Lögberg - 18.08.1927, Page 4

BIs. 4
LÖGBBRG, PIMTUDAGINN 18. ÁGtfST 1927.
Gefið út hvern Fimtudag af Tlse Col-
umbia Press Ltd., Cor. Sargent Ave. &
Toronto Str., Winnipeg, Man.
TaJalmari >'-6327 N-6328
Einar P. Jónsson, Editor
UtanAskríft til blaðsins:
Tt(E eOLUMBI^ PRE8S, Ltd., Box 317í, Wlnnlpeg, Man.
UtanAskrift ritstjórans:
ED1T0R LOCBERC, Box 317* Winnipeg, M«n.
Verð $3.00 um árið.
Borgist fyrirfram
The "LöíbeTw” la printed and publlshed br
The Columblk Preaa. Ldmlted, ln the Columbla
■utidlns, tti Sarftent Aye., Winnlpe*, Manltoba.
Norður við vatnið.
Vér brugðum oss norður til Gimli núna í viku-
lokin, til þess að heilsa upp á ýmsa góðvini
vora, er þar eiga heima, og gleyma, þó ekki
væri nema svo sem drykklanga stund, stræta-
rvkinu og stórborgar mollunni. Þótt all heitt
væri að vísu niður við vatnið, og það svo, að
sumum þætti nóg um, þá voru viðbrigðin samt
hressandi og endurvekjandi. Af vatninu lagði
óvalt annað veifið, kærkominn svala, en frá
engi og skógarlundum barst til vita manns,
gróðrar ilmur og angan af nýþurkuðu heyi.
Nokkrir hinna íslenzku fiskimanna, þeirra,
er veiðar höfðu stundað á Winnipeg-vatni í
sumar, voru komnir heim, — aðrir að eins ó-
komnir úr verinu. Sumarvertíðin var á enda.
Hafði hún gengið fremur skrykkjótt, enda afla-
föng verið með rýrara móti. Samt bar ekki á
hugarvíli hjá þessum vestur-íslenzku veiðigörp-
um. Skapfesta landnámsvíkinganna fornu, var
enn auðsæ í öllu þeirra látbragði. Oss fanst,
sem í hugum þeirra myndi ríkara af fáu, en
lífskilningi þeim og hetjulund, er í eftirgreindri
vísu felst, eftir Hannes Hafstein:
“Við skulum ei æðrast þó inn komi sjór
og endrum og sinn gefi á bátinn.
Að halda sitt strik, vera’ í hættunni stór
og horfa’ ei um öxl, — það er mátinn!”
Það var dýrlegt um að litast í landnámi
hinna íslenzku frumbyggja, “bústað guðanna,”
um síðustu helgi, eins og reyndar svo oft endra-
nær.
# # #
Tlla væri það gert og óviðurkvæmilegt, að
hefja hina íslenzku fiskimenn við Winnipeg-
vatn til skýjanna, á kostnað þeirra mörgu at-
orkumanna, er landbúnað stunda víðsvegar
með ströndum fram. Því að sjálfsögðu sverja
þeir sig engu síður í ættina, hvað viðvíkur skap-
festu og hetjulund, en þeir fyrnefndu. Getur
þar að líta margt gildra bænda, er reynst hafa
trúir hérlendri köllun sinni og aðfluttu erfða-
fé. En þeir hafa svipaða sögu að segja og
fiskimennimir. Sumar það, er nú er að líða,
hefir engan veginn orðið þeim jafn-arðvænlegt
og æskilegt hefði verið. Veldur þar miklu um,
hve hátt hefir verið í vatninu, — flóð svo mik-
il, að á láglendi hefir heyskapur víða farist fyr-
ir. Má þar sérstaklega tilnefna hina svoköll-
uðu ísafoldarbygð og nokkurn hluta Mikleyjar,
þótt víðar hafi því miður allmjög að sorfið. A
hálendi hefir grasspretta orðið slík, sem þá er
bezt getur. En þrátt fyrir hina ýmsu ann-
marka, mun meginþorri fólks niður við vötnin
una vel hag. sínum og líta björtum augum á
framtíðina.
