Lögberg - 29.11.1923, Blaðsíða 2

Bls». 2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN
29. NÓVEMBER 1923.
Ein 50c askja kom
! inn að röstinni. Þeir snéru að
vörmu spori til eyjarinnar aftur,
henni til heilsil. ætluðu að hafa >ar land. En
j þá var spöngin lónuð svo frá, að
Harðlífi sem varaði svo árum. tvísýnt var, hvort hlaupa mætti
skifti læknaðist af “Fruit-a- yfjr Stefán Eggertsson treysti
tlves- ! sér til þess, en nafni hans ekki,
! og vildi hann engan veginn við
Hið undursamlega safameðal ! hann skilja Þeir urðu því að
Hver sá sem er heilsulítill, eðaj láta fyrirberast á spönginni, og
hefir ’bar kana óðum inn að röstinni.
En er þangað kom, var svo mikíll
ferð á spönginni, seai siglt væri
hraðbyri, og loks fór að kvarnast
utan úr henni það sem frauðkend-
rakst á
þjáist af höfuðverk, eða
enga löngun til að lifa, mun le3a
Wolfe, East ship Harbor, N. S.
Mrs. de Wolfe segir meðal ann-
ars: “í mörg ár þjáðist eg af
, , ... . . . ,„.x ast var, einkum er hun
haro’ifi og hofuðverk og mer leið ,
.. f... - „ . „ aðra jaka, en það var ait af oðru
ílla yfir hofuð. ílngin meðol], , . ________
viríust hjálpa. pá fór eg
reyna Fruit-atives” og afleiðir.g- j
með fögnuði bréf Mrs. Martha de,
hinar beztu og eftii j
eg eins og ny
arnar voru
eina öskju varð
manneskja.
50c. askjan, 6 fyrir $2,50, reyns.u-
skerfur 25c. — Fæst hjá öiluni
lyfsö'lum eða beint frá Frui-a-
tives Limited, Ottawa, Ont.
NafnarDÍr í Fagurey.
| hvoru, >því ísrek var mikið, enda
^ | var ísinn ekki þykkari en svo, að
hann var að eins tvíhöggur. í
miðjum hringnum hringsnerist
hún hvað eftir annað. Gekk svo
nokkra hríð. pá sáu þeir stór-
an útsels brimil koma upp skamt
frá spönginni, og frýndist í þá og
tvo hunda er fylgdu þeim. Sel-
\ urinn veitti þeivn eftirför langa
j leið, lengur miklu en títt er að sel-
] ir fylgi skipum. Fór þeim loks
að standa stuggur af honum, og
i ‘ ekki að verða um sel”, *með því
að veður tók að þykkna og leið að
rökkri.
þá til að hóa aftur. Fór þá á svefn á Stefán Björnsson, er var
sömu leið, að fjármennirnir j óhraustari og hafði átt þeim mun
stöldruðu við, en gáfu ekkert
hljóð frá sér. En hundgá
heyrðu þeir nafnar á landi, og
þóttust vita að vera mundi hjá
fjármönnum þessum, og að hund-
arnir hefðu heyrt hóið; furðaöi
þá því fremur, er þeir fengu ekki
frekara svar.
lakari nótt eða nætur þrjá áður,
að hann naut eigi hlýjunnar af
Svip á fótum sér; því ófánlegur
var rakkinn að hlýja þeim nöfnum
til skiftist eða vera aðra stund-
ina á fótum Stefáns Björnssonar,
þótt húsbóndi hans vnargreyndi að
laða hann til þess; skreið hann
Ekki er þess getið, að þeir sæjuj óðara yfir á fætur hans, þótt hann
meiri mannaferð þann dag. Not- j ',éti hann á fætur nafni síns.
uðu þeir daginn, vneðan bjart var, 1 Ljósagang sáu þeir en á landi,,
til að ganga alt umhverfis eyna ogj á Fagradalsbæjunum, eins og hin
leita að þangi, til þess að gera sér: kvöldin, og hóuðu en öðru hvoru,
úr bói, en náðu engu, o gtóku því
næst að ditta að kofanum, fella
í smugur og s. frv.
Er rökkrað var um kvöldið og
þeir vissu að heimilis önnum væri
en ekki kom það að neinu liði.
