Lögberg - 11.10.1923, Blaðsíða 2

Bls. 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
11. OKTÓBER 1923.
Bjargað frá upp-
skurði.
PETTA AVAXTALYF VEITIR A-
VALT HEILSUBÓT.
3928 Union St., Vancouver, B. C.
“Eg þjáðist af allskonar kven-
gjúkdómum ásamt stöðugri stýflu
og látlausum höfuðverk. Verk-
'r í mjóhrvggnum kvöldu mig sí
og se Læknirinn ráðlagði mér
uppskurð.
“Eg reyndi “Fruit-a-tives” og
pa’ð meðal hefir læknað mig að
fullu.
“Höfuðverkurinn er nú úr sög-
unni og sama er að segja um
stífluna, og það sem bjargaði mér,
var þetta ávaxtalyf, “Fruit.a-
tives.”
Madam M. J. Gorse.
50 c. hylkið, 6 fyrir $2,50, reynslu-
skerfur 25 cent. Hjá öllum lyf-
sölum eða sent póstfrítt frá
Fruit-a-tives Limited, Ottawa.
Hvað þýðir að vera
Canadískur ?
Hugleiðingar heim á leið hvarfla
eyjum frá.
Eftir Graham Spry-
Ritað frá Oxford, Englandi
Gamla orðtækið: “Vegalengdin
lánar töfraljóma og fjarveran
görir hjartað viðkvæmt.”
Fjarlægðin býður, það sem
tíminn ef til vill leiðir í ljós,
það fjarlæga i hillingum og sam-
band ýmsra parta einnar heildar.
Úr fjarlægð getur maður séð
skóginn þrátt fyrir trén, og í nútíð
getur maður séð hvernig ‘marg-
víslegar orsakir leiddu af sér
liðinn atburð, og þannig utan úr
heimi getur maður séð meira en
það hversdagslega og smávægi-
lega, og séð aðal stefnur og fram-
þróun iþess sem kallað er cana-
diskt. Fjarlægðin án efa 'lán-
ar töfraljóma og viðkvæmnin
eykst í fjarverunni; en við það,
sem lánað er frá fjarlægðinni og
þróast I fjarverunni, verður að
bæta framtíðar horfunum og
æðri hugsjónum um framtíð Can-
ada, lofgjörð til skaparans fyrir
að vera canadislcur og hinni óvið-
feldu samburðarlegu mynd, sem
rís í huga manns þegar maður ber
saman hugsjónir, hegðan og lund-
areinkennin canadisku, við hug-
sjónir, hegðun pg lundareinkenni
annara þjóða.
Það erfitt fyrir Canadamann
þegar hann fyrst mætir og skýr-
ara þegar hann fyrst athugar, það
þjóðarhatur og ótta sem gagntek-
ur Evrópuþjóðirnar og eyðileggur
hamingju Evrópumannsins. Fyr-
ir Candamenn, sem hafa vanist
óvíggirtum landamærum um
meira en hundrað ár, og sem
aldrei hafa átt hlutdeild í hinu
brennandi alstaðar verkandi
hatri á nágrannaþjóð, er “hugar-
ástand” Evrópumannsins furðu-
legt og aumkvunarvert. pað
virðist varla nokkur þjóð í Ev-
rópu, sem ekki þjáist af hatri til
nágranna síns eða sem ekki ótt-
ast óvini, sem látið hafa ófrið-
lega öddum saman. Fyrir þessu
hatri og þessum ótta verður alt
annað að lúta í lægra haldi. All-
ar stjórnfræðilegar framkvæmd-
ir eru í sambandi við það að verj-
ast, og hin miklu stjórnfræði-
legu ávörp, í ræðum og riti fjalla
um kynkvísla og þjóðahatur.
Kirkjuagi sá, er sagan segir frá
að hafi gagntekið Evrópu fyrir
fjórum eða fimm öldum síðan er
nú “dauður” eða í svefnmóki.
Rödd frelsisins, sem á hinum síð-
ustu tvö hundruð áru'm hvatti
menn til frægðarverka, er nú ekki
eins hávær. Jafnvel hin hag-
fræðilega nauðsyn er stundum
yfirskygð, og velvegnun ætíð
fórnað eða setfc í hættu með hin-
um hótandi, heimtandi ^kröfum
um vörn gegn óvinum yfirvof-
andi sem menn óttast og hata.
