Lögberg - 08.12.1927, Page 1

40. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 8, DESEMBER 1927
NÚMER 49
Helztu heims-fréttir
Canada.
Hon. Robt. Forke, innflutninga
ráðherra, var staddur í Winnipeg
fyrri hluta vikunnar sem leið.
Kann kom sérstaklega til að vera
á ársþingi “The Union og Manito-
ba Municipalities”, sem þá stóð
yfir. Flutti Mr. Forke þar ræðu,
og gat hann þess meðal annars ó-
tvíræðilega, að stjórnin mundi sjá
um, að allur skattur yrði greidd-
ur af löndum þeim, sem stjórnin
hefir látið afturkomna hermenn
hafa til ábúðar og selt þeim. Hef-
ir búskapurinn gengið erfiðlega
hjá mörgum þeirra og er skattur
af löndunum víða óborgaður,
og hefir það komið sér víða afar-
illa fyrir sveitirnar, sem vanalega
þurfa á öllum sínum tekjum að
halda..
* » *
Dálítið færri innflytjendur
komu til Canada í októbermánuði
1927 heldur en í sama mánuði í
f.vrra. Þeir, sem þá komu, voru
10,013, en í síðastliðnum október
komu 9,433. Þar á móti hafa, frá
1. apríl til 31., október 1927, kom-
ið til la’ndsins 118,458 innflytjend-
ur, en á sama tíma í fyrra voru
þeir 100,899 og nemur fjölgunin
17 af hundraði.
• * *
Tomlinson félagið í Winnipeg
hefir tekið að sér að byggja járn-
brautina fyrirhuguðu frá Hudson
Bay brautinni til Flin Flon nám-
anna, og verður hún 88 mílur. W.
S. Tomlinson segir, að það þurfi
svo sem þrjár vikur til að flytja
áhöld, matvæli og alt annað, sem
á þarf að halda, þangað sem byrj-
að verður á verkinu, en eftir það
segir hann að þar verði í vinnu í
vetur sex til sjö hundruð manna
og með vorinu verði þeim fjölgað
upp í tvö þúsund. Mr. Tomlin-
son segir, að félag sitt ætli sér
ekki að flytja verkamenn að aust-
an, en vinnan verði öll gerð af
verkamönnum hér í Vestur-Can-
ada. Verkinu á að vera lokið 31.
dsember 1928, svo þá megi taka
brautina til afnota.
* ■» *
Canada iCement félagið ætlar
að verja einni miljón dala til að
stækka og umbæta verksmiðjur
sínar í Tuxedo, í grend við Winni-
peg, og byrja á því nú þegar.
Munu þau miklu fyrirtæki, sem nú
.er verið aði byrja á í Norður-
Manitoba fylki, ráða mestu um
það, að þetta félag ræðst nú í
þessar umbætur á verksmiðjum
sínum. Er þetta að eins eitt dæmi
þess, hve afar mikla þýðingu þau
miklu fyrirtæki hafa fyrir Win-
nipeg og aðra hluta Manitoba-
fylkis.
* * *
Blað nokkurt í London hefir
tekið sér fyrir htndur, að rann-
saka, hvað margir hjónaskilnaðir
ættu sér stað í ýmsum löndum í
samanburði við fjölda hjónaband-
anna, og eru þeii* lang-fæstir í
Canada. Samkvæmt skýrslu þessa
blaðs, er í Canada einn hjóna-
skilnaður af hverjum 161 hjóna-
böndum. Á Bretlandi, 1 af 66; í
Svíþjóð, 1 af 33; í Noregi, 1 af
30; á Þýzkalandi, 1 af 24; í Nýja
sjálandi, 1 af 24; í Danmörku, 1
af 22; á Frakklandi, 1 af 21; á
Svisslandi, 1 af 16; í Japan, 1 af
8, og í Bandaríkjunum, 1 af 7.6.—
Sumum kann að virðast, að Can-
adamenn séu hér á “eftir tíman-
um”, en á það má líta, að 1903 var
bara 21 hjónaskilnaður í Canada,
en 1926 voru þeir 608. Vitanlega
hefir íbúunum fjölgað mikið á
þe-sum árum.
* * *
iR. J. Swain var, á föstudaginn
! vikunni sem leið, endurkosinn
borgarstjóri í St. Boniface, með
429 atkv. fram yfir gagnsækjanda
sinn, A. J. Doucet. Þetta er í
sjðtta sinn, sem Mr. Swain er kos-
inn borgarstjóri í St. Boniface.