Nú bjuggust þeir við, að hver
nótt yrði sín hin síðasta. oz bó
helst Stefán Björnsson, enda var
sú, er nú fór í hönd, allgeigvæn-
lokið á bæjum, en jólahelgin byrj-| leg. pað var aðfaranótt hins
uð, tcku þeir að hóa aftur, meðlþriðja í jólum. fjórða nóttin, er
því þeir gerðu sér von um, að þá þeir voru á eynni. Þeir móktu
Svo sem kunnugt er, er vnikið
af hrakningasögum í munnmælum'
rnanna á meðal hér á landi, frá! Nær viku sjávar fyrir innan
ýmsum tímu-m, sumar ýktar og ó- j Akureyjar klofnar röstin í tvent
greinilegar, en sumar sannar og | um eyðiey litla og heldur lága, er j
glöggvar, sem ættfæra má ogj heitir Fagurey og liggur undir'
rekja til skilríkar heimildir, þótt Innri-Fagradal, hálfa viku sjávar
gamlar séu og hvergi hafi skrá-1 undan landi. Að þessari ey bar
settar verið. I jakan og rakst þar á mjóan tanga
Saga sú, er hér verður sögð, a henni utanverðri, en brast t
getur raunar ekki gömul heitið,! sundur janfskjótt sem hann kom
og mundi eflaust hafa ko*mist í! við land, og fylgdi sinn hlutinn
letur samtímis, ef þá hefðu verið j hvorri rastarhvíslinni inn með
til fréttablöð hér á landi. En' eynni, innan um annan íshroða,
hún fyrir hér um bil fimmtíu ár- j er hvergi sá út yfir. peir fé-
um, eftir að Sunnanpósturinn varj lagar voru viðbúnir að stökkva á
undir lok liðinn, og áður en nýrri 'and, á fjörumóðinn, jafnskjótt
tímarit hófust. i sem Jakan bæri að, og tókst það
við í því hann klofnaði. Hundur Stef-
mundi heyrast beturí næturkyrö-
inni. En það fór á sö*mu leið.
Enn var steinhljóð. peir sáu,
að kveikt var í gestastofu á báðum
bæjunum í Fagradal; en það var
eigi vandi nema á hátíðum og
tyllidögum, eða ef fagna skyldi
gestum.
Leið svo jólanóttin, og varð eigi
tíðinda.
öðru hvoru, og var Stefán Bjöms-
son farið að kala á fótum.
Um miðja nótt eða litlu síðar
reis Stefán Björnsson upp snögg-
lega og mælti:
“Guði sé lof! — Nú eru menn
komnir að bjarga okkur!”
Nafni hans hrekkur þegar við,
og heyrist þeim þá báJSum 'marra
í hjarninu úti af fótataki. Þeir
Að morgni á jóladaginn tóku fóru út, hleruðu og lituðust um,
iþeir til að hóa enn af nýju, og
sáu þá menn fara til kirkju frá
bÉjðu'm Fagradalsbæjum, i tvær
áttir, út að Búðardal (þar er nú
kirkja lögð niður) og inn í Saur-
bæ, að Staðarhóli, því bæirnir
eru sinn í hvorri sókn. En ekki
urðu þeir þess varir, að neitt
heyrðist til þeirra þá.
Nú fór hungrið að sverfa að
pá bjuggu í Akureyjum
Skarðströntt bændur tveir, er áns Eggertssonar, er Svipur 'hét,
S'tefán hétu báðir og voru ná-j gulur að lit og mjög fyigispakur,
skyldir, annar Björnsson, Einars-, stökk upp á eftir þeim, en hinn
sonar, bónda í Dagverðarnesi, og' rakkinn hrapaði ofan af ísklungr-
Ragnheiðar Magnúsdóttur, sýslu-j lnu °S fórst í straumnum.
manns Ketilssonar, en hinn Egg-| Þeir félagar þóttust nú hafa
ertsson, prests Jónssonar á Ba"- j fjörfi forðað að vísu og lofuðu
ará og Guðrúnar Magnúsdóttur,: guð fyrir lífgjöfina; en nestis-
systur Ragnheiðar, — bróðir séra'lausir voru þeir og heldur illa
Friðriks Eggers, fyrru'm prests í j búnir, enda tvísýnt mjög þegar,
Skarðsþingum. Þeir voru þá að þeim yrði borgið úr eyðiey
á fertugsaldri, kvæntir og áttu
sína systirina hvor, dætur móður-
þessari, þó svo þeppilega vildi
til að þeirra yrði vart á einhvern
bróður síns, Sigmundar bóndy'hátt, vegna ísreks þar um slóðir,
Magnússonar. Hét kona Stef-1 st’m oft hamlar skipaferðum að
áns Eggertssonar Ragnheiður, en! vetrinum svo vikum skiftir. Þó
hin Kristjana. peir voru vask-j gerðu þeir sér von um, að skjótt-
ir menn báðir, og Stefán Eggerts- mundi úr greiðast fyrir sér, ef
son þó hraustari, manna harð-1 veður breyttist og gengi til land-
fengastur og kjarkmikill. j suðuráttar; því vel mátti heyra
Tæp ein vika sjávar er á milli köll þeirra á land, til bæjanna í
Akureyja og lands, á Skarðs- Fagradal, — en síður til Akur-
strönd, og leggur sundið oft i | eyja —, þótt þeim yrði það seint
frostavetrum. j að liði, og mun síðar frá skýrt
Það bar til á porláksmessu fyr-j hversu því vék við.
ir jól, að þeir nafnar lögðu af
stað úr Akureyjum til lands að
hitta frændur og vini, og ætluðu
að dvelja þar u*m jólin.
