Lögberg - 07.03.1935, Blaðsíða 7

LÖGrBEivGr, FIMTUDAGINN 7. MABZ, 1935.
7
MINNINGARORÐ
MRS. HELGA ERLENDSON
“Trúfasta, hrein, sœla sál,
svifin til Ijóssins stranda.”
Mrs. Helga Erlendson var fædd í Þingvallanýlendu, þaV
sem nú telst til Churchbridge, í Saskatchewan fylki 9. nóv.
1889. Foreldrar hennar voru þau hjónin Jóhann Jóhannsson
frá Húsabakka í Skagafirði og Katrín Sigríður Ólafsdóttir frá
Skagaströnd i Húnavatnssýslu. Þegar Helga var .þriggja ára
flutti fjölskyldan austur að Manitobavatni, og áttu þau lengi
heima á þeim svæðum, fyrst á ábýlisjörð þeirra úti á landinu
og síðar í þorpinu Langruth.
Helga sál. naut góðs uppéldis með góðum foreldrum, með
systkinum sínum og naut þeirrar skólagöngu, sem þá var fáan-
leg
Hinn 16. ma’rz, 1910 giftist hún eftirlifandf manni sínurn,
Finnboga Erlendssyni. Heimili þeirra var í Langruth. FurSu
fljótt stofnaði Finnbogi, ásamt bróður sinum Erlendi, verzlun
og við það starf voru þeir lengst af meðan þeir voru í Langruth.
Þau hjónin tóku góðan þátt í safnaðarstarfi, hann sem safn-
aðarforseti, og hún í alla staði eftir mætti.
Árið 1927 fluttu þau frá Langruth. Höfðu þeir bræður
skömmu áður selt verzlunina. Næstu þrjú árin áttu þau heima
í Winnipeg en síðan í þorpinu Cormorant, sem er á Hudson
Bay járnbrautinni, 42 mílur norður af bænum, The Pas. Þar
hefir Mr, Erlendson verzlun í félagi við Mr. Þorstein Ásgeirs-
son.
Heilsu hafði Mrs. Erlendson allgóða þangað til þennan
síðasta vetur. Var hún flutt á sjúkrahúsið í The Pas, virtist
nokkuð betri og hvarf heim, en versnaði snögglega. Var hún
þá flutt í flugvél til The Pas, en andaðist þar sama daginn, 9.
febrúar.
Börn þeirra hjóna eru öll á lífi: Jóhann Arnold, banka-
starfsmaður í Ninga, Man.; Erlendur Wilfred, er vinnur langt
norður með Hudson Bay brautinni; Sigurður Harold, Ólafína
Margrét og Sigríður Winnifred. Móðir hennar, háöldruð
kona, er á lífi í Winnipeg. Systkini hennar á lífi eru: Jóhann,
bóndi að Langruth; Mrs. Ólafía McLeod í Windsor, Ont.; Árni
að Langruth; Mrs. Guðmundína Erlendson í Winnipeg og Mrs.
Guðrún Garrett 4 Killarney, Man.
Hún var jarðsungin að Langruth laugardaginn 16. febrúar.
Eiginmaðurinn flutti líkið hina löngu leið norðan frá Cor-
morant, meir en 600 milur, til þess að jarðneskar leifar hennar
gætu hvílt í hinum fornu átthögum. Einhvern tima hafði hún
látið í ljós þá ósk, cjg ekkert var henni of gott, sem unt var að
framkvæma. Séra Rúnólfur Marteinsson frá Winnipeg jarð-
söng. Var fyrst athöfn í kirkjunni íslenzku í Langruth og svo
líkið jarðað í grafreit Herðubreiðar-safnaðar, 4 mílur þar
austur.
Mikill skaði er að burtför hennar, í mannfélaginu. Hún
var valkvendi, ágætum hæfileikum gædd til líkama og sálar.
Hún kom alstaðar vel fram, var vingjarnleg i viðmóti og hjálp-
söm af ítrustu kföftum. Hún var hreinhjörtuð og einlæg og
lagði haga hönd á sérhvað gott, sem henni gafst tækifæri til
að vinna. Hún hafði innilega kristna trú og ávaxtaði á allan
hátt vel það pund, sem henni var gefið, enda eignaðist hún vini
hvar sem hún var og ávann sér tiltrú allra, sem þektu hana.
