Lögberg - 29.11.1928, Blaðsíða 3

ÖGBERG, FIMTLJDAGINN 29. NÓVEMBER 1928
Bls. 3
BEZTI
Græðari
er peningar geta
keypt
5Cc askjnn hjá öllum
lv< fsölum
Fjármál Þórunnar á
Grund.
Eftir Sigurð Þórólfsson.
Þórunn, sem kend var við Grund
í Eyjafirði, var kvenskörr.nyur
mikill. Hún var dóttir Jóns
biskups Arasonar og Helgu
Sigurðardóttur, Sveinbjarnarson-
ar officialis í Múla (“Barna-
Sveinbjarnar”). Hún var fædd
um 1510, en giftist í fyrsta sinni
(1526) Hrafni Brandssyni, Hrafns
sonar lögmanns. Hann hafði til
kaups við Þóruhni 720 hundr. en
hennar heimanmundur var 360
mundr. í jörðum og 60 hundr. í
lausafé. Samkvæmt gamalli venju
gaf Hrafn konu sinni á brúð-
kaupsdegi tilgjöf 60 hundr. Oft
var þessi gjöf brúðgumans til
konunnar kölluð morgungjöf % og
bekkjargjöf. Að lögum mátti
þessi gjöf alderi vera meiri en
úr því fé, sem, brúðguminn
hafði til kaups við konu sína. Til-
gjöfin lagðist við heimanmund-
inn. Var því alt málafé Þórunn-
ar í búi 'Hrafns 480 hundr. En
beggja fé í samlaginu: 1140 hundr
(—114 þús. krónur).
Fjórum árum áður en Þórunn
giftist Hrafni (1522) ættleiddi
Jón Arason fjögur börn sín: Ara,
Björn, Magnús og Þórunni, með
þeim skildaga, að Þórunn skyldi
taka jafnan arfahlut við bræður
sína. (Samkvæmt lögum var arfa-
hluti konunnar hálfu minni en
karlmannsins. Jón Arason stóð
utan við þessi lög, því hann var
biskup. Það var eigi gert ráð fyr-
ir því í lögum, að biskupar ættu
börn. En þeir máttu ættleiða
launbörn sín eina og aðrir menn,
ef þeim hafði orðið það á að
syndga upp á náðina með barn-
eignum. En eg veit engin dæmi
til þess, að nokkur íslendingur
hafi á undan Jóni Arasyni stigið
það merkilega spor, og drengilega,
að gera laundóttur sína jafn rétt-
háa bræðrum sínum til erfða.
En af því Jón Arason var hins-
vegar óvenju hlutdrægur maður,
þá gerði hann þann mun á Helgu
dóttur sinni, og Þórunni, að hann
ættleiddi ekki Helgu, en gaf henni
þó talsverðan heimanmund. Eins
hagaði hann sér gagnvart Sigurði
syni sínum, er síðar varð merkis-
prestur á Grenjaðarstað. Þau
Helga og Sigurður líktust mest í
móðurkyn sitt og báru nöfn úr
móðurætt.
Hrafn Brandsson gerðist um-
svifamikill maður, og Jóni Ara-
syni gagnlegur. Með mikilli harð-
neskju hepnaðist Jóni biskupi, að
koma Hrafni í lögmannssæti, og
lét hann svo dæma Teit ríka í
Glaumbæ sekan skógarmann og
fé hans undir konung (1527) fyr-
ir litlar sakir. Það ár, eftir AI-
þingi sendi Hrafn lögmaður séra
Reynið Þetta Meðal, Ef
Taugarnar Eru Óstyrkar.