Röst er mikil fyrir innan Akur-
eyjar og hættuleg, og leggur eigi
nema í mestu aftökum. Með
aðfalli liggur harður straumur
inn sundið milli lands og eyja,
inn að röstinni einkum þegar
gengu spölkorn frá kofanum, en
urðu einkis varir. Snéru við
það hei maftur til kofans hálfu
daprari í huga en áður, og sagði
Stefán Eggertsson svo frá síðar,
að aldrei hefði sér meir brugðið
alla þá stund, er þeir nafnar
voru teftir á eynni, og aldrei
hvarf hann frá þeirri trú eða í;
myndun síðan, að eitthvað hefði
á eynm, og kom til hugar, að
leita fyrir sér, hvort eigi næðist
í rætur hennar einhverstaðar, til
þess að stilla hungur sitt. Þeim
tókst það eftir mikla leit og fyrir-
höfn, grófu fyrir og pjökkuðu upp
hvannaræturnar með broddstöf-
um sínum. En bæði var það,
að litlu fengu þeir náð með þeim
hætti, enda sáralítil næring í
þeirri fæðu og henni freðinni.
Voru þeir svo $em engu nær fyrir
þá björg.
Tók þei'm að veiklast von og
bjuggust helst við, að þeir ættu
þarna beinin að bera. En við-
feldnara þótti þeim, ef þau yrðu
forlög sín, að vinir þeirra og
vandamenn fengju nokkra vit-
neskju um afdrif þeirra og allan
atburð þenna. Kom Stefáni Egg-
ertssyni það ráð í hug, að rista á
göngustaf sinn fáorða frásögu
um tíðindi þessi, og tók þegar tii
þeirra starfa. Var hann manria
leiknastur að lesa bundið letur,
með því hann var mjög hand-
genginn fornum sögubókum, og
kunni því vel að binda letur og
skammstafa. Hann hafði num-
ið silfursmíðar og þar með letur-
dvöl eða skamma á eynni, reið j gröft nokkuð svo, og var því skurð
þei*.n á framar öllu öðru, að koma j hagur allvel. Stafurinn var átt-
En hvort sem þeir ættu langa
sér upp einhverju skýli, til að
hlífa sér fyrir næturkulda og ill-
viðrum. Harðfenni og klaki var
um alla eyna og var því einkis
annars efnis kóstur til skýlisgerð-
ar en ísjaka. Þeir viðuðu að
jakana þar sem síkemst var til,
stórstreymt er, og hvergi neinj völdu sér hússtæði þar sem steinn
fyrirstaða, svo sem sker eða eyj-
ar. Ber þá oft við, að spildur
leysir frá ísnum innanverðu'm og
rekur inn röst. pykir því óvar-
legt að ieggja á sundið um að-
fall. En með útfallinu er það
hættulaust, því þar standa sker og
eyjar fyrir, svo ísinn getur eigi
rekið út, þótt los komi á hann. En
með því dagur var stuttur og illa
stóð á sjó, var komið harða að-
fall, er þeir félagar voru komnir
á efstu eyna við sundið, er heitir
Hraípsey. Þeir klifruðust of-
an að fjörumálinu og var ísinn
farinn að verða landalaus af að-
fallinu, en þó gátu þeir stokkið
út á hann. En þar við eyna er
straumurinn harðastur. Stefán
Eggertsson gekk á undan. Er
þeir voru skamt kc'mnir, verður
fyrir þeim rifa í ísinn, varð þeim
þá litið aftur til eyjarinnar, og
sáu þegar, að ísinn, sem þeir voru
staddir á, var kominn á flugferð
stóð upp úr klakanum, til þess að
þurfa ekki að sitja á beru hjarn-J eynni, og átti eigi eftir nema
inu, reikuðu jakana til með brodd-; kvártilsbil af síðasta fletinum, þá
stöfum sínum og hlóðu úr þeim er þraut þeirra var loks á enda.
