Lögberg - 03.11.1927, Blaðsíða 5

LöGBERG, FIMTUDAGINN 3. NOVEMBER 1927.
Blð. S
Dodds nýrnapillur eru besta
nýrnameðalið. Lœkna og gigt bak-
verk, ihjartabilun, þvagteppu og
önnur veikindi, eem stafa frá nýr-
unum. — Dodd’s Kidney Pilla
koeta 50c askjan eða sex öskjur
fyrir $2.50, og fást hjá öllurn lyf-
•ölum eða frá The Dodd's Medi-
cine Company, Toronto, Canada.
þúsundir íbúa. Peace River þorpiÖ
liggur tvö hundruS og fimmtíu míl-
ur norSvestur af Edmonton, á auka
línu Dunvegan og British Colum-
bia járnbrautarinnar. íbúatalan þar
er nálægt tveim þúsundum. Búa
þar í grendinni vel efnaðir gripa-
ræktarbændur. Önnur járnbrautar-
lina liggur um fimmtíu mílur það-
an frá, til Spirit River þorpsins.
StaÖhættir í Spirit River héraSinu,
mega heita þeir sömu og umhverf-
is Edmonton McLennan — Spirit
River brautin liggur til vesturs og
inn í Pouce Coupe héraSiS. í suS-
ur frá Spirit River, liggur 50 mílna
löng járnbrautarlína til Grand
Prairie, sem er stærsti bærinn í
Peace River bygSarlaginu. Er um-
hverfiS þar alí þéttbýlt. Innan um
akuryrkju svæSin, er þó nokkuS af
griparækítarbýluni og norSan viS
ána kringum Fort Vermilion, er
griparæktinni óSum aS miSa áfram.
Peace River héraSiS byggist nú
óSfluga. Eru þar góSir skólar og
nokkur vel útbúin sjúkrahús, kost-
uS af almannafé.
Santo Domingo.
Eftir C. A. Broberg.
C. A. Broberg, sjóliðsforingi,
sem nú er búsettur í Reykjavík,
hefir dvalið 3 ár og 4 mánuði á
Santo Domingo og kynst landi
og þjóð vel. Eftir beiðni Morgun-
blaðsins hefir hann ritað eftir-
farandi lýsingu á þessu lýðveldi.
Skamt frá Cupa er næststærsta
eyjan af Antille-eyjum og nefnist
Haiti. En það nafn á í rauninni
ekki nema við vesturhluta eyjar-
innar, því að eystri hlutinn, sem
er mikið stærri, nefnist Dominik-
anska lýðveldið, í daglegu máli
nefnt Santo Domingo. Hinir upp-
runalegu íbúar austurhluta eyj-
arinnar voru af Indíána kynþætti
og þeir kðjluðu ríkið Quisqeya, en
það nafn er nú flestum gleymt.
Cuba þekkja flestir, þótt ekki
væri af öðru en Havanna-vindl-
unum, en Quisqjeya þekkja sár-
fáir, og þó er það einhver frjóv-
samasti bletturinn í Vestur-Indí-
um og þar eru hinir stærstu fram-
tíðarmöguleikar, ef nægilegt fé
fæst til rekstrar fyrirtækja.
Fyrsta landið, sem Columbus
sá, er hann kom vestur um haf,
var Quisqepa. Hann leitaði þar
hafnar í ármynni nokkru, en ein-
mit á þeim stað stendur nú borg-
in Santo Domingo. Þarna við ár-
ósana stendur enn þá tré það, er
hann batt skip sín við. Þá, fyrir
450 árum, var það fullvaxið tré,
Nú er það orðið heldur hrörlegt,
en því er haldið við þannig, að
þar sem fúaholur koma í það, þá
eru þær fyltar með steinlími.
Columbus var stórmenni, pg
hann varð hinn fyrsti stjórnandi
eýjarinnar. Meðan stjórnar hans
naut við, gekk alt að óskum,
en þegar honum var bolað frá,
byrjaði kúgunin, sem allur heim-
ur hefir heyrt getið. íbúar eyjar-
innar voru um þrjár miljónir og
höfðu þeir fram að þessu lifað í
sátt og samlyndi, en 4 næstu 40
árum var þeim útrýmt svo ger-
samlega, að nú finnast varla nein-
ir afkomendur þeirra.