* * *
Enn er minnisvarðamálið fræga
á dagskrá hjá Winnipegbúum. —
Hefir áður verið skýl't frá því
hér í blaðinu, að Elizabeth Wood
í Toronto, voru dæmd verðlaunin
fyrir uppdrátt að minnisvarðan-
um og sömuleiðis fyrir því, að
þessi kona er gift manni þeim,
sem áður fékk verðlaun fyrir
samskonar uppdrátt, en sem svo
var ekki notaður, af því að mað-
urinn var þýzkur að ætt og fædd-
nr á Þýzkalandi, Konan er ekki
þýzk, en hún er svo óþægilega
mikið tengd þýzkum manni, að
mörgum þótti alveg ófært að
byggja minnisvarða yfir brezka
hermenn, gerðan eftir hennar fyr-
irsögn. Þeir, sem dæmdu um upp-
drættina, vissu ekki hver hafði
gert hvern um sig, af þeim sem
nefndinni bárust. Nú var enn úr
vöndu að ráða fyrir nefndina, sem
fyrir þessu máli stendur. Urðu
nú ekki allir nefndarmenn á einu
máli. Mikill meiri hluti nefndar-
innar var þó á því, að hafna úr-
skurði verðlaunanefndarinnar, að
öðru en því, sem sjálfsagt var, að
borga Miss Wood þessa fimm
hundruð dali, sem heitið hafði
verið. Eru henni því gerð sömu
skil, eins og manni hennar, Mr.
ITahn, voru gerð.
Minnisvarðanefndin hefir nú
afráðið, að ganga að því að koma
upp minnisvarðanum og skal nú
farið eftir uppdrætti, sem maður
nokkur í Winnipeg hefir gert.
Hann heitir Gilbert Parfitt og er
byggingameistari og vinnur hjá
Manitoba stjórninni. Hann er
Englendingur, so ekkert er að
þjóðórninu að finna — og fæddur
er hann og uppalinn á Englandi,
hefir verið í Canada síðan 1912.
Mikill meiri hluti nefndarinnar
var því meðmæltur, að samþykkja
þenna uppdrátt, en hafna þeim
sem Miss Wood hafði gert, en þó
ekki öll nefndin. Mr. D. M. Dun-
can veitti fylgi úrskurði dóm-
nefndarinnar og sagði að áður en
hún kvað upp úrskurð sinn, hefði
enginn efað að hún væri verki
sínu vel vaxin, og hélt hann að ó-
ánægjan, sem nú ætti sér stað,
stafaði af því að Miss Wood væri
gift Mr. Hahn. Þegar hans upp-
drætti var hafnað, hefði Winni-
peg komist nógu nærri því að
verða að athlægi allra manna, þó
ekki væri nú lengra haldið í þá
áttina.
Blaðið Free Press telur sjálf-
sagt, að nú verði allir ánægðir,
því hér sé farið eftir almennings-
álitinu, og það á alt af að ráða —
líka þegar um listina e.r að ræða.
Bandaríkin.
Hvirfilbylur, sem gekk yfir
Washington, Ð. c., hinn 17. nóv-
ember, varð einni konu að bana,
meiddi 200 manns og olli eigna-
tjóni, sem nemur $750,000.
* *. *
Coolidge forseti sagði í ræðu,
sem hann flutti í Philadelphia
fyrir skömmu, að það væri skoð-
un sín, að það væri alt annað en
heillavænlegt, að' ríkið tæki at-
vinnurekstur í sínar hendur, því
þegar ríkið gerði það, þá bannaði
það vanalega alla samkepni, og
þar með væri komið í veg fyrir
allar eðlilegar framfarir og um-
bætur í þeirri grein.
* * *
Maður nokkur í Sioux City,
lowa, hefir bygt íbúðarhús þar í
borginni, sem hann svo auglýsir
til leigu, en setur leigjandanum
þau skilyrði, að hann verði að
halda boðorðin. Þetta er auglýst
Utan á húsinu. Hús'ið er búið að
stt^nda autt í marga mánuði, því
engum lifandi manni dettur í hug
að búa þar við þá kosti.
Bretland.