# * *
Að afliðnu hádegi á sunnudaginn, var oss
boðið í bílför, norður að sumarbústaðnum
Camp Morton, sem liggur því sem næst miðja
vegu milli Arness og Gimli. Er þangað kom,
var vikið út af aðalbrautinni, og staðnæmst við
King Edward skólann, sem liggur í 1291. skóla-
héraði. Var þar verið að halda hátíð, all-fjöl-
sótta, er kaþólski söfnuðurinn að Camp Morton
stofnaði til. Fóru þar fram íþróttir, ásamt öðr-
um margskonar skemtunum. Voru allir, eins og
gefur að skilja, í bezta skapi, líkt og þegar
þjóðflokkur vor heldur Islendingadag. Fólkið
var vfirleitt frjálslegt í útliti og vel til fara.
Rutheniumenn munu hafa verið liðsterkastir,
þar næst Pólverjar og loks Þjóðverjar. Ruth-
eniukonurnar, þær hinar eldri, höfðu sjöl á
herðum og skýluklút um höfuðið. Hefir hér-
lent fólk stundum spaugast að þeim fyrir bún-
inginn, jafnvel íslendingar líka. Er slíkt
flónskulegt, og situr einkum illa á oss Islend-
ingum. Því voru eigi konur þær, sem vér
heimalningamir kvntumst í æsku, búnar með
slíkum hætti ? Við það skal hreinskilnislega
kannast, að frá þeim tíma hefir oss ávalt verið
hlýtt til sjalsins og skýluklútsins.
Einum manni vorum vér kyntir á móti
þessu, er oss fanst sérstaklega mikið til um að
mæta. Var sá þýzkur að upprana og ætt, flutt-
ur hingað til lands með foreldrum sínum, þa er
hann var tólf vetra gamall. Er hann uú maður
um miðjan aldur, kann íslenzku vel, og taldi
hana vera eitt hið allt’a fegursta tungu-
mál, er hann nokkum tíma hefði haft kynni
af, og tjáðist þó geta bjargað sér á sex tungu-
málum.
* * *
Eftir drjúga viðdvöl á fyrgreindu skemti-
móti, var haldið til baka, niður að sumarbústaðn-
um kaþólska, Camp Morton. Höfðum vér all-
oft farið eftir þjóðveginum, er þangað liggur,
en ávalt leitað langt yfir skamt, eða rpeð öðrum
orðum, aldrei komið þar niður að vatninu.
Bústaður þessi ber nafn kaþólsks prests, Fath-
er Mortons, og er sá langfegursti, er vér höfum
nokkru sinni augum litið fram með ströndum
V innipeg\mtns. Er bústaður prestsins reistur
í fögrum kastalastíl, með ódáinsblóm og skraut-
vegu á allar hliðar. Skamt þar frá, á háum,
skrúðgrænum hól, stendur afar einkennilegt og
tilkomumikjð minnismerki, yfir hermanninn
nafnfræga frá Selkirk, Major Christopher Pat-
rick O’Kelly, er lífi týndi ásamt félaga sínum,
í Rice Lake héraðinu, haustið 1922.
Vér hittum íslendinga, fædda og uppalda á
Gimli, er aldrei sögðust hafa komið til sumar-
bústaðarins, Camp Morton. Teljum vér slíkt
leiða vanrækslusynd, því þar er vafalaust feg-
ursti staðurinn fram með vatninu, og þótt víð-
ar sé leitað. Hitt vakti líka sársauka í hjarta
voru, að Islendingarnir niður við vatnið,
skyldu hvergi geta bent á jafn dásamlegan reit,
sem sína eigin eign. )
Dagdraumar.
Flestir þeir menn, ‘sem gæddir eru heil-
brigðri skynjan, eiga dagdrauma, misjafna að
mikilleik,' eftir mismunandi sálarþreki og and-
legu útsýni hvers einstaklings um sig. Hina
miklu menn dreymir fram í ósæisaldir, og þeir
lauga þar anda sinn við bjarmann af komandi
tíð. Trú þeirra á sigur-hæfileikum lífsins, þekk-
ir engin takmörk og getur flutt f jöll. Smámenn-
in dreymir líka, þótt með öðrum hætti sé.
Draumar þeirra orsakast venjulegast af því,
ef illa fer um þá í fletinu.
