað-
Eg hefi nú farið um flestar
helztu íslendingabygðir og komið
i sveitir og þorp, þar sem menn
töluðu lítið annað en islenzku sin
urinn, sem kom ykkur til þess að i milli; en eg hefi lika komið i
vinna ykkur upþ úr skurðunum j borgir, þar sem unga fólkið ís-
hér vestan hafs? Og ætli það sé 1 lenzka talar ekkert annað en ensku.
el:ki metnaðurinn, sem enn kemurÍEg þykist hafa tekið eftir þvi, að
náfnsmönnum yðar til að skara j bygðin er að færast vestur á bóg-
fram úr öðrum? j inn alla leið til hafs og að íslend-
Að verða öðrum jafn-snjall eða íngar dreifast þar smámsaman um
snjallari og helzt að skara fram úr, j 2,000 milna strandlengju. Og
þessi göfugi metnaður, er löngun
hvers einasta íslendings, sem
nokkuð er í spunnið, og það er
þessi lyndiseinkunn, sem ásamt
öðru góðu ætti að geta gjört oss
að hinum útvöldu meðal þjóðanna.
hvernig fer þar fyrir íslenzkunni.
Hún týnist, en enskan kemur í
hennar stað. Til marks um það
get eg sagt ykkur ofurlitla sögu.
Það var á þjóðhátiðardegi Se-
aUlebúa nú fyrir 10 dögum, síð-
Þá er annað, sem auðkennir fs- jasta dag sæluviku okkar þar, þvi
lendinginn bæði fyrr og síðar. Það að viða hefir okkur verið vel tek-
er fróðleiksfýsn hans.og þekkingar- jið, en hvergi betur. Við vorum að
þrá, löngun hans til þess að kynn- j sigla heim um kvöldið til hinnar
ast háttum og hugsunarhætti ann- j fögru börgar og styttum okkur
ara þjóða og þá helzt nema það, stundir með því, eldra fólkið, að
sem þykir stórmannlegt og drengi- syngja öll þau ísl. lög, sem við
legt, muna það og færa það í letur. kupnum. En á meðan við vorum
f'róðleiksfýsn þessi varð fram já efra þilfarinu og sungum alt á
eftir öllum öldum að fræðimanna- íslenzku, ''söng unga fólkiðt lensk
grúski og heindist þá aðallega i þá löf og amerisk á neðra þilfarinu.
Og er við nálguðumst land og fór-
um að þoka okkur fram á skipið,
var þar enn yngra fólk, er söng
alt á ensku. Okkur langaði til að
komast að með lofsönginn okkar
ísL, “Ó, guð vors lands” — én um
það var ekki að tala lengi vel,
fyrri en búið var að syngja marga
enska söngva og “My Country, ’tis
of thee!” Á meðan á þessu stóð,
var verið að hleypa úr flóðlokun-
um út í hafið. Og á meðan flóð-
aldan rann út í hafið með hægum
og hljóðum, en þó ekkablöndnum
nið, sungum við: Ó, guð vors
lands. Það var ekki laust við, að
tveir sveinstaular gerðu gabb að
þessu. En er komið var að orðun-
um:
íslands þúsund ár,
eitt eilífðar smáblóm með titr-
andi tár,
sem tilbiður guð sinn og deyr!
Og þá var ekki laust við, að eg
klöknaði við og mintist orðanna:
Það sem eg ann, ber nú opinn
knör
úti með von og kviða.
En það eru einnig vatnaskil hér
vestra og þangað kom i'eg líka.
Þau eru í nánd við Lake Louis.
Annar lækurinn rennur þar vest-
ur yfir niður í British Columbia,
en hinn rennur austur af niður til
Alberta, þar sem Stephan G.
Stephansson býr. Eg á von á, að
það fljótið, sem liggur austur, beri
heita og sterka strauma alla leið
heim til íslands og að þeir megi
frjóvga þjóðarakur vorn heima
fyrir. Og því bið eg ykkur nú,
sem berið enn hlýjuna i brjósti til
gamla landsins, að hafa upp með
mér þessi orð:
Volduga fegurð, ó, feðrajörð
fölleit með smábarn á armi,
elski þig sveinar hjá hverri hjörð,
helgist þér menn við hvern ein-
asta fjörð,
frjáls skaltu vefja vor bein að
barmi,
brosa með sól yfir hvarmi.