Frjálslyndi flokkurinn á Eng-
landi á kosningasjóð, efns og
fleiri stjórnmálaflokkar, og gera
stjórnmála andstæðingar hans
mikið úr því, hve stór hann sé og
gefa jafnvel í skyn, að Lloyd
George, sem hefir þenna sjóð
undir hendi, noti hann eins og
honum sjálfum sýnist, og þá
kannske sjálfum sér til hagsmuna.
Lloyd George hefir nú lýst yfir
þv, að fyrst og fremst hafi þessi
sjóður verið! innkallaður á alveg
sama hátt og aðrir kosningasjóð-
ir á Bretlandi í síðast liðin hundr-
að ár, eða þó lengur, og notaður
á svipaðan hátt og aðrir kosninga
sjóðir. Sjálfur hafi hann aldrei
tekið nokkurn pening úr þessum
sjóði til eigin afnota, enda hafi
hann ekki þurft þess með, því nú
hafi hann meiri tekjur af ritstörf-
um, heldur en hann hafi haft,
þegar hann var forsætisráðherra.
* * *
Núna fyrir skemstu, heimsóttu
tuttugu kjólklæddir leynilögreglu-
menn Chez Victor klúbbinn, sem
er einn af elztu næturklúbbum
Lundúnaborgar. Eftir að leyni-
lögreglumennirnir höfðu kynt sig
gestunum, rituðu þeir nöfn þeirra
allra niður á lista, og kom það þá
í ljós, að meðal þeirra voru sum-
ir af ráðherrum Baldwinstjórnar-
innar, einn neðri málstofu þing-
maður, nokkrir lávarðar, og ein
allra frægasta leikkona Breta.
Klúbbur þessi hafði ekki haft á
sér sem allra bezt orð í seinni tíð,
og af því voru leynilögreglumenn-
irnir sendir þangað.
* * *
Kona nokkur, Mrs. Robertson,
frá Coalville á Englandi, sem all-
ir héldu að væri dáin fyrir meir
en 15 árum, kom á hið gamla
heimili sitt í Coalville, fyrir fáum
dögum, og varð móður hennar svo
hverft við, að það var rétt að
segja liðið yfir hana. Hún vissi
ekki betur, en að þessi dóttir sín
hefði verið ein af farþegunum á
skipinu “Titanic”, sem fórst í
grend við Newfoundland í apríl-
mánuði 1912. Þessi stúlka hafði
aítlað sér að fara með skipinu, en
breytti fyrirætlan sinni rétt um
það leyti að skipið var að leggja
af stað. Síðan hún fór að heim-
an, hefir faðir hennar dáið, sömu-
leiðis fjórir bræður hennar og ein
systir. Hún gerir litla grein fyr-
ir hvar hún hafi veriðl Segir þó,
að hún hafi gift sig, tekið þátt í
stríðinu og verið tekin til fanga
af Þjóðverjum.
* * *
/Prinsinn af Wales datt af hests-
baki í vikunni sem leið. Það er í
se ytjánda sinni sem hann dettur
af baki.
* * *
Dady Beaverbrook á Eglandi,
fríðleiks kona mikil, er nýdáin.
n vár fædd í Kingston, Ont.,
átti heima í Halifax í mörg ár.
* * *
Það er nú talið áreiðanlegt, að
þess verði ekkj langt að bíða, að
Bretar sendi sendiherra til Can-
ada, sem hafi aðal aðsetur og
skrifstofu í Ottawa. Þykir þeim
nú nauðsyn til bera, að hafa hér
sérstakan sendiherra, auk land-
stjórans.
Hvaðanœfa.
All alvarlegur Iandskjálfta-
kippur, gerði nýlega vart við sig í
Róm, án þess að orsaka verulegt
tjón. Er sagt, að stórhýsi ýms
hafi leikið á þræði og felmtur
gripið íbúa þeirra. Er það þó að
orði gert í blaðafregnum, hve fólk
yfirleitt hafi verið rólegt.
* * •
iKeisarinn í Japan var að lita
yfir hersveit í Nagoye, þegar einn
af hermönnunum gekk fram, féll
á kné og hélt á lofti bænarskrá,
þar sem beðið var um að bæta
kjör vissra hermanna. Athygli
keisarans var dregin að einhverju
öðru, svo hann sá þetta ekkl.
Hermaðurinn var þegar tekinn
fastur, og það er búist við að
hann verði dæmdur til árs fang-
elsis fyrir að ávarpa keisarann.
* * *
Frétt frá Brussels hinn 21. nóv.
segir, að ráðuneytið í Belgíu hafi
sagt af sér. Henri Jaspar hefir
verið þar stjórnarformaður.
