Lögberg - 24.01.1935, Page 1

48. ARGA.NGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 24. JANÚAR 1935
NÚMER 4
Frá Sambandsþmginu
Möðrudalur
Eftir Jon Mngmtsson.
Á fimtudaginn þann 17. þessa
mánaðar, var sambandsþingiÖ sett
i Ottawa með venjulegri viðhöfn,
að viðstöddu miklu f jölmenni. Full-
trúi konungs, Bessborough lávarð-
ur setti þing, sem lög mæla fyrir.
og las upp stjórnarboðskapinn. Ekki
gaf hásætisræðan það til kynna, að
umbótaboðorð Mr. Bennetts öll, þau
er hann vék að í útvarpsræðum sin-
um, yrði undantekningarlaust leidd
í lög á þessu þingi, heldur aðeins
nokkur þeirra. Víst er þó að lögð
verða fyrir þing frumvörp um at-
vinnuleysisstyrk, ellistyrk, lágmarks-
kaup og hámarksvinnutíma, endur-
bætur á stjórnþiónustunni, sem og
um stofnun f járhagsráðs.
Rt. Hon. W. L. Maskenzie King.
flutti sina fyrstu þingræðu að þessu
sinni á mánudaginn, og lýsti að
nokkru at'stöðu sinni og frjálslynda
flokksins til hinna nýju umbótaá-
kvæða Mr. Bennetts; kvað hann
flokk sinn að sjálfsögðu mundu
veita forsætisráðherra að málum í
öllum þeim atriðum, er líkleg væru
til raunverulegra umbóta, og hét
góðri samvinnu af hálfu flokksins
þeim til framgangs; benti þó á um
leið að vissara væri fyrir forsætis-
ráðgjafa að hraða framgangi slíkra
ntála, því með þeint hætti einum
gæti hann helzt fært þjóðinni heini
sanninn uni það, að full alvara lægi
tii grundvallar; núverandi stjórn
hefði komið upp gaddavírsgirðing-
urn um landið þvert og endilangt í
stjórnarfarslegum skilningi; hér
væri átt við tollmúrana; þá yrði að
lækka og í mörgum tilfellum bein-
línis að rífa niður, ef þjóðin ætti að
geta komist á réttan kjöl i efna-
hagslegu tilliti; ef Mr. Bennett hefði
verið í anda og sannleika ant uin
róttækar breytingar á núgildandi
fjárhagskerfi, þá hefði hann að
sjálfsögðu ekki látið það viS gang-
ast að hin nýja bankastofnun (Cen-
tral Bank) yrði einstakra manna
eign.
Ekki kvað Mr. King neitt vera á
huldu um það, hver afstaða kjós-
enda væri til núverandi stjórnar:
stjórnin hefði fyrir langa löngu
tapað trausti sinu hjá þjóðinni, eins
og aukakosningarnar hver einasta og
ein, bæru svo órækan vott um. Þess-
vegna væri það sýnt, að samkvæmt
lýðræðisvenjum hefði stjórnin fyr-
irgert með öllu rétti sínum ti' ]h:ss
að sitja lengur við völd, eða með
öðrum orðum til þess að stiórna.
“Stuttir eru morgnar
í Möðrudal.”
Flýgur sól milli fjalla.
—Fyr en varir
ferðamanni
horfinn hálfur dagur.
(íengur um grundir
gróðurangan,
þrungin ást og yndi.
Klappar á kinnar
kossamjúkur
blær af bláurn fjöllum.
Yfir fríða
f jallaþyrping
horfir Herðubreið,
hamrabeltuð,
himinljómuð,
sindruð sólarmistrum.
Dreymdi hana daga
dýrðarríka,
fyr en fólk vissi.
Ófu morgnar
meginbjartir
gull í grænum hlíðum.
Greru sólevjar •
sumarglaðar,
drifnar dögg og geislum.
Brosti Herðubreið
blómi hverju
eins og ástrík móðir.
léku þá í leiftrum.
Sá hún sökkva
í sand og ösku
grund og grænar hlíðar.
