Lögberg - 27.01.1927, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN
27. JANÚAR 1927.
Sls. 3
Thomas Woodrow Wilson.
1856 —1924.
Forseti Bandaríkjanna 1913—1921.
Eftir Aðalstein Kristjánsson.
Frh.
feem svar viÖ þessum athugasemdum, þá
rifjast upp fyrir Wilson kvæði, eftir stundar
þögn:
“For even the purest daylight may pall
And power must fail and pride must fall
And the love of the dearest friend grow small,
But the glory of God is all in all. ”
“When the will has forgotten the lifelong aim
And the mind can only disgrace its fame
And the man is uncertain of his own name—
The power of the Lord shall fill this frame.”
— Þessi tvö erindi hér á undan eru partur af
mikið lengra kvæði, sem Wilson hafði þarna yf-
ir fyrir vin sinn. Höf. ókunnur, ekki ólíklegt,
að kvæðið hafi verið ort af föður hans. Það er
eins og brugðið sé upp í þessum erindum skugg-
sjá af sálarstríði Woodrow Wilson’s, síðustu
ár æfinnar.
“Það var oft, eins og Wilson væri gæddur
spámannsgáfu — aðstoðaður af huldum sagn-
aranda, fram yfir aðra menn. Hann sá sýnir,
sem okkur voru huldar — hann sá lífið í mikið
fleiri mynd'oreytingum, en aðrir,” sagði Tum-
ulty, ritari Wilsons í Washington.
Vinir þeirra hjóna, sem kunnugastir voru,
segja, að þótt, kona Wilsons eggjaði hann frem-
ur en aftraði honum frá að leggja út í stjórn-
mála baráttuna, þá hafi húnxóttast framtíðina
fyrir hann. Ilún vissi og skildi betur en aðrir,
að heilsa hans hafði aldrei verið sterk. Af
þeirri ástæðu er sagt, að hún hafi látið hann
lofa sér því, þegar hann afréði að taka útnefn-
inug sem ríkisstjóri í New Jersey, að forðast
persónulegar deilur.
Telja sumir það loforð hans ástæðu fyrir
því, að liann oft vék háttstandandi embættis-
mönnum úr embættum og sleit vináttu við vini
sína og samverkamenn, án þess alenningi væri
kunnugt um ástæður.
Þegar Wilson þóttist viss um, að vinsamleg
samvinna var ómöguleg — skoðanir svo ólíkar,
við meðferð á opinberum málum, að frekari
samvinna var líklegri til þess að breikka d.júpið
— særa og auka ágreininginn, frekar en draga
hugi saman, þá sagði hann formálalaust sam-
vinnu lokið. Skapaði það honum oft þungar á-
kærur og miklar óvinsældir.
Mágur Woodrow Wilsons, prófessor við
Princeton, sem lengi hélt til í húsi systur sinn-
ar, ritaði um það, hversu ástúðlegt heimilislíf
þeirra hjóna var, frá upphafi til enda.
Fyrri kona Wilson’s var gáfuð og vel ment-
uð. Hún var málari, og eru málverk hennar á
helzta málverkasafni í New York borg. Wilson
misti hana í Washington 1914, eftir nærri þrjá-
tíu ára sambúð.
I)r. Joseph Wilson var til heimilis hjá syni
sínum sínum og tengdadóttur, eftir að hann
hætti við prestsskap. Skömmu áður en hann
dó, þá ferðaðist hann til Columbia, í Suður-
Carolina ríki; þar hafði kona hans látist. Það
var nálægt aldamótunum, sem hann fór þessa
ferð, áður en sonur hans, Woodrow, var orðinn
þjóðkunnur, eins og hann varð síðar, og áður en
hann varð forseti Princeton háskóla. Hinn
gamli ræðuskörungur var þá mjög farinn a?