Manitobaþingið.
Þingið var sett á fimtudaginn,
hinn 1. þ.m., kl. 3 e.h. Yar fyrst
kosinn forseti og hlaut kosningu
Hon. P. A., Talbot, þingmaður fyr-
ir La Verandrye. Hann hefir ver-
ið þingforseti að undanförnu, og
var nú kosinn í einu hljóði. Að
því búnu las fylkisstjóri, T. A.
Burrows, hásætisræðuna, og er
hún á þessa leið:
“Herra forseti og þingmenn:
Um leið og eg býð yður vel-
komna, til hinnar fyrstu þingsetu
hins átjánda 1 þings Manito'ba-
fylkis, til að leysa hér af hendi
þýðingarmikil skylduverk, þá vil
eg leyfa mér að láta í ljós fögnuð
minn yfir því, að eiga þess kost,
að taka þátt í yðar mikilsverðu
störfum, með yðúr.
Það er viðeigandi, að eg minn-
ist hér á þann merkilegasta við-
burð, sem orðið hefir síðan þing-
ið var leyst upp, nefnilega Jub-
ilee hátíðina, þegar þess var minst,
að liðin voru 60 ár síðan fylkja-
sambandið var myndað. Eg naut
þá þeirrar ánfgju að mega, fyrir
stjórnarinnar og fólksins hönd, tjá
hans hátign konunginum, órjúf-
andi þegnhollustu vora. Fólkið í
Manitoba tók sinn fulla þátt í
þessum hátíðahöldum, sem varð
þeim ný hvöt til að verða ekki eft-
irbátar feðra sinna og til að reyn-
ast nýtir og þjóðhollir borgarar
þessa lands.
Eitt af þeim meiriháttar málum,
sem stjórn mín leggur fyrir yður,
er lagafrumvarp um samvinnu
Manitoba fylkis við Sambands-
stjórnina um ellistyrk handa fólki
í þessu fylki,' svo framarlega að
sambandsstjórnin taki ekki að sér
að standast allan kostnað af því
máli, og líti á það sem algert sam-
bandsmál.
Stjórn mín ætlar sér að
leggja fyrir yður frumvarp til vín-
sölulaga, sem er að nokkru leyti
umbætur á eldri vínsölulögum
fylkisins og að nokkru leyti nýjar
ákvarðanir, sem nauðsynlegar
þykja, til að fullnægja vilja kjós-
endanna í þessu máli, eins og
hann hefir komið fram við at-
kvæðagreiðslu, sem fram hefir
farið síðan þingið var Ieyst upp.
• Lagagfrumvarp um ákveðinn
hvíldardag, fyrir fólk, sem vinn-
ur við vissar atvinnugreinir, verð-
ur einnig lagt fyrir yður.
Þá verðið þér beðnir að athuga
nýtt lagafrumvarp, sem er mjög
nauðsynlegt, viðvíkjandi vissum
skuldum, eða almenningsfé, sem
er útistandandi og hefir sam-
kvæmt Rural Credit Act verið not-
að til að kaupa búpening og út-
sæði og því um líkt.
Þér verðið beðnir að endur-
skoða fylkislögin, með því augna-
miði, að gera þau Ijósari og auð-
veldari.,
Lagafrumvarp um að minka
aukatekjur fylkisins um helming
og að láta tekjurnar af vínsölunni
renna 1 sameiginlegar tekjur fylk-
isins, verður einnig fyrir yður
lagt.
Stjórn mín hefir, eins og áðtur,
vandlega kynt sér alt sem í þá átt
lýtur, að bæta þær búnaðar að-
ferðir, sem nú eiga sér stað, með
því augnamiði, að búnaðurinn
megi taka sem mestum framförum
og hagur sveitafólksins megi verða
sem beztur. Einnig að styðja að
því, að sem allra mest af ræktan-
legu landi sé tekið til ræktunar,
svo að framleiðslan megi verða
sem mest í öllum greinum.
Sömuleiðis vfll stjórnin hlynna
að því, að bændavörur seljist sem
bezt og styðja að samvinnu bænda
um sölu á afurðum sinum. Störf
þeirra nefnda og embættismanna,
sem að þessu vinna, eru nú í
frumvarpi, sem fyrir yður verður
lagt, sameinað undir umsjón einn-
ar allsherjar búnaðarnefndar.