Að ástvinunum er kvéðinn hinn sárasti harmur. Nærri
fyrirvaralaust er henni svift burt frá heimili og ástvinum.
Reiðarslag hefir yfir þú dunið. Hver getur útmálað sorg
þeirra og söknuð. Innan liðugs mánaðar hefðu þau hjónin
átt silfurbrúðkaup. Samferð þeirra var hin yndislegasta; þau
unnu hvort öðru hugástum. Hún var ágæt húsmóðir, yndisleg
eiginkona og hin ástríkasta móðir. Endurminningarnar um
hana eru þrungnar af þakklæti.
“Far heil og sæl, því elska, dygð og yndi
á eilíft líf þó skifta sýnist rót.’’
Blessuð sé minning hennar.
R. M.
þar sem kraftaskáldi^ þjóðsögu-
fræga, Þórður Magnússon, bjó, en
Páll lögmaður Vídalín orti um:
“Þórður undan arnar hramm
aldrei þeytti leiri.
Skaraöi hann langt úr skáldum fram
sem skírast gull af eiri.”
Og enn fremur:
Þegar hann Þórður þarna bjó,
þá draup vín að Strjúgi.”
Á GunnsteinsstöÖum skoðuðum
við skemmu eina litla og heldur ó-
reisulega, sem talin er gamalt bæna-
hús og eitt hið langelzta hús á land.
inu. Ekki mihnist eg þess, að eg
heyrði bænahúss þessa getið í æsku
minni. Guðbrandur Jónsson upp-
götvaði, hvílíkur forngripur og kjör-
gripur skemman er. Á næsta bæ
fyrir sunnan Gunnsteinsstaði, Auð-
ólfsstöðum, ólst upp síðasti rektor
Hólaskóla, Páll Hjálmarsson, er
einnig hóf baráttuna fyrir endur-
reisn hans. Á sama bæ fæddist og
ólst upp séra Arnljótur Ólafsson,
sem með baráttu sinni fékk komið
Möðruvallaskóla á stofn. Og á
næsta bæ fyrir sunnan Auðólfsstaöi
er fæddur og uppalinn fyrsti for-
stöðumaður Mentaskólans á Akur-
eyri. Skrítnar tilviljanir! Á hinu
fagra óðali, Bólstaðarhlið, friðu og
bliðu, úfnu og hrikalegu í senn, sem
væri landslag þar málverk eftir Jón
Stefánsson, var litast um stutta
stund. Þaðan er runnin hin presta-
sæla Bólstaðarhliðarætt, er getið
hefir marga ágæta námsmenn. Fimm
samferðamenn minir voru af ætt
þessari, og var þeim sýndur leg-
steinninn yfir ættföður*þeirra, séra
Björn Jónsson, sem Bólstaðarhlíðar-
ætt er komin af.' En þó að margir
aðiljar séra Bjarnar hafi verið prest-
ar og prélátar, auðugir að fé og séu
það enn, hafa þeir sýnt legstað hans
í eirthverri hinni mestu þjóðleið á
Norðurlandi lítinn sóma og litla
rækt.
Á leiðinni um Skagafjörð var
skroppið heim að Flugumýri, rif juð
upp frásögn Sturlungu af brennunni
og sýnd leið brennumanna. Snætt
var á hinu þjóðkunna gestrisnis- og
alúðarheimili, Víðivöllum. Veður
gerðist úfið og ófrýnt, er á daginn
leið. Tók að snjóa í Norðurárdal.
Karl Strand segir: “Við gáfum þvi
varla gaum. Hugir okkar voru örir
af ánægju yfir ferðinni, svo að þar
komst ekkert annað að. En viti
menn. í Giljareitunum námu bif-
reiðarnar staðar, fyr en varði. Yfir
veginn lá þykkur skafl. Nú var uppi
fótur og fit. Allir, sem vetlingi
gátu valdið, þutu út úr bifreiðun-
um. Myrkrið var dottið á. Við
glætuna frá bifreiðaljósunum sáum
við aðeins, hvernig golan skóf lausa
mjöllina framan við oss í þykkar
dyngjur. Svo‘var byrjað að moka.