Voldugir dagdraumar, eru aðalseinkenni
hugsjónamannsins, er hefja vill mannkynið í
hærra veldi. Slíkir draumar rætast ekki fyrir-
hafnarlaust, — ekkert annað en látlaust strit
fær hrundið þeim í framkvæmd. Því meiri og
fegurri, sem dagdraumarair.eru, þess auðugra
verðui; lífið og innihaldsríkara. Sérhverjum '
dagdraumi verður að fylgja átak, því af ’sjálfu
sér rætist hann aldrei.
Spakir menn fara jafnan varlega í að opin-
bera dagdrauma sína. Þeir yfirvega þá fyrst
til hlítar, unz þeim er full ljóst, hver afstaðan
verður til mannfélagsmálanna. Þá fyrst eru
verulegar líkur til, að sönn nytsemd megi af
þeim hljótast.
tJsnotrir menn eru sjaldnast tungutrúir, og
þess vegna láta þeir vaða á súðum, án þess að
hafa um það nokkra minstu hugmynd, hvert
stefnir.
Skáldin háfleygu og djúpsyndu, eru dag-
draumamenn, og þess vegna hafa þau svo oft
kölluð verið spámenn þjóðanna.
Það er óencTanlega dýrlegt, að dreyma vold-
uga vökudrauma, og leggja fram til þess alla
krafta, að þeir nái að rætast.
ísland.
Ræða flutt á íslendingadeginum í Winnipeg,
6. ágúst 1927.
Af séra Rúnólfi Marteinssyni.
“Undarlegt sambland af frosti og funa,
fjöllum og klettum og hraunum og sjá,
fagurt og ógurlegt ertu, þá brunar
eldur að fótum þín jöklunum frá.”
, Island I
“Rétt að nefna nafnið þitt”
nóg er kvæði öllum.”
íslandlhvað get eg sagt um þig eða við þig?
Eg, sem skildi við þig tólf ára gamall drengur
fyrir 44 árum sfðan, og hefi aldrei séð þig upp frá
því. Ekki get eg dregið björg af djúpi neinnar sér-
þekkingar um þig. Ekki er eg meðal hinna lærðu í
bókmentum þínum; ekki er eg kunnugur nema fáum
brotum úr sögu þinni; ekki er eg meira en stafándi
í letri lyndiseinkunna þiníía; ekki er eg fróður um
jarðfræði þína, hefi ekki fyrir mér neinar hagskýrsl-
ur, er sýni vandlega afkomu þína; ekki hefir heldur
neinn engill snert tungu mína með heilögum eldi
frá altari þjóðarinnar, svo eg gæti verið boðberi
þinn meðal þeirra, sem í fjarlægð búa.
Hvers vegna stend eg þá frammi fyrir þessum
mannsöfnuði í dag? Líklegast rétt til að nefna
nafnið ísland; enda ætti það að geta verið ræða,
engu síður en kvæði. En vel að merkja, þó að
Stepháni fyndist það kvæði, er ekki víst, að allir
hefðu auga, sál eða tilfinningu til að finna þar
verðmæti. Eg er þá hingað kominn til að nefna
nafnið þitt, ísland! og eg geri enga yfirlýsingu um,
að eg sjái meira í því hugtaki en aðrir. En eitthvað
hefir ísland verið mér, öll þessi 44 ár, og ekki er
íslend mér enn glatað. Af einhverri ástæðu hefi eg
gert mitt ítrasta til að kenna börnunum mínum ís-
lenzku, halda á lofti hinu íslenzka í skóla- og
kirkjustarfi mínu; af einhverju hefir það stafað, að
ræktarleysi sumra landa minna gagnvart feðra-
arfinum og hið aumkunarverða skilningsleysi þeirra
á gildi íslenzka gullsins, hefir valdið mér sárs-
auka. Af hverju hefi eg st^ðið í stríði út af þessu
máli, og stundum orðið að þola vanþökk bræðra
minna vegna þess, að eg vildi að vér Iegðum skyn-
samlega rækt við það, sem feður vorir gáfu oss?
óefað hefði það verið auðveldara, að fljóta undan
straumi, sofandi að feigðarósi alls hins íslenzka í
þessari heimsálfu, en að vera að apa eftir laxinum
sem “leitar móti straumi sterklega og stiklar fossa”,
sérstaklega þegar vanmáttur sjálfs mín og áhuga-
leysi annara hömluðu stökki upp fossinn. í þeim á-
itæðum héfir margur maðurinn spurt: Hvers vegna
þá að fara nokkuð að stríða við þetta? Já, hvers
vegna hefi eg verið að fást við að rækta íslenzk blóm
á amerískri grund?