Það, að málmtekja í þessu fylki
sé mjög þýðingarmikið atvinnu-
atriðd, er nú enn augljósara en
áður, af þeim athöfnum, sem nú
eiga sér stað á því svæði, og þeim
fyrirtækjum, sem eru í þann veg-
inn að verða þar hafin. . Það er
vonast eftir, að málmtekjan,
norðan við The Pas og um mið-
bik fylkisins norðanvert, sem nú
eru hafin í stórum stíl, sé byrjun
á stórkostlegri atvinnugrein, og
að þessi málmtekja færi fylkisbú-
um yfirleitt mikinn auð og vel-
megun. Þér verðið beðnir um að
samþykkja ákvæði, sem fer í þá
átt, að styðja þessi fyrirtæki.
Með það fyrir augum, að hægt
sé að nota sem bezt náttúruauð-
æfi fylkisins, hefir stjórn mín á-
kveðið að láta rannsaka nákvæm-
lega þá vatnsorku, sem er að finna
innan fylkisins, svo hægt sé að
nota hana, nær sem á henni þarf
að halda, fylkinu til hagsmuna.
Stjórn mín skilur fyllilega, hve
afar nauðsynlegt það er, að styðja
að því, að heilsufar almennings sé
í sem beztu lagi, og vill draga úr
þeim mikla óhug og óþægindum,
sem af veikindum leiða, og draga
úr þeim sívaxandi kostnaði, sem
fylkið hefir í sambandi við þau.
Stjórn mín leggur því fyrir yður
þau ráð, sem henni hefir hug-
kvæmst 5 þessu sambandi, sem eru
meðal annars í því fólgin, að færa
öll heilbrigðismál fylkisins undir
eina, sérstaka heilbrigðismála-
stjórnardeild.
Stjórn mín tók sinn þátt í fundi
þeim, sem sambandsstjórnin og
fylkisstjórnirnar héldu í Ottawa í
síðastliðnum mánuði, og sem sam-
bandstjórnin hafði boðað til.
Ýms landsmál voru þar tekin til
yfirvegunar og fram úr þeim ráð-
ið, eins og fundarmenn töldu vit-
urlegast, og er vonað, að af hon-
um leiði margt gott og hann hafi
orðið til þess, að koma á meira
samræmi .innan fylkjasambands-
ins.
Þetta tækifæri var tekið af full-
trúum stjórnar minnar, til að
Til kaupenda Lögbergs.
Kaupendur Lögbergs eru hér
með vinsamlega beðnir að virða
það á betri veg, þótt að eias komi
út fjórar blaðsiður að þessu sinni.
I»ví til uppbótar, verður blaðið
næstu viku, að minsta kosti sextán
blaðsíður, og vandað eftir föngum.
Óumflýjanlegar ástæður leiddu
til þess, að ekki var unt að gefa
blaðið út í fullri stærð, yfirstand-
andi viku..
endurnýja þær kröfur, sem hún
hefir áður gert á hendur sam-
bandsstjórninni, að hún afhendi
fylkinu þau náttúru auðæfi þess,
sem hún ræður enn yfir, og var
þar farið fram á að það, sem þar
ber á milli, verði lagt fyrir gerð-
ardóm.
Fylkisreikningarnir verða lagð-
ir fyrir yður snemma á þessu
þingi. Af þeim munuð þér sjá, að
útgjöldum fyrir f járhagsárið, sem
endaði 30. apríl 1927, hefir verið
haldið innan þeirra takmarka, sem
síðasta þing gerði ráð fyrir, og
sömuleiðis að þau eru minni held-
ur en tekjurnar í raun og veru
hafa verið.
Áætlun hefir verið gerð um
tekjur og útgjöld fylkisins, fyrir
árið sem endar 30. apríl 1929, og
hefir þar verið gætt allrar spar-
semi, án þess þó að útgjöldin séu
um of takmörkaði til að fullnægj
þörfum fylkisbúa.
Eg yfirgef yður nú við skyldu-
störf yðar, og fulltreysti því, að
þér bregðist í engu því trausti,
sem tfl yðar er borið, og að þér
leysið hin þýðingarmiklu störf
yðar þannig af hendi, að þau beri
sem heillavænlegastan árangur
fyrir íbúa 'þessa fylkis. Guð
blessi yður og leiðlbeini yður við
verk yðar.”