heilsu og kröftum — þá nærri áttræður. Heim
sotti hann í Columbia einn af sínum gömlu vin
um, sem var mentaður Svertingi, Dave Bryant
Gamli maðurinn virtist þá hafa mesta skemtui
af því, að tala um son sinn, Woodrow, sem þi
var að vísu orðinn allmikið þektur sem rithöf
undur. — Það var einn dag, skömmu áður ei
Dr. Joseph Wilson fór til baka, — hann var þ:
mikið lasinn, — kallaði hann á “Dave .” “Ej
þarf að segja þér nokkuð,, sem eg gæti fáun
öðrum sagt,” mæltí hann. “Tommi minn er pim
af helztu hæfileikamönnum, sem nú eru upji
hér í landi. Það kemur sá tími, að hann verðu
útnefndur sem forsetaefni, hér í Bandaríkjun
um. Eg verð ekki hér þá, Dave, en þú lifir þa
til það sannast, vittu til.”
“Viltu lofa mér því, Ðave, þegar Tomm
verður útnefndur sem forsetaefni, að greiða þ;
atkyæði fyrir hann, fyrir mig? — Þegar þi
greiðir atkvæði fyrir liann, þá á það að vera mit
atkvæði, sem þú greiðir, Dave, ekki þitt.” -
i Pave sagðist hafa lofað þessu, og efnt þai
P! ian urum síðar. — Þegar farið var að rann
• a t)epa> kom það í ljós, að Dave Bryant va
• 1 a . amum fáu Svertingjum Norður Carol
a riki, sem atkvæðisrétt höfðu.
i þessi saga af gamla manninum er al
“f’, ’ |,a PJúga manni í hug hugleiðingar Wil
]i_nif Ív®ðlð~ ÞW r®tt var um það vi
til u * f°rseta embættið muni standa honur
verií'‘ a‘ Pað er eil^ og þeir feðgar hafi báði
V enð ff®ddir spámannsgáfu.
egar Wilson var kosinn ríkisstjóri í Nei
ersey^ ottuðust hinir gömlu pólitisku leiðtoga
r'V’ að aana muþdi ekki ráðfæra sig við þá, eð
■o<r annA H 'TTP1 £reina> svo þeir fóru til har
frí qo* V U/i Er ^að. í,ín hugmynd, að þú séi
raðkja við'ffnlT- huf'r engar sk-vldur a
í' tt 5 ftokkmn, sem útnefndi þig?”
Inð fVimrarimínÍn’” svaraði Wilson, “mér f
l)ví vaxtóT' ilðst’ að vii5 erum ekki upp íí
ekki án he^ n° a flokka'PÓlitík — getum ví:
JerL; mþunlrra VTð- Sem rikisstjóri í Ne
viðmeðSðamf með me®tu án*gju ráðfæra mi
Þetar sá 1 ^tjórnarflokknnm.
Pegar sa sem valmn hefir verið til bess a
"œr ko.niígo! 1
fc* .er.kf.i™’ t>4 ® leía "vgröur jiaii
•lokksfonug, , ollum rfkjunum, 0R ‘Ssti vfi
maður yfir Ba’ndaríkjahernum.
Þið þurfið ekki að ottast, að eg neiti a
dusta á tillögur nokkurs manns,” sagði Wilsc
enn fremur. “ Ef eg er sannfærður um það, að
þeir menn, sem þið mælið með í embætti þau, er
stjórnin hefir yfir að ráða, séu beztu mennimir,
sem við eigum völ á í þessu ríki, þá munu þeir
ætíð liafa forgangsrétt. ” — Flokksmenn hans
gátu ekki vel krafist frekari loforða, enda vissu
þeir vel, að það mundi ekki vera til neins, að
reyna það við Woodrow Wilson. Sumir þeirra
voru persónulega kunnugir baráttu bans við
Princeton háskóla.
George Harvey ofursti, rithöfundur, síðar
sendiherra Bandaríkjanna til Englands, var sá
maður, sem fyrst hugkvæmdist að velja Wood-
row Wilson fyrir ríki^stjóra í New Jersey.