Það var hinn óseðjandi gull-
þorsti Spánverj, sem valdur var
að þessum hræðilegu manndráp-
um.
Skömmu eftir að Spánverjar
lögðu landið úndir sig, fundu þeir
gull í árfarvegum. Þeir uppgötv-
uðu einnig að íbúarnir áttu ýmsa
skartgripi úr gulli. Þóttust þeir
vita, að auðugar gullnámur mundu
vera þar í landi og kostuðu alls
kapps um það, að ná í þessar gull-
námur. Þeim tókst það og gerðu
þeir þá íbúana að þrælum sinum
í þessum námum. Það voru sett
þau lög, að hver innborinn mað-
ur, skyldi árlega afhenda stjórn-
inni vissan fcinga af gulli. En
þegar alt gull var þrotið í námum
þeim, sem auðveldast var að
vinna, neyddu þeir íbúana til þess
að leita að nýjum námum og
vinna í þeim. Spánverjar fluttu
og með sér ýmsa sjúkdóma frá
Evrópu og urðu þeir ekki sízt til
þess að drepa niður frumbyggj-
ana. Hungursneyð og þrælkun
hjálpuðu einnig til að útrýma
fólkinu, og er það að lokum hóf
uppreisn í örvæntingu gegn kúg-
urum sínum, var það komið á fall-
anda fót. Það voru að eins nokk-
ur hundruð manns í austustu
fjallahéruðunum, sem gátu hald-
ið uppi nokkurri vörn, en urðu þó
að lokumj að lúta í lægra haldi
fyrir hersveitum Spánverja. Á
tæplega hálfri öld hafði Spánverj-
um tekist að útrýma hamingju-
sömum kynstofni, og þá sáu þeir
fyrst, hve heimskulega þeir höfðu
farið að ráði sínu. Nú var ekkert
vinnuafl lengur til þess að starf-
rækja námurnar og reka land-
búnað. Var því ekki um annað
að gera, en að flytja inn fólk. Og
þá var byrjað á því, að flytja inn
Svertingja og því var haldið á-
fram þangað til um miðja 19. öld.
Voru fluttir inn svo margir Svert-
ingjar, að nú eru flestir íbúar
ríkisins kynblendingar.
Það er svo sem auðvitað, að út-
rýming frumbyggjanna hefir
valdið mikilli afturför á öllum
sviðum. í þessu frjósama landi,
þar sem lifað gæti 50 sinnum
fleira fólk en á íslandi, eru því að
,eins um 2%miljón manna. Vest-
urhluti eyjarinnar, sem nefnist
Haiti, hefir um 200 ára skeið ver-
ið undir franskri stjórn, eða not-
ið áhrifa frá Frökkum, en er nú
að nafninu til sjálfstætt lýðveldi.
Þegar Bandaríkin gengu í heims-
stríðið árið 1916, fanst þeim nauð-
synlegt að leggja undir sig bæði
Haiti og Dominikanska lýðveldið,
líklega til þess að Þjóðverjar gæti
ekki haft þar bækistöðvar. Má og
vera, að fyrir þeim hafi vakað að
innlima þessi ríki Bandaríkjunum.
En árið 1924 kölluðu þó Banda-
ríkin heim setulið sitt frá San
Domingo og fékk þá ríkið aftur
fullveldi sitt og flýtti sér að ganga
í Þjóðbandalagið, sjálfsagt til
þess að fá fullveldi sitt verndað
fyrir Bandaríkjunum. En á Haiti
eru enn amerískar hersveicir og
virðist svo, sem Bandaríkiastjórn
hafi ekki í hyggju að kalla þæ^
heim, þrátt fyrir áskoranir frá
Haitibúum og ýmsum þingmönn-
um Bandaríkja.
Fjármál ríkjanna eru að mestu
leyti í höndum Bandaríkjanna og
hafa þau því tekið að sér alla toll-
heimtu þar, til þess að fá afborg-
anir og rentur af þeim lánum, sem
þau hafa veitt.