Þingið mætti aftur á mánudags-
kveldið, en í þetta sinn getum vér
ekki skýrt frá því, sem þá gerð-
ist eða hefir gerst síðan.
Frá íslandi.
Aðffaranótt hins 6. nóvember s.
1. andaðist að heimili sínu á Seyð-
isfirði, Kristján Kristjánsson hér-
aðslæknir, 57 ára að aldri, hið
mesta prúðmenni og drengur góð-
ur. Hann var söngvinn mjög, og
samdi nokkur sönglög, svo sem
lagið “Yfir kaldan eyðisand.”
Stefán Einarsson, cand. mag.,
frá Höskuldsstöðum í Breiðdal,
hefir nýlega varið doktors ritgerð
í norrænu við háskólann í Osló.
Er hinn nýi doktor ráðinn háskóla-
kennari í norrænu við háskólann
í Baltimore í Bandaríkjunum. Er
gott til þess að vita, að Islending-
ar hafa það hlutverk með höndum
í háskólum stórþjóðanna.—Hænir.
Merkt rjúpa. — ólafur Hvann-
dal, prentmyndamasmiður, kom í
gær til Morgunbl. með rjúpu eina,
serrt skotin var fyrir viku að
Litlu-Fellsöxl í Skilmannahreppi.
Var alúminíumhringur á hægra
fæti rjúpunnnar og á hann letr-
að: “K—P. Skovgaard, Viborg,
Danmark. 8009.” — Morgbl. hefir
spurt þá Bjarna Sæmundsson og
Guðmund G. Bárðarson að því,
hvort þeir vissu um menn hér, er
merkt höfðu fugla. Vissu þeir
ekki til þess, að þetta væri komið
á enn þá, en að hefir komið til
orða, að félag fuglafræðinga í
Danmörku fengi menn til þess hér
að merkja fugla, til þess að fá
vitneskju um ferðir þeirra.
Fróðlegt væri að vita, hvaðan
merki þetta er upprunnið. Þvl
ekki geta menn gert sér í hugar-
lund, að rjúpa þessi hafi komið
alla leið sunnan af Jótlandsheið-
um, þó staðarnafnið á merkinu
bendi þangað.—Mbl.
15. september í sumar áttu gull-
brúðkaupsdag tvenn hjón vestur
í dölum, þau ólafur Finnsson og
Guðrún Tómarsdóttir á Fellsenda,
og Jón Klemensson -og Guðrún
Finnsdóttir í Neðri-Hundadal.
Þau eru systkini ólafur á Fells-
enda og Guðrún kona Jóns Klem-
enssonar.'—Vísir.
Eins og kunnugt er, hefir ólög-
legu og upptæku áfengi verið kom-
ið fyrir til geymslu í Hegningar -
húsinu. Nýlega fól dómsmálaráð-
herrann þeim Felix Guðmundssyni
og Pétri Zóphóníassvni að rannsaka
birgðirnar. Elstu birgðirnar þarna
eru að sögn io—15 ára gamlar.
Hafa birgðirnar aldrei veriÖ rann-
sakaðar fyr. —Tíminn.
Canada framtíðarlandið og Vestur-Islendingar.
Stefán Kristjánsson (Christie)
Þegar við lesum sögu mannanna,
göngum við úr skugga um það, að
margir,— ótal margir— mestu og
beztu afreksmenn og afkastamenn
á öllum sviðum lífsins, eru menn
sem hafa verið fæddir og uppald-
ir í fátækt og allsleysi, menn sem
í fyrsta og öðrum þætti í leik
lífsins hafa þurft að berjast upp
á líf og dauða fyrir tilveru sinni.
öðru megin var allsleysi, jafnvel
hið bitrasta hungur, en hinu meg-
in tækifærin ónotuð og óþrjót-
andi, sem seiddu huga manns til
áræðis og atorku. Hinu megin
við fjallið háa og geigvænlega eru
tækifærin og sigurvonin, 0g yfir
fjallið þarf að komast, ef að hug-
sjónirnar eiga að komast í fram-
kvæmd.
Allir hugsjónamenn, allir af-
reksmenn eru fjaíllgöngumenn,
oeir þurfa að klífa brattann, ef
óeir ætla að ná fyrirheitna land-
inu. Þeir þurfa oft og einatt að
bera þungar byrðar, sem þeir ná-
lega örmagnast undir, eins og Liv-
ingstone á ferðum sínum um Afr-
íku, áður en takmarkinu er náð.
