Lögberg - 28.03.1935, Qupperneq 1

PHONE 86 311
Seven Lines
RO.ffí®**3'-
a.yS!
7„o*SW-*
jsr
Pot
Better
Dry Cleaning
3nd Laundrj
48. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN„ FIMíTUDAGINN 28. MARZ 1935
Til Islendinga og kaup-
enda íslenzku blaðanna
Þetta er þriíSja vorið, í röð, sem
þér eruð mintir á viðskiftin við blöð-
m, og erfiðleika þá og hættu, sem að
blaðafyrirtækjunum steðja. Þetta
er þriðja vorið, sem þér eruð beðn-
ir að gera það sem yður er unt til
þess að varna því að blöðin verði að
hætta útkomu vegna hirðuleysis og
vanskila. Því ef þau hljóta'að hætta,
þá er það af þeim ástæðum og eng-
um öðrum, því ekki hætta þau að
koma út ef almenningur stendur
eindreginn á bak við þau, ef þeim
er greitt það sem þeim ber, ef það
er ákveðinn vilji manna að þau skuli
lifa.
Margir hafa orðið vel við þess-
um áskorunum útgefenda og ber
þeim þekkir fyrir, en eigi nógu
margir, því enn eiga blöðin útistand-
andi sem næst sömu upphæð og fyr-
ir ári síðan. Hér er um alvarlegt
mál að ræða, sem þér eigi megið láta
afskiftalaust.
Hvað verður um oss íslendinga
hér í landi ef vér missum blöðin ?
Hvaða fyrirtæki eru oss nauðsyn-
legri en blöðin, er kostað hafa oss
jafnlítið? — Hvaða fyrirtæki hafa
myndað traustara samband á meðal
vor á dreifingunni ? Hvaða félags-
skapur haldið uppi sóma vorum
fremur en þau, er hrakið hafa þau
ámæli, sem á oss hafa verið lögð,
aukið virðingu vora út á við, glætt
sjálfstæðistilfinningu vora, komið
oss til að hugsa, hvatt oss til bók-
mentalegrar starfsemi, verndað
þjóðerni vort og varðveitt tungu
vora? Því er fljótsvarað: alls erjg-
Til vinstri, Sir John Simon, utanríkisráðg-jafi Breta; Anthony Eden,
innsiglisvörður brezku stjórnarinnar, til hægri; og Baron von Neurath,
utanríkisráðgjafi pjóðverja. Pessir tveir brezku stjórnmálamenn sitja
um þessar mundir fund í Berlín, til þess að ræða við Hitler og von
Neurath um öryggismál Norðurálfunnar og afleiðingar af herskyldu
yfirlýsingu hinnar þýzku stjórnar.
SÉfíA JÓHANN P. SÓL-
MUNDSSON LÁTINN
Síðastliðinn mánudagsmorgun
lézt að heimili sínu á Gimli, séra
Jóhann P. Sólmundsson, eftir stutta
legu; krabbamein varð honum að
bana. Séra Jóhann var fæddur á
Heggstöðum í Andakilshreppi í
Borgarfjarðarsýslu þann 28. dag
septembermánaðar árið 1872 ; flutt-
ist hann sem ungur maður með for-
Alt þetta hafa þau gert, Sg eldrujn sínum til Vesturheims. Prófi
að gera og vissulega eiga þau I gííðfræði lauk séra Jóhann við
erti
sinn þátt í þeirri framför, sem oss
liefnir auðnast að ná, í þessu landi.
Séu þau nú látin falla, eftir öll
þessi ár, hvað tekur þá við, hvað
kemur i þeirra stað ? Eða komumst
vér kannske af án þeirra úr þessu?
Þess myndum vér fljótt verða vör
ef til kæmi. En þetta er spurning,
sem menn áreiðanlega hugsa ekki
út i sem skyldi, er þeir daufheyrast
við áskorunum útgefenda og draga
greiðsluna á langinn, hjálpina eða
aðstoðia, sem þeir ættu að veita eða
geta látið í té.