Vegna þess, að það var um að
gera fyrir Bandaríkin að koma á
friði í löndunum og þau sáu að
slíkt var ekki hægt nema því að
eins að samgöngur væri bættar,
byrjuðu þau á því að gera vegi
um eyjuna þvera og endilanga.
Var þetta erfitt verk, því að eyj-
an er mjög fjöllótt og mesti fjöldi
vatnsfalla þar. Varð því að smíða
margar brýr; voru þær fyrst gerð-
ar af tré, en síðar, er efni leyfðu,
voru reistar steinsteypubrýr í stað
hinna. Fjölda gilja og gljúfra
varð að fylla upp, mýrarfláka varð
að þurka upp, stóra skóga. varð að
ryðja og gera steinbrýr yfir fen
og foræði, sem voru alveg ófær á
rigningatímunum. Árið 1922 var
vegabótum þessum komið svo
langt, að hægt var að aka frá
Santo Domingo, sem er á suðaust-
urströndinni, alla leið til hafnar-
borgarinnar Monte Christie á
norðurströndinni, og er sú vega-
lengd 275 kílómetrar. í sumar
verður hægt að aka frá Port du
Prince, höfuðborginni í Hiati, alla
leið itil Higney, sem er austast á
Santo Domingo, og er sú vega-
lengd 500 km.
Nú, er þessar vegabætur eru
komnar, breytast allar samgöng.
ur. Nú verður hægt að aka fram-
lieðsluvörum innan úr landi til
hafnar á fáum klukkustundum í
bifreið, þótt áður tæki það marga
daga að koma þeim á markað, ogj
borgði sig stundum ekki, því að í
rigningar gerðu vegina oft alveg
ófæra.
Helzta framleiðsluvaran er syk-
ur og er ræktunin mest á suður-
ströndinni. Á milli Santo Dom-
ingo borgar og La Romana, sem
er 120 km. austar, er hver sykur-
akurinn við annan, eins langt og
augað eygir. Ná akrar þessir alt
að 40 km. inn í landið. Nokkuð
af ökrunum og sykurverksmiðjun-
uum eiga innlendir menn, en
flestir akrarnir og verksmiðjurn-
ar eru eign amerískra hlutafé-
laga. Sykurreyrsuppskeran byrj-
ar um miðjan desember og stend-
ur yfir fram í júnílok; það er
þurkatíðin og rignir þá aldrei
neitt að ráði. — Menn geta gert
sér dálitla hugmynd um, hve mik-
il sykurreyrsræktin er, ef þeir líta
t. d. til La Romana, sem þó er ekki
stærsti sykurbærinn. Sá bær á
200 km. Ianga járnbraut, sem ein-
göngu vinnur að sykurreyrsflutn-
ingi, rúmlega 6000 uxa, gufuvagna
smiðju, vagnasmiðju, íshús, loft-
skeytastöð, vatnsleiðslu, mörg
þúsund hús handa verkamönnun-
um, gufuskip, hafnarvirki, sjúkra-
hús og tvær sykurverksmiðjur, er
framleiða meira af sykri á einu
ári heldur en Danir eyða á þrem-
ur árum. Þó eru á hverjum degi
sendar um 1700 smál. af sylcur-
reyr til Porto Rico í verksmiðj-
urnar þar.
Það sem helzt háir sykurreyrs-
ræktinni eru hinir miklu brunar,
sem stundum verða á ökrunum. 1
fyrra brunnu t. d. í La Romana
85 þús. smálestir af sykurreyr. —
Eldsvoðarnir stafa venjulega af
ógætni, þannig, að sígarettum
með eldi í er kastað inn á meðal
hins þurra reyrs, sem fuðrar þá
upp. Verður þá uppi fótur og
fit og allir, sem vetnlingi geta
valdið rjúka þá til og reyna að
stemma stigu fyrir eldinum. Er
það oftast gert þannig, að grafa
breiða skurði, en það dugði ekki
í fyrra, svo nú er farið að nota
slökkvidælur.