Huldust hauður
heitu myrkri.
Draup þá Möðrudalur,
vatni grafinn,
veðrum lostinn,
ræntur rausn og skarti.
Hraktíst undati
hrundu vígi
gróðuröldin gamla.
—En aldir fram
af öldum streyma.
Fæðist líf af feigð.
Fallið gras
og fúinn kvistur
sökk í sjóðu moldar.
Grær á ný
Við götu hverja
vallhumall og víðir.
Heyrir Herðubreið
hljóma Skuldar
fram í björtum fjarska:
Gróður foldar,
gróður hjartna,
gróður lifanda lifs.
“Stuttir eru morgnar
í Möðrudal.”
Flýgur sól milli f jalla.
—Fyr en varir
ferðamanni
horfinn hálfur dagur.
Dr. ÓLAFUR STEPHENSEN
SJÖTUCtUR.
Þann 22. desember síðastliðinn,
átti eint; af vinsælustu mentamönn-
um íslendinga vestan hafs, Ólafur
læknir Stephensen, sjötugs afmæli,
og rná óhætt fullyrðá, að við þau
tímamót í lifi hans hafi streymt til
hans og fjölskyldu hans góðhugur
úr mörgum áttum.
Dr. Stephensen er af göfugu kyni
kominn, sonur Stefáns prófasts í
Vatnsfirði, Péturssonar prests á
Ólafsvölluin, Steíánssonar amt-
manns Ólafssonar stiftamtmanns,
og kemur sú ætt meira við sögu ís-
lands um heila öld, en nokkur önn-
ur. Móðir Ólafs Iæknis var Guðrún
dóttir Páls amtmanns Melsteðs og
Ragnheiðar dóttur Stefáns amt-
nianns á Möðruvöllum Þórarinsson-
ar.
Dr. Stephensen er fæddur í Holti
í Önundarfirði í ísafjarðarsýslu, 22.
desember 1864. Hann fór 15 vetra
Kamall í lærðaskólann í Reykjavík
°g útskrifaðist þaðan eftir 6 ár,
1885. Við læknaskólann í Reykja-
v,k tók hann fullnaðarpróf 1800,
s,gldi samsumars til Kaupmanna-
úafnar og stundaði lækningar á
sP>tölum og fæðingarstofnunum.
^ann fór heim til íslands árið eftir
°g var settur læknir í Þingeyjar-
sýslu 1892. Eftir það fór Dr.
^tephensen af landi burt ög stað-
oaandist í Winnipeg og hefir hér
stundað lækningar síðan. Hann
stundaði framhaldsnám við lækna-
skólann i Manitoba veturinn 1894—
95 og lau^ prófi þar um vorið.
^?r’ ^tephensen er mikill lærdóms-
ma’ur 0g fylgjst vei með opinber-
Um 'nálum, bæði þessa Iands og
annara, auk þess sem hann er víðles-
inn 1 fræðigreiu sinni fram til þessa
dags.
Dr. vStephensen er prúðmenni í
ramgöngu, glaðvær og snyrtileg-
Ur °" ^eldur sér enn sem ungur
væri.
Gr. Stephensen kvæntist þant; 4.
februar 1896 og,gekk að ciga ung-
frú Margréti Stefánsdóttur Gunn-
arssonar; þau hjón eiga átta mann-
vænleg börn, fjóra sonu og fjórar
stúlkur.
Á sjötugsafmælinu bárust Dr.
Stephensen hamingjuóska skeyti
víðsvegar að; þar á meðal af ætt-
jörðinni frá þeim Davíð lækni
Scheving og frú hans; frú Ástriði
Peterson og Guðjohnsens systrum,
auk fjölda skeyta frá vinum þeirra
hjóna víðsvegar í þessu landi.
Geigaði sól.
Grimmur æpti
dauði á Dyngjuf jöllum.
Lék á þræði
land — en himinn
rann í rauðan loga.