veggi, þöktu yfir vneð ís, og höfðu
þunna ísjaka í hurðarstað. Höfðu
þeir lokið starfi þessu að mestu
áður en fulldimt var orðið. Ekki
var skýlið stærra en svo, að þeir
gátu að eins setið á teininum rétt-
um beinum, par tóku þeir á sig
náðir. En ilt var legurúmið og
5hægt. Þeir urðu að sofa sitj-
andi og halla sér hvor upp að
öðrum, með klakavegginn
baki. Svipur lá á fótum hús-
bónda síns, og var honum að
góðu liði síðar til að verja hann
kali. Frostlítið var að vísu, en
útræna hæg, og blés inn á þá
gegnuvn kofaveggina óþéttaða og
framan í þá, og hélt fyrir þeim
vöku, ásamt nið í röstinni og gný
af jakaburði. pegar leið að
degi, festu þeir svefn litla stund.
En er birta tók, risu þeir á fætur
þeim. Þeir vissu að hvönn óx j þetta verið meira en hugarburður
ein. Mun það sannast að nafna
hans hafi dreymt það, er hann
þóttist heyra, og vaknað við, en
svo var dregið af þeim báðum af
hungri og kulda, að þeim gat
ofheyrst og of sýnst 'margt milli
svefns og vöku.
pað iþóttist Stefán Björnsson
vita þá, að skemur mundi hann
endast en nafni hans og félagi.
er var miklu hraustari maður, og
sagði hann svo frá síðar löngu
kunningjuiji sínum, að þá nótt
hefði hann gert sér alt far um að
halda fyrir sér vöku, af því að
hann var hræddur um, að nafni
sinn mundi leggjst á náinn, til
þess að stilla hungur sitt, óðara
en öndin væri skpeppin út af lík-
amanuvn. En ógjörlá" vissi hann
þó, er hann var intur nánara eftir,
hvort hann hefði fengið þann
hugarburð heldur í vöku eða
svefni, og lét þess getið um leið,
að aldri mundi sú óhæfa hafa sér
í hug komið algáðum eða með
fullri ráðdeild.
Margt ræddust þeir félagar við
í einsetunni, meðan þeir voru með
sæmilegu fjöri, um hagi sína og
for’.ög, og ’mintu’st vina sinna og
vandamanna. En tíðræddast
var þeim um það, hvort þeim
mundi verða bjargað eða eigi, og
hvem veg það mundi atvikast.
Þeir vissu glögt að heiman að, úr
Akureyjum, gátu þeir ekki vænst
neinnar hjálpar, því þar gat ekki
hafa séðst til ferða þeirra út á ís-
inn, með því að eyjar -skygðu á
frá bænum, og því síður sást það-
an inn til Fagureyjar eðu uvn
leiðina þar á milli. Auk þess
voru engin mannaráð þar til
bjargar, jþótt svo ólíklega hefði
að borið, að eitthvað hefði vitn-
ast um hrakning þerra. En uni
vini þeirra og kunningja í landi
var það að segja, að þeir höfðu að
vísu átt von á þeim fyrir jólin;
en með því að ísinn var nýr og
heldur ótraustur, sem fyr segir,
þóttust þeir félagar vita, að á
iandi mundi engan grunað hafa,
að þeir mundu hugsa til ferða. En
það furðaði þáL mjög, er eigi sá
neinn vott þess, að tilraun væri |
gerð úr landi að bjarga þei'm eft-1
ir að þeir höfðu gjört vart við
sig með því að hóa og kalla, og
gátu þeir eigi rekið sig úr vitni
strendur að neðan, á álnar bili
hér um bil, en sívalur upp þaðan,
eins og vel gerðir göngustafir eru
flestir. Hann skar á fletina
sendibréf til Friðriks prests bróð-
ur síns, er hann unni manna mest
alla æfi. Hélt hann þeirri iðju
fram dag hvern, meðan lesbjart
var, allan tímann, er þeir voru í
Nú leið jóladagur og hin næsta
nótt.