Skynsemin virðist frosin af
skelfingu, vonin er hvarflandi og
hin viltu öfl dýrseðiisins ráða
samböndum milli Evrópuþjóða.
Bretar, Hollendingar, og Skandi-
navar einir virðast stöðugir,
mannúðlegir, og sanngjarnir, á
meginlandi hamstola, skjálfandi,
ósanngjarnra þjóða Þjóðerni,
það, eða þjóðasamband .það, sem
Evrópa þekkir, er ekki það sem
Canada vanhagar um. Þökkum
skaparanum, að það er ekki það,
■sem Canada hefir nú iþegar. Og
þetta er hin fyrsta lofgjörð til
skaparans frá hinum léttsinnuðu
Canadamönnum.
l I ■ / f na 3 eer,r enga-tu_
rULLIflfl raun út I bláinn
| meB þvt a8 nota
■■ Dr. Chase’s Ointment viS Bczema
og öBrum húSsjúkdOmum. fa5
grœSir undir eins alt þesskonar. Ein
askja til reynslu af Dr. Chase's Oint-
ment send frt gegn 2c frfmerki, ef
nafn þessa blaCs er nefnt. 60c. askj-
an 1 öiium lyfjabúíum, eöa frá Ed-
maaaon, Mutes & Ce.. Dtd., Toronto.
En Evrópa, ef hún hefir mik-
ið sem Canada vanhagar ekki
um af byrgðum úlfúðar og ýmsra
ástríða, hefir líka óendanlega
yfirburði sem, Canadmenn mættu
vel gleðjast af að vera hluthafar
í á sviðum þdskingar og andlegs
þroska. ilista, bókmenta, og sið-
mentunar. Þetta ofantalda
sýnir, svo ekki verður ávilst, ein-
kenni hverrar þjóðar, se*m heildar,
og eru afrakstur hinna heilbrigð-
ari mannlegu tilfinninga “hinna
vægari ástríða mannsins,” vægari
en hatur og ótti. pau eru það
sem gjörir, Frakkland franskt,
ítalíu ítalska, England enskt, og
þau eru það sem sýna með merkj-
um sem við getum vd skilið
hvernig Canada getur orðið cana-
disk. Að kveldinu þegar urm-
ullinn (fólkið) hellist niður Rue
Rivoli, geysar í flóðöldum í
kringum Place de La Concorde,
eða hraðar sér til leikhússlands.
þegar kveldmistrið sflær skugga
yfir hina öldumynduðu Provence
s'léttu, með sínum gömlu víggirtu
þorpum og miðalda köstulum; eða
þegar fjöldinn safnast að mynda-
styttu Nelsons á Trafalgar stræti,
eða æða þúsundum saman ti’
kapphlaupa, eða kapprauna af
hvaða tegund sem er, eða þegar
sunnudags helgin fellur yfir
Havnpshire sveit og fóilkið dreii-
Lst eftir stígum og yfir engi; hve-
nær og hvar sem menn lifá virki-
legu lífi, og maðurinn er maður,
og fóikið sem heild, sýnir ein-
kenni sín og áhugamál, þá rís
spurningin: “Hversvegna ber
þetta fólk svo ótvíræð merki þess,
að það á heima í þessu sérstaka
landi?” Hvað gerir franska
fólkið franskt og enska fólkið
enskt? Spurningin virðist ein-
föld ef ekki hlægileg. Spyrjum
við Canada slíkrar spurningar
þá virðist mjög erfitt að svara
ef ekki ómöguilegt. Viðvíkjandi
Englandd og Fírakklandi og
hverju sem er gömlu landanna, og
jafnframt Bandaríkjunum verður
svarið nokkuð ákveðið. Við-
víkjandi Canada verður maður
fyrst að svara neitandi, (þar er
engin þjóðarheiid) og benda á
siðvenjur, skoðanir og landfræði-
legt ásigkomulag; en getur ekki
bent á ótvíræð einkenni, eins og
þau sem skýra fyrir 'manni þjóð-
areinkenni Englendinga, Frakka
eða hverrar annarar vel samein-
i aðrar þjóðarheildar.
Hvað er þjóðerni? Hvað þýða
þessi orðtök? Svörin sem gefin
hafa verið hafa verið margvísleg.