Hamrahallir
Herðubreiðar
Soffonías Guðmundsson
(Minningarljóð)
NÝR ÞINGFORSETI
Þau tíðindi hafa gerst, að forseti
neðri málstofu sambandsþingsins í
’ vOttawa, Mr. Black, he.fir látið af
þeim starfa sakir heilsubilunar. Við
forsetastörfum tekur af honum, Mr.
J. L. Bowman, þingmaður fyrir
Dauphin kjördæmið í Manitoba. Er
þetta í fyrsta skifti í þingsögu hinn-
ar canadisku þjóöar að Manitoba-
þingmaður hefir orðið fyrir slíkum
heiðri. Hinn nýi forseti er lög-
fræðingur, 56 ára að aldri.
Þeir, sem hafa glatt í geði
gert mér þrátt, og skap mitt létt,
er mér ljóst að eiga hjá mér,
ef að metið verður rétt.
Meðan gulli lúka leigTt
lotinn háls og bogið kné,
skyldi hverjum gleðigeisla
goldið margfalt vaxtafé.
Menning lifir. Móðu kveldsins
merlar skin hins liðna dags;
titra í eyrum töfrafögur
tónastef liins sungna lags.
Geislinn sem um gluggann starði,
gleðin, sem þér brosti og hló,
flotin eru í farveg tímans
fram hjá þér — en lifa þó.
Horfni vin, sem geð mitt gladdir,
góðvild þína man eg vel;
las þó meira af svip en svörum,
samúð þína og vinarþel.
—Lítill er í fjasi fengur,
fánýtt það, sem oft er tætt;
það, sem fálát þögnin mælir,
þungt á vog- og minnisstætt.
Þú varst hægur, dulur, djúpur,
drengur góðnr, vinum trúr;
hver, sem kans þín vígi að vinna
varð að rjúfa traustan múr;
þinni borg var hægt að halda,
hollusta þín engnm brást;
mai’gan veikleik vina þinna
veit ei nokkur hvort þii sást.
Góða kynning þér eg þakka,
þína samfylgd tímaspöl;
minning þína gevmi eg glaður
gegnum lífsins sæld og böl.
Hvort um þig og þína líka
þegir saga, skiftir minst;
jxað er alt af happ að hafa
heilum dreng og mætum kynst.
Páll Gnðmundsson.

Frá Islandi
Lárus H. Bjarnason fyrv. hæsta-
réttardómari lézt í gærmorgun að
heimiG sínu. Banamein hans var
lungnabólga. Hann var fæddur 27.
marz 1866, tók embættispróf 1891
og varð sama ár málaflutningsmað-
ur viS yfirréttinn. \’arð sýslumaður
í ísafjarðarsýslu 1892, í Snæfells-
nessýslu 1894, forstöðumaður laga-
skólans 1908, prófessor við háskól-
ann 1911 og hæstaréttardómari 1919.
Hann var þingmaður Snæfellinga
1901—1907, konungkjörinn 1909—
Tpxi og þingnxaður Reykvíkinga
1912—1913- Lét hann mikið til sin
taka í stjórnmálum á þeim tima og
var urn nokkurt skeið formaður
Heimastjórnarflokksins. Hann þótti
gott yfirvald og var vel látinn eins
og sézt á því, hversu mörgum á-
byrgðarmiklum störfum hann
gegndi um æfina.—N. dagbl. 31. okt.
Stúlka deyr af brunasári. 7. þ.
m. skaðbrendist stúlka á Akureyri
með þeim hætti, að eldur úr miðstöð
læsti sig í föt hennar. Hljóp hún
út yfir sig hrædd, en manni, sem
þar var staddur, tókst að slökkva
eldinn í fötum hennar með því að
vefja utan um hana teppi. Bruna-
sárin voru þó það mikil, að hún
lézt af völdum þeirra s. 1. sunnu-
dagsmorgun. Stúlkan hét Svava
IJálsdóttir iVatnsdal.— N. dagbl.
28. des.
