Lögberg - 10.01.1935, Page 1

48. ARGA.NGUR || WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 10. JANÚAR 1935 - NÚMER 2

Nýárskveðja
til Dr. Richard Beck.
Eg þekki dreng með djúpa og lireina sál,
sem deilir ekki’ á þá, sem vita minna,
—sem heilskygn talar hljómskært feðramál—
og liugans göfgi allir sjá og finna. ^
Hann víðsýnn rúmar alt í andans höll,
frá yztu skautum himins eins og jarðar.
Hann leikur sér um ljóðs og sögu völl,
að lífsins myndum, jökuls milli og fjarðar.
Og ljúfmenskan er léttstíg eins og barn,
og laðar eins og bros um meyjar vanga;
hún bræðir eins og sólskin svella-hjarn,
er sumarhlóm um vordag byrja’ að anga.
Eins svifhár líkt og svanur fljúgi um geim
með segulmátt og fögrum töfrahljómi.
Hans frægð berst út um allan mentaheim;
hann er að verða lands og þjóðar'sómi.
4. janúar, 1935.
Þ. K. K.
Melvin Fredrick Eyjólfson
13. maí, 1933—14. des. 1934
Er eins og nú setji að sál vorri liúm
Og svífi ’ inn í skuggann allur heimur.
Þó smábarn þú'værir, þitt er hið auða rúm
Svo ægilega stór og þögull geimur.
Og tómleikinn, auðnin ei finst oss sé fylt
Með fögnuði þeim, að ekkert sakar
Það líf, sem fór aldrei á æfi sinni vilt
Og engilvængjum hjá oss liðið blakar.
Við hörmum að endaði í æsku þitt skeið,
Oss auðið svo'fátt þér gott að sýna;
Og hlómin, sem vildum við breiða ’ á þína leið,
Við bindum nú í sveig á kistu þþia.
Gnttormur J. Guttormsson.
Tré
(Joyce Kilmer.)
Svo ágætt ljóð eg aldrei sé
að eins sé frítt og laufgað tré-
Tré sem laufi og limi bjóst,
drakk lífsins mjólk við jarðar brjóst.
Tré sem lyfta, litargræn,
laufgum höndum, sem á hæn.
Tré, sem hnýtti’ í hár sitt smá-
lireiðri’-er rauðbrystingur á.
Tré, sem hríðar hlóðu snjó,
og hrjáði regn, og seiglast þó.
—Menn geta orkt svo ágætt sé,
en aðeins Guð fær skapað tré.
E. G. Gillies.
Men’s Club
Stórfengileg mannvirki hafin á Islandi
Fimm og hálf miljón sænskra króna lán tekið til Sogs-virkjun-
arinnar. Byrjað verður á verkinu tafarlaust og því sennilega
. lokið haustið 1936.
IIARÐSNOltN IIOCKEY-
LEIKUR
Falcons vinna með tveimur á
móti einum.
SiðastliÖið föstudagskvöld fór
fram hockey kappleikur í Amphi-
theatre íþróttaskálanum milli Fal-
cons og Elmwood félaganna. Var
leikur þessi sóttur með kappi miklu
á báðar hliðar, og lauk honum með
sigri fyrir Falcons, með tveimur á
móti einum. Þó Falcons félagið sé
ekki alislenzkt enn sem komið er,
þá er því stjórnað af íslendingum,
auk þess sem færustu meSlimir þess
eru íslendingar. Aðsókn að kapp-
leik þessum var mikil og var á-
nægjulegt að sjá hve margt íslend-
inga var í áhorfendahóp.
HARÐUR t HORN AÐ TAKA
Hinn nýkjörni borgarstjóri i Van-
couver, G. G. MeGeer, lætur ekki
að sér hæða, eftir fregnum þaðan
úr borginni að dæma, og gerist
næsta aðsópsmikill. Nú hefir hann
vikið frá sýslan seytján af yfir-
mönnum lögreglunnar og borið á þá
þungar sakir af ýmsum tegundum.
Var það eitt af mörgu, er hann hét
kjósendum í bæjarstjórnarkosning-
unum, að taka til alvarlegrar ihug-
unar háttsemi lögreglunnar.