Þegar þú finnur, að þér er að
fara aftur, þú ert að megrast og
ert að tapa kröftum og viljaþreki
og taugarnar eru óstyrkar, þá ætt-
ir þú að reyna Nuga-Tone nokkra
daga, og þú munt finna mikinn
mun á þér. f 35 ár hefir Nuga-
Tone veitt mörgum miljónum fólks
heilsu og lífsgleði, og það sem
það hefir gert fyrir aðra, gerir
það vissulega fyrir þig, ef þú not-
ar það réttó
Nuga-Tone bætir matarlystina,
og meltinguna, losar mann við gas
í maganum, styrkir lifrina og
læknar nýrnaveiki og blöðrusjúk-
dóma og gerir taugarnar stæltar
og vöðvana styrka. — Fáðu þér
flösku strax í dag. Nuga-Tone
verður að reynast þér eins og því
er lýst, eða lyfsalinn skilar þér
peningunum aftur. Forðastu eft-
irlíkingar.
iPétur Pálsson utan á konungs-Jalt fé sitt fram til samlagsins. En
fund og lét hann kaupa konungs- það er henni hefir hlotnast í fjórð-
sektina úr fé Teits fyrir 300 rinsk ! ungsgjöf úr búi ísleifs, eða sem
gyllini. Jón biskup lagði alt gull-j svarar því, hefir hún gefið áður
ið fram og ferðakostnað séra Pét- j en hún gifist Þorsteini. Hún gaf
urs og enn fremur fé til Ara son-, séra Birni Tómassyni (1551) 60
ar síns til þess að fara til Bessa- hundr.
staða og gjalda þar höfuðsmanni
gullið. Sektarhluti konungs kost-
aði Jón Arason samtals 370
kyllini.
Um þessar mundir hefir 1 gyll-
ini jafngil t37% ísl. verðalin. Hef-
ir því Jón Arason (undir nafni
Hrafns) goldið konungi 138% hdr.
á landsvísu fyrir hálfar eignir
Teits. Þessar eignir voru aldrei
virtar, en hefir verið gizkað á að
alt fé Teits hafi verið 1440 hundr.
Eg hefi athugað þetta með öðrum
hætti en gert hefir verið og komist
að þeirri niðurstöðu, að alt þetta
umrædda fé hafi verið um 1184
hundr. Þar af bar konungi að
vísu ranglega) 592 hundr. Má af
þessu sjá, að þegar 370 gyllini eru
dregin þar frá, var gróðinn af
þessari verzlun við konung um
453 hundr. Þetta var búhnykkur
góður. Hrafn dó ári síðar og fékk
þá Jþn Arason þetta fé. — Gróð-
inn af kaupunum varð hans.
Þau Hrafn og Þórunn áttu eitt
barn saman (ísleif), er lifði föður
sinn. Jóni Arasyni var dæmt
fjárhald barnsins og greiddi Þóf-
unni dóttur sinni málaféð, er hún
átti í búinu, 480 hundr.
Þórunn giftist í annað sinn
(1533) ísleifi Sigurðssyni, Finn-
bogasonar lögm. og Margrétar
Þorvarðardóttur Bjarnasonar —
(“Hákalla-Bjarna”). ísleifur hafði
til kaups við Þórunni 360 hundr.,
en hún Iagði jafnmikið fé í móti.
Úr þessu fé gaf ísleifur konu sinni
60 hundr. í tilgjöf. Máli Þórunn-
ar í búi ísleifs var því 420 hundr.,
en beggja fé í samlaginu 720 hdr.
—um 72 þús. kr.
Það má þykja undarlegt, að eg
véfengi framburð Magn. Björns-
sonar um fjárupphæð Þórunnar
föðursystur hans. Hann og Jón
bróðir hans, töldu sig rétta erf-
ingja að öllu fé Þórunnar. — Eft-
ir að hún giftist Þorsteini fór
hún að ausa út fé sínu til ýmsra.
Þeir vildu hamla þessu, en gátu
við ekkert ráðið. Hún var snemma
búin að gefa meira en hún mátti
að lögum. Skjalið sem Ormur
Sturluson úrskurðaði rétt, hefir
verið undan þeirra rifjum runnið
eða vina þeirra, og verður að telj-
ast eitt meðal hinna mörgu fals-
bréfa, sem gerð voru á fyrri tím-
um í hagnaðarskyni.