Skemdir í Keflavík. í suðaustan-
roki, sem gekk yfir suðvesturland
urn helgina urðu töluverðar skemd-
Frarnh. á bls. 8
Sveinn kaupmaður Thorvaldsson heiðraður með
fjölmennu samsœti í Riverton
Síðastliðið mánudagskvöld, var
haldið í samkomuhúsinu í Riverton
afarfjölment og ríkmannlegt sam-
sæti í virðingarskyni við Svein
kaupmann Thorvaldsson og frú
hans. Voru það íslenzkir samborg-
arar heiðursgestsins í Nýja íslandi,
er fyrir mannfagnaði þessurn stóðu,
í tilefni af viðurkenningu þeirri, er
honum nýverið féll í skaut og áður
hefir getið verið um.
Samsæti þessu, vafalaust því f jöl-
mennasta, er nokkru sinni hefir
haldið verið á þessum slóðum, stýrði
Skúli Hjörleifsson verzlunarstjóri,
og fórst honunx sá starfi hið prýði-
legasta úr hendi. Eftir að hann
hafði skýrt tilgang mannfagnaðar-
ins og boðiS veizlugesti velkomna
bað hann hljóðs Dr. S. O.
Thomson, er mælti fyrir minni kon-
ungs. Séra Eyjólíur J. Melan á-
varpaði heiðursgesti fyrir hönd
bygðarmanna, en S. V. Sigurdson
talaði því næst nokkur orð og af-
henti þeinx Thorvaldsons hjónum
skrautritað ávarp og silfurkönnu
eina forkunnar fagra, til minja um
atburðinn.
Gisli kaupmaður Sigmundsson
mælti fyrir minni kvenna og þótti
það hin bezta skemtan. Svo seni
venja er til með íslendingum, voru
íslenzkir söngvar sungnir á milli
þess er ræðuflóðinu létti.
Næst tók til máls heiðursgestur-
inn sjálfur; er þar skemst frá að
segja, að ræða hans var bæði fróð-
leg og skemtileg; brá hún upp mörg-
um og mismunandi myndurn úr þró-
unarsögu landnámsins íslenzka
þarna nyrðra, sem og þess hve mik-
ið hefði unnist á ; var honurn í ræðu-
lok þakkað með dynjandi lófaklappi.
Þá fluttu stuttar tölur í eftir-
greindri röð, þeir Guttormur J.
Guttormsson skáld, B. J. Lifman,
Jón Sigvaldason, Jónas Stefánsson,
skáld, er flutti bæði ræðu og kvæði;
Einar P. Jónsson, Jóhann P. Sól-
mundsson, Capt. Baldvin Anderson,
frú \ralgerður Sigurðsson, Gestur
Oddleifsson og Mr. Williamson
bankastjóri í Riverton.
Með fiðlu- og píanó-spili skemtu
þau Jóhannes Pálsson og Helga
Ólafsson. veizlugestum til mikillar
ánægju.
Kveðjuskeyti voru lesin ti! heið-
ursgestsins frá Sigurbirni Sigurds-
syni, Tames H. Stitt, þingmanni,
Sigtryggi Jónassyni, fyrrum fylk-
isþingmanni, Jóhanni Briem, Dr.
Thorbergi Thorvaldssyni í Saska-
toon og Mr. G. D. Ritchie cftirlits-
manni með útibúum Imperial bank-
ans í \’estur-Canada. Báru skeyti
þessi, engu síður en ræðurnar, glögt
vitni um þá virðingu og það traust,
er Sveinn Thorvaldsson i hvívetna
nýtur.
Samkomuhúsið var fagurlega
skreytt og veizlukostur allur hinn
rikmannlegasti.
ITátt á þriðja hundrað rnanns
mun hafa setið þessa veglegu og
eftirminnilegu veizlu, er var öllum
er að stóðu til hinnar mestu sæmd-
ar.
Revkjavíkurbréf
Arið.
LTnx áramót er eðlilegt að reynt
sj að bregða út af venju, og taka
árið sem liðið er á dagskrá, í stað
þess að venjulega er það vikan ein
sem efnið nær yfir.
Því er þó ekki að leyna, að þeim
mun lengra tímabil, sem til er tek-
ið, þeim mun erf.iðara er að færa
lýsing viðburðanna sarnan í hnot-
skurn fárra blaðadálka.