ORSKURÐUR
IIÆSTARÉTTAR
BANDARÍKJANNA
Á þriðjudaginn þann 8. yfirstand-
andi mánaðar úrskurðaði hæsti rétt-
ur Bandarikianna því nær einhljóða,
að viss ákvæði í viðreisnarlöggjöf
Roosevelts forseta, National In-
dustrial Recovery Act, væri i ósam-
ræmi við Stjórnarskrána. Lagði
dómsforseti, Charles Evans Hughes
á það sérstaka áherzlu, að þjóð-
þingið hefði veitt forseta of nukið
löggjafarvald, er það heimilaði hon-
um að banna útflutning olíu úr einu
ríki í annað, er af gengi til nota
heima fyrir, nema að áðurfengnu
leyfi framkvæmdarstjórnar hinnar
nýju viðreisnarlöggjafar.
RANNSÓKN NIÐURSUÐU-
FÉLAGANNA
Við rannsókn Stevens-Kennedy
nefndarinnar í Ottawa, hefir það
komið í ljós, að meðal kaup kvenna
og drengja, er við Whittall niður-
suðuverksmiðjuna i Montreal unnu
árið sem leið, var i$y2c á klukku-
tímann. Félag þetta greiddi hlut-
höfum 14 af hundraði i arð á árinu,
er árslaun fimm framkvæmdar-
stjóra þess námu til samans $53,000
um árið, og.er það nokkru hærri
upphæð en samanlagt árskaup 93
kvenna og drengja, er hjá því störf-
uðu.
ÞRJAR ÞOSUNDIR LATA
IJFIÐ A EYNNI CEYLON
Símað er frá Colombo á eynni
Ceylon þann 5. þ. m., að í einu hér-
aði hafi þrjár þúsundir manna dá-
ið úr malaria á örstuttum tíma, en
að 250,000 í alt Iiggi hættulega sjúkt
af völdum plágunnar.
ARÆÐINN OG STÓR-
TÆKUR
Það hefir verið á orði haft síðan
Franklin D. Roosevelt tók við for-
setaembætti, hve stórtækur hann
væri, er því væri að skifta. Ekki
veikjast þeir í trú sinni, er skoðuðu
forsetann í því Ijósi við hina nýju
kröfu hans um það, að þjóðþingið
umsvifalaust fram fjórar
biljónir dala í þeim tilgangi að
skapa atVinnu handa þeim mikla
mannfjölda, er ekkert hefir fyrir
stafni þar syðra.
Síðastliðið þriðjudagskvöld hélt
Karlaklúbbur Fyrsta lúterska safn-
aðar, skemtifund í samkomusal
kirkjunnar, og var þar margt manna
saman komið. Forsæti skipaði á
fundi þessum Dr. A. Blöndal, með
sinni alkunnu lægni. Mrs. Lincoln
Johnson (Pearl Thorolfson) söng
tvö islenzk lög, “Sólskríkjan” og
“Fífilbrekka gróin grund”; naut
rödd hennar sín vel og bar með-
ferð öll vott um næma túlkun ljóðs
og lags. Próf. S. K. Hall var við
hljóðfærið. Þá var og sungið rnargt
íslenzkra söngva, bæði undir horð-
um og eins eftir að borðum var
hrundið, er allir tóku þátt í. Lagði
Paul Bardal, bæjarfulltrúi, fram
sinn skerf til þess að slíkt mætti
sem bezt takast.
Ræðumaður Karlaklúhbsins þetta
kvöld, var séra Jakob Jónsson;
hann “prédikaði” blaðalaust, eða
talaði upp úr sér, eins og menn
segja, um atvinnuvegi islenzku þjóð-
arinnar, þróun þeirrai og áhrif á is-
lenzkt þjóðlíf í heild; kom hann
auk þess skilmerkilega við á mörg-
um öðrutn sviðum. Erindið var
fróðlegt og óhlutdrægt; bar það
drengilegan vott úm sannleiksást og
hyggjuhita ræðumanns, fremur en
íburðarmikla rnælsku. Dr. Björn
B. Jónsson, prestur Fyrsta lúterska
safnaðar, þakkaði séra Jakob erind-
ið fyrir hönd Karlaklúbbsins, með
stuttri en einkar fallegri tölu, um
leið og hann lét þá ósk í ljós, að
dvöl hans hér vestra mætti verða
hvorttveggja í senn, bæði ánægjuleg
og gagnleg.—
Próf. Sveinbjörn Johnson
leggur grundvöll að
nýjum félagsskap
Samkvæmt fregnum frá Chicago
þann 3. þ. m., hefir hr. Sveinbjörn
Johnson, prófessor í lögum við há-
skóla Illinois ríkis, stofnað félag, er
American-Scandinavian Legal So-
ciety nefnist, er hafa skal einkum
og sérílagi það hlutverk með hönd-
um að rannsaka forn-norræna lög-
gjöf og kveða á um áhrif hennar á
engilsaxneska lögvísi.