Auk sykurreyrsins er ræktað
mikið af kaffi, ágætri tegund,
kakaóbaunir Casave, sem notaðar
eru til línsterkju, venjulegar
baunir, hrísgrjón og mais. Land-
búnaður er þó enn langt á eftir
tímanum, en stjórnin reynir að
kenna mönnum betri aðferðir. <—
Hefir hún nú stofnað búnaðar-
skóla og hafa margir forstöðu-
menn þeirra verið danskir.
Stjórn lýðveldisins er forsetf.
sem kosinn er venjulega til 4 ára,
og þing, sem er í tveimur deildum.
í efri deild eru 12 menn, og hefir
hún mikið vald, en í neðri deild-
inni eru 24 menn.
Kostnaði við forsetakosningu er
jafnað niður á alla opinbera
starfsmenn, og þykir það gott ráð,
því að forsetinn lætur stuðnings-
menn sína fá öll embætti. En
það er augljóst, að ekki miðar
Þar sem hljómliátin er í hávegum höfð
þar þykir mest varið í
Ye Olde Firme
HEINTZMAN *C0.
PIANO
Mest eftirsókta Píanóið
Heintzman& Co. Pianos etu geið með margskenar lagi, beeði yngra og
eldra, Þau eru alþekt fytir alna (ramúrckarandi tónmýkt og (yrir það Krað
velþau endaat. Þau hafa til að bera óviðjafnanleg tónbrigði, er aðeina beztu
pianoa I heimi geta framleitt. Verðið er mjög aanngjarnt. Skrifið eftir veið-
liata ef þér gctið ekki komið ajilf í búðina. Þaegilegir akilmálar.
J. J. H. McLEAN tt
The West’s Oldest Music House,
Home of the New Orthophonic Victrola.
329 Portage Ave.
Wiuipeg
WE ARE NOW OFFERING A WIDE SELECTION IN SEVEN PIECE
Living-Room Suites
Five Different Exclusive Designs
ARE ON DISPLAY AT ATTRACTIVE PRICES AND TERMS
iwmði
$1.00 Down
Delivers any of these splen-
did sets to your home at
once._ The balance arranged
at $1.25 per week. Shop
early as these will go quick-
ly. May be purchased in
knock-down form for country
customers at less money.
Living-Room Suite
(As Illustrated)
Consisting of Living-room Table, Jardiniere Stand, one Xrm chair,
One Arm Rocker, one Small Chair, one Small Rocker and Book-
ends, upholstered in good quality brown ' QC
leatherette. Sale Price ......................«p‘iO.«7*>
Another remarkable value in
splendid solid oak with im-
itation leather upholstering
Ss shown as an outstanding
special, Seven Pieces. On
sale. C CC
Sale Price ....$*)0»OD
LIBRARY SUITE
Tapestry Upholstered Suites,
frames of solid oak in the
popular Old English finish,
comprising Libraryí Tab'le,
Arm Chair, Arm Rocker, a
Small Chair and Rocker,
Jardiniere Stand and Book-
ends- ‘U/IQ 7^
Sale Price ....«p**V. <
To those preferring walnut
finish comes a further op-
portunity. A splendid suite
in scroll design with the
same number of pieces as
shown above, good quality
tapestry uphols- <tCQ 7C
teTing. Sale price * «7
LIVING-ROOM SUITE
The most attractive seven-
piece Suite in an extra
heavy construction; walnut
finished frames and uphols-
tered in a pleasing design of
tapestry. This includes the
same pieces as the othér
Suites, but is heáVier in de-
sign and offers much more
comfort. fifiQ CC
Sale Price .....«J)0«/.U«J
Why not
Exchange
your present
Furiture
for new? See
our Exch.
Departm.
JABanfie/d
The Relíable Home Furnlshers
492 MAIN STREET—Phone 86 667
Trade in an
oldl piece of
furniture on
one of these
Fine Tapes-
try Living-
room sets.
þetta til þess, að hæfustu menn-
irnir fái stöðurnar.