E.B.
íslenzk tunga og íslenzkt þjóð-
erni lifir og mun lifa, á meðan að
ísland getur sér góða og dygga
niðja, konur sem karla. Og þvi er
eg fyrir mitt leyti vongóður um
framtíð Islands.
Heill og hamingja fylgi gamla
landinu.
ísland lifi!
Mikið mannvirki.
Núna um helgina var lokið við
eitthvert hið mesta íhleðs'lufyrir-
tæki, sem enn hefir verið fram-
'kvæmt hér á landi, Djúpóssíhleðsl-
una svo nefndu. Hefir verið
unnið að því verki að meira eða
minna leyti frá því um sumarmál
í vor.
iSvo er þarna til háttað, að þar
sem Ytri-Rangá mætir EystriRang-
á og Þverá í sameiningu, mynda
árnar nálega rétt horn. Verður
þar af straumbreyting, framburð-
urinn hefir ihlaðið upp og ná-
lega stíflað hið æfagamla fram-
hald ánna, Hólsá (Djúpá hét hún
einhverntíma). :Nú um langan
tíma hafa árnar flætt á báða
bóga yfir bakkana, brotið skörð í
þá og umturnað engjum og hag-
mýrum, 'langt út frá sér. Eru víða
ófær fen, þar sem áður voru vail-
lendis bakkar, eða þýfðar beiti-
mýrar- Sumir gömlu álarnir
fyltir af sandi, en aðrir nýjir
komnir í staðinn, þar sem áður
var gróin jörð. Engjar margra
jarða ósláandi með öllu, vegna
vatnságangs; en í annan stað hcf-
ir sandur borist í mikla fláka
þýfðra og blautra mýra, og
verður þar nú slétt starengi, að
þessu verki loknu. En mörg eíð-
ustu árin hefir Markarfljót legið
í pverá 0 gfjdt alt af vatni, og
fyrir þá sök hafa sáralítil not
hafst af þessu mikla grasflæmi,
sem er tl að sjá nokkrar ferhyrn-
ingsmílur og eins og samfeldur
bylgjandi akur, þar sem víða
lægi á teig þykkasta síbreiða, ef
slægt væri.
Um herrans mörg ár hafa ábú-
endur og eigendur jarða þessara,
sem orðið hafa fyrir þessum bú-
sifjum, háð þunga baráttu við
vágest þenna, og hann hefir
jafnan kunnað að snúa undan-
haldi í sigur, þegar frá leið. En
nú á að vera svo um hnútana bú-
ið, að Jhonum takist það ekki.
— Mundi margur hafa gott af ef
sagan um þá viðureign væri færð
í letur.
Nú þrengdu árnar svo fast að,
að annaðhvort urðu menn að
láta reka á reiðanum og eiga það
á hættu að verða að yfirgefa býli
sín, margir hverjir von bráðara,
eða sækja svo fast á, að þeim
tækist að reka þær af höndum
sér. Það ráð var upptekið. Og
nú er svo komið, að þeim hefir
verið markaður bás, í sínum
forna farvegi.
Aðal ósarnir og þeir sem mest-
an us'la gerðu, vóru Valalækur og
Djúpós, Valalækur flæddi á Út-
Copenhagen
Vér ábyrgj-
umst það að,
vera algjörlega
hreint, 0g þaðl
bezta tcbak í|
heimi.
^pPfNÍiÁOEN#
' SNUFF
Ljúffengt og
end,ingar gott,
af því það er
| búið til úr safa-
miklu en milun
tóbakslaufi.
MUNNTOBAK
Landeyjar (Bakkakotsós sem
flæddi austur á sömu slóðir og
gerði mikið tjón, var teptur í
fyrra), en Djúpós í neðri hluta
Ásahrepps. Valalækur stefnir
til landsuðurs, en Djúpós í vestur.