Harvey var gáfumaður með afbrigðum,
ræðumaðúr góður, og ekki myrkur í máli, mein-
fyndinn, manna fljótastur að koma auga á sól-
skinsbletti glettnismegin; fór hann þá ekki í
manngreinarálit. Enskir mentamenn eru fræg-
ir fyrir hárfína hæðni, sem við þá er kend, og
nefnist á ensku “The English Satire”. Har-
vey kunni svo vel að beita þessu sigursæla vopni
Englendinga, þegar liann var þar sendiherra,
að visældir hans lækkuðu 1 verði svo að til vand-
ræða horfði.
George Harvey var aðal ritstjóri við eitt
frjálsasta og útbreiddasta dagblað í Ameríku,
“The New York World”, þegar hann var tutt-:
ugu og átta ára. Jlann var í mörg ár ritstjóri
við “ The Nortli American Review” og “Harp-
ersWeekly.”
Woodrow Wilson og Harvey voru í fáu líkir.
Þrátt fyrir það, þá var það Harvev, sem fyrstur
allra, árið 1906, kom fram með þá tillögu, í f jöl
mennri veizlu í New York, að Woodrow Wilson
væri valinn sem forsetaefni lýðstjórnarmanna
við kosningarnar 1908.
Þegar hann sá, hve ósleitilega Wilson barð-
ist fyrir frjálsri lýðstjóm, eftir að liann var
kosinn ríkisstjóri í New Jersey 1910, þá ritaði
hann grein í “Harpers Weekly” sem hann þá
var ritstjóri við, þar sem liann skoraði á lýð-
stjórnarflokkinn að útnefna hann til forseta-
effiis 1912. Andstæðingablöðin revndu að gera
þá áskorun tortrvggilega, sögðu, að Harvey væri
ritstjóri fvrir málgagn Morgans, auðmannsins
volduga, þess vegna væri þaðan einskis góðs að
vænta. Athygli; Wilsons var dregin a$ þessu.
Hann var sannfærður um það, að Harvev var
einlægur við hann og vildi honum vel, en honum
fanst, að tímarit hans ekki vera nægilega frjáls-
lynt. Hai’vey var nokkuð strangur flokksmað-
ur, með sinni alkunnu hæðni, þá var liann stund-
um bituryrtur í garð þeirra manna í Samveld-
isflokknum, sem frjálslvndir voru og börðust
fyrir samskonar umbótum og Wilson, t. d. La
Follette og Roosevel't. Wilson lét þá skoðun í
ljós, að meðmæli í tímariti hans, mundu heldur
spilla en bæta fyrir útnefningu 1912. Harvev
tók þetta nærri sér, svo fáleikar urðu með þeim
um tíma. Þó sættust þeir síðar. Harvev revnd-
ist ætíð einlægur stuðningsmaður Wilsons.
Woodrow Wilson var uppalinn undir ströng-
um kirkjuaga “afturhalds” kirkju, á þriðja
aldarfjórðingi Snítjándu aldar. Hann unni og
virti þá, sem sköpuðu honum lífsskoðanir —
þeirra, sem vörðuðú sjópdeildarhring lians.
Heilsu hans var þannig farið á æskuárunum, að
liann liafði fáa leikbræður til þess að lesa hon-
um blóm í haga. Foreldrar hans, sem bæði
voru góðum kostum búin, höfðu reglur svo
strangar, að nýstárlegum breytingum í liugar-
fari manna var lítill gaumur gefinn. — Þótt
Wilson hepnaðist síðar, að losast undan þess-
um áhrifum að nokkru leyti, þá verður þeirra
þó ætíð vart. En áhrif þessi af kirkjuaganum
sveigðu ekki eða buguðu viljakraft hans. Svo
virðist, sem þau hafi eggjað hann og örvað.
Þótt jiessi uppeldisaðferð ekki bugaði vilja-
kraft hans, þá virðist sem hann hafi tapað lip-
urð og þýðleika. Wilson varð snemma óvana-
lega sjálfstæður, en jafnframt ósveigjanlegur
og stirður, svo að stundum hlutust af því vand-
ræði, þegar um þýðingarmikil mál var að ræða.