Lýðveldið hefir hvorki flota né
landher, heldur að eins varðlið,
sem er í dreifðum flokkum um alt
landið. Einkennisbúningar þess
eru mjög fábrotnir: Khakifðt,
cowboy-hattur, skothylkjabelti og
legghlífar. í borgunum er sér-
stakt lögreglulið og er útbúnað-
ur þess svipaður. Þó hafa lög-
regluþjónarnir ekki riffil, heldur
skambyssu og staf.
1 borgunum eru engir sporvagn-
ar, enda aru göturnar of þröngar
til þess. En þar er mikið af bif-
reiðum og kostar það ekki nema
5 cent að aka frá einum borgar-
enda til annars. Lögreglan stjórn-
ar umferðinni snildarlega og all-
ir bifreiðastjórar hlýða sam-
stundis fyrirskipunum hennar.
Þrisvar eða fjórum sinnum í
viku er opinber hljóðfærasláttur
á Plaza (torgunum) og þar stend-
ur venjulega minnismerki ein-
hvers nafnkends liðsforingja, sem
barist hefir fyrir frelsi föður-
landsins, eða þá af Columbusi,
sem nefndur er Christoforo Colon.
— Meðan á hljóðfæraslættinum
stendur, ganga menn fram og aft-
ur þar umhverfis, eða taka sér
sæti á bekkjum, í skjóli trjánna.
Kvenfólkið er í mjög þunnum
klæðnaði og er undantekning e
stúlka sést með hattt, en allar eru
þær með drengjakoll. Ungu stúlk-
urnar eru flestar mjög laglegar
og fjörugar og þær eru ekki
feimnar við það að gefa manni
hýrt auga; en því miður eldast
þær fljótt. Og þegar þær giftast,
er frelsið farið. Þá verður
helzta skemtun þeirra að sitja í
ruggustól úti á veggsvölum og
horfa á umferðina. á götunum, en
bændur þeirra mega lifa og láta
eins og þá lystir.
Samkvæmislífið er þannig, að
menn fara í heimsóknir á kvöldin
og fá þá í mesta lagi kaldan drykk
eða ís, en ekki aðrar góðgerðir.
Svo eru dansleikar og dansinn
kunna menn til fullnustu. Það
er skemtileg sjón að sjá ungt og
laglegt fólk dansa spanskan vals,
og hljóðfæraslátturinn, ter ein-
kennilega hljómþýður og freist-
andi.
Santo Domingo er fagurt land
og loftslag er þar ágætt, máske
heldur heitt niður við strendurn-
ar, en dásamlegt inn til fjalla.
Maður getur aldrei gleymt því,
hve unaðslegt er að aka frá Santo
á WONDERLAND
Fimtu- Föstu- og Laugardag
Domingo til Monte Christie. —
Vegurinn liggur sumstaðar gegn
um þétta frumskóga, sumstaðar
vindur hann sig í ótal hlykkjum
upp kambana, sumstaðar er hann
klappaður út í björg og er þver-
hnýptur klettaveggur fyrir ofan,
en gínandi hyldýpi undir og foss-
andi elfur í gilinu. Sumstaðar er
víðsýnt og skiftast þar á skógi-
vaxnar hæðir og fagurgræn engi,
en einstaka negrakofar á víð og
dreif og leggur bláan reykinn upp
í logntært loftið. Þarna getur
maður lifað í friði fyrir öllum
h'inum nýmóðins uppgötvunum.
Og svo er eitt enn, er gæti freist-
að manna í hinum hernaðarþjáðu
Evrópulöndum til að flytja þang-
að: Þarna greiða menn engan
skatt og geta þvá komist af með
sára lítið, ef þeir lifa á afurðum
landsins. — Lesb. Mbi.
Frá Islandi.
Ragnar Ólafsson, núverandi
e’gandi Oddeyrarinnar, bauð Ak-
ureyrarkaupstað Oddeyrina til
kaups, og skyldi mega velja um
tvo borgunarskilmála: 120 þúsund
krónur, me9 6 prct. vöxtum, er
greiddist á 40 árum, og 100 þús.
er greiddist á tveim árum. Ný-
lega hefir bæjarstjórnin samþykt
að ganga að 120 þús. króna kaup-
verðinu og greiða þá upphæðina á
40 árum. — Vísir.