Svo sem sameiginlegar sagnir,
sameiginlegar eldraunir, sameig-
inleg frægð, stjórn, bókmentir,
listir, trygð við konungaættir, eða
hræðsla við óvini, frelsishugsjón
eða ákveðin trúarstefna; alt þetta
og fleira er eða gæti miðað til
þess að mynda nútíðar stjórnar-
farslegan félagsskap, sem kall-
ast mætti þjóð. En þýða þessi
orðtök nægilega mikið? Er það
nægilegt að segja að England
hafi mótmælenda ríkiskirkju eða
að Frakkland sé rómversk ka-
þólskt? ítalska stjórnarbylt-
ingin myndaði ítalska þjóð en
hún gjörði ekki alt fólkið ítalskt.
1 Getur maður skýrt þýzkt þjóð-
erni -með því að segja að fólkið
hafi fundið sína æðstu stjórnat-
farslegu hugsjón eða æðstu hug-
sjón í stjórn Hohenzollern ættar-
innar? Ef þessi orðtök væru
a.veg rétt í -staðmn fyrir, að vsra
að eins að parti rétt, þá 'væri
mögulegt fyrir Canada að segja
að Candaþjóðin væri mynduð
samtímis lægri málstofu Englend-
inga í þinginu, fyrsta júlí árið
1867. Þetta, svo sem trúar-
skoðun, trygð við einvaldsstjórn,
mest þeirra hugsjóna sem
bræða saman fólk 'með ýmsum ó-
lDcum einkennum í eina ákveðna
tilveru, eru ekki svo mikið orsök
sem afleiðing, takmark eða full-
komnun þess sem er sönn eining,
sa'meining hjartna og sálna fólks-
ins. Trygð við ákveðna stjórn
er útvertis merki, um innri and-
leg einkenni- Rödd frelsisins
er eikki það sem myndar þjóðina,
að eins miklu Ieyti eins og það
að meðal fólksins var einhver
sameiginleg andleg taug, sem
fullnægt var að eins með frelsi.
Röddin kom því eigi til þess að
skapa þjóðerni, þó það auðvitað
væri vakning heldur til þess að
Ieiða í ljós hina almennu samúð
sem er þjóðerni. England er
ekki enskt vegna þess að enska
þingið sameinar fólkið á Englandi
í hinu almenna ætlunarverki, að
stjórna sér sjálft. Þvert á móti,
enska þingið er merki um al-
menna stefnu eða samúð, sem
hreyfir sér hjá öllum Englend-
ingu'm. pað er þýðingarlaust að
gjöra Mtið úr áhrifum stjórna, og
lundareinkenna eða löggjafar-
valdi á þjóðarþroska, en áður en
stjórn getur átt tilveru eða lög-
gjafarvald myndast, verður að
yera þetta sameiginlega eitthvað
í hjarta og hug hvers þegns, sem
hvað mismunandi að aðferðirnar
kunna að vera, missir aldrej sjón-
ar á hinu sameiginlega takmarki.
pörf Canada.
pegar maður athugar hin eldri
lönd í þessu ljósi, og skygnist
um viðvíkjandi tilveru þeirra í
dag eða í sögu þeirra í gær, kemst
maður að þeii;ri niðurstöðu ef
maður er frómur leitarmaður, 6-
hjákvæmilega þótt ógeðfelt sé,
að borgara Canada skortir hina
afarnauðsynlegu, sameinandi al-
mennu samhyggju, sem sameinar
fól'kið skapar sanna þjóð, fram-
leiðir .löggjafarvald og þjóðstjórn,
og með því færir þeim sjálfum
velmegun, og hamingju í skaut.
margar ástæður eru til þess að
svo er. Að segja að Canada eigi,
enga sögu og þekki ekki neinar
miklar sameiginlegar fram-
kvæmdir, er engin útskýring og
ósatt. Canada á virðingar-
verða sögu og margvíslegar minn-
I ingar um ýmsar stofnanir- Canda-
menn hafa að miklu gleymt, samt
sem áður, sögu og framkvæmdum
á liðna tímanum. Maður get-
ur sagt að þeir* eigi enga ríkis-
kirkju. pa ðer líka satt að við
óskum þess ekki, það er óhætt að
segja að bókmentir Canada eru
smávægilegar. Svo er einnig
um mentir og listir. Það er líka
stundum, iþó ekki æfinlega, hægt
að segja að stjórnin sé fremur
flokkstjórn en þjóðstjórn >—
flokkstjórn fremur í því sem við-
kemur löggjafarvaldinu, en þjóð-
stjórn í stefnu sinni. pað er
óhætt að segja að við erum ekkil
allir af sama bergi brotnir; mjög
fáar þjóðir eru það. En skort-
ur viðvíkjandi llstum Og bókment-
um, gleymska á sviðum sögu og
framkvæmda, stjórnarfarslegur
flokkarígur, afbrýðissemi meðal
kynflokka, kirkjuleg sundi>vgerð,
eru að eins að nokkru leyti or-
sök til þess að Canada er ekki
canadiskt — ekki svo mikið or-
sök eins og merki, — sannanir
um þörf hinnar almennu samúð-
ar og hinnar almennu samhyggju.