Svarið er éinfalt og liggur beint við. Það er af
þvi, að ísland er í sálu minni. Ekki verður vatni
ausið úr brunni, sem er þur. Það verður að eins
gert þar sem vatn er.
Matthías Jochumsson segir á einum stað:
“Hljómið inst í öndu vorri eilífs lífs æðstu tónar.”
Að eins með því eina móti, að í sálunni sé eitthvað
það, sem tekur á móti himneskum tónum. Það
verður að vera eitthvað himneskt hið innra, til þess
að geta samþýðst því himneska, sem ti] manns kem-
ur. Tvær raddir verða aldrei samróma, ef ðnnur á
ekkert skylt við hina. Himnaríki í anda mannsins
fagnar himneskum tónum. Þannig er farið sjáRs-
ástandi allra manna.
Á sama hátt kemur hið íslenzka til mín eins og
kunningi—, af því að Island er þar fyrir. En Island
getur verið þar á margvíslegu stigi og með ýmsum
hætti. Hvað get eg með sanni sagt, að eg eigi frá
íslandi? Því eg á eitthvað þaðan, sem er svo
sterkt, að eg neita að láta hrakspár auraávinnings-
ins múlbinda mig, Til að breyta líkingunni, stend-
ur svo á fyrir mér, að tveir stórir golþorskar ætla
að gleypa mig: Annar, sem segir: hættu að klifa
brattann, því þú kemst þangað aldrei; hinn segir:
þú ert svo fáfróður um ísland—
En það gerir samt ekkert til, því eg veit hvað
‘ eg á og hvað eg vil. Það sem eg á frá Islandi, er
nú ekki mikið: að eins ómar. Það eru jafnvel fjar-
lægðar-ómar,- en það eru ómar, sem eg er sannfærð-
ur um að aldrei hætta. Eg þykist þess fullvís, að
ísland ómar í sálu minni til hinstu stundar, að eng-
inn skarkali lífsins megnar að kæfa þá óma. Island
er nokkur hluti af lífi minu. Eg hlýt að vera það
sem eg er. Meðan ísland ómar í sálu minni, hlýtur
það að koma í ljós í starfi mínu og stefnu.
Leyfum þá allir ómum lands og þjóðar að berast
til vor í dag. Hljómi þeir skært og hljómi þeir
lengi.
ísland, sem lyftir kolli þínum upp úr “ægi blám”
og horfir með ró á freyðandi öldur, hvert sem auga
þitt lítur; ísland, með töfrandi tign í litskrúði
fjalla; með ögrandi mátt í fossum og gígum; Is-
land, með friðsæla dali, “þar sem við búann brattra
kletta æðandi fossar eiga tal; þar sem að una hátt í
hlíðum hjarðir á beit með lagði siðum”; ísland,
“þar sem að æðarfugls móðurkvak ómar í ró víð
engjarnar grænar á lognstafasjó”; ísland, þar sem
að feður vorir hafa þroskast að þrautseigju í baráttu
við illviðri á heiðum og hafi; ísland, með álftir í
veri, og hveri, sem vella og gjósa. “ísland, Island,
mitt ættarland, þú aldna gyðjumynd”! Þú ert oss
ekki horfin, því þú ómar í sálum vorum.
Frá hinum margvíslegu blæbrigðum, dásamelgri
ÞEIR SEM ’ÞURFA
LUMBER
KAUPl HANN AF
The Empire Sash& Door Co.
Limited
Offlce: 6th Floor Bank of Hamilton Chambers
Yard: HENRY AVE. EAST. - - WINNIPEG, MAN.
VERÐ og GŒDI ALVEG FYRIRTAK
jiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiimiie
| Samlagssölu aðferðin. |
Sama reglan gildir um rjóma, sem aðrar búnaðar- =
= afurðir, að því meira sem vörumagnið er, þess tiltölulega E
E lœgri verður Btarfraekslukostnaðurinn. En vörugæðin =
E bljóta að ganga fyrir öllu. Þrjú meginatriði þurfa að =
= vera til staðar, ef vara vor á að fá það sæti, sera henni E
E ber á brezkum markaði, sem sé vörumagn, reglubundnar =
= vörusendingar og vörugæði.