Þegar Þórunn giftist Þorsteini,
var hún ekkert fé búin að fá eftir
föður sinn; látinn, annað en þau
720 hundr., sem hún áður fékk. —
Það var lengi óvissa, hve miklar
eigtnir Jóns Arasonar væri um-
fram skuldir. Þórunn var heldur
ekki 'búin að fá arf eftir Helgu
móður sína. Máli hennar í búi
Jóns Arasonar, hefir sennilega
verið lítill, því Ari lögmaður son-
ur hennar gaf henni (1540) 40
! hundr. jörð með þeim ummælum,
að hún mætti gefa þessa jörð
hverjum sem hún vildi. Þessa
sömu jörð gaf Helga Guðrúnu
Magnúsdótitur,; ;sonardótur sinni
(1553). En Þórunni dóttur sinni
gaf hún, eða lagði með sér, 40
hundr. og segir að aldrei hafi Þór-
unn fengið neitt fé hjá sér eins
og önnur börn sín, og hafi hún þó
alt af verið sér til mikillar hjálp-
ar. Þetta ár (1553) fluttist Helga
til Þórunnnar dótur sinnar, og á-
Hér má staldra við. Þórunn á skilur, að hafa sérstakan kven-
Grund hefir eigi alt fé sitt til ,mann sér til þjónustu. Þrjá rétti
kaups við fsleif, en heldur nokkru j til máltíðar daglega og öl þegar
af því fyrir utan kaupmála þeirra. j bún vilji og megi taka á móti gest-
um sínum.
Þórunn á Grund gaf svo mikið
fé frændum og vinum, einkum fá-
tækum, að þess eru engin dæmi í
sögu hinnar íslenzku þjóðar. Hún
spyr ekki að því, hvað löglegt sé
i þessum efnum, en vill mega ráða
yfir fé sínu og allri meðferð á því.
Og hún bjóst við, að þeir mundu
verða erfingjar sínir, sem hún sízt
vildi.
Líklega hefir Þórunn vitað, hve
mikið hún rnátt’i gefa að lögum úr
fé sínu. Hún hefir viljað láta
skeika að sköpuðu, hve mikið þeir
gætu haldið af gjöfunum, sem
fengu þær. Það kom stundum
fyrir, að þegar meira var gefið í
löggjafir en mátti var erfitt að
ná gjöfunum aftur, og væri það
lausafé fanst það hvergi og engin
skil fyrir því.
Hér set eg vottfestar gjafir
Þórunnar á Grund til ýmsra: Hún
gefur:
Séra Birni Tómassyni...... 60 hdr
Séra Sig. bróður sínum.... 60 -
Oddi Þorsteinssyni til
útlausnar .... /........ 40 —
ólöfu Þorstd. systur hans,— 30 —
Sigurði Bjamasyni ........ 10 -
Guðrúnu bróðurd. sinni .... 140 —
Fátækum lýð............... 60 —
Þuríði Þorbergsdóttur..... 30 —
ísleifi Þorbergssyni.......20 —
Helgu Bjarnadóttur........r 34 —
Jóni Sigurðssyni......... 192 —
Þorleifi Sigurðssyni....... 7 —
Þorbe^gi Ásmundssyni .... .... 20 —
Þorstéini Ásmundss. .... ....9% >—
Þuríði Vernharðsdóttur .... 5 —
Þuríði Þorbergsd...... 10 1-3. —
Ara Sigurðssyni ........... 7 —
Helgu Ásmundsd.............10 —
Borgaði fyrir Þorstein
•bónda sinn .......... 20 •—
Nú er hún líka búin að fá meira
fé frá föður sínum, en hún fékk
1526. — Þegar Jón biskup gifti
syni sína, Ara (1530), Björn (1533
og Magnús (1533) gaf hann hverj-
um þeirra til giftingar 720 hundr.
og sagði að! Þórunn fengi jafn-
mikið. Um þessar mundir er því
alt fé Þórunnar 720 hundr. og að
auki tvær tilgjafir, 60 hdr. hvor,
eða samtals 840 hundr. Nokkru
síðar (1541) gaf ísleifur Þórunni
allar löggjafir sínar er hann mátti
að lögum gefa, ef hún lifði hann.
Þórunn gaf honum sínar löggjaf-
ir með sama skildaga, ef hann lifði
lengur en hún.
ísleifur Sigurðsson dó 1549 barn--
laus. Ari Jónsson lögmaður varð
nú ráðamaður Þórunnar systur
sinnar. (Hann bar undir dóm í
Spjaldhaga (1549) kaupmála Þór-
unnar og fsleifs. Var Þórunni
þar dæmd 60 hundr. í tilgjöf,
fjórðungsgjöf úr erfðafé ísleifs,
360 hundr., sem nú var nýdáinn.