En einkenni þeirra manna er ávalt
óað, að gefast aldrei upp. Man eg
ávalt eftir vísu einni, sem eg lærði
óegar eg var drengur, og sem
hljóðar svona:
“Never give up, ’tis the secret
of glory,
Nothing so wise can philosophy
preach.
Look at the lives that are famous
in story,
Never give up, is the lesson they
teach.”
Er þessi skáldskapur í samræmi
við þetta stef Þorst. Erlingssonar:
“Sá, sem hræðist fjallið, og ein-
att aftur snýr,
fær aldrei leyst þá gátu, hvað
hinu megin býr.
En þeim, sem eina lífið er bjarta
brúðar. myndin,
þeir brjótast upp á fjallið og
upp á hæsta tind'inn.”
Þessi framsóknarþrá var í blóði
frumherjanna, þrá til þess að sjá
hvað hinu megin við fjallið byggi,
og fjölda margir fundu brúðar-
myndina, sem stóð þeim uppmál-
uð fyrir hugskotssjónum; og allir
’eir, sem höfðu áræði og þrek
til þess að klifa fjállið, fundu gæð-
in, sem þeir voru að leita að. —
Undralandið í vestrinu breiddi
faðminn og breiðir faðminn á
móti þeim, sem vilja sýna dugnað
og atorku og ráðlag. Og nú er eg
kominn að manni þeim, sem eg
hafði i huga, er eg skrifaði þenna
formála, manni, sem bar ægis-
hjálm yfir flestalla í búnaðarsögu
Argyle-bygðar, og óhætt að segja
í búnaðarsögu Vestur-fslendinga;
manninn, sem sýndi og sanaði,
ásamt öð'rum fleiri, enn betur en
flestir aðrir, hvilíkt kostaland hið
nýja fósturland var öllum þeim,
sem vildu sýna dáð.
Maðurinn er Stefán Kristjáns-
son (Stephen Christie), einn af
frumbyggjum Argyle-bygðarinn-
ar, þó ekki með þeim allra fyrstu.
Stefán var borinn í þenna heim
út við kaldar strendur íshafsins;
í Skagafirði á íslandi sá hann
fyrst ljós þessa heims. Hann kom
með móður sinni bláfátækri til
Canada, þegar hann var 11 ára
gamall, og systur, sem var litlu
yngri, og fluttu þau til Nýja ís-
lands og dvöldu þar í nokkur ár.
Það var árið 1876, þegar að fjöldi
af íslendingum komu að heiman,
sem þau komu til Nýja íslands.
Árin í Nýja fslandi voru erfið-
ir tímar, efnaleysi algjört og tæki-
færi lítil fyrir móðurina að bjarg-
ast með börnin tvö. Snertir það
viðkvæma strengi í sálu hans, er
hann minnist þeirrar tíðar. — Frá
Nýja Íslandi bar straumur timans
þau til High Bluff í Manitoba, og
þar staðnæmdust þau um stund;
þar var einnig lifsbaráttan hörð,
en þar fékk Stefán nokkra reynslu
í lífsskólanum. Þá var hann far-
inn að stálpast, og leið ekki á
löngu, að hann færi að bjarga sér
vel. Fékk hann þarna undirstöðu
þekkingu á hérlendum vinnubrögð-
um, og búnaðaraðferðum yfirleitt.
Hugur fjölda| íslendinga í þá
daga stefndi til Argyle, 0g hinn
litli hópur íslendingá við High
Bluff tók sig allur upp og flutti
til Argyle—Stefán kom til Argyle
1883, þá að eins 18 ára gamall;
öll hin betri heimilisréttarlðnd
voru þá upptekin; gat hann fljótt
fest kaup í ágætis bújörð, og náði
einnig í heimilisréttarland. Og
unglingurinn efnalausi komst
brátt í beztu bænda röð og skaut
flestum, bæði íslendingum og hér-
lendum, aftur fyrir sig í búskap-
arrekstrinum. ' Voru margar or-
sakir til þess; llandkostir góðir
og árferði gott; áttu allir frum-
herjarnir þeirri gæfu að fagna
jafnt. En Stefán átti gullvæga
eiginleika, sem margir aðrir áttu
ekki. Hann var dugnaðarmaður,
frábærlega hagsýnn við öll vinnu-
brögð, og í öllum viðskiftum spar-
neytinn og laus við allan fánýtan
hégómaskap, og kastaði ekki á
glæður arði erfiðis síns án fyrir-
hyggju. Hann var um fram alt
ráðvandur; það var hornsteinn
gæfu hans, hann flekaði engan eða
féfletti, og lét engan féfletta sig.