Annan dag jóla var veður fag-
urt. Jakaburður var enn u'm-
hverfist eyna í röstinni. Kom
þeim þá það vanhyggjuráð í hug,
að sæta færi, _ er jaka bæri að
eynni, svo mikinn, að bera mundi
tvo menn, og reyna að láta jak-
ann bera sig til lands. En það
að var lán þeirra, að allir voru jak-
arnir smærri en svo, og varla ann-
að en mulningur. Því feigðar-
för mundi það hafa orðið. peg-
ar leið á daginn, fór ísinn að
greiðast sundur meira en áður,
og flaug þeim þá í hug, að fleygja
stafnum í jóinn, með letrinu á, I
þeirri harla völtu voh, að hann
mundi reka að landi svo fljótt og
skilvíslega, að frásagan yrði
þeim til bjargar. En þeir hurfu
dóttur biskups. Var Ólafur í
Fagradal bróðir Árna umboðs-
manns í Stykkishólmi. Af nafni
porláks biskups er dregið ættar-
nafnið Thorlacius. Kona Ólafs var
Helga Sigmundsdóótir, Magnús-
ar sýslumanns, Ketilssonar, og
voru þeir svilar Stefánamir í
Akureyjum og Ólafur. Segja
sumir að Hélga væri þá enn ó-
gefin ólafi, er þessi saga gerðist
og heimasæta hjá föður sínum,
Sigmundi bónda; en komin hafa
þau feðgin þó verið til vistar að
Fagradal, enda var Sigmundur
þar í hús’mensku í n'okkur ár og
andaðist þar. Ekki kemur það
heim við aldur barna Helgu, og
mun farið hafa milli mála. Þau
Ólafur og Helga áttu sex syni,
og vár einn þeirra Ólafur bóndi í
Dufansdal, athafnamaður mikill
og karlmenni, selaskytta hin
bezta; hann lést á sjúkrahús-
inu í Reykjavík fyrir 11 árum,
fivntugur að aldri, af byssuskoti í
fótinn, og hafði legið af því sári
áður meira en fjögur missiri,
með mik’.um þjáningum. Hann
I átti margt barna.
Á hinum bænum, Fagradal ytri,
bjó þá og lengi síðan Jón stúdent
Egertsson, bróðir Stefáns Egg-
ertssonar, þess er hér segir frá,
og Friðriks prests.
pað mun hafa verið á jólanótt
sjálfa, er Jón Eggertsson dreym-
ir Stefán bróður.sinn, að hann
kemur á gluggann er Jón svaf
undir , og hefir járnkall í hendi,
og vill brjótast inn. pótti Jóni
sem bróðir sinn væri reiður mjög
og vildi vinna sér mein eða jafn-
vel hafa líf sitt. Hann hrökk
upp við draum þenna og þótti
hann illur og óviðfeldinn. Seg-
ir hann draum sinn að morgni,
,sem vandi er til, og fékst eigi
'meira um. Aðra nótt dreymir
Jón aftur hinn sama draum eða
líkan mjög, og fanst fátt um.
Hafði hann orð á því um daginn
við heimamenn, að líkast væri því
sem Stefán bróðir sinn hefði
þungan hug til sín.
Leiti er nókkurt í Fagradal
ytri skammt upp frá bænu'm. Það
var sögn manna, að þar hefði
einhverntíma verið borið út barn,
og þóttust smalamenn og aðrir, er
þar áttu leið um, heyra stundum
ámátlegt gól eða vein fyrir ofan
leitið, og kölluðu útburðarvæl.
Hefir slík trú verið algeng víða
hér á landi til skam’ms tíma, sem
kunnugt er. Heimamenn í
Fagradal töluðu um að illa léti í
útburðinum venju fremur um
þessi jól. En nýlunda að meiri
þótti þeim það, að nú kom hljóðið
úr gagnstæðri átt því sém áður
var. En slík fyrirbrigði komtt
eigi gömlum mönnum á óvart; því
eigi halda forynjur ávalt kyrru
fyrir á sama stað, og síst á há-
tíðum, slíkum sem jólum og ga'ml-
árskveldi.
iMessað var í Búðardal á þriðja
í jólum, er mun hafa borið upp
á sunnudag; þá heita brandajól.
Þar var margt fólk við kirkju, því
veður var fagurt Þá bjó þar
Friðrik prestur Eggertz. og varl
aðstoðarprestur föður síns, er þá
hélt Skarðsþing (46 ár alls). Áð-
ur en gengið var í kirkju, barst |
í tal um lætin í FagradafT og mun:
sumum hafa þótt svo sem vera
mundi fyrir tíðindum. Prestur
heyrir hjal þetta undir væng ogi
ámælir sóknarbörnum sínum fyr-|
ir heimsku þessa og hjátrú. Kom
honum þegar í hug, hvert efni
mundi vera, að þar mundu menn
vera staddir í Jifsháska, og hafa
hóað til þess að gera vart við sig.
Hann hraðaði messunni sem mest
hann mátti, lét syngja eitt vers
fyrir hvern sálm, en sagði svo
fyrir áður, að hafa skyldi hestj
sinn söðlaðan í messulok; riðurl
síðan af stað inn að Fagradal:
þegar eftir embætti.