sem styrkir fólkið til þess að
sameinast í eina heild. Hér
verður sámanburðurinn oðrum
þjóðum í vil. Canada hefir
minna af hinni almennu sam-
I hyggju eða samúð en aðrar eldri
þjóðir.
Það er ekki viturlegt né er það
reynt hér að gjöra ofmikið úr
mismuninum, við segjum ekki að
Canada hafi ekkert sameiginlegc
og við neitum því ekki, að á ý*m-
islegt mætti benda sem gæti
skýrt það sem sameiginlegt er-
En það á líka vel við að kannast
við ýmsar torfærur og hugsa sér
ýms gögn til þess að þroska slíka
þjóðernislega samhygð.
Hversvegna að Canadamenn
ættu að mynda þjóð.
pjóðerni er ekki takmarkið
sjálft. Listir eru ekki tak-
markið sjálft, næring er ekki
takmarkið sjálft. Þetta eru að
eins aðferðir við að fullnægja
mannlegum þörfum. Þau eru
að eins skref í áttina til þess að
ná einhverjum ákvörðuðum mann-
Iegum takmörkum til þess að
framkvæma einhver ákvörðuð
ætlunarverk. Það á vel við
hér þess vegna að stanza og
spyrja hversvegna að við óskum
að verða canadiskir og einnig að
spyrja hvert það er nægilegt að
segja að við óskum að verða
canadiskir, vegna þess að við
erum það að einhverju leyti.
Maðurinn er einkennilegt sam-
bland þess sýnilega og fram-
kvæmanlega, og þess ósýnilega
og óframkvæmanlega. En þvi
vitrari og meira hugsandi sem
maðurinn verður, því minna hefir
hann af því hugsanlega en ó-
framkvæmanlega, og þar sem
löngunin til að lifa er ætíð í for-
sæti o.g styrkur allra hreyfinga,
þá er maðurinn aðallega það sem
kallast gæti sýnilegs og fram-
kvæmanlegs eðlis. Styrk þess,
sem kallast mætti andlegs eðlis,
ætti ekki að fyrirlíta. En það ætti
að vera ljóst hverjum manni, að
hinn tryggasti grundvöllur þjóð-
arvelmegunar, traustasta undir-
staða hamingju einstaklingsins
er ekki svo mikið í hugsana og til-
finningalífi mannsins, eins og I
því framkvæmanlega, mögulega.
Ef þetta er rétt, þá er hitt
jafnrétt, sem eðlileg afleiðing, að
canadiskt þjóðerni verður að
byggjast á því, sem er sýnilegt
og framkvæmanlegt. Tilfinn-
ingalífið og hið hugsanlega og
ósýnilega verður að hafa sinn
hluta. En grundvöllur sá, sem
mismunandi þjóðarbrot | einu
landi eiga að sameinast á, sem
canadisk eining á að byggjast á,
er ekki rödd tilfinninganna:
‘Tertu canadiskur vegna þese að
þú ert Canadamaður,” heldur
hinn sýnilegi og virkilegi grund-
völlur: “Vertu canadiskur vegna
þess að í því að vera í raun og
veru canadiskur, er fólgin ham-
ingja þín og þinna.”
Það getur verið að mönnum
virðist þessar raddir þýða eitt
og hið sama. Það má vera að
mönnum sýnist að þessi rödd um
hamingja einstaklingsins sé eig-
ingjörn og að hugmyndin um
þjóðérni sé göfugri og innibindi!
meira af siðíerðilegum skyldum.
pví er ekki þannig farið. Kraf-
an á hinum hagfræðilega grund-
velli hvílir á mögulegleikum. Rödd
kröfu þessarar, kemur sem svar
upp á spurninguna: “Hver er
skylda hvers þegns?” Hann verð-
ur að svara fyrir si£ og sína.
