Lögberg - 09.03.1933, Blaðsíða 1

46. ARGANGUR
Frá Bandaríkjunum
Frá Bandaríkjunum eru óneitan-
'lega mikil tíöindi aö segja um þess-
ar mundir. Fyrst er nú það, að
stjórnaskiftin fóru fram eins og til
stóð hinn 4. þ. m. Tók Franklin D.
Roosevelt þá við forsetaembættinu
og er ráðuneyti hans sem hér segir:
Cordell Hull, innanríkisráðherra;
William H. Woodin, fjármálaráð-
herra; George H. Dern, hermála-
ráðherra; Homer^ S. Sunnings,
dómsmálaráðherra; Miss Frances
Perkins, verkamálaráðherra; James
A. Farley, póstamálaráðherra;
Claude A. Swanson, flotamálaráð-
herra; Harold Ickes, innanríkisráð-
herra; Henry A. Wallace, búnaðar-
ráðherra og Daniel C. Roper, verzl-
unarmálaráðherra. Eftir að hinn
nýi forseti haföi tekið við völdum,
f lutti hann stutta en gagnorða ræðu,
þar sem hann skoraði alvarlega og
með sterkum orðum á þjóð sína að
missa ekki móðinn á þessum erfiðu
tímum, en gæta allrar stillingar og
gera sitt bezta að halda í horfinu þó
útlitið væri alvarlegt og ískyggilegt
og lofaði hann jafnframt öruggri og
trúrri leiðsögn í þeim miklu vanda-
tnálum, sem þjóðin á nú við að
striða.
Fjármál þjóðarinnar eru í alt
annað en góðu lagi, þegar hin nýja
stjórn tekur við völdum. Sú tilfinn-
ing virðist hafa gripið svo að segja
alla þjóðina, að engum banka sé þar
lengur að treysta og fólkið hefir
kepst við, hvert í kapp við annað,
að draga peninga sina út af bönkun-
um og afleiðingarnar hafa orðið
þær, að hver bankinn eftir annan
hefir orðið að loka dyrum sínum og
hætta viðskiftum, um tíma að rninsta
kosti. Sama er að segja um ýmsar
aðrar fjármálastofnanir, sem ekki
eru beinlínis bankar, en sem hafa
meira og minna af almennings fé
undir höndum. Eitt allra fyrsta
verkið, sem Roosevelt forseti gerði,
eftir að hann tók við völdum, var
að skipa svo fyrir, að allir bankar
skyjdu lokaðir þangað til á fimtu-
daginn í þessari vikú. Má því svo
heita, að þar sé um ekkert annað að
ræða þessa dagana, heldur en al-
gerða kyrstöðu, Jbvað öll viðskifti
snertir.
Nú sem stendur er víst mjög
erfitt að gera sér nokkra ábyggilega
grein fyrir því, hvaða afleiðingar
þetta muni hafa, eða hvernig úr
þessu kann að ráðast. Hið nýkjörna
þjóðþing er kallað saman á fimtu-
daginn í þessari viku. Hver úrræði
stjórnar og þings kunna að verða,
er enn með öllu ókunnugt.
Senator Walsh
Senator Thomas J. Walsh frá
Montana andaðist hinn 2. þ. m. i
járnbrautarlest í grend við Wíilson,
N. C. Hann kom frá Havana, Cuba,
þar sem hann hafði gift sig fyrir
fáeinum dögum, og var á leið til
Washington til að taka við því em-
bætti, að verða dómsmálaráðherra,
í ráðuneyti Roosevelt forseta. Hann
varð bráðkvaddur, dó hann að-
eins fáeinum mínutum eftir
að hann kendi nokkurs lasleika.
Senator Walsh var orðinn gamall
maður, fæddur T2. júní 1859, en
sjálfsagt hefir hann verið hraustur
og heilsugóður alt til hins síðasta,
íyrst hann var um það bil að taka
að sér þetta erfiða og umfangsmikla
ráðherraembætti.
Hveiti hækkar í verði
Hveiti hefir hækkað dálítið í verði
siðustu dagana. Á mánudaginn
hækkaði það um 2 lents mæíirinn og
var þá hveitiverðið á Winnipeg
markaðinum 53% cents. Er það
hærra verð heldur en verið hefir i
marga undanfarna mánuði.