Þessi spurning beinist ekki ein-
göngu til kaupenda blaðanna, heldur
og til allra Islendinga hér í álfu
yfirleitt. Margir eru þeir, sem ekki
kaupa blöðin, er gætu það þó,—er
ekki hlynna á nokkurn hátt að þessu
þjóðþrifa fyrirtæki, sem þó hefir
átt þátt í að skapa framtíð þeirra
engu síður en hinna, sem borið hafa
byrðina. Viljið þér nú ekki, sem
þessum flokki heyrið til, ljá liðsinni
yðar þessu fyrirtæki og gerast á-
skrifendur blaðanna og tryggja á
þann hátt framtíð þeirra? Eigin-
lega eiga islenzku blöðin siðferðis-
lega heimtingu á, að þjóðflokkur
vor hér í álfu láti sig sem heild
V;irða hag þeirra og framtíð og legg-
ist á eitt til að halda þeim við. fs-
lenzku * blöðin eru elztu útlen^ku
blöðin, sem gefin eru út hér í
^ esturlandinu. Er það oss íslend-
>ngum til hróss, að vér vorum
snemma vakandi fyrir þeirri nauð-
syn að eignast fréttablöð á vorri
eigin tungu. Það yrði oss ekki til
sæmdar ef þau yrðu þau fyrstu,
sem látin væri hætta og hverfa úr
sögunni.
En svo vér snúum oss að sjálfri
mnheimtunni þá er hér önnur spurn-
ing, er vel mætti athuga og betur
en gert hefir verið. Blöðin eiga nú
sem stendur útistandandi um $15,-
000.00, hvort, hjá áskrifendum.
Þetta er stórmikið fé og meira en
Framh. á bls. ?
Meadville prestaskóla í Pennsyl-
vani ríki og gerðist prestur Únítara
safnaðar á Gimli 1903; af prest-
skap lét séra Jóhann árið 1910. Ár-
ið 1920 hóf hann háskólanám og
lauk Bachelor of Arts prófi árið
eftir, en Master of Arts prófi 1923,
við Manitoba háskólann. Séra Jó-
hann var góður námsmaður, mælsk-
ur vel og vafalaust hæfur um margt.
Útför hans fór fram frá Sambands-
kirkjunni á Gimli í dag (28. marz).
Tveir prestar, þeir Dr. Björn B.
Jónsson og Dr. Rögnvaldur Péturs-
son frá Winnipeg töluðu við kveðju-
athöfnina.
Útförin fór fram undir umsjón
Bardals.
KOSTABOÐ LÖGBERGS
Með þvi að nú er komið þíðviðri
og snjó óðum tekið að leysa, fer að
líða að sáningartíma; afla menn sér
þá útsæðis eftir þvi, er þörf kref-
ur. Lögberg flytur nú vikulega
kostaboð í sambandi við fræ, er þeir
geta orðið aðnjótandi, er fyrir fram
greiða nú þegar andvirði blaðsins;
gildir þetta einnig um nýja kaup-
endur.
Allmargir hafa þegar nytfært sér
þetta ágæta kostaboð, og fleiri ættu
að gera það. Fræið er sent hvert á
land sem vill, alveg eins hvar sem
er í Bandaríkjunum, eins og í Can-
ada. Sáningartíminn er í nánd, og
þarafleiðandi ættu Islendingar að
sinna þessu kostaboði nú þegar og
láta ekki slikt ágætis tækifæri sér úr
greipum ganga.
Frá Islandi
KRABBAMEINS SJÓÐUR
Eins og þegar hefir verið vikið að
er nú verið að safna fé hér i landi,
í tilefni af 25 ára ríkisstjórnar af-
j mæli konungshjónanna brezku, með
það fyrir augum, að efla varnir
gegn krabbameini og greiða fyrir
skilyrðum til lækningar á þessum
mannskæða sjúkdómi. Evlkisstjór-,
inn i Manitoba biður þess getið, að
landsstjórafrúin í Ottawa, Lady*
Bessborough, veiti öllum tillögum,
dollar eða þar yfir, viðtöku og kvitti
sjálf persónulega fyrir. Sendir hún
hverjum gefanda kvittunarskírteini,
ásamt mynd konugshjónanna. Bréf
öll í þessu sambandi skulu stíluð til
Lady Bessborough, Government
House, Ottawa.
V IS A
Þessa fallegu vísu kendi mér ein-
hver nýlega; eg mann ekki hver.
—A. /. /.