Hann var tilfinningamaður, og þráði samúð og
félagsskap. Þó var eins og hann forðaðist
stundum samverkamenn sína og vini, sérstak-
lega eftir að hann kom til Washington, sem hef-
ir líklega komið af því, að hann þráði einveru
og hvíld.
Einn vinur Wilsons sagði frá því, að liann
hefði í gamni hrósað sér af því, að hann hefði
“aldrei liaft gestaboð í Ilvítahúsinu fyrir þing-
menn eða flokksforingja, til þess að vinna hvlli
þeirra og fylgi. ” Wilson var aldrei flokks-
maður, fremur en Lincoln. Þess vegna átti
hann fremur fáa einlæga vini, á meðal leiðandi
mannna í flokki lýðveldismanna — þeim flokkn-
um, sem valdi lninn fvrir foringja.
V.
" Flestum hugsandi mönnum, sem komnir
voru til vits og ára, þegar friður var saminn, er
kunnugt um það, með hvað miklum, áhuga og
einlægni Woodrow Wilson barðist fyrir rétt-
indum hinna smærri þjóða á friðarþinginu 1919.
Það eru að líkindum færri \slendingar, sem
fylgst hafa svo með ritverkum hans, að þeir
geti gert sér ljósa grein fyrir því, að hverju
leyti skoðanir hans voru frábrugðnar skoðun-
um samtímismanna hans, gagnvart pólitisku
ástandi í Bandaríkjunum, eins og það var á
hans dögum. Þess vegna virðist vel viðeigandi,
að gefa fáein dæmi því til skýringar, sýna hlífð-
arlausa einlægni lians og áhuga.
Skönmiu eftir að Wilson tók við ríkisstjóra-
embætti í New Jersey ríki, þá kom út bók eftir
hann um lýðstjórn og pólitiska ástandið í Ban-
daríkjunum: “Ilið nýja frelsi” (The New
Freedom).
Eins og áður hefir verið tekið fí'am, þá var
alt, sem Wilson gaf út, snildarlega vel ritað.
En þessi bók sýnir svo vel þekkingu höfundar-
ins, um ástandið í Bandaríkjunum, eins og það
var á hans dögum, að líkur eru til, að hún verði
alþýðlegri, en flest annað, sem hann ritaði. Bók
þessi er svo innblásin af brennandi áhuga,
dæmisögum og líkingum, að líkur eni til, að hún
verði síðar mikils me/tin af fræðimönnum, og
tekin upp sem kenslubók í skólum. Það kemur
greinilega í ljós fyrirlitning höfundarins fyrir
braski hinna gömlu pólitisku flokka. Lesarinn
er beðinn að hafa það hugfast, að Wilson fram-
fylgdi sömu hugmyndum — sömu skoðunum —
sem fram koma í þessari bók, þegar hann var
ríkisstjóri í New Jersey, án allrar málamiðlun-
ar. Vafalaust hefir hann haft einlæga löngun
til þess, að gera liið sama eftir að hann tók við
forsetaembætti, en hann var of langt á undan
sínum tíma, til þess að því yrði ætíð við komið,
sérstaklega eftir að stríðið liófst.
Áður en vitnað er til bókar Wilsons: “Hið
nýja frelsi,” þá virðist vera rétt að minnast
annars manns, þótt hans hafi verið getið hér að
framan, sem barist hafði fyrir mörgum sams-
konar stjómarfarslegum umbótum, í nærri
þrjátíu ár, áður en Wilson var kosinn ríkis-
stjóri í New Jersey, sem var lians fyrsta póli-
tiska embætti. Það var liinn valinkunni ríkis-
stjóri og þjóðþingmaður frá Wisconsin ríki,
Robert Marion La Follette. Woodrow Wilson
fór mjög fögrum orðum um hina sögufrægu
baráttu, sem hann hafði háð fyrir frjálsari og
lýðhollari stjórn. Hann sagði, að “það sýndi
enga sérstaka karlmensku að veita þeim málum
lið, sem La Follettte og fleiri hefðu barist fýr-
ir. ” Hann óskaði, að það hefði verið hlut^kifti
sitt löngu fvr, að fylla þeirra flokk.