Með því að styðja yðar eigin SAMLAGSSTOFNUN eru E
= fyrgreind þrjú mcginatriði trygð.
Manitoba Co-operative Dairies Ltd.
E 846 Sherbrooke St. - ; Winnipeg, Manitoba =
,Ti 111111111 m 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111FE
fegurð og hrikalegum mikilleik íslenzkrar náttúru,
berast mér ómar, sem ekki eru með öllu óskildir því
eðlisfari, sem þjóðin hefir gefið mér.
1 hverjum sönnum íslendingi verður það að á-
hrínsorðum, sem Grímur Thomsen segir:
“Og í sjálfs þín brjósti bundnar
blunda raddir náttúrunnar,
íslands eigið lag.
Inst í þínum eigin barmi,
éins ií gleði, eins í harmi,
ymur íslands lag.”
Um Hallgrím Pétursson sagði Matthías Joch-
umsson:
“Niðjar íslands munu minnast þín
meðan sól á kaldan jökul skín.”
Slíkt getur með engu móti komið til greina, nema
Hallgrimur Pétursson eigi áfram ítök í hjörtum ís-
lendinga. Svo lengi sem það er tilfellið, kemur
bergmál frá hjörtunum. Frá þeim koma ómar til
svars þess, sem t'il þeirra hefir komið, eða ávöxtur
af því.
Með ísland í sálunni sendir skáldið af útlendri
storð óma elsku og aðdáunar:
“Þú, Vorgyðja, svífur úr suðrænum geim,
á sólgeisla vængjunum hreiðu.
Til ísalands fannþöktu fjallanna heim,
að fossum og d'immbláum heiðum.
Eg sé hvar 1 skýjum þú brunar á braut.
Ó, ber þú mitt ljóð heim í ættjarðar skaut.”
Eg á ekkert skáldaorð á tungu minni, en ómarnir
í sálu minni, af því ísland á þar heima, eru nákvæm-
lega hinir sömu sem góðskáldsins.
Ómar frá öðru íslenzku skáldi, Sig. Júl. Jóhann-
essyni, koma mér í hug, túlka sama efni og eru al-
gerlega eins og eg vildi hafa sagt frá þeim:
Til vinanna heima.
Eg sendi’ ykkur kveðju’ yfir sæinn,
eg sendi’ hana langt út í geim,
og hjarta mitt biður þess blæinn,
að bera’ hana til ykkar heim.
Á morgnana’, er sól skín á sæinn
og söngfugla heyri eg lag,
af alhuga bið eg þess blæinn,
að bera’ ykkur góðan dag.
Á morganan’, er sól skín á sæinn
og söngfugla heyrið þið lag,
eg vona’ að þið biðjið þess blæinn,
að bera mér góðaií dag.
Þá sólin er hnigin í sæinn
og sofnar hvert auga rótt,
af alhuga bið eg þess blæinn, að
að bera’ ykkur góða nótt.
Þá sólin er hnigin í sæinn
og sofnar hvert auga rótt,
eg vona’ að þið biðjið þess blæinn,
að bjóða mér góað nótt.
Þá sólin er hnigin í sæinn
og sefur hvert auga rótt,
ó, Drottinn piinn, biddu þess blæinn,
að bera’ okkur góða nótt.
Ef Drottinn minn biður þess blæinn,
að bera’ okkur góða nótt,
þá dvínar öll þreyta’ eftir daginn
og draumarnir svala’ okkur rótt.
Eg sendi’ ykkur kveðju’ yfir sæinn,
eg sendi’ hana langt út í geim,
og hjarta mitt biður þess blæinn,
að bera’ hana til ykkar heim.
1 marzhefti Scandinavian American Review er
ritgerð um ísland, eftir E. Diteh, kennara í þýzku
við Aberdeen háskólann á Skotlaridi. Hefir hann
tvívegis ferðast til íslands, og er vel að sér í ís-
lenzkri tungu. Hann segir frá því, hvað vanalegir
ferðamenn vilji sjá á íslandi. Það er auðvitað hin
einkennilega fjallasýn, sem sumir sækjast eftir að
sjá, þegar þeir eru orðnir þreyttir á ltalíu og Sviss-
landi. Hálfur mánuður á íslandi nægir þess háj;tar
mönnum. En þegar þetta þrýtur, segir Dieth, er hið
bezta eftir, íslendingurinn sjálfur.