Nú er að segja frá því, að þegar
fólk var farið til kirkju og hús-
lestri lokið í Innri-Fagradal,
gengur Hélga Sigmundsdóttir til
og tóku að hlaupa um eyna fram óðara frá því ráði. Réð Stefán
og aftur, sér til hita. Eggertsson með sér, að halda á-
pað sáu þeir, að eigi mundi fram leturgjörðinni meðan honum
BMCTl 11» THK SKIN
•8a hörundafegurO, er þrá, kvenna og
taomt meO því aö nota Dr. Chaie’s
Olntmena. Allakonar húBsJúkflómar,
hverfa vlö notkun þesea meöale
og hörundlö veröur mjökt og fagurt.
Fseet hjfl. öllum lyfeölum eöa frð.
Fdmanion, Batee k Co„ LJmlted.
Toronto. ókeypjs sýniahoin ient, ©f
blað þetta er nefnt.
iJr.Ciuísé's
- Oinlmcnt
skipgengt milli lands og eyjar
þann dag; en það var affangadag-
ur, jóla.
Glögt sér úr Fagurey til bæj-
anna í Fagradal, og þangað hugð-
ust þeir félagar að gera vart við
sig þegar er færi gæfist. En
með því skuggsýnt var vegna
skammdegis og jörð óhrein, sáu
þeir illa til 'mannaferða, nema vfi5
snjó bæri. Sjá þeir skömmu eft-
ir fótaferðatíma, hvar tveir menn
gengu yfir skafl skammt frá fjár
húsunum í Ytri-Fagradal og ráku
á undan sér fjárhóp. Tók'; þeir
þá að hca sem ákafast, og sáu
jafnskjótt, að mennirnir námu
staðar, svo sem þeir hleruðu; en
ekki var hóað í móti. Þér félag-
ar gerðu hlé Iitla stund, og tóku
entist þróttur til, og hafa að nið-
utlagi kveðju til vina sinna, en
stinga að því búnu stafnum niður
þar sem hann legðist fyrir til
hinnar hinstu hvíldar, meðfram
til þess, að , auðrataðra væri að
líkum þeirra félaga.
Svo sem fyr er frásagt, höfðu
þeir haft það ráð til að haV?
sér hita, að hlaupa eða ganga
hratt um eyna fram og aftur. En
n.ú tóku skór þeirra að slitna
mjög og trosna, og urðu þeir því
að hægja gönguna og hlífa skón-
um sem mest. Fyrir það sótti
kuldi á þá meira en áður; var þó
fagurt veður og sígandi frost. i
Urðu þeir nú að halda kyrru fyrir
í kofanum meira en áður;, þótt
dagur væri, og tók þá að , sækja
með það, að hljóðið hefði hlotið, fatakistu sinnar og ætlar að
að heyrast til lands. Virtisi viðra föt sín. Hún átti kíkir,
þeim nokkurnveginn skipgengt af, er hún gey*/ndi í kistunni og lá
landi öðru hvopi frá því á jóla-J ofan á fötunum. Henni kemur
dag snemma. ! í hug, að móða muni hafa safn-
priðja dag jóla var enn bjart ast á glerin, skrúfar kíkirinn
og fagmt'veður, sem ývr, og ís- sundur og fer að þurka upp gler-
inn rýmri en áður. En ekki cr| in. Að því búnu vili hún reyna
þess getið, að þeir haf; átt neitt kíkirinn og gengur með hann út
við að hóa þá, með því þ'eir voru! á hlað; bregður honum fyrir
orðnir úrkula vonar um, að því! auga sér og miðar fram á fjörð.
væii gaumur gefinn, úr því þeim Hún ber kíkirinn fyrir eftir firð-
hafði ekki orðið það að liði áður.
pá var og Stefán Björnsson orð-
inn svo máttfarinn og rænulítill,
að hann héit lengst af kyrru fyr-
ir í kofanum. Leið svo fram
um hádegi.
Nú víkur sögunni til lands.
Þá bjó í Fagradal innri ólafur
bóndi Thorlacius, sonur ólafs
kaunmanns Thorlacius á Bíldudal,
pórðarsonar frá Hlíðarhúsum og
Ingiríða^ ólafsdóttur prest's f
Stóradal (d. 1752. Jónssonar lög-
sagr’ara (d. 1707), Jónssorar
svslumanns í Múlaþlngi (d. 17i2'i
Þorlákssonar Hólabiskups, Skúla-
ina spenavolga á vænum brúsa.
ísbrydding var með landi fram
og veitti örðugt að komast þar
fram úr.