------Brátt var skafl þessi sigraður
og einnig þeir, sem á eftir komu.
Hægt og sígandi vanst á. Loks
voru allar hindranir að baki. Veg-
inum tók að halla niður af heiðinni.
Þá þótti öllum þetta hafa verið hið
bezta æfintýri.”
Og enn ritar Karl Strand.
“En í þessum mannraunum unnu
bifreiðarstjórar vorir sér óskift álit
á meðal vor. Því að engum heigl-
um var það hent, að aka þá um
Giljareit-----En alt gekk vel. Og
eftir stutta dvöl í Bakkaseli ókum
við greitt til Akureyrar.”---------
Ljósin á Akureyri hrifu okkur upp
úr draumunum, Enn einu sinni var
tekið lag. Og söngurinn lýsti ótví-
rætt þeirri gleði, sem býr í sál þess
manns, er kemur heim úr góðri för.”
ar W33—34 eru og margir fjör-
menn og gleðimenn, raddmenn góðir
og frjálsmannlegir í framkomu.
Vona eg því, að víðast hafi verið
skemtun að komu þeirra á sveitabæ.
Og vænt þótti mér um þennan bréf-
kafla frá Þorbirni Bjömssyni, óð-
alsbónda á Geitaskarði, sem eg
prenta hér á eftir, þótt fara kunni
þar miður hæversklega á. Hann
reit mér svo 17. des. f. á.:
“Koma þín hingað með hinn
glæsilega og glaðværa hóp var mér
sönn gleðistund. Oft hefir borið
gesti að garði, síðan eg kom hing-
að að Skarði. En eg minnist ekki,
að neinn eður neinir hafi gert mér
svo glatt í skapi sem þú með þínu
syngjandi, glaða og frjálsmannlega
föruneyti.”
Mentaskólanum á Akureyri
í ágúst 1934. .
Sigurður Guðmundsson.
an víðast hvar hér, hefir verið að
streyma inn í kaupstaðina og höfuð-
borgina. Það er erfitt fyrir bænd-
ur að ráða vinnufólk, og búskapur-
inn er allur annar en hann var.
Notkun sláttuvéla er að færast í
vöxt; framfarir eru smátt og smátt
að breyta sveitalífinu. Kvenfólkið
i einum hrepp notar sömu prjóna-
vélina—hún gengur hús úr húsi, og
á fáeinum dögum er hægt að prjóna
alt, sem nauðsynlegt er fyrir vetur-
inn.
Heimilisfólkið safnast ekki satnan
í baðstofunum að þæfa, kemba,
spinna, prjóna — og lesa sögurnar
! upphátt—eins og það gerði fyrir
j mannsaldri síðan. Framfarirnar
hafa verið margar — en þær hafa
borið með sér glötun margs þess,
sem fólk tapar með söknuði.
Island eins og það kom
mér fyrir sjónir
För í Húnaþing
Framh. frá bls. 5
ræni bátturinn í stjórn og starfi
hverrar húsfreyju. Hann er fólg-
lnn 1 sköpun á góðum heimilisanda,
hlýjum, liprum, glaðværum, jafn-
'ngjalegum, lagi á að safna heima-
mönnum til notalegrar samneyzlu og
skemtilegra viðræðna. En hve marg.
'r eru þeir húsbændur eða þær hús-
reyjur, Sem hyggja að slíku og
stunda það? Hér gefur færi á
rumkvæði og framtaki, sem syrgi-
lega sjaldan er neytt.
Næsta dag var lagt af stað heim-
leiðis. “Ferðbúnir sungum við einu
sinni enn “Gaudeanms” og báðir
flokkarnir veifuðu til kveðju, unz
liolt og hæðir skildu að námsmeyjar
Blönduóss og “dimittenda,” ritar
Karl Strand. Og hann bætir við:
“En hvorki holt né hæðir geta skygt
á þær hlýju og björtu minningar,
sem við geymum frá komunni þang-
að.”