Að st@fnun og útbreiðslu þessa
fræðafélags og vísinda, starfa með
prófessor Sveinbirni, prófessor
Curtis Chandler Williams við Drake
háskólann, prófessor Halldór Her-
mannsson og þeir prófessorarnir
Thormodsgard og Severson við rík-
isháskólann í North Dakota.
Frá Islandi
Á íslenzku sýningunni á Char-
lottenborg í Höfn, er þeir halda Jón
Engilberts, Þorvaldur Skúlason og
Sigurjón Ólafsson, höfðu selst
nokkrar myndir er síðast fréttist.
Hafði Þorvaldur selt eina fyrir
700 krónur, en Jón selt þrjár.
Islenzkir þjóðhœttir. í dag kem-
ur á bókamarkaðinn mjög merkileg
bók; íslenzkir þjóðhættir, eftir séra
Jónas Jónasson frá Hrafnagili. Sem
kunnugt er, vann séra Jónas að rit-
verki þessu i fjölda mörg ár, en
lauk ekki við það, og útgefandi
fékst enginn, meðan hann var á lífi.
Nú hefir ísafoldarprentsmiðja ráð-
ist í það þjóðnytja verk að gefa bék
þessa út, og hefir notið til þess að-
stoðar dr. Einars Ól. Sveinssonar.
Hefir dr. Einar búið handritið und-
ir prentun með stakri vandvirkni.
En myndir í bókinni skifta hundr-
uðum og htfir ekkert verið til spar-
að, að gera bókina vel úr garði og
sem aðgengilegasta fyrir lesendur.
Mbl. 13. des.
Nautgripir 1932. í fardögum 1932
I var 436 nautgripum fleira hér á
landi en verið hafði árið áður. t
sumum sýslum hafði þeim þó fækk-
að á árinu, í Barðarstrandasýslu um
15%, Dalasýslu um 10% og Snæ-
fellsnessýslu 9%. Mest fjölgun
varð í kaupstöðunum, 18% og í
Gullbringu- og Kjósarsýslu 12%.
Búpeningur landsmanna. Búnað-
arskýrslur fyrir árið 1932 eru ný-
komnar út. Samkvæmt þeim var
búpeningseign landsmanna í far-
dögum 1932 sem hér segir: Sauðfé
706,415, nautgripir 30,015, hross
416,328, hænsni 54,694, svín 138,
endur 833 og gæsir 71. Svín, gæsir
og endur hafa ekki áður verið talin
á búnaðarskýrslum. Frá því árið
áður hefir sauðfé fjölgað um 2%,
nautgripum um 1%, hænsnum um
7.6% og hrossum fækkað um 3%.
Laxvciðin 1932. Samkv. nýkomn-
um hlunnindaskýrslum frá Hagstof-
unni fyrir 1932 hefir laxveiðin verið
óvenju mikil það ár. Alls hafa
veiðst 26,298 laxar. Árið 1931
veiddust 11,847 laxar og meðaltal
10 næstu áranna þar á undan er rúm
15 þúsund.
Ljóð eftir Einar H. Kvaran eru
nýkomin á bókamarkaðinn.—Geng.
st ísafoldarprentsmiðja h.f. fyrir
útgáfunni i tilefni af 75 ára af-
mæli skáldsins. Ljóð Einars eru
ekki mikil að vöxtum og segist hon-
um sjálfum frá því á þennan hátt í
formála bókarinnar: “Á einu skeiði
æfi minnar fanst mér eg þurfa fyr-
ir hvern mun að yrkja (sbr. fyrstu
vísurnar í þessu safni). En það
hefir atvikast svo, að eg fór að
,‘draga andann” með öðrum hætti.