Nú víkur sögunni til jþeirra
félaga í Fagurey. Stefán
Björnsson lá fyrir í kofanum, en
nafni hans var á rjátli. Hann
kemur þegar auga á bátinn, er
verið var að brjótast með hann
fram úr vsbryddingunni fyrir
framan lendinguna í Innri-Fagra-
dal. Hann foeið úti þar til bát-
urinn var kominn fram á mið-
slæði. pá gengur hann inn í
kofann til félaga síns og mæ’.ti:
“Nú er eg vonbetri um, að eitt-
hvað greiðist úr fyrir okkur áður
langt um líður.”
Hinn spyr hvað hann hafi til
marks um það. Hann kveðst
,séð hafa mannaferð við naustin í
Fagradal. Heldur lifnaði fé-
lagi hans í bragði við þessa sögu,
og inti frekar eftir. Segir Stef-
án þá sem var, að tekist hafi að
koma bát á flot og væri hann
’.angt á leið kominn fram að
eynni. En fyrir því hagaði
Eggert Stefánsson þannig sögu
sinni og fór að öllu sem spak-
legast, að hann óttaðist að nafna
sínum yrði of mikið um, ef fegin-
saga þessi bærist honum snögg-
lega í eyru, svo mjög sem af hon-
um var dregið; mintist hann og
þess, hve illa þeim félögum hafði
brugðið um nóttina áður, er þeim
heyrðist fótatak úti fyrir kofan-
um; en það reyndist hugarburður
einn; þótti honum eigi uggvant,
að viðlíka vonbrigði mundu ríða
nafna sínum að fullu og varaðist
því að láta hann vita af ferð
bátsins fyr en komið var svo langt
á leið, að ekkert gat tálvnað.
Bar nú bátinn að eynni von
bráðar. Varð þar fagnaðar-
fundur.
Vel gekk ferðin til lands, og
var þá Friðrix prestur þar kominn
í sama mund og þeir lentu. Stef-
án Eggertsson gat gengið óstudd-
ur heim að bænum, en nafna haus
leiddu tveir menn eða báru þó
heldur að miklu leyti. Þeir
hrestust von bráðar og komust
fram til Akureyja, er færi gast.
Vissu konur þeirra ekki annað en
að þeir hefðu verið á -landi í allra
bezta yfirlæti, og brá mjög í
brún, er þær spurðu hrakning
manna sinna og lífsháska þann,
er þeir höfðu komist í.
Stefán Eggertsson fékk Friðrik
presti bróður sínum áður þeir
göngustaf sinn, er á var skráð
bréfið til hans með hrakningasögu
þeirra nafna. Var stafurinu
geymdur í Búðardal lengi og þótti
sem var, allmikil gersemi. Var
letrið dável gert, og bundið sem
mest má verða. En svo bar til
einhverju sinni, er Ftiðrik prest-
ur var að heiman, að stafurinn
var léður manni, er mikið lá á,
og brotnaði hann í þeirri ferð.
Brotin voru geymd, en eigi tókst
betur til en svo, að þeim var glat-
að í ógáti svo eigandinn vissi ekki
af. Hundinn Svip gaf Stefár,
og bróður sínum til minja, og varð
hann ellidauður i Búðardal.
Helga Sigmundsdóttir er bar
gæfu til að verða sjónarvottur að
útivist þeirra nafna í Fagurey,
giftist að Ólafi látnum porleifi
kaupmanni á Bíldudal hinum
auðga, Jónssyni, föðurbróður Sig-
urðar sýslumanns Jónssonár í
Stykkishólmi, og þótti jafnan
merkiskona. Voru þeirra börn
Jón bóndi á Suðureyri við Tálkna-
fjörð, er kvæntur er frændkonu
sinni, pórdísi Jónsdóttur, systu*-
Sigurðar sýslumanns. Valgerð-
ur, er átti Stefán trésmið Beno-
diktsson, prests Þórðarsonar í
Selárdal; og Guðrún kona Péturs
á Ballará, Stefánssonar, þess er
hér segir frá, Eggertssonar.
Stefán Eggertsson fluttist úr
Akureyjum skömmu síðar og að
Ballará, þar sem búið hafði faðir
hans Eggert prestur Jónsson; bjó
Stefán þar langa æfi síðan og and7
aðist í Akureyjum fyrir þremur
árum síðan, þá á vist með bróður-
syni sínum, Pétri kaup’manni
Friðrikssyni Eggerz, kominn á
níræðisaldur. Hann var góður
foóndi, maður tryggur í lund og
vinfastur mjög, djarfur og hrein-
lyndur, gestrisinn og góðgjarn við
fátæka.
pað var oft er hann tók að
reskjast og sat að jó'.afagnað1 með
náfrændum sínum og vinum, að
hann mintist jóla þeirra nafna í
Fagurey, og mælti á þá leið, að
tvennar væri tíðirnar.