William Bcnidickson
Þessi ungi og efnilegi- maður er
Islendingur i aðra ættina. Faðir
hans er Kristján Benediktsson
kaupmaður; var áður í Glenboro,
Man., en er nú í Winnipeg. William
Benidickson er útskrifaður af há-
skóla Manitobafvlkis og er nú í
fyrsta ári í lagaskólanum. Er hann
námsmaður ágætur og hefir sín
skólaár tekið mjög mikinn þátt i fé-
lagslífi háskólastúdenta og verið
forseti sumra deilda í félagsskap
þeirra og tekið mikinn þátt í kapp-
ræðum þeirra og söng. Nú hefir
hann verið kosinn forseti aðal félags
háskólastúdenta í Manitoba, U.M.
S.U., og sýnir það býsna ljóslega
hvaða traust og álits þessi ungi
landi vor nýtur meðal háskólafólks-
ins í þessu fylki.
Kosningar á Þýskalandi
Á Þýskalandi hafa farið fram
fleiri almennar þingkosningar á
skömmum tíma, heldur en dæmi
munu vera til í öðrum löndum. Hafa
þær hvað eftir annað endað þann-
ig, að enginn stjórnmálaflokkur
hefir haft nægilegan meirihluta á
þinginu, en samvinna milli flokk-
anna virðist ómöguleg. Hefir því
orðið að leysa þingið upp hvað eftir
annað og efna til nýrra kosninga.
Allar þingkosningar á Þýskalandi
fara fram á sunnudögum og á
sunnudaginn var, fóru þar fram al-
mennar kosningar. Gengu kosning-
arnar Hitler, sem nú er kanslari,
mjög í vil og vann hann mörg þing-
sæti fram yfir það sem hann hafði
áður. Er Hitler því fastari í sessi
nú, heldur en fyrir kosningarnar og
ekki ólíklegt að hann haldi völdum
fyrst um sinn að minsta kosti.
Kommúnistar töpuðu miklu við
þessar kosningar.
Cermak dáinn
Anton J. Cermak, borgarstjóri í
Chicago andaðist að morgni hins 6.
þ. m. í Miami, Florida. Hefir hann
legið þar svo að segja milli heims
og helju í 19 daga, eða síðan 15.
febrúar. Hefir þess áður verið get-
ið hér í blaðinu, að þann dag varð
hann fyrir byssuskoti í Bay Front
Park í Miami, sem maður að nafni
Zangara skaut og var til þess ætlað
að vinna á Roosevelt forseta.
Strætisbrautafélagið í
Winnipeg
Það hefir rétt nýlega breytt þann-
ig til, að það kemst af með 25 færri
menn og hefir látið þá hætta vinnu.
Flestir hafa þeir menn unnið hjá
félaginu í 20 ár, eða þar yfiri Búist
er við að félagið dragi enn saman
seglin og láti enn fleiri menn hætta
vinnu, nú bráðlega, kannske eina 70
til 80 menn.
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 9. MARZ 1933
Upprisa vorsins
1 dag skal hafin heilög niessugjörð
og hringd til vöku svefnsins fósturjörð,
og kyntir vitar nýrra árdagiselda.
Nú helgast drotni -sérhvert ljóð og lag,
því lífið heldur skírnarveizlu í dag
og drekkur erfi undanhalds og kvelda.
Til nýlífs fæðist sérhvert blóm og blað.
Nú blæðir út frá vorsins hjartastað
ein vaxtarelfur öllum máttarmeiri.
Og moldin kniplar grænan gróðrarserk.
Nú gerist lífsins æðsta kraftaverk —
í frjófgan haga breytist blásin eyri.
Við sólris opnast allra heima dýrð.
I örmum ljóss er gróðrarmoldin skírð
og laugin lielguð dropum daggartára.
1 bjarmans faðmi birtast undur ný.
Við blámans útliaf isindrar leifturský
sem spádómsbros frá vöggu vits og ára.
1 mannsins sál hver úthafsalda rís.
Hvert æfintýr í þroskans Paradís
skal íram um aldir geymt í ljóðsins línum.