En þar í milli, beint framhald af
Ytri-Rangá, rann Hólsá. Rann
hún áður fyr beina leið til sjávar,
en ’langt er síðan brímið hlóð
sandi í ármynnið, þegar vatns-
þunginn léttist og áflæðið hófst.
Hlefir hún nú um langan tíma
runnið austur í Affall fyrir sunn-
an Landeyjar og vestur í pjórsá,
sunnan við Þykkvabæ og Háfs-
hverfi, og kallast þeir álar báðir
Gljá.
í vor þegar verkið hófst, voru
árbakkarnir styrktir allvíða,
hlaðinn garður ofan á, þar sem
þurfa þótti, en því næst tept í
Valalæk- Ge'kk það verk bæði
fljótt og vel, því að aða'l vatns-
megnið rann um Djúpós.
par hófst aðalverkið 26. ma„
en áður hafði verið viðað að ein-
hverju af efni, bæði unnið að
sniddu og hrísi. Siðan hefir
verið unnið að íhleðslunni lát-
laust og síðast bæði dag og nótt.
Unnu þar oftast 100 manns og|
lengi 90—100 hestvagnar, svo að
handagangur hefir verið í öskj-l
unni. Aðal íhleðsluefnið varj
snidda, er stunginn var í engjum
þar rétt við, hrís var og mikið
notaður og timbur og svo botn-
vörpur til að festa með sniddurn-
ar. Til styrktar garðinum voru
gildir staurar neknir niður með
fallhamri, með meters mfllibili,
straummegin og varð að hafa
raðirnar þrjár þegar á leið-
Garðurinn sem hlaðinn var i
ósinn, er um 180 faðmar á lengd
og 8—12 faðmar á þykt að neðan
og 6 að ofan. Hlaðið var
beggja megin frá og var vatns-
hæðin síðast í skurðinum sjö og
hálf alin. 4.. júlí náðu garðarnir
saman, en næstu dagana þrjá var
garðurinn styrktur og jafnaður.
Þegar ósinn tók að þrengjast
og vatnið minkaði sem um hann
rann, var jafnhliða grafinn
skurður í kampinn út í sjó, svo
að nú fellur Hólsá til sævar, þar
sem hún áður gerði, þegar Ketill
Hængur kom skipi sínu í fyrsta
sinn, í Rangárós. En óvíst er
hve ’lengi það stendur.
Ríkisjóður lánaði fé til fyrlr-
tækinins- Var verkið unnið
undir yfirumsjá landsverkfræð-
ings. Jón ísleifsson verkfræðing-
ur var þar viðstaddur af hans
hálfu, en verkstjórar voru Einar
bóndi Guðmundsson á Bjólu, við
norðurbakkann, en Siguröur Ó-
lafsson bóndi á Hábæ, að sunn-
anverðu.
Nú, þegar þetta er afstaðið,
kemur upp ógrynni af slægju-
landi; miklu meira en von er til
að þeir, sem næstir búa, komist
yfir uð nytja í bráð- Væri nú
gott og gagnlegt, ef hægt væri að
koma þeim til hjálpar og moka
þarna upp heyinu í sumar. Alt
er þetta kúgæft hey; miklu betra
en Reykjavíkurtaða.
>—Vísir.
Willem van Rossum kardínáli-
Hans Ðminence kardínáli Will-
em van Rossum steig hér fæti á
land í gærmorgun. Hann icom
á e. s. Botniu, sem öll var fánum
skreytt, þegar hún lagðist að
hafnarbakkanum. Eins var
Esjan fánum skreytt, og um all-
an bæ blöktu fánar, í virðingar-
skyni við hinn göfuga gest.
Séra Meulenberg tók á móti
kardínálanum á skipsfjöl, kvaddi
hann með knéfalli og öðru'm lotn-
ingarmerkjum og ók síðan með
honum í bifreið til Landakots. —
í kirkjunni var reist hásæti
handa kardínálanum og blómum
stráð á leið hans er hann gekk í
kirkjuna. Margt manna var
við móttökuna og var hún hin há-
tíðlegasta.
í fylgd með kardínálanum er
einn fylgdarmaður.