En ekki verður vitað hvað mikið
aflaféð var. Það hefir sennilega
verið lítið, því ísleifur var enginn
fjárgæzlumaður.
Þriðji maður Þórunnar á Grund
var Þorsteinn frá Felli í Kolla-
firði, Guðmundsson, Andréssonar,
Guðmundonar ríka á Reykhólum.
Þau giftust 1553, og hafði Þor-
steinn tilkaup við konu sína 360
hundr. En um málafé Þórunnar
ber heimildum ekki saman. Eftir
fornu skjali, sem Espólín hefir
haft með höndum, var heiman-
mundur Þórunnar 840 hundr., en
tilgjöf Þorsteins 60 hundr. í ann-
ari heimild er fé Þórunnar talið
240 hundr.. Ormur Sturluson lög-
maður úrskurðaði það rétt. Eft-
ir dauða Þórunnar hélt Magnús
Björnsson, bróðursonur hennar
(1594) því fram á Alþingi, að
Þórunn hefði haft til kaups við
Þorstein 480 hundr. En svo er
til vott fest skjal, eftir frumritinu
frá 1566. Vottarnir bera það und-
ir eiðstilboð, að þeir hafi lesið
frumrit af kaupmálabréfi þeirra
Þorsteins og Þórunnar. Segja
þeir, að giftingarfé Þórunnar hafi
verið 840 hundr., en Þorsteins 360
hundr. og tilgjöf úr því fé 60 hdr.
Við nánari athugun má telja víst,
að þetta skjal sé ábyggilegt, enda
í samræmi við frásögn Espólíns,
er hafði fyrir sér mörg skjðl, sem
nú eru glötuð.
Má af þessu sjá, að alt samlags-
fé þeirra Þorstein og Þórunnar
hefir verið á giftingardegi þeirra
1200 hundr. (um 120 þú. kr.). —
Þórunn er málakona í búi Þor-
steins, en á þó langmest í búinu.
Þetta var óvanaílegt, en Þórunn
var óvanaleg kona. Hún leggur
Samtals 762% hdr.
Þessar gjafir samsvara hér um
bil 762 þús. kr., miðað við verðlag
um síðustu aldamót. Eg tel hér
allstaðar í tíræðum hundruðum.
Mikið af þessum gjöfum gengu til
baka að Þórunni fráfallinni. —
Þegar Þórunn gaf Guðrúnu bróð-
urdóttur sinni jörðina Grund í
Svarfaðardal með Garðshorni og
40 hundr. að auki (samt. 120 hdr.),
þá lýsti hún því yfir (1575), að
þetta sé löggjafir sínar og hún
hafi áður engum gefið eða ánafn-
að þær, nema ísl. bónda sinum,
ef hann lengur lifði en hún. En
þá var hún þó búin að gefa meira
en helming af öllu því fé, sem hér
að framan er upp talið. Það hlaut
alt að teljast til löggjafar hennar.
Þau Þorsteinn og Þórunn lifðu
19 eða 20 ár í hjónabandi og bjó
Þórunn lengi eftir lát bónda síns
á Grund í Eyjafirði. Þegar hún
var 65 ára, vildi hún jafnvel gift- lokum sættust málsaðilar og miðl-
ast í f jórða sinn, presti, en séra j uðu málum. En ekki verður vitað
Sigurður á Grenjaðarstað, bróðir hvernig þeir skiftu með sér fénu,
né heldur hitt hve mikið það var.
“N0RTHERN” STYL-SHUS
(Gerðir til að fara vel.)
Ný gerð, litir og efni í þessa árs lágum
yfirskóm handa kvenfólki.
“Northern” Style-Shus fást nú
samlitir vetrarfötum yðar.
"LORRETTE" —
spenpur, sem haga
má eftir vild. Jer-
sey, Cashmerette eða
Pweed efni. Dökkir,
ljðsir eða gráir. Upp-
brot úr sama efni eða
úr flaueli. Einnig
allir úr flaueli.
“ZETTA”— Spenn-
ur, sem haga má eft-
ir vild. Mðleitir eða
svartir úr Jersey eða
Cashmerette. Einnig
brúnir, gráir eða ijðs
leitir. með upbroti úr
sama efni og skðr-
inn eða flaueli.