1 tíbrá hillir skrúðgræn daladrög.
Um dögun voni sett hin fyrstu lög.
Nú lýtur alsælt lífið drotni sínum.
Á fjöllin sígur móða mistur-blá.
Sjálf moldin rímast inn í dagsins þrá.
Hver sál á upptök efst við ljóssins brunna.
Og lífið sjálfrátt fóstrar alt og eitt,
hvern ellimann og barnið hjartaþreytt,
er vakan ekki vildi svefnsins unna.
Einar P. Jónsson.
Makalaos frammistaða
Hkr.
Sennilega myndi maður mega
langt leita, ef maður ætti að
finna annan eins ráðaleysis
vonzkulestur eins og þann sem
mér er sendur í nýútkomnu blaði
Heimskringlu.
Og nú vill sú gamla ólm fá eitt-
hvert níð um konginn og Mr. Ben-
nett. Má svo heita að hún heimti
það. Fer Kringla hjnum háðule'g-
ustu orðum um það, að þessir hátt-
settu menn voru látnir njóta sann-
mælis. Það er í meira lagi kyn-
leg þegnhollusta. Má mikið vera
ef sú gamla á ekki eftir að steyp-
ast á kúpuna á þeirri “hálku,” áð-
ur en lýkur.—
Margoft hefir Kringla gefið í
skyn, að mannorð mitt myndi ekki
vera upp á marga fiska. Eitthvað
í þá átt er og þessi vonzkulestur
þeirrar gömlu.
Datt mér í hug í sambandi við
það atvik eitt kynlegt er kom fyrir
í Bandaríkjunum árið 1884.
Forsetakosningar stóðu yfir.
.Grover Cleveland var annar aðal
umsækjandinn. Á móti honum
var James G. Blaine, hinn mesti
garpur, og töldu margir að hon-
um væri sigurinn vís. En þegar
fór að liða á kosnin^arbardagann
varð óvissan meiri og.urðu sumir
óvinir Clevelands hræddir um að
hann myndi vinna kosninguna.
Tóku þá einhverjir það ráð að
láta það berast út, að Cleveland
hefði aðhafst einhverja . svívirð-
ing, er alveg gerði út af við hann,
ef upp væri Ijóstað. Honum væri
betra að háfa sig hægann. Það
myndi vera hollast fyrir hann að
láta ekki of mikið á sér bera.
Fóru þá fréttaritarar blað-
anna til Clevelands og spurðu
hann hverju hann vildi svara þess-
um óhróðurs-dylgjum.
Svar Clevelands var stutt og
laggott: “Tell the truth!” Það
var alt og sumt sem óvinir hans
fengu; en það var líka nóg.—
“Tell the truth!” þ.e.: Segið
sannleikann, eða segið hið sanna.
Það varð ofraun þeim er sóttu að
Cleveland. Lygai'arnir og mann-
orðs-þjófarnir þögnuðu, og bar
ekki mikið á þeim úr því.
Nú vil eg bjóða Kringlu þessi
sömu góðu boð: “Tell the truth!”
Segi hún hið sanna. Segi hún
sannleikann. Og geti sú gamla
náð í mannorð mitt, með því að
segja satt, og án þess að nota sér
gamlar lygar eða nýjar, þá tel eg
hana vel að því komna.—
í öll þau ár sem eg hefi verið
prestur í Nýja íslandi hefir verið
dálítill hópur af vildarvinum
Kringlu, sem hafa gert mér þann
greiða, að hlynna að mér á bak.
Hvort að þeir trúðu sjálfir því sem
þeir voru að segja, eða ekki, það
get eg ekki fullyrt. Ef til vill
getur Kringla fengið þarna ræki-
legan stuðning, eða samvinnu,
þegar hún fer á stað með þetta
þarflega og geðfelda verk.—
Ekkert skil eg í því tiltæki Hkr.
að vera að hafa í hótunum við
menn. Mér vitanlega hræðist eng-
inn maður hótanir hennar. Menn
geta haft skömm á blaðinu fyrir
óþokkann sem í því er. Þótt meira
en nóg um þann óþef sem af því
leggur. En að nokkur maður sé
hræddur við Hkr., það kemur ekki
til mála. Svo einföld má Kringla
sjálf ekki vera.—
Gimli, Man., 6. marz, 1933.
