Lögberg - 26.05.1927, Side 1

40. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 26. MAl 1927
NÚMER 21
Thomas Hermann Johnson
DÁINN
,Æ&\
ALLINN er frá sá maður, sem um langt skeið
hefir verið forvígismaður Islendinga í Canada.
Ber nú að minnast eiginleika hans og athafna.
1 stuttri blaðagrein, er semja verður í flýti, verð-
ur það ekki gert til hlítar. Sagnritarar þjóðar-
innar fá það hlutverk. Með pennadráttum þeim,
sem héra fara á eftir, verður ekki meira færst í
fang, en að teikna litla, en, ef verða mætti, ljósa mynd hins
mæta manns.
Ætt og æska.
Faðir Tómasar H. Johnson var Jón Björnsson frá
Héðinshöfða I Þingeyjarsýslu, er lézt í Baldur, Manitoba,
27. ágúst 1918, gáfumaður mikill, glaðlyndur og guðhræddur.
Foreldrar Jóns voru Björn bóndi Kristjánsson frá Illuga-
stöðum Jónssonar og kona hans Álfheiður Einarsdóttir,
föðursystir Helga lektors Hálfdanarsonar, föður Jóns bisk-
ups. Þjóðkunnir bræður Björns voru þeir Kristján amt-
maður á Akureyri, séra Jón á Yzta-Felli og séra Benedikt í
Múla. Hafa í föðurætt Tómasar verið margir vitrir menn
og atorkusamir.
Móðir Tómasar var Margrét Sigríður Bjarnadóttir
frá Fellsseli í Köldukinn og Kristbjargar konu hans. Var
Bjarni maður frábærlega listfengur og þjóðhaga smiður.
Margréti, móður Tómasar, er á þá leið lýst af þeim, er hana
þektu, að hiin hafi verið hið mesta kvenval, — góð kona og
fyrirhyggjusöm um alla lduti.
Einkenni ættanna beggja voru augljós í eðlisfari
Tómasar.
Tómas var fæddur á Héðinshöfða 12. febrúar 1870, og
ólst þar upp og í Tröllakoti í Þingeyjarsýslu, þar til hann
var níu vetra. Þá er hann var á áttunda árinu misti hann
móður sína, og á næsta ári, 1897, fluttist hann með föður
sínum og systkinum til Vesturheims.
Þótt ekki væri hann eldri en níu vetra, er hann vfir.sraf
ættjörð sína og liti hana aldrei framar, mundi hann vel átt-
haga sína og geymdi jafnan skíra mvnd af Héðinshöfða í
huga sínum. Isíandi unni hann alla daga, og hvar sem hann
kom, lét hann íslenzks uppruna síns getið og taldi sér það
sæmd, að vera af íslenzku bergi brotinn.
Tómas var yngstur sinna systkina, en önnur böm þeirra
Jóns Björnssonar og Margrétar, systkini Tómasar, voru
þessi:
Kristján, einn af landnemum Nýja íslands, síðar bóndi
í Arggyle og kaupmaður í Baldu'r, Manitoba, dáinn 1919.
Jónína Þuríður, fyrri kona Sigurjóns Snædals og móðir
dr. J. Gr. Snidals í Winnipeg; dó í Argýle-bygð árið 1887.
Arngrímur, er lengi bjó í Victoria, B. C., en nú er bú-
settur í Winnipeg.
Jón, er dó í Smithers, B. C., 1917.
Kristín Sigríður, dó í Winnipeg 1886.
Björn, dó í Winnipeg 1885.
Bjarni Benedikt, dó ársgamall á Islandi.
Halldór Geir, lengi bóndi í Argyle-bvgð, nú búsettur í
Winnipeg.
Þrjú hin elztu þessara systkina voru flutt til Ameríku
á undan föður sínum og vngri systkinum, er með honum
komu vestur. Var Kristján þá búsettur að Lundi í Nýja
Islandi, nálægt þar sem nú er Winnipeg Beach, og var Tómas
þar hjá bróður sínum hálft annað ár. Var hann og löngum
eftir það á vegum Kristjáns og vár það honum gæfa mikil,
því Kristján var sem kunnugt er hinn bezti drengur, atorku-
samur og framsækinn. Kendi Kristián hinum unga bróður
sínum góða siði og fagurt dagfar. Kristján var maður guð-
rækinn og heimili þeirra hjóna jafnan með kristilegum blæ.
Var Tómas á heimili þeirra Kristjáns og Arnbjargar um
tíma, eftir að þau fluttu til Argylo.