Stefán þekti erfiðleika frum-
byggjalífsins í þremum bygðarlög
um, og það hafði kent honum að
meta afl þeirra hluta sem gera
skal að verðleikum, kent honum
að nota líðandi stund og vinna. —
Þrátt fyrir góð efni og kringum-
stæður á seinni árum, vann hann
með mönnum sínum og dró ekki
af sér. Hann taldi það heilrigða
lifsreglu, að vinna og draga ekki
af. Það var svo inngróið í eðli
hans, iðjusemin og framkvæmdir.
Stefán bætti við sig jörðum smátt
og smátt og færði út kvíarnar;
luasafé hans jókst einnig að sömu
hlutföllum. Hann tók þá stefnu
strax í æsku, að stóla sem minst á
annara fé, og hjálpast áfram sem
kostur var, án þess að skulda. Á
skuldabraski hafði hann ekki
neinar mætur, og áleit hann það
óheilbrigt fyrirkontnJag, enda hef-
ir það fyrirkomulag mörgum á
kaldan klaka komið, þótt sína
kosti hafi það auðvitað. — Stefán
bygði sér vandað hús snemma á
tíð; var heimi’li hans eitt hið
myndarlegasta í bygðinni. Á Iandr
areign sinni hafði hann ógryimi
af kvikfénaði, og var sem tvö
liöfuð væri á hverju kvikindi, eins
og hjá mörgum stórbændum á ís-
landi á söguöldinni. — Alls eign-
aðist Stefán 9% jörð, eðá 1,520
ekrur af kostalandi, sem alt var
akuryrkju og heyskaparland, mest
akuryrkjuland. Jbagði hann alla
alúð við að rækta landið sem bezt,
enda bar það honum ávalt góðan
arð, eða ávöxt; uppskera brást
sjaldan hjá Stefáni, þótt lélegt
væri sumstaðar í kring. Sannað-
ist á honum orðtakið: “veldur
hver á heldur.”
Stefán var yfirlætislaus maðúr
í alla staði, og hélt sér ekki fram
tii mannvirðinga. Hann hafði þó
meiri hæfileika en margir, sem
opinberar stöður skipa, því hann
var prýðisvel skýr og úrræðagóð-
ur. Hann var hinn mesti mynd-
armaður í sjón, hvatlegur á velli
og í alla staði hafði hann hið
drengilegasta yfirbragð; svipur-
inn var hreinn og viðkunnanleg-
ur; hann var bjartur á hár og að
yfirlitum, ennið hátt og höfðing-
legt, og í framkomu allri var hann
viðmótsþýður, og ávalt með sama
sinni. — Á seinni árum keypti
hann sér vandað heimili í Glen-
boro, er börnin fóru að komast á
legg, til þess að geta betur notið
skóla mentunar( fyrir þau.
Árið 1892 giftist Stefán Matt-
hildi Halldórsdóttur Magriússon-
ar, ættaðri úr Snæfellsnessýslu á
fslandi. Var hún mesta fríðleiks-
kona og gáfukona, og í alla staði
hin bezta kona, húsfreyja og móð-
ir. — Stefán féll frá snögglega
1920, varð fyrir slysi; var að eins
55 ára, en hafði unnið meira og
stærra verk en flestir af frum-
herjum á jafn stuttum tíma. —
Er hann féll frá, var hann óefað
efnaðasti ísendingur í Argyle-
bygð. Hafði hann þó styrkt vel
félagsmál og safnaðarmál, og haft
kostnaðarsamt og umfangsmikið
heimili. Þau hjón höfðu eignast
11 börn væn, og eru enn enn 10
á lífi; hefir ekkjan ásamt börn-
unum, haldið búinu óskertu; hef-
ir bræðralagið hjá systkinum og
móður verið til sannrar fyrir-
myndar, öll þau ár sem síðan eru
liðin, og búið hefir blómgast og
dafnað. Systkinin eru öll fyrir-
myndar börn að siðprýði og mann-
göfgi, og hafa verið sérlega lagin
í því að halda á lofti merkinu, sem
faðirinn afhenti þeim að loknu
dagsverki.
Stefáns Kristjánssonar verður
lengi minst, hans dæmi er eitt af
framh. á 2. bls.