Jóhann Bjarnason.
Jarðskjálftar í Japan
Jarðskjálftar, flóðöldur og eldar
gerðu í Sföustu viku afar mikið tjón
í Japan, eftir þvi sem frétt frá Tokio
segir, hinn 3. þ. m. Segir fréttin
að þar hafi farist að minsta kosti
fimtán hundruð manns og eignatjón
hafi ofðið afar mikið.
Dánarfregn
Á laugardaginn var, andaðist
merkisbóndinn Jón Sigurðsson að
Lundar, Man., nálega áttræður að
aldri. Hann var ættaður úr Norður-
Múlasýslu. Þessa merka manns er
ekki kostur að geta frekar í þetta
sinn, því fréttin barst Lögbergi ekki
fyr en blaðið var tilbúið til prent-
unar.
NÚMER 10
^ KIRKJAN
I. —Á sunnudaginn kemur, 12. marz, verður hádegis-
messan í Fyrstu lútersku kirkju helguð Sunnudags-skólanum.
Hefst hún kl. 11 f.h. Verða við guðsþjónustuna nemendum
í sunnudagsskólanum afhend verðlauna-skírteini eftir þvi,
er þeir hafa til unnið samkvæmt reglugerð skólans. Ung-
mennaflokkar legigja til góðan söng og margbreytilegan.
Öllu safnaðarfólki og þeim, er börn eiga í sunnudags-skól-
anum, er boðið á samkomu þessa.
II. —Við kvöld-guðsþjónustuna verður prédikunin fram-
hald efnis þess, er um var rætt á sunnudagskvöldið var og
virðist hafa vakið athygli og umtal: freistingarsagan. Verður
þetta hinn annar þáttur sögunnar: “Á þakbrún musterisins.”
Heimfærslan í nútíðar myndum.
III.—Stutta guðræknis-stund hefir söfnuðurinn hvert
miðvikuda!gs-kvöld nú á föstunni, kl. 8—8.45. Eru þær
stundir hugljúfar þeim, er þær sækja, og ættu sem allra
flestir að hagnýta sér þær.
Til athugunar
Þegar við Igömlu mennirnir fá-
um íslenzku blöðin, þá hyggjum
við oft fyrst að fréttum frá Is-
landi, því þangað reikar hugur-
inn ætíð. Þar næst lítum við
eftir fréttagyeinum úr bygðum fs-
lendinga hér í landi. Þær hefðum
við kosið fleiri. Einu fréttirnar
eru oft dánarfregnir og eftirmæli.
Þau eru okkur kærkomin, þótt vér
söknum þar oft merkra manna og
góðra drengja. Möilg af þessum
eftirmælum eru ágætlega skrifuð,
og lýsa vel manngildi þeirra
manna er um er rætt—þótt sumt
kunni að vera séð í stækkunar-
gleri, eins og gengur.
En það er einn g*lli á mörgum
af þessum eftirmælUm, sem eg hef
tekið eftir. Þess er oft ekki 'get-
ið, hvaðan af íslandi maðurinn sé
ættaður og stundum ekki getið
föðurnafns hans eða móður. Þess
er aðeins minst að hann hafi ver-
ið úr þessum landsfjórðungi, og
stundum ekki á það minst. Þetta
verða okkur vonbrigði eldri mönn-
unum. Maðurinn getur verið
fornvinur okkar, eða nákominn
ættingi, þótt við könnumst ekki
við nafnið, sem oft er allavega
breytt á hérlendan hátt, svo það
er óþekkjanlegt. Ættingjar manns-
ins heima á gamla landinu eru
engu nær, þótt þeir sjái þessi
eftirmæli. Þeir kannast ekki við
nafnið tómt.
Þetta þyrftu þeir að athuga,
sem skrifa eftirmæli. E!g ætlast
ekki til að þeim fylgi langar ætt-
artölur, þótt þær gætu verið fróð-
legar fyrir þá sem slíkt kunna að
meta. En í flestum tilfellum, ættu
þeir ,sem eftirmæli rita, að geta
fengið upplýsingar um nöfn for-
eldra þess látna, o!g hvaðan hann
hafi verið af Islandi.—Eða til
hvers eru minningarorð rituð um
látna menn eða lifandi, ef þau
eiga ekki að fræða vini og ætt-
ingja um manninn.—Aðrir munu
láta sig slíkt litlu skifta.