Allar tegundir af ‘Northern’
Rubbers og Style-Shus, sem
mæta allra þörfum.
Sigurdson-Thorvaldson
Gætið að vörumerkinu.
Arborg, Map. Riverton, Man
hennar, aftraði því með lægni.
Um bændur sína látan á hún að
hafa sagt þetta: Hrafn minn var
höfðingsmaður mestur, ísleifur
minn skartmaður mestur, en Þor-
steinn minn heiðursmaður mest-
ur. Eftir að Þórunn varð ekkja
eftir Hrafn lögmann, vildi hún
giftast Þorsteini, sem þá var bisk-
upssveinn á Hólum. En faðir
hennar og synir hans, einkum Ari,
voru þvi andvígir. Þorsteinn var
rekinn frá Hólum og sumir segja,
að Ari hafi jafnvel setið um líf
hans. Eftir það var Þorsteinn á
ýmsum stöðum eirðarlítill og átti
börn með ýmsum konum. f þeim
sökum virtist honum eigi með öllu
sjálfrátt. Hann var að mörgu
leyti vel gefinn maður, eins og
hann átti kyn til.
Þegar Þórunn var rúmlega 80
ára gömul, kærðu þeir Jón og
Magnús Björnssynir gjafir henn-
ar á Alþingi (1591). Þeir kröfð-
ust þess, að hún yrði svift fjár-
forræði, þar eð hún væri meira
en áttræð, sjónlítil og veik, en
gæfi fé sitt hinum og þessum.
Það voru gömul lög, að enginn
áttræður maður eða kona væri
fjár síns ráðandi, ef fjárhald
þeirra væri kært. Var Þórunn á
Grund svift fjárforræði sínu með
alþingisdóihi. En dómsmenn
kferjast þess, að hún skuli vera
vel haldin til fæðis og klæðis og
hafa sérstakan kvenmann sér við
hönd til þjónustu. Enn fremur
var henni dæmd ráð yfir 5 hundr.
árlega af lausafé sínu. Mátti hún
fara með það fé sem hún vildi.
Má af þessu sjá, hve dómsmenn
þessir virtu Þórunni á Grund
mikils, þótt þeir yrðu að stöðva
fjárbruðl hennar. — Þar fóru þeir
að lögum. En Þórunn undi því
illa, að vera svift fjárforráðum,
og gerðist nú hálfu styggari í
skapi en hún áður var. Kom
þetta harðast niður á þeim, sem
lengi höfðu horft með sárum sökn-
uði eftir hverju álnarvirði, sem
hún gaf af fé sínu. Þórunn lifði
aðeins 2 ár eftir þetta (d. 1593).
Um fé Þórunnar á Grund urðu
talsverðar deilur að henni látinni.
Um gjafir hennar var enn dæmt í
Spjaldhaga 1594. — Þeir Jón og
Magnús, bróðursynir Þórunnar,
héldu því þar fram, að hún hefði
aldrei tíundað meira lausafé en
340 hundr., og þar af hefði verið
60 hundr. erfðafé. En úr þeim 280
hdr., sem hún hefði grætt, mætti
hún gefa 70 hdr. (fjórðungsgjöf)
og þá vitanlega 6 hundr. í tíundar-
gjöf úr erfðafé sínu. En þeir
minnast ekki einu orði á allar
jarðeignir Þórunnar, sem að mestu
leyti mátti teljast erfðafé, þó hún
væri ættleidd til erfða. Og enn
halda þessir bræður því fram, að
Þórunn hafi aðeins haft 480 hdr.
til giftingar við síðasta mann
sinn, en eftir hann hafi hún ekki
fengið alt málafé sitt. Tína þeir
þá upp ýmsar gjafir hennar til
Þorsteins og barna hans. Þetta
gaf Þórunn börnum hans með fús-
um og frjálsum vilja. Allir þess-
ir framburðir Jóns og Magnúsar
Björnssona eru að engu hafandi.