Eg hirði’ ekki’ um reglur né rímið,
en raula sem bára við stein;
sem vindur á vormorgni ungum,
þá vekur hann laufin á grein.
Úr borg og bygð
Mr. og Mrs. Sig. Sigurðsson frá
Hecla, Man., voru stödd i borginni
í fvrri viku.
Mr. Davíð Jenson kaupmaður í
Árborg, kom til borgarinnar snöggva
ferð fyrri part vikunnar sem leið.
Cr verstöðvunum. — I fyrrinótt
fengu bátar, sem í róðri voru versta
veður. Um miðnætti bárust Slysa-
varnafélaginu fréttir um að 3 báta
vantaði, Guðmund Kr. úr Keflavík
og þá Auður og Njál frá önundar-
firði.
Keflavikur báturinn kom að kl. 3.
Hafði hann fengið slæmt veður, en
ekkert orðið að honum.
Klukkan 9 i gærmorgun komu
fréttir frá ísafirði, að Auður væri
komin til Dýrafjarðar og skömmu
fyrir hádegi kom Njáll þangað
einnig. Bátarnir fengu versta veður
og komust ekki inn fyrir hríð fyr
en í morgun. Ekkert var að bátun-
um og leið skipverjum þeirra vel.
—Mbl. 1. marz.
# # #
Akranesi, 28. febr.
Aflafréttir. — Héðan réru allir
bátar í gær og hreptu vont sjóveð-
u.r. Margir töpuðu nokkru af lín-
unni. Afli var misjafn,. mest 15 til j
20 skippund á bát.—Skarp, norskt j
skip, losar 1200 smálestir af salti til
útgerðarmanna.
# # *
Skemdir á bátum í Vestmanna-
eyjum. — I gær gerði norðaustan
hrinu hér í Vestmannaeyjum og
vortt flestir bátar ókomnir að landi,
er veðrið skall á. Bátarnir náðu
allir landi í gær og gærkvöldi, nema
Hilmir. Vél hans hafði bilað og
sendi hann út neyðarmerki. Varð-
skipið Þór fór þegar að leita hans
og fann hann og kom með hann
hingað til Vestmannaeyja í morgun.
Gunnar Hámudarson misti aftur-
sigluna og skipstjórinn, Magnús
Jónsson, slasaðist talsvert, en þó
ekki hættulega.
Kári litli misti einnig sigluna.
Ejöldi báta misti lóðir sínar. Afli
var ágætur hjá þeim, sem gátu dreg-
ið lóðir sínar. Allmargir bátar voru
á sjó í dag. Þeir sem komnir voru
klukkan 15.30 höfðu aflað dável.—
Mbl. 1. marz.
# # #
MBIRA UM MARÍNU
Margt hefir verið ritað og rætt
um Marínu prinsessu. Englending-
ar eru afar hrifnir af henni og spara
ekki að láta hrifningu sína í ljós í
orðum og gerðum.
Fyrir skömmu arfleiddi auðugur
kaupmaður í Englandi Marinu að
öllum eignum sínum, alls um 4 milj.
króna. Sagði hann í erfðaskránni,
að hann hefði af ásettu ráði svift
konu sína öllu tilkalli til erfða eftir
sig, þvi að hún hefði verið svo ó-
þolandi, hefði truflað hann með
Jón Þorláksson borgarátjóri í
Reykjavík og fyrrum forsæt-
isráðgjafi Islands nýlátinn
MINNA MA NÚ GAGN GERA
Eins og nú standa sakir, er mælt
að Norðurálfu þjóðirnar, þær, er í
efnislegu tilliti mest kveður að, hafi
seytján miljónum æfðra hermanna
á að skipa, er kveðja megi til víga
fyrirvaralaust eða því sem næst.
Kostnaðurinn við herafla þenna er
sagður að nema þrem biljónum dala.
Samkvæmt simskeyti frá Reykja-
vík ér dagblöð Winnipegborgar
fluttu á miðvikudagskveldið þann
20. þ. m., lézt Jón Þorláksson að
heimili sínu í höfuðborg íslands
kveldið áður. Hann var fæddur að
Hólum í Vesturhópi þann 3. dag
marzmánaðar árið 1877. Jón Þor-
láksson var námsmaður með af-
brigðum. Að loknu stúdentprófi
lagði hann stund á verkfræðinám
við ' Kaupmannahafnar háskóla og
útskrifaðist þaðan með hárri ein-
kun. Gekk hann því næst í þjón-
ustu stjórnar íslands sem lands-
verkfræðingur, og gerðist snemma
athafnamaður í þeim verkahring.