Eyrir því er þetta safn ekki stærra
en það er.” Mörg af þeim ljóðum.
sem þarna birtast eru þjóðkunn og
er þvi óþarft að fella um þau neinn
I dóm. Bókin er mjög vönduð að
frágangi. Má ganga að |)vi vúu
að þetta ljóðakver muni ná miklum
•vinsældum.
Eggjasölusamlag hafa eggjafratn-
leiðendur í nágrenni Reykjavíkur og
Hafnarfjarðar stofnað nýlega, eins
og getið hefir verið hér í blaðinu.
Hefir það falið Sláturfélagi Suður-
lands að sjá um heildsölu eggjanna.
Eggin verða stimpluð, flokkuð og
pjökkuð í pappaöskjur—to egg í
hverja—og fylgir askjan í kaupbæti.
Verða eggin stimpluð með sérstöku
merki livers framleiðanda og flokk-
uð eftir þvngd. Er þetta fyrir-
komulag mjög til bóta. Fyrir Inn-
flutningsnefndina er það mikið hag-
ræði, að heildsalan skuli vera á einni
hendi, því með því verður fengin
Jón Þorláksson borgarstjóri hefir,
sem kunnugt er, undanfarna daga
verið í Stokkhólmi til þess að ganga
frá samningum um lánið til Sogs-
virkjunarinnar.
Hefir blaðið beðið hann að gera
sér aðvart jafnskjótt og samningar
væru fullgerðir.
I gærkvöldi fékk blaðið frá hon-
um svohljóðandi skeyti:
“Samningar eru nú fullgerðir um
lánið til Sogsvirkunarinnar. Lán-
upphæðin er kr. 5,500,000 sænskar
Vextir eru 4^2%. Útboðsgengið
er 97/4%.
Samningar eru undirskrifaðir um
byggingarvinnu við danska firmað
Höjgaard og Schultz fyrir kr.
2,050,000 íslenzkar.
Við sænska firmað Asea Vester-
aas eru og samningar gerðir um
kaup á rafmagnsvélum fyrir kr.
972,000 sænskar. Turbinur eru
keyptar hjá Verkstaden Karlstad
fyrir kr. 2Í4 þúsund sænskar, auk
nokkurra smærri véla.
Enn er ekki samið um efniskaup,
er nema um 400 þúsund krónum, er
kaupa má hvort heldur í Svíþjóð
eða í Danmörku.
Byrjað verður tafarlaust á verk-
inu, og vonir um, að rekstur stöðv-
arinnar geti byrjað seint á haustinu
Í93Ó, þó ekki fullvíst fyr en sum-
arið 1937.
Nánar eftir að eg kem heim með
Dettifossi.
Borgarstjóri.’
Lánið er tekið hjá Stokkholms
Enskilda Bank. Er það stærsti
banki Svíþjóðar. En auk þess hef-
ir “Handelsbanken” i Höfn aðstoð-
að með lán þetta.
Lánið verður sænskar krónur
5,500,000, er jafngildir 6J4 milj. ís-
lenzkra króna.
Lúnið verður afborgunarlaust
fyrstu þrjú árin.
En næstu 22 árin greiðist lánið
Lánið útborgast strax. En láns-
féð liggur í erlendum bönkum unz
það verður notað til virkjunarinn-
ar. Af því hlýst vaxtatap. Er það
tekið með i reikninginn, þegar raun-
verulegir vextir af láninu eru reikn.
aðir nálega $/% á ári.
Þessi fjárupphæð, sem fæst fyrir
nál. ]/2 milj. króna afborgun á ári,
nægir til þess að virkja Sogið, sam-
kvæmt áætlun þeirri er fyrir liggur.
Og samkvæmt áætlun Berdals
verkfræðings á Sogsvirkjunin, með
rafveitu þeirri, sem fyrir er, að hafa
skilyrði til þess að greiða þetta fé af
rekstri sínum. Telur Berdal það
varlega áætlað samkvæmt þeirri
reynslu, sem Norðmenn o. fl. hafa i
þessutn efnum, þegar tekið er tillit
til fólksfjölda á því svæði, sem raf-
magnið nær til, og atvinnumögu-
leika.
