Lögberg - 13.06.1935, Blaðsíða 7

LÖGBEHG, FIMTUDAGINN 13. JÚNÍ, 1935.
7
K. N. hefir orðið
Flutt í samsœti í Goodtemplara
húsinu í Winnipeg, 30. maí 1935
Vinir og velgjörðamenn,
veitið mér áheyrn um stund;
lifandi er eg nú enn,
og ávaxta hið dýrmæta pund.
Jarðneskan á ekki auÖ,
aldrei hjá mammon var þræll,
bara ef eg hafði brauð
og brennivín, þá var eg sæll.
Eg veit ógjörla hversvegna eg er
hingað kominn, gamall húskarl
Cncle Sam um marga áratugi, nema
ef orsökin skyldi vera sú að hann
‘'kidnappaði'’ mig frá Miss Canada
þegar eg var i blóma lífsins, og hol-
aði mér niður hjá dætrum sínum,
sem voru mannvandar með afbrigð-
um og afkomendur gömlu víking-
anna. En nú sýnist sagan endur-
taka sig. Það fór fyrir mér eins og
Örvar-Oddi að mig langaði til að
sjá Berurjóður einu sinni enn, áður
en eg kveddi þennan heim, því nú
fer sól að nálgast Æginn, eins og
skáldið segir, og enginn veit hver
kemur næstur. Eg veit það betur
en nokkur ykkar að þetta er ekki
rétti staðurinn fyrir mig, eg hefði
átt að vera á forngripasafni, eins og
hver önnur múmía, þar hefði eg
komist á rétta hillu í lífinu, þó seint
væri. Það sannast á mér að synd-
ir feðranna koma fram á börnun-
um í þriðja og f jórða lið, að eg skuli
vera hér kominn til þess að gera
ykkur ónæðiskvöld, sem er orðinn
svo langt á eftir timanum, að eg sé
ekki yngstu kynslóðina nema i kiki,
og er nú aleinn eftir lifandi, ef svo
má að orði kveða, af þeim, sem
fyrstir komu fram á leiksviðið i
gamla félagshúsinu fyrir nærfelt 6o
árum, til þess að reyna að skemta
okkar óupplýsta lýð með ljóðabulli
minu. Það var löngu áður en við
fengum stórskáldin; eg á auðvitað
við þá Einar Hjörleifsson, Jón Ól-
afsson og Gest Pálsson. En gott
og vel, því verður ekki neitað að
það var þá líf í tuskunum, eins og
þá var að orði komist, og menn
gerðu sig ánægða með lítið, en nú
er komin breyting á drauminn sem
eðlilegt er og æskilegt. Fyrir nokkr-
um árum prti eg þessi erfiljóð eftir
K. N. sem skáld:
Meðan K. N. lifði og orti ljóð,
með list og prýði gladdi íslenzk
fljóð,
á hverja skrítlu hvernig hún var
sögð,
og hvernig rímuð áherzlan var lögð ;
en þá var meritun minni en hún er
nú,
og margir lifðu bara á von og trú,
og sagt var um þann æruverða mann
að enginn gæti logið meira en hann.
En nú er þetta alt orðið breytt.
hver og einn unglingur á tvítugsaldri
er kominn fram fyrir mig i lestinni,
og það er eitt af því má þakka ment-
uninni með mörgu fleiru.
Þess hefir oft verið getið í ræðum
og ritum að sannleikurinn væri
sagna beztur; nú hefir svo óheppi-
lega til tekist að vinir mínir nokkr-
ir hafa orðið svo skáldlega sinn-
aðir, nú í seinni tíð að þeir hafa
alveg yfirgefið hina gullnu reglu að
segja ekkert nema sannleikann, og
allir vita hver eftirköstin eru; þeir
hafa ausið á mig svo vitlausu oflofi,
að visan hans Stgr. Th. hefir aldrei
orðið sannari, þó hún hafi oft kom-
ið að góðum notum, og afleiðingin
af því er sú að fólk hefir í einfeldni
sinni komið hingað í kvöld í von
um að heyra eitthvað sem það gæti
haft gaman af, en ekki ígrundað
það, að enginn lætur nýtt vín í
gamlan belg, og ekki gætt þess að
eftir að vera búið að hlusta á mig
rneira og minna í 50 ár, að ekki
myndi mikið nýjabragð að því sem
eg hefði að segja. Það sannast á mér
eins og fleirum að það er enginn
spámaður í sínu landi. Nú er það
gamla ísland, sem hefir komist á
þá skoðun að það þurfi á K. N. að
halda; ástæðan er eðlilega sú að ís-
land er hundrað ár á eftir okkar
tima hér, að minsta kosti frá skáld-
skaparlegu sjónarmiði og þar hittir
skrattinn ömmu sína, því þar mæti
eg þeim i miðju trogi, nfi.: eg er
orðinn þetta langt á eftir samtiðinni
hérna megin hafsins. Það var sagt
að eg hafi verið fyrsti maðurinn sem
hóf vestur-íslenzkuna upp í skálda-
málið og kann það satt að vera, eins
og þetta erindi sýnist bera vitni:
Feðratungan fræga, fegurð geymir
næga,
henni heitt eg unni, hana bezt eg
kunni,
en í Ameríku, ekki er að leyna slíku,
mér var kent að miksa málið í hon-
um Diksa.