Sem stjórnmálamanns verður Jóns
Þorlákssonar þó sennilega lengst
minst. Átti hann ýms þau skap-
gerðar einkenni í ríkum mæli til
brunns að bera, sem hverjum leið-
toga lýðsins eru nauðsynleg, svo sem
hreinskilni og drengskap. Sem for-
sætisráðgjafi vann hann þjóð sinni
nytsamt dagsverk, og svipaður verð-
ur vafalaust dómurinn um starfsemi
hans við málaforustu í höfuðborg
fslands. Jón Þorláksson var heil-
lyndur maður, er til dyra kom eins
og hann var klæddur; prúður i ræðu
og riti hvað sem í slóst og hvemig
sem að honum var veizt.
Við fráfall Jóns Þorlákssonar
harmar íslenzka þjóðin einn af sín-
um hæfustu og ágætustu sonum;
gáfaðan mann, hreinskilinn mann
og góðhjartaðan mann.
NÚMER 13
Kirkjuþing, 1935
Fimtlu ára afmæli Kirkjufélagsins.
Hið fimtugasta og fyrsta ársþing Hins evangeliska
lúterska kirk.jufélags Ísíendinga í Vesturheimi verður
sett í kirkju Víkur-safnaðar að Mountain í Norður Dak-
ota miðvikudaginn 19. jiiní 1935, kl. 8 að kvöldinu, með
hátíðlegri guðsþjónustu og altarisgöngn. Þingið heldur
áfram að Mountain þár til um hádegi á föstudaginn 21.
júní. Verður þá lialdið til Winnipeg og það sem eftir er
þingsins haldið í Fyrstu lútersku kirkju. Bvrjar þar
föstudagskvöldið 21. júní kl. 8 og heldur áfram þar til
þriðjudaginn 25. júní. Á þessu þingi verður minst hálfr-
ar aldar afmælis Kirkjufélagsins, sem er elsti og fjöl-
mennasti félagsskapur Vestur-lslendinga. Stofnfundur
Kirkjufélagsins var haldinn að Mountain í janúar 1885,
en fyrsta kirkjuþingið í Winnipeg í júní það sama ár.
Iiátíðaþingið verður því tengt ’idð þessa tvo staði í sögu-
legri röð.
Allir söfnuðir kirkjufélagsins eru ámintir um að
senda erindreka á þetta kirkjuþing eftir því sem jieim er
heimilt að lögum, svo hluttaka þeirra í starfi og hátíða-
haldi megi vera í samræmi við hið merkilega sögulega
tilefni. Hugur safnaðarfólks vors og fjölda kristindóms-
vina mun standa til þess að þetta þing megi bera vott um
kærleika til málefnisins, sem kirkjufélagið hefir harist
fvrir og um gleði vora í samhandi við alla blessun, sem
starfið hefir fært oss, þó margt hafi vantað á frá vorri
hálfu.
Nákvæm dagsskrá þingsins verður síðar birt.
Seattle, Wash., 23. marz, 1935.
Kristinn K. Ólafson,
forseti kirkjufélagsins.
söng og þvaðri, svo að hann hefði
ekki einu sinni fengið frið til þess
að lesa kvöldblöðin sín.
En nú er það svo, að kaupmað-
urinn getur ekki komið fram hefnd-
inni, því að samkvæmt gömlum lög-
um tná enginn í konungsfjölskyld-
unni þiggja arf frá óviðkomandi
ntönnum. Hin söngelska kona kaup-
mannsins fær þá, þrátt fyrir alt,
drjúgan skilding.
Önnur saga segir frá því, að
Marína hafi i brúðkaupsferðinni
kornið á veitingahús með manni sín-
um. Þegar þau voru að dansa slitn-
aði perlufesti hennar og perlurnar
ultu eftir gólfinu. Alt fólkið, sem
var þama að dansa og skemta sér,
lagðist þegar á hnén og fór að safna
saman hinum dýrmætu perlum. Áð-
ur en augnablik var liðið var Marina
búin að fá allar perlurnar sínar aft-
ur. Fólkið hafði strax þekt hana
og var hrifið af að geta gert henni
greiða.—Mbl. 28. febr.