Það væri fróðlegt fyrir þá, sem tapað hafa
trú á lýðveldi og lýðstjórn, að kvnna sér verk
þessara manna. La Follette og Wilson svipar
saman í talsvert mörgu, sérstaklega hafa þeir
það sameiginlegt fram vfir flesta aðra sam-
tímismenn sína, sem við stjórnmál fengust,
livað þeir tóku báðir nærri sér að miðla málum
—taka hálfan hlut, eða á nokkurn hátt “sigla
undir fölsku flaggi.” Báðir voru þeir bardaga-
menn, ætíð við því búnir að sækja fram á móti
ofurefli liðs. Þeir kusu heldur að standa einir
uppi í vörn og sókn, heldur en að miðla málum.
- Hér fyilgja nokkrar lauslegar þýðingar úr
bók Wilson’s, “Hið nýja frelsi.”
“Ekkert nær eins föstum og varanlegum
tökum yfir tilfinningum mínum, eins og hinn
. brennandi áliugi og einlæga fróðleikslögun, seni
eg finn svo oft meðal alþýðurúanna. — Yerka-
manna, sem lilusta og vona og bíða, eins og
þeir treysti því, að einhver muni koma. sem
hefir liæfileika, vald og vilja, til þess að gefa
þeim röddum og tilfinningum mál, sem lifað
liafa og dafnað í sálum þeirra, Þeir liafa oft
spurt mig spurninga, sem eg hefi verið ráðalaus
með að ávara, — spurninga, sem mér virtust
koma frá upptökum líf.sins — frá tilverunni
sjálfri. Það særir lijarta manns, að vera sér
þess meðvitandi, að hafa ekki getað fullnægt
vonum þeira og óskum, hafa ekki getað svarað
hinum dularfullu röddum í sálum þeirra, sem
ekki var hægt fyrir þá að finna nein orð yfir.
Það særir mann sii tilfinning, að liafa ekki get-
að gert þeim léttara um andardrátt, hafa ekki
getað læknað sviðann í hjörtum þeirra yfir von-
brigðum lífsins.”
“Sú spurning víkur ekki úr huga mínum:
Eru þeir að vonast eftir svörum við spurning-
um, sem maður ekki skilur? Eg hefi beðið Guð
að hjálpa mér til þess að skilja þær raddir, sem
huldar eru í sálum þeirra, svo öll þjóðin hafi
tækifæri til þes.s að læra af því; svo öll þjóðin
hafi tækifæri til þess að skilja, að það eru engin
afturhaldsöfl, sem halda henni til baka frá því
að vinna hlutverk sitt, að hlutverk kennarans
er það, að hjálpa nemendunum — hjálpa þjóð-
mni til þess að skilja eins mörg málefni—eins
margar ráðgátur lífsins, eins og þekking og
kringumstæður levfa. En það er ekki aðal-
atriðið, livað mikið kennarinn veit — þekk-
ing okkar er ætíð takmörkuð—, heldur hvað
hann hefir ásett sér að rekja til rótar og skilja,
Og hæfileikar kennaranna til þess að hjálpa
öðrum til þess að læra og skilja, það eru skil-
vrðin, sem hann verður að hafa, ef liann á að
vera góður kennari, ef hann á að vea fær um að
tala máli alþýðunnar — máli þjóðarinnar. og
svara spurningum, sem koma frá upptökum
lífsins.” — ‘
“Það, sem við þöfnumst í þessu landi, eru
lög, sem vernda þá, sem eru á þrsokaskeiði, —
þá, sem liafa einlæga löngun til Jiess, að verða
andlega og efnalega sjálfstæðir ntenn. Það er
mikið betra að vera sinn eigin húsbóndi—sjálf-
um sér ráðandi—, þótt lægri verði töluraar í
sparisjóðsbókinni, heldur en að vera á valdi
hinna voldugu samsteypufélaga. ”
“Við erum í nýjum heimi að byggja upp
þjóðfélag, undir gömlum lögum, sem samin
voru undir gagnólíkum skilvrðum.”