Nú sáu sumir förunautar mínir
Langadal í fyrsta sinn. Benti eg nú
á nokkur helztu setur dalsins, t. d.
Holtastaði og Strjúg (Strjúgsstaði),
I AÖ lokum þakka eg öllum þeim, er
• þátt áttu í för þessari, að hún var
farin og hún tókst vel. í fyrsta
lagi þáverandi kenslumálaráðherra,
| séra Þorsteini Briem, ferðastyrk. í
! öðru lagi forstöðukonu kennaskól-
| ans, frú Huldu Stefánsdóttur, alúð
og prýðilegar viðtökur. í þriðja
| lagi flyt eg þeim alúðarþakkir, er
j buðu okkur til sín á ferðinni og get-
ið er að framan. Það lá við. að mér
liði undir niðri illa af því, hve mikla
I ánauð eg gerði þeim með svo fjöl-
j mennri heimsókn á krepputið. En
j eg kunni ekki að neita góðum boð-
j um. Veit eg og, að viðtökur hafa
ekki verið eftir taldar. 6.-bekking-
(Framh frá bls. 3)
sér meiri tekniskrar menningar.
Mikið hefir verið um það rætt upp
á síðkastið, og-gæti vel skeð að ein-
hver ráð til bóta verði möguleg í
gegnum háskólann sjálfan. Þeir
hafa of marga lækna og lögmenn á
íslandi. Það sem þeir þurfa helst
meö er að ungir menn fái mentun í
tekniskum fræðum svo að þeir verði
betur undirbúnirjtil þess að tryggja
viðhald og framfarir fiskiútgerðar-
innar og landbúnaðarins með öllum
nýtízku umbótum, til þess að þeir
geti notið mentunarinnar meir í
gagnlegum störfum hversdagslífs-
ins. Leiðandi menn viðurkenna
þetta á Islandi, rétt eins og leiðandi
menn hér í þessu landi vita það nú
að það dugir ekki að undirbúa svo
marga fyrir lifsstörf þar sem fjöld-
inn allur i þeim störfum getur ekki,
undir þeim kringumstæðum sem nú
ríkja, séð fyrir sér.
Margt annað festir sig í huga
manns, sem dvelur aðeins stutta
stund á íslandi. Það væri ómögu-
legt að segja greinilega frá öllum
þeim áhrifum og endurminningum í
einni ræðu— og eg reyni nú ekki
að flytja þær tvær í kvöld, þó aS
sumir séu kannske farnir að halda
að það verði tilfellið.
Framfarir voru alstaðar auðsjá-
anlegar á íslandi. Reykjavík hefir
stöðugt verið að vaxa; fólksfjöld-
inn hefir aukist um 1500 manns á
hverju ári nú i nokkur ár. í sumar,
þegar eg var þar, var verið aS byggja
24 hús í vestur hluta borgarinnar og
°g 55 íbúðir í austur hlutanum.
Þýzkt fyrirkomulag hefir áhrif á
allar byggingar nú—Funke-stillinn
svokallaði, steinsteypuhús með flöt
þök. og fremur ljót að utan, eftir
minum smekk. Að innan eru hús-
in afar vel vönduð. Það er kann-
ske þjóðareinkenni hjá íslendingum
að lifa betra lífi en þeir hafa eigin-
lega efni á. — það virðist oft vera
svoleiSis i þessu landi, og máske að
það sé svipað því heima. Að minsta
kosti sá eg í þessum nýju Reykja-
víkur-húsum, alstaðar dýra og fall-
ega húsmuni, nýtízku þægindi fyr-
ir húsmæður, og alt myndarlega og
smekklega frá gengið. Málverk
eftir íslenzka listamenn voru á
veggjunum í flestum heimilum þar
sem nokkur efni vorti, og það var
auðséð að fólkið lifði góðu lífi.
Eg var mest af timanum á ferð-
Stundum hugsum við um það að
það muni vera mögulegt að halda
við íslenzku eðli hér, en halda þvi þó
við á ensku. Máske að eitthvað sé
i þeirri skoðun. Þaö eru til öfl i
föðurarfi vorum, andlegar gjafir frá
inni, heimsótti einn bæ eftir annan
út í sveitum. Þar sem eg er alinn
upp, í Minnesota-bygðinni, eru ís-
lendingar, sem komu að heiman fyr-
ir 50 og næstum því 60 árum síðan.