Verðlaunuð framkoma
Nýlega lézt í Belgrad maður að
nafni Josef Marschitsch, og í erfða-
skrá sinni ákvað hann svo, að allir
fjármunir hans, 250 þús. frankar,
skyldu ganga til þeirra bekkjabræðra
hans, sem aldrei slógust við hann í
skólanum. Yfirvöldin hafa þegar
fundið tíu.—Mbl. 28. febr.
Happdrœtti í Tyrklandi
Nýlega voru dregnir út stærstu
vinningarnir í tyrkneska happdrætt-
i inu, og vildi þá svo einkennilega til,
að 8 stærstu vinningarnir Ientu hjá
mönnum, sem sátu í fangelsi.
Nokkrir af þessum föngum áttu
eftir að sitja 7—8 ár í fangelsi, en
einn þeirra var aðeins dæmdur í 35
daga skuldafangelsi og afplánaði
hann eitt tyrkneskt pund á dag.
Honum hefði því verið auðvelt að
leysa sig úr fangelsinu. Við blaða-
menn, sem náðu tali af honum, er
hann hafði hlotið hinn stóra vinn-
ing, sagði hann, að sér dytti ekki í
hug að fara úr fengelsinu fyr en
tíminn væri útrunninn. Hann sagði,
að hann ætti fangelsisvist sinni það
að þakka, að hann hefði keypt þetta
happanúmer, og í þakklætisskyni
ætlaði hann því að dvelja í fangels-
inu meðan hann gæti.—Mbl.
FEYKILEGT TJÓN
Afspyrnu sandrok hefir geysað í
Kansas, Colorado og Oklahoma ríkj-
unum undanfarið og orsakað gífur-
legt tjón. Er mælt að um tvær
miljónir ekra á svæðuin þessum sé
sem eyðimörk, og að mikill fjöldi
manns horfi fram á sára neyð.
NÝR landstjóri I
VÆNDUM
Embættistímabil núverandi land-
stjóra í Canada, Bessborough lá-
varðar, er senn á enda. Nú er i
ráði að John Buchan, stjórnmála-
maður og rithöfundur, verði eftir-
maður hans.
FRÁ SAMBANDSÞINGI
Á föstudaginn var lagði Hon. Mr.
Rhodes fjármálaráðherra fram f jár-
lagafrumvarp sitt, að viðstöddum
miklum mannfjölda. Hafði frum-
varpsins, sem og ræðunnar í því
sambandi verið beðið með eftirvænt-
ingu, með því að ýmsir munu hafa
litið svo á, að þetta yrði síðasta f jár-
Iagafrumvarpið er Bennett-stjórnin
nokkru sinni legði fyrir þing. Ræða
Mr. Rhodes var skipulega samin og
skörulega flutt, að því er Ottawa
fregnir herma.
Gert er ráð fyrir þó nokkrum
breytingum á tollverndunarkerfinu,
og hníga breytingarnar flestar í toll-
lækkunar átt. Meðal annars er tollur
á innfluttum vínanda lækkaður til
muna, svo að brennivín verður bráð-
um miklu ódýrara en verið hefir.
Skattur, er nemur 2 af hundraði,
skal lagður á tekjur af ávöxtuðu fé,
er nemur 5,000, en af hærri inn-
tektum 10 af hundraði.
Tekjuhalli á fjárlögum þessum
nemur 118 miljón dollurum. Áætl-
að er að þessi nýi skattur gefi af
sér $12,000,000. Núgildandi tekju-
skattur verður hækkaður til muna,
en söluskattur, sem og tollur á
sykri helzt óbreyttur.
Col. Ralston, sá er fyrir hönd
frjálslynda flokksins gagnrýnir
stefnu og athafnir stjórnarinnar á
sviði f jármálanna, flutti næsta harð-
orða þingræðu i tilefni af hinu nýja
fjárlagafrumvarpi siðastl. þriðju-
dag; taldi hann skýringar Mr.
Rhodes næsta þokukendar, og stað-
hæfði að þjóðskuldin í tíð núver-
andi stjórnar, hefði aukist alt að
biljón dala.