“Eitt af því eftirtektaverðasta, af öllum
liinum mörgu breytingum, sem fram koma víðs-
vegar í þjóðfélagi voru, eru áhrif kaupmanna-
stéttarinnar á löggjöf vora og stjórn þessa
lands. Eg á liér aðallega við hin stórauðugu
samsteypufélög, og vald það, sem þau hafa yfir
sambandsstjórainni, og ríkisstjórum í mörgum
ríkjunum í sambandinu. Það verður ekki lijá
því komist, að verzlup landsins sé í nánu sam-
handi við stjórnina, og stjórnin í nánu sambandi
við verzlunina. En sá félagsskapur,—þau sam-
.bönd —eru nú þess eðlis, að það er með öllu
ójiolandi. Því í staðinn fyrir að sambands-
stjórnin sé húsráðandi og hafi úrskurðaraaldio,
og samsteypufélögin skipi virðingarsæti, þá eru |
höfð þar húsbændaskifti: auðfélögin era hús-
ráðendur og stjórnin er sett á liinn óæðra bekk.”
“Eins og nú standa sakir, þá er löggjöf okk-
ar ekki þess megnug, að ráða bætur á þessu. Ef
löggjöf okkar er ekki í samræmi við menningu
okkar og störf, þá er hætt við að meðborgarar
okkar beri litla virðingu fyrir lögunum.”
“Ef eg hefi skilið þetta rétt, þá er það til-
gangur laganna, að vera ölltim jafnt til verndar,
án manngreinarálits. Lögin þurfa að vera
nokkurs konar sáttasemjaii, og fulltrúi fyrir
réttlætismeðvitund, fyrir menningu okkar og
verkum. Það er ekki tilgangur laganna, úð
breyta menningu okkar, heldur að jafna ágrein-
ing og koma í veg fyrir, að við gerum öðrum
rangt til.”
“Við mtum, að Bandaríkin eru ekki það
land, sem sagt verður um nú, eins og áður fyrri,
að liver geti valið sér þar starf og stöðu, og beitt
þar öllum hæfileikmn sínum án allrar hindran-
ar. Hver sá, sem dirfist að hef ja samkepni gegn
liinum yfirgangssömu samsteypufélögum, má
búast við því, að annað hvort verði beitt öllum
brögðmn til þess að eyðileggja verzlunarfyrir-
tækið, eða, ef smákaupmanni hepnast að stand-
ast þær árásir, ef fyrirtæki hans hefir hepnast
vel, þá er næsta tilraunin að ná lionum inn í
samstevpufélagið. En fyrst er öllum hugsan-
legum brögðum beitt til þess að eyðileggja fvr-
irtækið. Ahrifamesta aðferðin til þess er sú, að
samsteypufélögin neita að selja vörur til smá-
verzlana, ef þær kaupa af verksmiðjumeiganda
eða stórkaupmanni þeim, sem er að byggja upp
fyrirtæki með frjálsri samkepni. Fæstir smá-
kaupmenn þora að kaupa af honum. Þannig er
markaðinum lokað. Af þessum ástæðum verð-
ur margt fyrirtæki gjaldþrota.”
“Þegar stálgerðarfélagið fræga, var að ná
yfirráðum yfir allri jámframleiðslu í Banda-
ríkjunum—og víðar, þá var einn keppinautur,
sem var þeim snjallari, er því félagi stjórauðu.
Það var Andrew Carnegie, — er fluzt hafði til
Ameríku með foreldrum sínum, barn að aldri,
frá Skotlandi. Carnegie var mikill hæfileika-
maður. Hann bygði betri verksmiðjur, en
keppinautar hans; járabrautarteinar hans vora
betri og kostuðu minna, en þeir, sem smíðaðir
voru í verksmiðjum stálgerðarfélagsins. "Með-
an Carnegie hélt uppi samkepni, þá sparaði
liann þjóðinni tugi miljóna árlega.”