Árið 1880 kvæntist Jón Bjömsson, faðir Tómasar, í
annað sinn og átti Helgu Gísladóttur. Var hún dóttir þeirra
hjóna, Gísla Sigurðssonar og Guðbjargar Sigurðardóttur, er
bjuggu1 í Skógum í Beykjahverfi í Suður-Þingeyjarsýslu.
Hafði hún áður verið gift Benedikt Andréssvni á Bakka á
Tjörnesi. Hann var stýrimaður á hákarlaskipi og druknaði
vorið 1870. Áttu þau Benedikt og Helga son þann, Qr
Kristján heitir, og nú er verzlunarstjóri í Baldur, Man.
Með honum kom Helga til Ameríku 1879. Er hún enn á lífi
og til heimilis hjá Kristjáni syni sínum. Helga er hin ágæt-
asta kona og reyndist stjúpbörnum sínum bezta móðir. Var
Tómasi einkar hlýtt til hennar og mintist hennar með þakk-
læti fyrir ástríki það, ér hann jafnan naut af liennar hálfu,
þá er hann var í föðurgarði.
Fyrstu spor sín í Vesturheimi steig Tómas í Ííýja
íslandi á landnámstíðinni öndverðri. Lærði hann þar, 9—
11 ára drengurinn, að þekkja og stríða við erfiðleika frum-
búa-lífsins. Þar lærði hann fyrst að beita þeim kröftum,
sem honum vom meðskapaðir og síðar reyndust svo miklir.
Var það honum gagnlegur reynsluskóli. Það gagn hafði
hann og af verunni að Lundi, að hann lærði þar þegar ensku
af Kristjáni bróður sínum.
Vorið 1881 fluttist f jölskyldan til Winnipeg. Var 'Tómas
þá ellefu vetra. Þau 46 ár, sem liðin eru síðan, átti hann
oftast heima í Winnipeg. Alt var hér þá ungt og með miklu
æskufjöri. Borgin var ung. Bygð íslendinga í borginni enn
yngri. Aldrei hefir félagslíf íslendinga verið með meira
fjöri en þá var. Barnabrek félagslífsins voru mörg, en
skomtilegt var það. ‘ ‘ Framfarafélaeáðhóf g*öngu sína;
“Gróðafélagið” rann upp eins og vígahnöttur; “Leifur”
fór að koma út; skólar voru haldnir rúmhelga daga og helga;
fundahöld voru tíð og mál rædd með brennandi áhuga;
The Occidental Society var stofnað og fundir þar haldnir á
ensku, svo “landinn” fcngi æft sig í að tala opinberlega ó
enskri tungu. Heimili Jóns frá Héðinshöfða var annað
tveggja aðal-bóla íslenzks mannfélags í Winnipeg. Höfðu
þau hjón þar greiðasölu og var þar jafnan margt manna, og
þar til heimilis sumir þoir, er mest létu til sín taka í félags-
málum. Inn í þetta fjöruga félagslíf kom Tómas ungi og
hrifu straumarnir hann óðar með’sér. Hann var allra ís-
lenzkra drengja glæsilegastur. Söngrödd átti hann óvenju-
lega fagra, og leið ekki á löngu áður hann var fenginn til að
skemta með söng sínum á samkomum og í veizlum “land-
anna.” Hann var hrókur alls fagnaðar í hverri ungmenna
sveit. Unglingarnir létu ekki sitt eftir liggja og mynduðu
félög sín á meðal og höfðu það alt eftir, er hinir oldri höfðu
fvrir þeim. Tómas var þá ávalt aðal-leiðtogi. Leiðtoga-
hæfileikarnir komu snemma í ljós. Það er ekki ofsagt., að á
þeim árum væri “Tumi Jónsson” augasteinn íslendinga í
Winnipeg. Seinna hét liann ávalt “Tom”.
Ekki má ætla, að lífið hafi verið unglingnum leikur einn
um þessar mundir. Hann varð að vinna og taldi það ekki
eftir sér. Faðir hans liafði mjólkursölu með höndum.
Tómas leitaði að kúnum og bar rajólkina út um bæinn, alt af
kátur og syngjandi. Þá lagði hann og fvrir sig “blaða-
mensku”, er hann svo nefndi síðar. Varð blaðadrengur
og hljóp um bæinn kvölds og morguns að selja dagblöðin;
græddi hann á því drjúgan skilding, að honum fanst þá.