Hverjir eru hans? Svarið er.
Fjölskylda haps og landið sem
gefur 'honum lífsframfæri”
jHvers vegna er hann háður fjöl-
skyldu og landi? Svarið er að 1
fjölskyldu hans og landi, og lífs-
framfærslu þeirri, sem landið
veitir eru fólgin hamingja hans
og líf. Það er hin ómótmælan-
lega hvöð. Það er skylduhvöð,
það er krafa til mannlegra ihreyfi-
afla, krafa tíl mannlegra hreyf-
inga, að vera hamingjusamur, að
lifa hamingjusömu 'lífi.. Látum
hvern sem er vera í einrúmi, reka
á flótta alla dutlunga og ein-
þykni og hugsa sem alfrjáls, og
'hann mun komasfc að sömu niður-
stöðu. Sem afleiðing slíkrar
niðurstöðu mynduðust stjórn og
lög, þjóðin og þjóðerni. pað er
hið einfalda og ljósa grundvallar-
atriði, em rennur í gegnum alla
mannkynssöguna. Það er enn
hið þýðingarmesta atriði, sem
gæti leitt þá, sem kalla sig cana-
I diska, til þess að verða sýnilega
og ómótmælanlega canadiskir.
En hugmyndin um þjóðerni —
að eins þjóðernisins vegna eða að
vera canadiskur, vegna þess að
við erum það að einhverju litlu
leyti, er ekki nægilegt og ekki
heilbrigt. pað sýnir að eins
möguleikana en skýrir ekki tak-
markið.
Vér sögðum áður, að vér værum
forsjóninni þakklátir fyrir að
vera ekki þegnar lands þar, sem
menn eru vitstola af heift og
yfirkomnir af hræðslu. Vér höf-
um líka sagt að Candamenn þeg-
ar þeir eru komnir saman við
Evrópumenn skortir þann al-
menna samhug sem skapar ein-
ing og þjóðerni- Vér höfum
,Iagt fram spurninguna: “Hvers
vegna að við óskum að ^verða
sannir Canadamenn?” með því
trausti að í landinu Canada sé
fólgin hin mesta hamingja sem
Canadamönnum getur hlotnast,
og vér höfum bent á að svarið
væri vegna þess að Canadamenn
óska að verða 'hamingjusamir.”
Þar sem þessu er þannig farið, þá
er eftir að spyrja, hvernig Can-
adamenn geta framleitt þann
samhug, sem svo er almennur, að
hann myndi þjóðerni, sem reyn-
ist virkilegt og varanlegt, og
þannig fyrir áhrif slíks þjóðern-
is laust við hatur og skelfingu
annara þjóða, orðið hamingju-
samir, sem mest má verða.
Spurningin er: “Hvernig geta
Canadamenn /orðið 'eins sannar-
lega canadiskir eins og Frakkar
eru franskir, Englendingar ensk-
ir, Skotar skozkir; Amerikumenn
ameri'kanskir, o. s. frv?” Það væri
gaman að geta svarað með einu
orði, eða jafnvel með einni setn-
ingu. En það er ómögulegt. Og
að þúsund árum ,liðnum verður ó-
grynni • bóka ritað til þess að
skýra það, sem átt hefir sér stað
en enginn veit orsök til. Það er
þýðingarlaust að hrópa: “pef
oss canadiskar bókmentir, cana-
disk leikrit eða canadiska eining.”
Þetta alt leiðir af einhverju
öðru. Styrkjuvn því og hvetjum
þann hálfhulda straum samhug-
ans sem kallasfc mætti canadisk-
ur. Það er samhuga stefna sem
oss skortir, huff.nyndir bókment-
ir, leikrit, eru afleiðingar slíkrar
sfcefnu. Hvernig getum við orð-
ið samhuga um eina vissa stefnu?
pað er spursmálið-
Það er karl'mannlegt að svara
einhverju og svarið hér er að
eins lítill partur aðal svarsins.
pað er að eins þynnri röð fleygs-
ins, oddurinn, byrjunin, sem hér
er gefið. Hver afleiðingin verð-
ur, er undir atvikum komið, og
hafa lundareinkenni fólksins,
þroskastig og stöðugleiki, innföll
og dutlungar margvísleg áhrif.