En þeim var dæmt alt fé eftir
föðursystur sína, enda höfðu þeir
lýst sig Iögarfa að öllu fé hennar,
með þeirri forsendu, kð þeir væru
báðir ættleiddir af foreldrum sín-
um, séra Birni Jónssyni og Stein-
unni Jónsdóttur frá Svalbarði
fylgikonu Björns. En þeir gleymdu
því, að Ari var einnig ættleiddur
af Jóni Arasyni, og Helga dóttir
hans, kona Staðarhóls-Páls, var
skírborin.
Nú reis Helga Aradóttir upp og
lýsti sig, eða börn sín, lögarfa að
ðllu fé Þórunnar. Og Staðarhóls-
Páli, er þá var skilinn við Helgu,
lagði hér orð 1 'belg með íyrver-
andi konu sinni. En hann var
málagarpur mikill, þráttgjarn og
illvígur. Þá leizt Bjömssonum
i 11 a á blikuna. Þeir reyndu að
hanga á því háimstráinu, að Jón
Arason hefði dáið í Skálholti síð-
ar en synir hans og þau fáu augna-
blik, sem ihann lengur lifði en
þeir, hefði hann orðið löglegur
erfingi þeirra. Átti því Helga
Aradótir engan arf að taka eftir
föður sinn og því síður eftir Þór-
unni systur Ara. Þetta var hár-
togun á erfðalögunum og hrein-
asta lögvilla. En Magnús og Jón
voru auðugir, harðgerðir mála-
fylgjumenn. Þeir áttu vini og
venzlamenn, er sátu að dómum og
dæmdu þeim (1594) löglegt hald
á öllu fé eftir Þórunni á Grund.
En út af þessu máli spunnust
þrætur miklar og blekkingar. Að
Magnúsi bróðursyni sínum. Þeim
kom illa saman. Honum sagðist
svo frá, að flestir mundu fá sig
fullþreytta að hafa Þórunni á
heimili. En hann var líka ólipur
maður, óbilgjarn og ágjarn. Illa i
gekk klerkum að fá Þórunni til
hlýðni við hinn nýja kirkjusið.
Guðbrandur biskup Þorláksson
var að áminna ihana um kristna
trú og hlýðni við sóknarprest sinn
og margt fleira. En Þórunn mun
hafa látið þetta áminningarbréf
biskups sem vind um eyrun þjóta.
Hún var kaþólsk í hjarta sínu og
flestu háttalagi til dauðadags.
—Lesb. Morgbls.
B Bndaölduagur látinn.
Þann 29. okt. síðastl. andaðist
að heimili sínu, í nánd við Sin-
clair, Man., bændaöldungurinn,
Jóhann Pétur Abrahamsson, eftir
þunga legu, sem varaði um hálft
annað ár. Byrjaði með slagi, og
létti ekki fyr en dauðastríðið var
á enda.
Jóhann heit. var á 78. aldursári,
er hann lézt, fæddur 28. ágúst
1851. Hann var Eyfirðingur að
ætt, og flutti úr Eyjafirði vestur
um haf fyrir 45 árum. Hann var
j þrí-kvæntur. Fyrsta kona hans
| hét Guðrún"' Magnúsdóttir. Eign-
i uðuts þau einn son, Kristinn, sem
nú lifir föður sinn. önnur kona
hans hét Aðalbjörg Jónsdóttir,
ekkja Þórðar Sigurðssonar. Var
sambúð þeirra einnig mjög stutt.
í þriðja sinni kvæntist Jóhann
sál. 1888, eftirlifandi ekkju sinni,
Sigurlaugu Þórönnu Guðmunds-
dóttur, sem ásamt syni hins látna
bar með kæirleiksumðnnun hinn
þunga kross hinnar löngu legu,
þó sjálf sé hún heilsutæp og við
aldur.
Eftir að hingað vestur kom, var
Jóhann sál. í 8 ár í Nýja fslandi,
eitt ár í Argyle, og alt af síðan í
nánd við Sinclair. Var með fyrstu
landnemum þar, ásamt bræðrum
sínum, sem einnig voru valin-
kunnir menn.