“Þessvegna var stálgerðarfélaginu það
ljóst. að það varð að ná Andrew Carnegio inn í
félagið, hvað sem það kostaði. Og þeir borg-
uðu honum. þrisvar sinnum— (þaÖ er mín trú,
að stálfélagið hafi borgað Carnegie fimm sinn-
um það, sem hann virti eignir sínar.—The New
Freedom, Woodrow Wilson, neðanmáls). Auð-
vitað varð stálgerðarfélagið, með Andrew Car-
negie í broddi fylkingar, að haga verði á öllu,
sem það framleiddi, eftir því sem þeir borguðu
Carnegie. En sú verðhækkun nam fleiri hundr-
uð miljónum. Fleiri dæmi mætti nefna jiessu
lík.”
“Við getum staðist við það, að borga þrisv-
. ar, fjórum, eða fimm sinnum það, sem þú gerð-
ir þér von um að fá fvrir verzlunarfvrirtaúd
þitt. Þegar samkepni er lokað, þá er ekki til
neins að hafa á moti verðlista okkar. Segja
A)eii*.”
“Einokunarfélög þessi telja nærri því æfin-
lega 50—60 af huiulraði hærri en innstæðufé
“watered stock” verðlögð hlutabréf, sem inn-
leyst eru. Svo er heimtað af okkur, er kaupum
vöru þá, sem félög þessi framleiða, að við borg-
um ai’ðvænlega vexti af allri þeirri upphæð.
ÞeSsi félög spara því ekki þjóðinni fé, heldur
hið gagnstæða. Þau sólunda takmarkalaust,
eftir að þeim hefir hepnast að eyðileggja alla
samkepni. Hugsaðu þér, að tuttugu og fjórir
menn, sem völdin liafa í stálgerðarsamsteyp-
unni, eru forsetar, varaforsetar, eða í stjórnar-
nefnd í 55 prct. af öllum járubrautum í Banda-
ríkjunum.”
“Eg er fylgjandi frjálsri verzlun — frjálsri
samkepni, undir öllum kringumstæðum, alstað-
ar og á öllum tímum.”
“Það mundi taka upp of mikið rúm hér, að
skýra frá öllum þeim dæmum, sem kaupmenn
liér í landi liafa sagt mér frá, sem komið liafa
til mín og kvartað undan því, að “einokunarfé-
lögin væru að evðileggja verzlunarfvrirtæki
þeirra”. — Menn þessir sögðu mér frá óföram
sínum, eins og þeir óttuðust að láta nokkurn
mann hevra það. Þetta ástand er háskalegt, og
þjóðfélagi okkar til minkunar. Og það sýnir, að
við höfum ekki frjálsræði eða djörfung til þess,
að starfa og láta skoðanir okkar í ljós eftir beztu
sannfæringu. — Við erum ekki okkar eigin
herrar, vafamál hversu margir á meðal okkar
hafa hug til þess, að greiða atkvæði eins og
samvizkan býður. Margir af þeim, sem hafa
kjark til þess, gæta allrar varúðar, að enginn
sjái til, fyrir hvern þeir greiða atkvæði.”
Framh.
t«4ðrétting:
1 sí&asta bilaði er vlsa te'kin upp eftir .Tónas Halfl-
igrímisson, sem ra-ngt er fartð m<eð, í annari hending-u stend-
uir: “Orkuna styirkja, hugann hwessa”, en á, að vena “ork-
una styrkja, viljann ihvessa.”
VIÐ
Kyrrahafs Ströndina
LITIR! LEIKlRj!
LlF!
Bíður Gestanna af Sléttunni.
Stöðugt veðráttufar árlð um kring
frttskemtanir við allra hccfi
HVERGI ÖNNUR EINS ÁNÆGJA
Á FERÐALAGINU.
Canadian National
\
Ajvægjulegustu leiðir á larull og sjó Góður viðstöðutími
Ferðist uin Vanoouver til staða í
WASHIXGTOX, OREGON, OAMFORNIA
Vanoouver Victoria
LÁG
FARGJÖLD
NO f GHjDI
TTpplýsinímr hjá nírsta
umboðsnianni
Canadian National