Svarið liggur í frjálsri, rólegri,
heilbrigðri óhlutdrægri niður-
stöðu, hvers einstaklings í Can-
ada, um það hvers 'landið þarfnast
og hvernig hann getur unnið að
velmegun þess. Þegar hann
athugar þetta mun hann komast
að raun um að hans eigin áhuga-
mál er líka áhugamál landsins
sem heildar.
Einstaklingar, sem fjalla um
ýms sérmál, munu komast að
raun um, að velmegun þeirra er
komin undir velmegun heildar-
innar. Nákvæm yfirvegun á
,því, hvað land og þjóð þarfnast,
er fyrsta stigið til að mynda
þjóð svo tala megi um iþjóðerni.
Skilji einstaklingurinn að tak-
mark þjóðmyndunarinnar er ham-
ingja allra einstaklinga, eem til-
heyra þjóðinni, þá eér hann fljót-
lega, að því meir sem hann vinn-
ur að heill þjóðarinnar, því meir
eykst hans eigin velmeigun. pjóð-
erni eða það sem er sameiginlegt
með þjóðinni, með öllum, er þá
afrakstur allra hreyfinga eða
starf hvers einstaklings, — en vel
að merkja, að eins afrakstur þess
stm unnið hefir verið með tilliti
til heildarinnar, og sem partur
þar af. Ef einstaklingurinn
gleymir eða" gjörir ekki skyldu
sína, þá líður heildin og hver eín-
staklingur. En ef hver einstakl-
ingur gjörir skyldu sína og vinn-
ur að velferð heildarinnar, þá
eykst velmegun heildarinnar og
einnig 'hvers einstaklings. Að
eins frá heildinni getur einstakl-
ingurinn vonast að meðtaka á-
vinning og heill sína- Að eins
frá þjóðinni sem heild geta með-
limir þjóðfélagsins vonað að með-
taka síiía hamingju. Umhugs
unarefni h'vers feinstaklings er
því iþjóðin, velmegun þjóðarinnar.
og hin áreiðanlegustu gögn til
þess að ná takvnarkinu eru óhlut-
drægar hugleiðingar, / takmarkið
þjóðernislegar hugsjónir, tilgang-
urinn hamingja einstaklinganna í
þjóðfélaginti;
pjóðernið í reifum.
Sem afleiðing þess að hugsa
um þjóðarþarfir og að ráða þjóð-
ernislegar gátur, vex virkilegt
þjóðerni, sem afleiðing þess að
hugsa um hlutina sem heild, sem
eining, sem allar vonir byggjast
á, og allur afrakstur kemru frá,
eða isetm menn vona að allur gróði
komi frá. Sem afléiðing slíkra
hugleiðinga vex vitundin um ein-
ing þá, er vér æskjum eftir, og
tiífinningin um þjóðerni það er
vér þörfnumst. Hugsjónin vex
við þankabrotin, og gefur sístarf-
andi afl sem bræðir saman fólk
vort 1 eina tilveru eining, eitthvað
ákveðið sem hefir áhrif á heim
inn, svo að mismunandi skoðanír
innbyrðis dreifa ekki kröfttfm
hvers einstaklings, né fyrir-
byggja sameiginlegan hagnað
'Sameiginlega starfsemi, sem á að
vera allra gróði.
Seely, enski sagnritarinn, seg-
ir: “Þjóðerni er hugsjón sem
orðin er að vana hjá þjóðinni.
Saga vaxtar hvaða þjóðernis sem
er sannar að miklu leyti það sem
| Seelý segir, og engin saga skýr-
Copenhagen
Vér ábyrgj
umst' það að
vera algjörlega
hreint, og það
bezta tcbak í
heimi.
c?P|nhagen‘#
• ■ SNUFF ’•
Ljúffengt ofc
end,ingar gott,
I af því það er
búið til úr safa-
miklu en miluii
tóbakslaufi.
MUNNTOBAK
ir það betur en enska sagan
Hvernig Englendingar eða Bret-
ar hugsuðu stjórnmálalega á lið-
inni tíð, er djúpsett stjórnfræði-
leg lexía, fyrir allar ungar þjóð-
ir. petta sést í öllum myndu'm,
þegar 'hinir mismunandi ættbálk-
ar, mismunandi áhugamál, fjöl-
skyldur óvinveittar hver annari,
mismunandi stjórnmálastefnur,
mis'munandi tungumál, útlendir
konungar og óvinaþjóðir væru
að vinna saman og vingast, mynd-
andi sívaxandi afl og skapandi
samræm,\, það á milli leiðandi
manna sem heimurinn í dag kall-
ar enskt þjóðerni. Hugsunhn
var um þarfir og enskar hug-
sjónir, sýna lundareinkenni Eng-
lendinga og hafa sýnt þankabrot
þeirra um þarfir þjóðarinnnar.