Jóhann var sæmdarmaður hinn
mesti, sem áti og varðveitti mörg
beztu einkenni íslenzku þjóðar-
innar. Trygð og festa var sam-
gróin eðli hans, og í engu vildi
hann vamm sitt vita. Hann var
einlægur trúmaður og hélt lengi
uppi lestrum í bygð sinni, sem er
afskekt og fámenn og hefir notið
lítillar prestsþjónustu. Átti líka
í ríkum mæli virðingu samferða-
manna sinna. Hefir sonur hans,
Kristinn fetað í fótspor föður síns
og er viðurkendur ágætismaður.
Jarðarförin fór fram frá heim-
ilinu og kirkju ensks safnaðar í
Sinclair, 31. okt., að viðstöddum
flestum íslendingum þar í grend
og mörgu ensku-talandi fólki. Var
athöfnin í kirkjunni á báðum mál-
um, en húskveðjan íslenzk. Séra
K. K. ólafsson jarðsöng.
K. K. Ó.
SIGVALDI INDRIÐASON.
Á ferðalagi sínu í sumar hitti
Jón Leifs ungan mann vestur í
Dalasýslu. Hann heitir Sigvaldi
Indriðason. Jón var að safna
kvæðalögum á grammófónplötur
fyrir safn á Þýzkalandi. Leizt hon-
um svo vel á Sigvalda sem kvæða-
mann, að hann eggjaði hann á að
koma hingað suður og láta heyra
til sín. Fór Sigvaldi að ráðum
hans og kom hingað suður með
Esju síðast. Kom /hann við í
Stykkishólmi og spreytti sig þar
fyrst opinberlega. Kvað hann þar
eitt kvöld fyrir fullu húsi og
gerðu áheyrendur góðan róm að
skemtun bans.
Á sunnudaginn var kvað Sig-
valdi hér í Reykjavík í fyrsta
skifti. Var það í Bárunni og var
hvert sæti skipað og skemtu menn
sér ágætlega. Síðan hefir Sig-
valdi skemti sjúklingum á Vífils-
stöðum og Lauganesi með kveð-
skap og var honum stórlega fagn-
að á báðum stöðum. í gærkveldi
kvað hann í Hafnarfirði og þar
eftir úti á Álftanesi. Má af þessu
marka, að hér er enginn miðlungs-
maður á ferðinni.
f kvöld ætlar iSigvaldi að kveða
í Iðnó, og syngur Ríkharður Jóns-
son með honum nokkur tvísöngs-
lög.— Upp úr helginni er Sigvaldi
að hugsa um að bregða sér til
Keflavíkur og láta til sín heyra
þar. Og á heimleið hygst hann að
koma við í Borgarnesi og kveðb
þar eitt kvöld eða svo.
Hvar sem hann lætur til sín
heyra, komast færri að en vilja, og
er hætt við að þröngt verði í Iðnó í
kvöld. — A. — Mbl. 28 okt..
Loftsteinninn mikli
í Síberíu.
Hinn 30. júní 1908 sást í Yen-
essi-ríki í Síberíu eldhnöttur mik-
ill koma úr lofti og féll hann til
jarðar á 61. gr. norðurbreiddar og
70 gr. austurlengdar. Eru þar
frumskógar miklir og fjöll og firn-
indi.
Þegar hnöttur þessi féll til jarð-
ar, urðu jarðskjálftar miklir og
varð þeirra vart í Irkutsk, sem er
1400 kílómetrum þaðan. Bóndi
nokkur, sem átti heima 90 kílóm.
frá staðnum, sá ógurlegan eld á
himni og stafaði svo mikill hiti
af honum, að bóndi 'hélt að klæði
sín mundu brenna. En loftþrýst-
ingur var svo mikill, að hann kast-
aðist langar leiðir og féll í óvit,
’ en hús hans skektist alt. Á öðrum
I stað biðu 1500 hreindýr bana af
J hitanum og voru skrokkarnir
meira og minna brunnir er þeir
fundust. f 700 kílómetra fjarlægð
urðu menn loftþrýtsingsins varir
og heyrðu þrumur, en víða fleygði
loftþrýstingurinn mönnum og
skepnum til jarðar.
Árið 1921 sendu Rússar leið-
angur vísindamanna á vettvang,
en leiðangursmenn komu aftur
með þær fréttir, að þarna hefði
gríðarmikill loftsteinn fallið til
jarðar. Seinna var gerður út ann-
ar leiðangur og eru vísindamenn-
irnir nú ný nýlega komnir heim,
og segja þeir svo frá í stuttu
máli: '
i—Loftsteinn iþessi mun hafa
vegið um hálfa miljóp smálesta.