Upphæð sú, sem Rafveitan hefir
þegar lagt fram til Sogsvirkiunar-
innar, mun vera um 400 þú-tt.dir
króna. Eru í því innifalin vatns-
réttindi, jörðin Úlfljótsvatn og all-
ur kostnaður við undirbúning verks-
ins.
Ríkisábyrgð er á láni þessu. En
auk þess er Rafveitan hér til trygg-
ingar láninu, auk væntanlegrar
Sogsvirkjunar.
Jón Krabbe skrifstofustjóri hefir
verið fulltrúi rikisstjórnarinnar við
lántökuna.
Allmikinn hluta af framkvæmd
verksins, svo sem stíflugerðina o.
fl. hefir danska firmað Höjgaard
og Schultz tekið að sér í ákvæðis-
vinnu. Nemur verk það rösklega
tveim milj. króna.
Samkvæmt samningi við Höj-
gaard og Schultz er Reykvíkingum
ætlaður forgangsréttur að vinnu við
virkjunina. En aðeins nauðsynleg-
ustu fagmenn verða erlendir. Geng.
ið er út frá því í ákvæðissamning-
um, að kaup verði það sama og nú
tíðkast.
með jöfnum greiðslum missirislega.
—Mbl. 9. des.
betri vitneskja um eggjaframleiðsl-
una innanlands og því hægt að tak-
marka meira innflutning eggja en
verið hefir. Neytendum er þetta
einnig til mikils hagræðis. Hefir
undanfarið verið oft hin mestu
vandræði að kaupa islenzk egg, bæði
vegna skemda og hvað þau eru lítil,
þó verðið væri það sama. Flokkun
eggjanna og stimpilmerki framleið-
andans ætti að vera rík hvöt til að
bæta íramleiðsluna. Ætti þessi um-
bót að verða til þess að auka eggja-
framleiðsluna í landinu, en egg eru
nú flutt til landsins fyrir hundrað
þúsund kr. árlega.—Tíminn 8. des.
BRUNI I KEFLAVIK
tbúðarhús Sigurðar Péturssonar,
skipstjóra hér í Keflavík, brann til
kaldra kola kl. 1.30 í nótt. Eldsins
varð fyrst vart á efSta lofti húss-
ins. Húsið var vátrygt en innan-
stokksmunir ekki. Hús þetta var
með stærstu og föngulegustu húsum
hér í Keflavík. Björgun innan-
stokksmuna gekk vel og rná þakka
það því, að skemtun var í Ung-
mennafélagshúsinu, sem er skamt
frá í sömu götu, og fór fólk undir
eins af skemtuninni til björgunar
innanstokksmunum. Engin vatns-
leiðsla er hér og litilf jörleg slökkvi-
tæki.
Visir, xi. des.
ALÞINGI A NÆST AÐ KOMA
SAMAN 15. MARS.
Fram er komið frumvarp á Al-
þingi, flutt af allsherjarnefnd efri
deildar eftir ósk forsætisráðherra,
um samkomudag reglulegs Alþingis
árið 1935.
Segir svo í 1. gr. þessa frum-
varps:
“Reglulegt Alþingi skal árið 1935
koma saman hinn 15. dag marz-
mánaðar, hafi konungur ekki tiltek-
ið annan samkomudag fyr á árinu.”
Gerir forsætisráðherra þá grein
fyrir frumvarpinu, að vegna þess að
hið reglulega Alþingi hafi á þessu
ári verið haldið að hausti til, þyki
nauðsynlegt að ákveða samkomudag
þingsins nokkru síðar á næsta ári,
en stjórnarskráin ákveður.
—Mbl. 6. des.
FJARSJÓÐIR FUNDNTR 1
JÓRÐ
í grend við Ladogavatn og skamt
frá Leningrad fundu menn nýlega
fjársjóð, um þúsund sjaldséna pen-
inga, þar á meðal norræna, ítalska
og tjekkneska. Menn ætla að ein-
hver hafi falið fjársjóð þennan í
stjórnarbyltingunni, því að þá voru
miljónir faldar í jörðu. Ennfremur
er sagt, að þegar verið var að grafa
neðanjarðar járnbrautargöngin í
Moskva, hafi menn fundið kassa
með gulli og gimsteinum, sem grafn-
ir hafa verið í jörð á byltingarárun-
um.