Þegar ósamræmi átti sér stað, þá
var hugsunin samræmi- pegar
kúgun átti sér stað, þá var hug-
sjónin frelsi. Þegar réttur
þeirrá var troðinn undir fótum þá
var bent á ómótmælanlegt frelsi
einstaklingsins. Frá því fyrsta
hvort sem 'maður áMtur að lund-
ar einkenni Englendinga hafi þró-
ast mest á sveitamótum Saxa, eða
se*m afleiðing innreiðar Frak c i
frá Normandy, þá hafa þeir ætíð
athugað þarfir sínar, þeir hafa
komið auga á sameiginlegar*, og
myndað sameiginlegar hugsjónir.
Það hefir ætíð verið móðins að
hlægja að Englendingum og
hvergi fremur en á Englandi, en
sannleikurinn er samt, að hið
enska etjórnar fyrirkomulag, hin
enska hugsjón um, fólkstjórn eða
lýðstjórn, hið enska lagaform,
um frelsi, og þjóðerni hafa flest
verið neydd upp á menn eða ver-
ið viðtekin víðast hvar í hinuim
siðmentaða heimi. Stofnanir
þessar ýmsar voru viðteknar til
þess að fullnægja vissum kröfum.
Þær voru stofnsettar af starfandi
mönnum, sem lengi 'höfðu hugsað
u'm þarfir þjóðar sinnar. Fyrsta
hugsunin var, hugsun um þarfir
þjóðarinnar.
Petta er einmitt það, sem Can-
ada hefir ekki í dag. Saga Can-
ada sannar að ti'l voru iþau tima-
bilin að menn voru sér þess með-
vitandi að hugsa .um sameigin-
legar þarfir. En slík þankabrot
eiga sér vart stað í dag. Eí
svo er, þá £r það fremur undan-
tekning en nokkuð annað. Ymis-
legt ber samt vott um, tilhneging
í þá átt, svo sem timarit, og
nokkrar ritstjórnar greinar, sem
slá glampa frá lítilsháttar þjóð-
ernis hugsjónum- En sl£kt er
svo fágætt að það minnir mann á
frjófletina á eyðimörkinni Sahara
— Hér finst ekki hin heilbrigða
algenga hugsun um canadisk úr-
lausnar efni, sem er svo nauðsyn-
leg fyrir myndun canadisks þjóð-
ernis. Yms umhugsunarefni
sem 'rnenn fást við eru óhei'lbrigð
eða of útlend, til þess að verða að
nokkru gagni í þessu sambandi.
Það er erfitt að draga úr því, sem
maður vill segja um þetta efni.
Vér erum ekki að gjöra að gamni
okkar 'hið minsta. Oss er blá-
föst alvara. Ef vér viljum
mynda þjóð eins og þá sem feður
vorir vonuðu að rísa 'myndi, þá
þjóð sem afar vorir brutu ísinn
fyrir, þ áverðum vér að ganga
hreint að verki, og athuga úr-
lausnarefni þjóðfélagsins, mæta
því sem að höndum ber án flokka-
dráttar, án þjóðahaturs, og ráða
fram úr erfiðleikunum, hverjir
'sem þeir eru, ráðvandlega og
sanngjarnlega. Það virðist þýð-
ingarlaust að hrópa til himins u'm
sendingu canadisks þjóðernir á
meðal vor, nema vér séum reiðu-
búnir að hugsa með rólegheitum
um hvað sem gæti orðið oss ö'llum
til hamingju. Endurtekning ó-
Jjósra þokukendra orðatiltækja
er hégómleg og einkis virði. Virki-
legleiki þjóðernis er ákveðin hug-
sjón um þjóðmyndun af heil-
brigðri hugsun um ástæður gögn
og framtíð. Sem afleiðing slíkra
hugtaka mun canadisk þjóð vaxa.