Þeir tala um sveitalífið eins og það
var þegar þeir kvöddu landið. Þvi
er sjálfsagt alveg breytt nú. Bað-
stofulifið gamla er ekki lengur til,
•heimilisiðnaðurinn næstum þvi horf-
inn, fjölmennið á hvérjum sveitabæ
orðið að gamalli sögu. Fólkið
þar, eins og fyrir fáeinum árum síð-
Það er svo margt, sem ungur
Vestur-íslendingur getur lært af þvi
að heimsækja ættlandið sitt. Það
sem mun dvelja lengst í minni hvers
þess manns, sem fer þangað, er hin
aukna þekking á þjóðerni sínu.
Þjóðræknin sjálf er aflið, sem dreg-
ur okkur saman á þessari stundu.
Við erum meira eða minna í deilum
um ýms mál, en eg held að við séum
öll á sömu skoðun i því að gera hið
ítrasta til þess að varðveita þau dýr-
mætu öfl og sérkenni, SQm föður-
arfur okkar flytur með sér.
Það er margt i eðli íslendinga,
sem vel mætti gleymast. Agreining-
ur, oft æstur og óumburðarlyndur,
skiftir voru litla þjóðbroti i flokka
tímum saman. Heima á íslandi er
æsingin og rifrildið í pólitíkinni,
eins og er oft hjá okkur þessa megin
hafsins, lúalegur ósómi fyrir land-
ið. Við Vestur-tslendingar höfum
enga pólitík okkar á milli, sem hægt
sé að rifast um, svo í stað þess ríf-
umst við um trúmál, um persónu-
j leika, og einu sinni á hverjum þús-
j und árum um heimferðir. Slíkum
j tilhneigingum—ef þær eru í eðlis-
i fari íslendinga—væri gott að gleyma
j sem allra fyrst.
Það var séra Friðrik Hallgríms-
syni að þakka að eg fékk tækifæri
j að flytja erindi í útvarpið skömmu
| áður en eg fór frá íslandi, í septeni-
i ber í fyrra. í því mintist eg á bar-
áttuna hér hjá okkur vestra að reyna
I að halda við islenzkunni. Þar gat
j eg ekki annað en viðurkent að málið
j sjálft deyr nú einhvern tíma, fyr
eða siðar, hjá okkur. En samt er
engin nauðsyn á því að gefast alveg
upp—þó að málið J daglegu tali sé
á förum, það þarf ekki að fara að
smiða líkkistu þess eða ráðstafa út-
förinni alveg strax.
fornri tíð, verðmæt þjóðarsérkenni,
sem ná út yfir takmörk tungumáls.
Þau getum við varðveitt þó málið
týnist; þau getum við lagt fram sem
hlut okkar i þessari samsettu menn-
ingu sem á að vera arfur- sam-
bræðslu þjóðflokkanna hjá okkur í
þessu landi. En sjálfsagt eru þessi
andlegu öfl bezt varin þegar máliö
sjálft fylgir þeim.
Þegar eg kvaddi landa okkar
heima, í þessu jtvarpserindi, mintist
eg í niðurlaginu á föðurarfinn, sem
við tölum æfinlega svo mikið um,
og líka á þau áhrif, sem ferðin hafði
haft á mig.
Ykkur öllum þakklátur fyrir á-
nægjulega og skemtilega samveru,
ætla eg, með leyfi, að ljúka máli
mínu í kvöld með sömu orðunum
sem eg notaði þegar eg lauk erind-
inu á íslandi:
Ef lítið væri variS í þennan föð-
urarf. ef það væri einungis þungt og
málfræðislega erfitt mál sem ekkert
fylgdi, eða ef endurminningarnar
væru um ómerkilega sögu og ófritt
land, þá íViundi það engan mun gera,
þó að hann gleymdist strax. En
þar sem hinn andlegi arfur okkar
Vestur—slendinga er eins dýrmætur
eins og hann er, þá finst mér það
beinlínis skylda fyrir skynsamt fólk
að gera alt sem mögulegt er að varð-
veita hann og viðhalda honum.