Eg hefi þegar minst á óma landsins, en það er
ekki nema hálfsögð saga. Jafnvel landsins sjálfs
get eg ekki minst án þess, að hafa þjóðina, sem þar
býr, í huga. Og nú vil eg Iítils háttar minnast sér-
staklega á fólkið. Þeir ómar ná betur til vor, því
hér erum vér í margvíslegum félagsskap við íslend-
inga. Fáir þeirra eru samt óbreyttir Islendingar.
Amerísku áhrifin hafa breytt þeim flestum á ýmsan
hátt. En það eru íslenzkir ómar, sem vér viljum
heyra í dag; gera oss grein fyrir íslendingnum, eins
og hann er á íslandi.
Tveir menn gengu eitt' sinn fram fyrir ólaf
Þeir Islendingar, er í hyggju hafa aö flytja búferlum til
Canada, hvort heldur er heiman af Islandi eða frá Bandaríkjun-
um, sendi skriflegar fyrirspurnir til ritstjóra Lögbergs.
Svíakonung árið 1000. Þeir hétu
Hrafn og Gunnlaugur. Báðir
vildu þeir flytja konungi kvæði,
og orsakaðist snörp deila milli
þeirra út af því, hvor þéirra ætti
að flytja kvæði fyr. Með hörku-
brögðum komst á samkomulag og
bæði kvæðin voru flutt. Má vera,
að þetta sé ekkert merkilegur at-
burður; en tilfellið var, að víða
þar sem íslendingar komu til ann-
ara landa í fornöld, voru þeir í
metum hafðir; fluttu konungum
kvæði, gerðust lendir menn þeirra,
skipuðu virðingarsess í skálanum,
keptu í hinum mestu íþróttum og
voru framarlega í fylkingum í
styrjöldum. Eg held að þetta
sé ekkert skrum, heldur blátt á-
fram sannleikur.
Fleiri hunudruð ár líða. Þá
kemur kvenmaður að bæ, er heit-
ir Hallandi, á valbarðsströnd við
Eyjafjörð. ól hún þar sveinbarn.
Lítt var drenghnokki þess'i vel-
kominn gestur á Hallandi, því
þegar hann var næturgamall, var
stújka, sem nefnd er Margrét,
send með hann í poka á bakinu til
að færa hann hreppstjóranum.
Þannig byrjaði æfi íslendings
eins. Að vísu komst hann ekki
til hreppstjórans, dagaði uppi á
leiðinrii hjá Sigríði á Dálksstöð-
um, fékk þar gott uppeldi, en ekki
mentun. Varð svo fátækur bóndi
og var á seinni hluta æfi sinnar
kallaður Bólu-Hjálmar. Á gam-
alsaldri, sveitlægur, með kreptar
hendur og þrotna krafta, sagði
hann og sagði með því sanna
sögu:
“Guð veit, eg hefi þar árin öll
erfiðiskröftum veikum slitið,
öreiga vildi forðast föll,
fældist því hvergi mæðustritið.
Líkaminn sýnir leifarnar
og lúamerkin á veiku holdi,
að eg sérhlífinn varla var
við hann, á meðan fjör'ið þoldi.
f þessum ástæðum má það telj-
ast undravert, að hugur hans gat
“til hæða flogið” og “foldar fúa-
ryk af fjötrum hrist”; ort Ijóð,
sem að andlegri auðlegð, orð-
kyngi og formfegurð, stenzt dóm
snillinga. Hann yrkir beztu Ijóð-
in sín í örbirgð óg elli.
Ekkert finst mér eftirtektar-
verðara við þjóðina mína en
þe^si geislabrot anda og snildar,
sem koma í Ijós hjá svo mörgum
sonum hennar og dætrpm, sem
áttu við þau kjör að búa, áem
virtust synja þeim um allan
menningarþroska.
Sagt hefir verið um Gyðinga,
að engin önnur þjóð geti sýnt
aðra éins sögu afburðamanna.