Umhugsunin sjálf verður ef til
vill ekki nægileg. En það er
byrjunin, hin þunna röð fleygs-
ins og hitt mun koma á eftir-
Svo hin æðri hugsun, sem hug-
leiðingar heim á leið hvarflandi
eyjum frá, benda á, er hin ein-
falda hugmmynd að hugsa, lof-
gjörð til forsjónarinnar fyrir
mynd þá er rís í huganum þegar
maður ber Canada saman við
aðrar iþjóðir, mynd Canada í vil
og enn fremur bending um að
Canadamenn — friðelskand',
'hei'm-sæknir, lausir við allan ótta,
hafandi hei'lbrigt stjórnar fyrir-
komulag,, hafandi öll þau gögn og
alla þá eiginlegleika sem gætu
gjört Canada að voldugu og starf-
andi afli í þarfir 'mannfélagsins
jafnvel hér, í þessu sundraða
seint gróandi, siðmentaða þjóða-
samblandi. Canada, eins og OS3
þykir vænt um að segja, á mikla
fram tíð fyrir höndum. Til þess
að slíkt geti átt sér stað verður
hún að athuga nútíðar þarfir sín-
ar. Byrjun þjóðernis þess sem.
útheimtist ti'l þess að framtíðin
verði glæsileg, er ákveðin hugs-
un óhlutdræg, heilbrigð laus við
sýktar tilfinningar, flokkadrátt,
kreddur ættbálka hatur og annað
því um líkt, sem tekur sögu Can-
ada sanngjarnlega til greina og
hefir mikið en ekki blindt traust
á fra'mfcíð landsins. Ef Canada-
maður vildi athuga Canada, þarf-
ir hennar og áhuga á ásfcsældum
hinna ýmsu þjóðarbrota, athuga
hinar mismunandi þjóðir, hinar
ýmsu trúarsfefnur, mismunandi
tungumál og fleira, og hugsa sér
einhver gögn til þess að brúa
misfellurnar, og til þess að sam- -
eina þessa ólíku menn, þá gæti
það orðið spor í áttina til samein-
ingar, og samúðar og árangurinn
þjóðernis'hugsjón. Byrjunin er
alvarleg íhugun, takmarkið virki-
leg canadisk þjóð.
Þessi von til forsjónarinnar er
ekki sett fram vegna þess, að hug-
sjónir séu nokkurs virði, sjálfra
j þeirra vegna, heldur vegna þess,
að hugsjónir vegna þeirra hag-
fræðilegu afleiðinga og fram-
kvæmda eru nauðsynlegar. pjóð-
ernis hugsjón ér takmarkið, mögu-
ilegt eða ómögulegt, takmarkið
sem allir einstaklingar, beina
kröftum sínum að, og se*m allar
þjóðlegar reglugjörðir miða að,
svo að hin mesta hamingja falli
sem flestum í skaut, þannig að
hver einstaklingur og þar af leið-
andi þjóðin megi öðlast það hnoss
og framkvæma það ætlunarverk,
sem skaparinn ætlaðist til. Fyrsta
sporið til að mynda þjóðerni og
þjóðernishugsjón er að hugsa og
hugsa alvarléga- Ef Canada-
menn óskuðu að verða canadisk-
ir, þá leyfum vér oss sem cana-
diskur þegn að benda á allra
mildilegast, að eitt allra fyrsta
sporið til þess að ná því takmarki,
er að hugsa a'lvarlega, i— hugsa
vel. —
Lauslega þýtt
J.E.
BLUE RIBBON
TEA
Hin miklu gœði BLIJE RIB-
BON TESINS er afleiðing margít-
rekaðra tilrauna að búa til hlð bezta
sem hœgt er.
Nú, þegar verzlunarviðskiftin eru
komin betra lag, eru gœði BLUE
RIBBON TESINS betri en nokkru
sinni áður. REYMÐ ÞAÐ.
HJÖMI
Styðjið heimaiðnað með því að styrkja yðar
eigið félag og fá fult verð fyrir framleiðsl-
una.
Hafið hugfast, að samvinnu markaðurinn er
eini framfaravegurinn að því er landúnaðinn
snertir. Látið ekki glepja yður sjónir, farið
að fordæmi annara þjóða. sem hafa sannað, að
samvinnumarkaðs aðferðin er sú eina, er
skapar gott verð á mjólkurafurðum.
SENDIÐ RJÓMANN TIL
The Manitoba Go-operative Dairies
L.IM1TED
I