Þetta á en!gu síður við þegar
minst er lifandi manna. Þess
sá maður dæmi í Lögbergi þann
23. f.m. Þar er getið um landa
okkar, Jack Snydal, og fylgir
mynd af honum. Hans er minst
á þann hátt að hann hafi sjálfur
brotið sér braut til frægðar og
frama, 0g efast eg ekki um að
hér sé rétt frá skýrt. En þess er
als ekki getið hvers son hann sé,
því síður hvaðan af landinu. Þess
er aðeins getið að hann sé fædd-
ur við Winnipeg Beach, og er því
ólíkle!gt að höf. hafi ekkert vitað
um foreldra hans—Maður freyst-
ast til að hugsa að höf. þyki ekki
vert að geta þeirra.
Það er ætíð mjöjt skemtilegt að
frétta um landa, sem hefir aflað
sér trausts 0g frama, af eigin
verðleikum; en þó er það mest
metið af þeim sem þekkja ætt hans
og uppruna, 0g eru foreldrum hans
máske nákomnir að frændsemi.
Þetta ættu þeir að athuga sem
skrifa minningarorð um látna
menn eða lifandi.
Guðm. Jónsson
(frá Húsey)
Sérvitur kona
Fyrir Englandsströnd, skamt frá
Bournemouth, er lítil ey, sem nefn-
ist Brownsea Island. Á þessari ey
lá Baden-Powell einu sinni i tjaldi
og þar hugkvæmdist honum að
stofna skátahreyfinguna.
Á eyju þessari er gömul höll og
kirkja og fáein íbúðarhús, en þang-
að eru engar samgöngur.
Fyrir fjórum árum keypti eyna
kona nokkur, Mr»i Bonham-Christie
og fluttist þangaö. Hún er talin
forrík og er nú 66 ára að aldri og
hinn mesti sérvitringur. Maður,
sem nýlega kom til eyjarinnar, segir
svo frá lifnaðarháttum þar:
—Þarna búa 8 menn alls, en á
eynni er mesti f jöldi alls konar dýra.
Þar er svo mikil helgi á, að engri
skepnu má granda, ekki einu sinni
rottum eða músum, og allur jarðar-
gróður er friðhelgur fyrir mönnum,
en eyjan er mjög frjósöm.
Eigandinn Mrs. Bonham-Christie
býr ekki í höllinni heldur hefir hún
látið reisa smáhýsi rétt þar hjá.
Höllinni er þó prýðilega haldið við
og þar eru dýrindis húsgögn í hverj-
um sal og stofu. Á lrVerjum sunnu-
degi fer gamla konan alein til kirkj-
unnar, biðst þar fyrir og leikur
nokkur sálmalög á orgelið. Um leið
og hún fer læsir hún kirkjunni og
stingur lyklinum i vasa sinn. Ann-
ars hefir hún þann sið að sofa á
daginn en vera á ferli um nætur.
Gengur hún þá fram og aftur um
eyna með skriðljós í hendi og tvo
hunda til fylgdar. Ekki talar hún
eitt einasta orö við þjónustufólk
sitt, nema dóttur ráðsmannsins, sem
er þerna hennar. Henni gefur hún
allar fyrirskipanir sínar og stúlkan
verður að fara með þær sem skila-
boð til starfsfólksins.
—Lesb.
Dánarfregn
Leonard Dalman andaðist í Chi-
cago 23. febrúar síðastl. Hann var
fæddur 19. maí 1901, sonur hjón-
anna Jóns og Sigríðar Dalman, að
515 Home Str. hér í borginni. Hann
eftirlætur ekkju er Edith Lentz
heitir. Einnig lifa hann sex syst-
kini, fjórir bræður og tvær systur.
Líkið var flutt til Winnipeg og
jarðsett í Brookside grafreitnum.
Dr. Björn B. Jónsson jarðsöng.
Leonard Dalman var maður vel gef-
inn og vinsæll, eins og hann átti ætt
til.
/
I