En hver hugsandi rnaöur lítur um
áramót yfir farinn veg og spyr
sjálfan sig hvort þjóð hans hafi á
árinu sem er að líða, “gengið til
góðs, götuna fram eftir veg” eða
áhyggjur steðja að um það, að undir
meira og minna glæsilegu yfirborði,
kunni að felast hrörnun eða hnign-
un.
Það mun óhætt að fullyrða, að
eitt höfuðeinkenni okkar íslendinga
var, hve lífsvenjur okkar voru fá-
breyttar. Kynslóð eftir kynslóð
hafa þjóðhættirnir verið einskorð-
aðir við það, að spara, komast af
með sem allra minst, einhæfa fæðu,
léleg húsakynni, slærnan útbúnað
viS öll verk og atvinnu.
Enþettafyrri alda líf höfunx við
lagt á hilluna. Enda eru allar fram-
farir þjóðarinnar f því sprottnar, að
við erum ófáanlegir til þess að not-
ast við ahæf áhöld, ill húsakynni og
miðalda aðbúð, og okkur finst Is-
land alt of gott land til þess að þar
búi þjóð, sem hefir hvorki í sig eða
á.
Hagfrœði — fckking.
En reynsluskortur og þekkingar-
levsi i fjölbreyttU nútímalífi, geta
leitt til alvarlegs ófarnaðar fyrir
þjóð, sem að öllu leyti vill og ætlar
að eiga með sig sjálf.
Til dæmis hafa menn alt fram á
síðustu tima haldið að framtíð
þjóðarintxar bygðist á landbúnaðin-
um, tímanleg velferð hennar færi
eftir því hvernig bændum búnaðist
i sveitum landsins.
Því hefir verið haldið fram að ísl
bændur, sem þannig hefðu framtíð
þjóðarinnar á herðurn sér, hefðu
fyrir lélega fjármálastjórn orðið
afskiftir um veltufé þjóðarinnar.
Mennirnir, sem við sjávarsíðuna
væru, sætu að lánsfénu og sólund-
uðu því, rneðan bændunt væri rnein-
að aðgangur að fénu, til hjálpar
sér og sínum.
Á þessa mynd hafa rnenn horft—
í vankunnáttu sinni og trúað þvi að
hún væri raunveruleg og sönn
Staðreyndirnar.
En þegar vandræði atvinnuveg-
anna jukust til lands og siávar, þá
var farið að gera gangskör að því,
að afla sér áþreifanlegrar vitneskju
um málið.
Að vísu þurfti enga rannsókn til
þess að sjá, að tal manna um að
“þungamiðja þjóðlíf sins væri í
sveitunum,” er háskalega hálfur
sannleikur.
Því þegar um efnahagslegt líf
þjóðarinnar er að ræða, þá er
“þungamiðjan” þar sem útgerðin er,
er leggur til nál. 90% af öllum út-
flutningsvörum landsmanna. Þótt
að henni vinni aðeins 25—30% af
þjóðinni, þá hefir þetta þjáðarbrot
framleitt verðmæti fyrir 50—70
miliónir króna á ári, en um 40%
af þjóðinni er landbúnað stundar
framleiðir árlega fyrir urn 20 rnilj-
ónir króna.
Geta rnenn svo séð hvar þunga-
rniðja atvinnulífsins er, og hváðan
þjóðinni veitist kraftur til að standa
á eigin fótum.
Annað mál er það, að ef takrst
nxá að halda lífinu í efnalega sjálf-
stæðri bændastétt í landinu, ætti
meðal hennar að vera best frjómrdd
og skjól fyrir þjóðleg verðmæti ls-
lendinga á hinu andlega sviði. Eng-
inn dregur í efa ómetanlegt gildi
þeirra fjársjóða.
En hitt kann að vera efunarmál,
hvort íslenzk bændastétt í nútíð hef -
ir sömu eiginleika og forfeður vor-
ir, að geta haldið við fullgildri
menningu í sulti og bágindum.