2,000 árum f. Kr. hafi Gyðingur
fjósef) verið forsætisráðherra í
Egyptalandi; 1000 árum síðar
hafi Gyðingur (Daníel) verið
forsætisráðherra í iBabýlon, og
1900 árum e. Kr. hafi Gyðingur,
Disraeli, verið forsætisráðherra
á Englandi; í sérhverju tilfelli í
æðsta tíki veraldarinnar á þeim
tíma.
Eg vil engan samanburð gera á
fslendingum og Gyðingum; en eg
held, að enginn sé vegur til að
neita því, að í íslendingum er
óvanalega gott efni.
í aumustu hörmungum hefir
Ijós andans logað hjá einkenni-
lega mörgum íslendingum. —
Dæm'in, sem á var drepið, eru
að eins lítill hluti af aragrúa.
Bæði á íslandi og hér í þessari
heimsálfu, er það áberandi, þeg-
ar tillit er tekið til fámennis
vors, hve margir eru afburða
gáfumenn, eða hafa rutt sér ein-
kennilega tilkomumikla braut.
Eg veit, að með gott efni er af
oss mjög oft illa farið, og að oss
hættir einmitt við að upphrok-
ast af mikilleik þess að komast
upp úr skarninu. Þetta er á eng-
an hátt sagt til þess, að nokkur
fari að hugsa um sig eða þjóð
sína hærra en hugsa ber, en það
er sagt til þess að styðja að því,
að vér mættum bera gæfu t'il að
meta rétt það, sem vér eigum, og
ávaxta það pund, sem vér höfum
af guði þegið.
En heimilishaga gaf Drottinn
þjóð vorri á íslandi. “Þar fóstr-
aðist þjóð vor við elds og ísa
mein og áhrif af náttúrunni
háu.” Þar slær hjarta þjóðar-
innar. Þar er berglindin tæra,
sem vér allir hljótum að drekka
af svaladrykk hins íslenzka anda.
Þar hefir drottinn “drykkjað þjóð
með þrótt á þrautadimmri nótt.”
Og þar hefir gleðin ómað í sér-
hverju hjarta á sólbjörtum sum-
ardegi. Þar hefir þessi einkenni-
lega, litla þjóð hugsað og sam’ið
Ijóð og sögur. Eina orsök þess,
að vér höfum komið saman í dag,
er sú, að ísland ómar í sálum
vorum.
Nær því síðasti ómurinn, sem
eg læt berast til yðar, er bæn fyr-
ir íslandi frá Þjóðfundarsöng’
Bólu-Hjálmars. Þó yður finnist
orðin of sterk, getið þér ekki ann-
að en kannast við, að heitt blóð
rennur þar í æðum:
“Legg við, faðir, líknareyra,
leið oss einhvern hjálparstig;
en viljirðu ekki orð mín heyra,
eilíf náðin guðdómlig,
skal mitt hróp af heitum dreyra
himininn rjúfa kringum þ'ig.”
Legg, Drottinn, liðsemd öllum
fslands börnum, hvar sem þau
eru; en ísland! “ísland, þig elsk-
um vér, alla vora daga”.
“Þið þekkið fold með blíðri brá
og bláum tindi fjalla,
(og svanahljómi, silungsá
og sælublómi valla,
og bröttum fossi, björtum sjá
og.breiðum jökulskallá.
Drjúpi’ Jiana blessun Drottins á
um daga héimsins alla,”
Canada framtíðarlandið og Vestur-Islendingar.
ii.
Nokkur atriði sögunnar.
“Kostaland, með gull og græna
skóga,
geimur margra konungsríkja
stærð,
skraut þú átt og yndis-lundi nóga,
úthöf blá og fjöllin snævi hærð.
Borgum depluð, ótal ökrum vikuð
ertu og mörkin beltuð fram að sæ,
ám og fljótum fosshvítum strikuð.
fulla f lífi’ og morgunroða blæ.
Nægtland, með efnivið til alda
í allra þjóða bygging, tengsli
sterk,
taugar stáls, sem styrkleik þínum
valda,
stór og víðfræg þinna handa-
verk.”
f
Svona kvað skáldið Kristinn
Stefánsson um hina ungu fóstru
ísfendinga í vestrinu, Canada.
Og er það fögur og sönn mynd af
drotningunni, eins og hún er, þar
sem hún situr og bíður eftir því,
að iðin hönd og framtakssamur
andi mannsins hagnýti sér öll