Þar sem hann lenti, er laitÖslag
svipað því, sem er á tunglinu, ó-
teljandi gígar, 1—10 metra á
vídd, veggbratir og hálffullir af
vatni. Margir gígarnir eru þó enn
stærri, og í sumum þeirra eru
keilir í botni (margir gígar í
tunglinu eru þannig). Hinn mikli
frumskógur er horfinn. Trén
liggja þar í hrönnum og eru á
þeim brunamerki, en þó alt öðru-
vísi heldur en eftir venjulegan
eld.. Þetta svæði, þar sem trén
eru þannig leikin, er 20 kílómetra
vítt. —• Á mörgum stöðum hefir
svörður og mosi sópast'í burtu og
farið í stórar dyngjur.
Það er ætlun manna, að þessi
stóri loftsteinn sé úr hala_ hala-
stjörnunnar, sem kend er við Pons-
Winneske. Þessa halastjörnu sáu
menn fyrst 1819, og hefir hún
síðan sést öðru hvoru. Árið 1921
fór jörðin í gegn um hala hennar
og sáust þá mörg stjörnuhröp.
Aftur kom hún árið 1927 og 26.
júní var hún svo nærri jörðu, að
vel mátti greina hana með berum
augum. Braut þessarar stjörnu
er mjög nærri braut jarðarinnar
og verður stundum skamt á milli.
Þannig var það árið 1908, enda
féllu þá loftsteinar víða til jarð-
ar. —> Lesb. Mbl.
Frá Islandi.
Reykjavík, 28. okt.
Jóh. Velden próf. ætlar að halda
hljómleika næstk. sunudag í Nýja
Bíó, í tilefni af 10 ára afmæli
Tjekkoslovakiska lýðveldisins. Á
undan hljóml. flytur hann stutt
erindi á íslenzku og sýnir skugga-
myndir.
Síldareinkasalan hefir selt alla
síld sína á Siglufirði.
Húsbruni varð 16. f.m. í Borg-
arfirði eystra, brann “Sj'ávarborg”
í Bakkagerðisbygð. Tókst fyrst að
slökkva eldinn, en hann tók sig
upp aftur tveimur tímum seinna
og brann þá húsið til kaldra kola.
Einar H. Kvaran flutti nýlega
í Sálarrannsóknarfélaginu erindi,
sem vakið hefir ákaflega athygli
hér í bænum. Sagði hann m. a.
frá fregnum, sem borist hefðu
frá prófessor Har. Níelssyni og
mynd, sem komið hefði fram af
honum hjá ljósmyndamiðli í Lon-
don, svo góð, að ekki yrði um
vilzt. Erindið var svo fjölsótt
sem húsrúm leyfði og hafa ýms-
ir óskað þess, að það yrði endur-
tekið.
Ljóðmæli Sigurjóns Friðjóns-
sonar eru nú komin út, eins og
auglýst er, og er |það allstór bók
og vönduð. Hefir Sigurjón ort
margt vel, en því aldrei verið
safnað í bók fyr en nú.
k Sláturfélag Suðurlands hefir nú
í haust slátrað um 34 þús. fjár
hér í bænum og um 3 þús. á Akra-
nesi; er það með mesta móti nú í
langan tima. Voru aðeins 3,000
skrokkar sendir út; hitt ætlað til
neyzlu hér í bænum. Síðan fjár-
slátrunin hætti, hefir mikið borist
að af kúm til slátrunar hjá Slát-
urfélaginu. Mun fóðurskortur og
verðlækkun mjólkur þes valdandi,
að framboð á kúm til slátrunar er
nú meira en vant er.
Pálmi Einarsson, jarðabóta-
ráðunautur Búnaðarfél. íslands,
hefir nýlega verið nokkurn tima
á Akranesi, til þess' að mæla upp
garðalandið, sem hreppsfélagið
hefir keypt. Á að skifta því i
erfðafestulönd.
MACDONALD’S
FineCut
Bezta Tóbakið Fyrir Þá, Sem
Búa til Sína Eigin Vindlinga.