Seyðisfirði, 30. sept.
Síðastliðinn sunnudag fór bátur
frá færeyskum fiskikútter, “Ridd-
arinn”, áleiðis til lands við Fagra-
nes á Langanesi. Báturinn fórst,
rn einn maður komst á land, og
sjö druknuðu, þar á meðal skip-
stjórinn, “Riddarinn” kom hing-
að í morgun með fimm lík hinna
druknuðu og verða þau "jarðsung-
in hér. —
Guðm. G. Hagalín, sagnaskáld,
hefir haldið hér fyrirlestra um
Noreg, og lesið upp kafla úr nýj-
um sögum eftir sjálfan sig.
Þegar Lagarfoss var síðast á
Norðfirði, fundust hjá brytanum
106 vínflöskur óleyfilegar.
Rigningatíð. Snjóar í fjöll.
Mikil hey úti, fimtíu til hundrað
hestar á bæ, víðast á Austurlandi.
Skiftir samtals þúsundum hesta.
líaustfjallskil byrjuð'u síðasha
mánudag. Þurfti að fresta fyrstu
göngum þangað til, vegna ótíðar.
Einnig ógæftir til sjávarins.
Hallgeirsey, 27. sept.
CANADIAN
NATIONAL
hefir sérstakar járnbnautarlestir og svefnvagna 1 nóvember og deseznber,
sem koma «il hafnarstaðanna á réttum tlma til að ná I skip, sem sigla
til Bretlands og annars. landa 1 Evrépu.
ANNAST VERÐUR
UM VEGABRÉF
Tryggiðfar nú
OG FÁIÐ pANNIG BESTA
SEM HÆGT ER AÐ HAFA
The Canadian Na-
tional félagið selur
farbréf með öllum
skipalínum yflr At-
lantshafið og ráðstaf-
ar öllu viðvlkjandi
ferðiimi með skipun-
um og jámbrautar-
svefnvögnunum.
EF ÞER EIGIÐ VINI
í GAMLA LANDINU
FARBRÉF
TIL OG FRA
Allra staða
1
HEIMI
SEM pÉR VILJIÐ HJALPA TIL AÐ
KOMAST TIL pESSA LANDS, pA
KOMID OG SJAIÐ OSS. VÉR GERUM
ALLAR NAUÐSYNLEGAR RAÐSTAF-
ANIR.
ALLOWAY & CHAMPION
667 MAIN ST., WINNIPEG, SIMI 26 861
Umboðsmenn fyrlr
CANAÐIAN NATI0NAL RAILWAYS
Helm tll Gamla Landslns
JÓLIN
Sérstakar Lestir
tu
Hafnarstaða
FYRIR
O G NÝÁRIÐ
Ferðist með
Lág Fargjöld
Allan Desembermánuð
til Hafnarstaðar
Frá Winnipeg—
Nov. 23—S.S. Melita frá
Des. 3 — S.S. Montclare “
Des. 6 — S.S. Montrose “
Des. 11 — S.S. Montnairn “
Des. 12 — S.S. Montcalm “
FER FRÁ WINNIPEG Klukkan 10.00 i. m.
„NÁ SAMBANDI VIÐ
JOLA-SIGLINGAR
Montreal — Nov. 25 til Glasgow, Belfast, Liverpool
St. John — Des. 6 “ Belfast, Glasgow, Liverpool
— Des. 9 “ Belfast, Glasgow, Liverpool
“ — Des. 14 “ Cobh., Cherb. Southampt.
“ — Des. 15 “ Belfast, Liverpool
i
VID LESTIR í WINNIPEG TENGJAST SVEFNVAGNAR FRA ED-
MONTON, CALGARY, SASKATOON, MOOSE JAW OG REGINA og
fara alla leið austur að skipsfjöl.
Frekari upplýsingar gefa allir umboðsmenn vorir
City Ticket Office. Ticket Office A. Calder & Co.
Cor. Main and Portage C. P. R. Station 663 Main St.
Phone 843211-12-13 Phone 843216-17 Phone 26 313

J. A. Hebert Co.
Provencer & Tache
St. Boniface
CANADIN PACIFIC