Margir, er þar voru viðstaddir, minnast þess gamanyrðis,
er féll af vörum 'Tómasar í veizlu, er Einari H. Kvaran var
haldin, þá er hann kom hér í kvnnisför síðast. Thomas H.
Jolmson mælti ]iar fvrir minni heiðursgestsins. Vék hann
að því, er E. H. Kv. var hér vestra fyrsta sinn. Sagði T. H.
J. þá: “Á þeiin árum voram við hr. E. H. Kvaran báðir við
blaðamensku riðnir. Hann var ritstjóri Lögbergs, en eg bar
Free Fress út um bæinn.
10. maí 1885 var Tómas fermdur í Fyrsta lúterska
söfnuði í Winnipeg, af séra Jóni Bjarnasyni, og var í hópi
þeirra ungmenna, er vora fvrstu fermingarbörn þess safn-
aðar, eftir er séra Jón tók þar við fastri prestsþjónustu.
Var liann jafnan í sunnudagsskóla safnaðarins, og þar sem
annars staðar öðrum ávalt til fvrirmyndar.
Menta-ferill.
Þegar Tómas kom til Winnipeg 11 ára gamall, hóf hann
skólagöngu sína í bamaskólum borgarinnar. Var hann með
fyrstu drengjum íslenzkum, er í það stórræði réðust. Það
verður ekki sagt, að “útlendu” börnin ættu um þær mumjlir
sjö dagana sæla í skólunum hér. Þau mættu þar mestu
fyrirlitningu annara bama og jafnvel sumra kennaranna
Einir fjórir eða fimm íslenzkir drengir héldu hóp saman í
gamla Centra/-skólanum. Var ]Tðmas sjálfkjörinn foringi
þeirra. Áttu þeir oft í vök að verjast. Tómas lét aldrei
sækja gull í greipar sér. Bardagamaður varð hann síðar,
sem kunnugt er, á pólitiskum vígvelli þessa lands. Þegar í
æsku komu þau einkenni í ljós, er síðar auðkendu hann sem
bardagamann. Á þeim æskuárum, sem nú um ræðir, var
hann (eins og ávalt síðar) einkar góðljmdur og aldrei bar
hann heiftarhug til þeirra, sem hann lenti í ófriði við.
Aldrei lagði hann til orustu fyrirhyggjulaust. Alt athug-
aði hann jafnan nákvæmlega fyrir fram. Fyrir því var
hann og ávalt sigursæll. Ekki leið heldur á löngu, áður en
Tómas varð hugíjúfi allra í skólanum, jafnt enskra sem ís-
lenzkra. Hann var svo vel gefinn, skemtilegur, glæsilegur
og að eðlisfari svo til foringja fallinn, að allir vildu hans
vinir vera. Það átti að liggja fyrir þessum útlenda dreng,
sem haustið 1881 innritaðist í barnaskólann og varð í bili
fyrir atkasti annara, að sitja í skólastjóm Winnipegborgar
og stýra mentamálum liennar.
Tómas lauk barnaskólanámi. Þar á eftir gekk hann á
gagnfræðaskólann (Central Collegiate) og lauk þar prófi.
tFékk hann þá kennaraleyfi og gerðist baraakennari í fylkis-
skólunum. Hann lét þó ekki þar við staðar numið, heldur
braust í það að komast á æðri skóla. Um áramótin 1889-90
fór hann til St. Peter í Minnesota og innritaðist í Gustavus
Adolphus College. Las hann þar almenn fræði í hálft sjötta
ár. Á supiram kendi hann í bamaskólum og aflaði sér á
þann hátt fjár til skólagöngu. Hann var ágætur námsmað-
ur, jafn á flestar greinir, og stundaði nám sitt með þeirri
ráðdeild, sem einkendi allar athafnir hans. Hann útskifað-
ist úr Gustavus Adolphus College (B. A.) vorið 1895, með
loflegum vitnisburði.
í skóla átti Thomas H. Johnson frábærum vinsældum að
fagna. t Gust. Ad. Coll. hefir enginn maður verið meir met-
inn en hann, bæði af kennurum og nemendum. Siðprýði
hans og glæsimenska ollu því. Hann var líf og sál í öllu
skemtana- og félagslífi skólans. Sönglist hans náði þar
fyrst að njóta sín til fulls, fékk hann þar bæði tilsögn og
æfingu í þeirri grein. Hann var tenor í karlakór þeim, er
garðinn gerði þar frægan. Ferðaðist sá söngflokkur víða
um Minnesota-ríki og víðar og var í miklu afhaldi. Á því
ferðalagi kvntist Thomas H. Johnson mörgum þeim, er síð-
ar urðu með beztu vinum hans. Sumir þeirra manna, er með
honum vora í skóla, skipuðu síðar æðstu sæti bæði í ríki og
kirkju þar syðra, og hélzt vinátta þeirra við Thomas H
Johnson óslitin til dauðadags. Sá af kennur,um hans, sem
mest áhrif hafði á hann, var göfugmennið dr. phil. J. P.