Ferð mín til íslands verður fyrir
mig lífs-elixir um alla mina æfi; eg
get nú haft svo miklu meiri not af
öllum íslenzkum bókmentum, þar
sem eg þekki betur landið, og það
alt, sem á bak við bókmentirnar er.
F,g hefi séð landið, sem “feðra hlúir
heinum, og-lifið tingu frjóvi fær hjá
fornum beitasteinum.” Eghefi kynst
fólkinu, sem lifir í þessu fagra og
sögulega umhverfi, og eg hefi lært
að meta betur andlegu straumana,
sem eiga uppsprettu sína þar.
Það er hægt að stunda margt
sjálfum sér til mentunar og fróð-
leiks, það er hægt að vtkka sjón-
deildarhringinn og auka þekking-
una á svo mörgum sviðum, sjálfum
sér til uppbvggingar og gagns. En
þar sem svo dýrmætar gjafir liggja
alveg fast við fætur manns, finst
mér það auðveldast og gagnlegast að
snúa sér fyrst að íslenzku-arfinum.
Þorsteinn Erlingsson, skáldið, sem
elskaði svo heitt landið sitt og gaf.
þjóð sinni svo marga fagra gim-
steina í ljóðum sinum, lét i ljós ná-
kvæmlega sömu hugmyndina með
sinni venjulegu málsnild og hjartan-
legri tilfinningu þegar hann orti:
Og samt á auðnan ekkert haf,
sem oss er trygt að beri
í trúrra faðm, en gæfan gaþ,
og Gunnari aftur sneri.
En þótt hún mætti af sonum sjá,
hún sökkur ei til grunna,
þú bíður, móðir, manna þá,
sem meira þora og unna.
Og mjög af tímans tötrum ber,
þín tign i sögn og ljóði,
hver geislinn verður gull á þér,
og glampar ljós í óði. \
Og sittu heil með hópinn þinn
og hniptu við þeim ungu:
þeir ættu að hirða um arfinn sinn,
sem erfa þessa tungu.
WHAT ONE GIRL WORE
By BETTY BROWNLEE
One of the smartest fabrlcs for Spring
wear is linen. Whether for an all-day
frock, a spectator sports suit or just a
casual business suit, linen answers the
need in practical fashion and, at the
same tlnie, gives its wearer the assur-
ance oí being well dressed.
It is a material which offers almost
limitless possibilities for color contrasts
and designers have made use of their
opportunities in.this field as evidenced
by the new Spring modes.
Linen is essentially a “gay” material,
partly due to the fact that it always
looks so fresh and gives its wearer that
feeling of lqoking “spick and span” at
all times. When worn in two-tone con-
trasts that appearance of freshness and
gaiety is enhanced.
I Among the darker shades, brown and
! navy blue are particularly smart in
linen and, of eourse, white and the light,
summery shades are always good. In-
| teresting effects are worked out in the
I combination ef brown and white, navy
' and white also in combinations of the
darker shades with natural linen.
Today we illustrate a particularly
smart suit of rough linen-crash in its
natural hue. The material is of the
nubby type whieh is most adaptable for
suits. Color contrasts have been beauti-
t fully effected in the choice Cjf blouse,
\ belt and buttons .which are of navy.
The blouse, which has an Ascot tie,
I is of navy crepe and the buttons and
j belt are of calfskin. Silver bars across
' the front of the belt provide a distinc-
tive touch. Navy accessories are per-
! fect with this suit, and its wearer chose
a smart pelt hat of navy blue with a
narrojW band of the natural linen tied
in a little bow, and shoes of combined
linen and navy kid.
distinct addition to any woman’s ward-
robe and one which will have many
uses during Spring days.
A suit of this type is sure to be a
Smart for Spring Wear Is This Suit
of Rough Lincn-Crash in Natural Tones,
With Belt and Buttons of Navy Calf-
skin. Worn With a Navy Crepe Blouse
and Navy Accessories.