Hér fara á eftir helztu æfiat-
riði kardínálans.
Kardínáli Willem van Rossum
fæddist í Zwolle í Ho'llandi 3.
sept 1854. Afloknu námi með
framúrskarandi vitnisburði tók
hann prestvígslu 17. okt 1879 í
“Redemtorist” reglunni.
Snemma vakti þessi framúr-
skarandi prestur á sér eftirtekt
yfirboðara sinna. í fyrstu var
Jiann kennari við latínuskólann í
Wittem, en síðar við háskólann
þar. Hann var forstöðumaður
heimspekis og guðfræðisdeild-
anna og brátt rektor . Sakir á-
gtæra gáfna hans og þekkingar
var hann kvaddur til Rómaborg,
ar en þar hafði hann, samkvæmt
skýlausri ósk Leó páfa XIII. yf-
irgripsmikið starf á hendi í þjón-
ustu hins heilaga “Officiums
Kongregation.” Við þett aerfiða
og vandamikla starf ávann hann
sér mikið álit margra kardínála og
starfaþol hans talið óbi'landi og
óþreytandi.
Píus X. veitti honum mikla at-
hygli og fól honum sakir vits-
muna hans og fjölhæfis hin mestu
trúnaðarstörf. panngi varð hann
ráðunautur lögbókarnefndar
kirkjunnar. Árið 1909 var hann
gerður aðalráðunautur Höllands
og Belgínu, 27. nóvember 1911
var hann í “Konsistorium” sæmd-
ur kardínálstign. Er Píus páfi
X. spurði hann hver væri stefnu-
skrá hann sem kardínláa, svar-
aði hann: “Að vinna og fórna
mér í þarfir kirkjunnar alt til
dauðans.”
Árið 1912 var kardínáli van
Rossum sendur, sem legáti páfa
á enkaristiska fundinn í Wien.
Leyfðist öllum þar að ganga fyrir
kardínálann. Kardínálar, bisk-
upar greifar, bændur og verka-
menn þyrptust að til þess að
heilsa legáta páfa, sama rétt
höfðu allir og móti öllum var tek-
ið með sö‘mu vingjarnlegu orð-
unum. Þessum enkarifetiska
fundi lauk með hátíðlegri skrúð-
göngu og tóku þátt í henni sjálf-
ur keisarinn, öll hirðin, margir
prinsar og furstar, 10 kardínálar,-
150 erkibiskupar og biskupar,
6000 prestar og 250 þúsundir
manna.
Árið 1918 var kardlínáli van
Rossum skipaður “Propaganda-
Præfekt” og er það ein æðsta
tignarstaða innan kirkjunnar.
Auk klassisku málanna talar
kardínáli van Rossum hollensku,
þýzku, frakknesku, enzku og í-
tölsku.
/■
Höfuðverkurinn
horfinn.
pér getið ímyndað yður hvað
það þýddi fyrir mann, er þjáðst
hafði í full tíu ár.
Lesið um það í þessu bréfi:
Mrs. Tena A. Smith, Country
Harbor, Cross Roads, N. S.
skrifar:
“Ef nokkur getur mylt imeð
Dr. Chase’s meðölunum með
réttu, þ áer það sannarlega eg.
í tíu ár hafði eg þjáðst af höf-
uðpínu, svo magnaðri, að engin
meðöl komu að haldi. Eg var
að verða alheilsulaus aumingi,
sem kveið fyrir hverju aug»a-
bliki. Eg hefi notað átján
öskjur af Dr. Chase’s Nerve
Food og það hefir gert mig að
alt annari manneskju. Nú
kenni eg einkist höfuðverkjar
og er orðin hraust eins og hest-
ur. Eg vóg 109 pund, þegar
eg fyrst fór að nota Dr. Chas-
es Nerve Food, e» veg nú, 121
pund. Eg get því með góðri
samvizku mælt með meðali
þessu við hven sem vera skal.”
Dr. Chase’s Nerve Food, 56
cent askjan, hjá öllum lyfsöl-
um eða Edmanson, Bates og
Co., Limited, Toronto.