Uhler. Honum unni Tómas til dauðans og dr. Uhler Tómasi
engu síður. Gustavus Adolphus College skoðar Thomas H.
Johnson sem einhvem sinn ágætasta son.
Um haustið 1895 byrjaði Thomas H. Johnson laganám
sitt. Kom hann sér fyrir hjá lögfræðingunum Richards &
Bradshaw og lærði hjá þeim. Báðir þe9sir menn, Mr. Rich-
ards og Mr. Bradshaw, reyndust honum góðir viíiir. Mr.
Richards^ varð síðar dómari. Hafði hann sérstaklega mikið
álit á Tómasi og spáði vel fyrir lionum. Árið 1900 lauk
Thomas II. Johnson fullnaðarjn’ófi í lögum og voru honum
veitt það sama ár málaflutningsmanns réttindi í ríkinu
(Called to the bar).
Opinber störf.
Þegar er Thomas H. Johnson hafði lokið námi, gekk
liann í félag með öðrum ungum lögfræðingi, Mr. Edwin
Loftus, og nefndist félagið Loftus & Johnson. Eftir fá ár
gekk Mr. Loftus að öðru starfi, en Mr. .Tohnson gerði félag
við Mr. G. R. Howard, merkan lögfræðing, og voru saln,-
an nokkur ár, og hét félagið Lfowtird & Johnson. Þar næst
gerðu þeir félag með sér Mr. Johnson og Mr. S. J. Rothwell.
Hét það Rothwell & Johnson. Voru þeir lengi í félagi sam-
an. Árið 1908 gekk Hjálmar A. Bergman í félag með þeim
,og nefndist það þá Rolitwell, Johnson & Bergman. í febrú-
ar 1924 andaðist Mr. Rothwell. Eftir það voru þeir tveir
einir Islendingamir, Thomas II. Johnson og Hjálmar A.
Bergman. Hét félagið Johnson & Bergman. Hafa þeir
tveir saman getið sér góðan orðstír, því báðir vora yfir-
burðamenn, hvor á sínu starfssviði.
Mjög bráðlega eftir er hann tók að gegna málaflutnings-
manns embætti, for Thomas H. Johnson að láta til sín taka
urn opinbei mál. Hann var einn í tölu þeirra, er stofnuðu
Frjálslynt félag ungra manna (Young Men’s Liberal Club).
\ar hann frá uppbafi eindreginn fylgismaður stjómmála-
flokks þess, er sig nefndi Frjálsívnda flokkinn (Liberal
Party) og þeim flokk fylgdi hann trúlega til æfiloka. Arið
1904 var hann kosinn í skólastjóra borgarinnar. Varð hann
svo vel kyntur af því starfi, að árið 1907, er kjósa átti nýtt
þmg í Manitoba, þá var T. H. J. valinn af frjálslynda flokkn-
um til þess að sækja um þingmensku í Winnipeg' Sótti hann
þá á móti þeim manni, er verið hafði borgarstjóri og talinn
var hinp mesti garpur í andstæðinga-flokknum. Hét hann
Thomas Sharpe. En svo fóru leikar, að Thomas H. Johnson
vann frægan sigur. 1 kosningabardaga þeim kom það fyrst
opinberlega í ljós, hver hæfileikamaður 'T. H. J. var, hve
fimur hann var í orðasennum og einbeittur. Þegar á þing
kom, var floklair T. H. Johnsons í miklum minni hluta, og
hélzt það um átta ára skeið. Fékk hann á þeim árum ágæta
æfingu á þingi. Leið ekki á löngu áður en hann var viður-
kendur með lang-merkustu þingmönnum; aflaði hann sér
svo mikillar þekkingar á landsmálum og stjórnarfarslegri
sögu landsins, að þar stóð honum helzt enginn á sporði. í
kappræðum hritkku flestir undan honum. Mr. T. C. Norris
var foringi flokksins frá 1910, en merkið bar raunar Thomas
Framhald á bls. 5