Stefán Björnsson fluttist og
! búferlu’m úr Akureyjum í sama
| mund sem nafni hans, bjó eftir
| ,það lengst í Gautsdal í Geiradal
J og andaðist fyrir tuttugu , árum
| eða því sem næst. Hann var
J smiður góður á tré, hafði siglt og
J orðið fullnuma í iðn sinni í Kaup-
! mannahöfn. Hann var ljúf-
menni, maður veglyndur og þraut-
góður, þótt hann ætti erfitt nokk-
uð og mæðusavnt um langt skeið
[ æfi sinnar. —Sögusafn ísafoldar.
Þjóðrækni.
j Vér státum títt af fornuvn frægð-
arljóma,
i og finst í æðum renna víkings-
blóð,
en hvað er þá um þeirra niðja
sóma, —
þig og mig og vora frjálsu þjóð.
Hvar er andans eldfjör táp og
þróttur,
eða feðra voira hreina '.'ná!,
Hvert er þessi svefn og dauði
sittur,
sem nú grúfir yfir vorri sál?
íslenzk sál við elds og jökla
bjarma,
eitt sinn steig hið glæsta frægðar
spor.
Nú sitjum vér og síga látum arma,
og syrgjuvn dána frægð og vilj-
ans j;or.
Vér sjáum fram á félagslífsins
dauða,
og fárumst mjög um spiltan aldar-
hátt,
sláu’m hörpur hugarvíls og nauða,
harmandi að okkur vinst svo fátt.
Sigur er af sigurvonum borinn,
isverðið hans er viljans harða stál.
peir, sem stigu stóru frægðar-
sporin,
stæltu það við tóman ís og bál.
ís og bál, þeir ósamkynja þættir
| ísafoldar spunnu vögguljóð.
j ís Og bál, — þær íslands fjalla
vættir,
enn þá verma, hvetja, herða þjóð.
Það ber svo við að eldur i'sipn
bræðir
svo elfur brjótast fram úr gljúfra
þröng,
og landið þurra, gróðurlausa
græðir,
sem gefur þeim er yrkja vista-
föng.
Hvað 'mundi ske, ef hugar ísinn
harða
úr hjörtum bræddi eldur kærleik-
ans,
og vermdi ykkar freðnu félags-
garða,
er framtíðinni hnýttu sigurkrans.
Eg trúi að hvert ís’lenzkt hjarta
geyfni
í undirdjúpi vandlætingabál,
sem þaðan út og upp í lífið
streymi,
og áfram lýsa vorri þjóðarsál
Það ber svo til að eldur ísinn
bræðir,
og umbrot myndar hrikaleg un
stund,
er deiga þjóna hugarvílsin.
hræðir,
en hina vekur upp úr dvalans
blund.
pau eldfjöll há, sem andans glæð-
um sindra,
yfir tímans köldu jökulbrá,
og láta blossa trausts og vona
tindra
og trúarstyrks, — þar gnæfa til
og frá.
Svo ko'mið bræður, setjum segl í
vindinn
og siglum djarft þó hrikti í
hverri rá,
og stefnum beint á forna frægð-
ar tindinn,
sem feðra vorra saga byggist á.
Pétur Sigurðsson
inu’m út og inn, og lendir Fagur-
ey í sjóndeildarhringnum. Hún
sér einhvern dökkna hreyfast á
eynni, verður bylt, gengur inn
þegar og spyr Ólaf bónda, hvort
nokkrar skepnur eigi að vera í
Fagurey. Hann kvað nei við;
kindur þær, er þar höfðu verið
til haustgöngu, væru heim flutt-
ar fyrir löngu. Helga kvað þar
þó eitthvað kvikt vera. ólafur
bóndi tékur kíkirinn, gengur út
og sér brátt að menn eru í eynni.’
Hann bregður við þegar og tekur
menn 'með sér, hrindi rfram bát Og
ræðst til ferðar , en lét áður!
sonar og Ste^nunnar Guðbrands- míÓIka k«í og hafði með sér 'mjólk-
RJOMI
rftyðjið heimaiðnað með því að styrkja yðar
eigið félag og fá fult verð fyrir framleiðsl-
una.
Hafið hugfast, að samvinnu markaðurinn er
eini framfaravegurinn að því er landúnaðinn
snertir. Látið ekki glepja yður sjónir, farið
að fordæmi annara þjóða, sem hafa sannað, að
sanmnnumarkaðs aðferðin er sú eina, er
skapar gott verð á mjólkurafurðum.
SENDIÐ RJÓMANN TIL
The Maniíoba Co-opera<ive Dairies
I.IMITFD I