Nú eru breytingarnar að verða
svo stórfenglegar hjá okkur, að eg
get ekki lengur fylgst með þeim,
þegar eg, eftir boði Roosevelts for-
seta Bandaríkjanna, tók að mér að
reyna að minka framleiðsluna í
ljóðagerð og yrkja aldrei meira en
eina vísu í eínu, og vanalega hafa
þær eins litlar og hægt var án þess
að þær mistu neitt af krafti sínum
og skáldlegu gildi, eins og þessi vísa
sýnir:
Skálda minstur fyrst eg fann,
frekar þó sé skritið,
eina kúnst, sem enginn kann,
að yrkja nógu lítið.
Þá einmitt á sama tíma voru yngri
skáldin að spreyta sig á að yrkja
sem lengst og mjóst kvæði. Það
hefir kanske verið af meðaumkun
neð pappírseinokuninni, en hver sem
ástæðan var, fanst mér það koma á
óhentugum tíma. Einnig hefir mér
fundist einhver annarlegur blær og
breyting vera að gera vart við sig
hjá yngri skáldunum upp á síðkast-
ið, en það getur alt eins verið af
því að eg er að eldast frá þeim.
Þess vegna orkti eg þessa vísu:
að vitið margan flýr;
hann fór að kranka karið,
en karið var í gír.
Lét skeggið vaxa.
Eg rækta mitt skegg í tæka tíð,
því tennurnar vantar að framan;
það kemur sér illa í kulda og hrið
ef kjafturinn nær ekki saman.
Ellistyrkur K.Ns.
Eg er að skrifa héðan heim,
því hress og feitur er,
og enn þá lifi á ástyrk þeim,
sem ellin veitir mér.
Gegnir furðu í gróðaskini
gamli Káinn,
likur urðar læðu syni,
legst á náinn.
Nú hef eg sögu að segja,
og sú er fersk og ný:
Hún Guðrún fer að giftast,
ef get eg ráðið því.
Hún hefir haldið leyndu
Hvað heitt hún elskar mig,
en ást mín er til hennar
á annað hundrað stig.
Vsa var það heillin.
í rökkrinu sat eg og réri með disk
og raulaði sjómanna vísur,
þá tók mig að langa í ferskan fisk,
og fór svo að draga ýsur.
Messufallið.
Klerkarnir sínar kirkjur vígðu,
konurnar margar syndir drýgðu,
dansholur allar opnar stóðu,
inn i þær landar þétt sér tróðu;
á sunnudögum þeir sváfu og hrutu,
um sáluhjálp ekkert heilann brutu,
og andskotinn gat nú orkað þessu
að enginn maður kom til messu.
Vor yngri kynslóð yrkir nú í prósa,
eins og skáldin fyr, á dögum Mósa;
rímlaust bull í ræðuformi þylur
á rósamáli, sem að enginn skilur.
En svo er mjög trúlegt að sökin
sé öll eða mest öll hjá mér sjálfum,
að eg sé að fara eins hratt aftur á
bak eins og þeir áfram, eins og
þessi visa bendir til:
Af því get eg enn mig stært
að engu breytt er hér;
ekkert hef eg af öðrum lært,
og enginn neitt af mér.
Nú er að færast nær því sem eg
byrjaði á í upphafi, að það er svo
mikið djúp staðfest á milli min og
yngrj kynslóðarinnar, að það verð-
ur ekki brúað í hasti, en þeir yngri
eru tveir þriðju partar af heildinni,
svo það sýnist mundi verða dauf
skemtun fyrir þá að hlýða á þó eg
rómlaus og tannlaus reyndi að lesa
upp eitthvað af rusli, sem hefði
getað komið að notum hér í fyrnd-
inni. En ef eldra fólkið hefði
nokkra skemtun af að eg reyndi að
rif ja upp eitthvað i fáeinar mínútur,
þá get eg ekki varið þeim betur. Eg
kom hingað til þess að sýna mig og
sjá aðra, kanske í síðasta sinn, en
eins og góðu börnin, ekki til þess
að láta heyra til mín. Eg ætla ekki
að fara áð yrkja lof um sjálfan
mig né aðra, nóg er nú komið af
svo góðu í bráðina, öðrum til við-
vörunar.
Brúðkaupsvísa.
Eg hef ekki um æfina öfundað
neinn,
þó erfitt sé krosinn að bera.
En þó er svo komið að þekki eg
einn,
sem það væri syndlaust að gera.
Eg veit það að öfund er öllum til
meins,
sú andlega drepandi kælan,
því óska eg honum til hamingju eins I
og henni sem gjörir hann sælan.
Atnœlisvísa.
Eg óska þér Petra hvern afmælisdag
þú yngist, þó timarnir líði,
og skáldin þig faðmi og flytji þér
hrag,
sem færir þér djörfung í striði.
Hvar sem þú dvelur og hvar sem
þú fer,
og hvað sem á veginum bíður
þá verði til yndis og ánægju þér
hvert ár sem að hyrjar og líður.
Hann sefur sætt i næði,
því sálin burtu flaug,
við hold og heimsins gæði
hún hékk á veikri taug.
Það verður ekki varið
Heimskingjar margir hópast saman,
hefir þar hver af öðrum gaman;
eftir því sem þeir eru fleiri
eftir þvi verður heimskan meiri.
Eg hét að reyna að hætta að drekka
bjór,
en hörmung er að vita hvernig fór:
eg umgekst bara gott og guðhrætt
fólk,
sem gaf mér sýrublöndu, vatn og
mjólk;
með góðtemplurum gekk eg til og
frá
og góðtemplara dömum kvaldist hjá,
og þetta hreif, en þá fór líka ver,
það þornaði upp í lakanum á mér.
Náunganskœrleikur.
Marga þunga þraut eg yfirvann,
en þyngst var þó að elska náungann.
Náunga þinn elska heitt þú átt
og aldrei honum skapraun gjöra
mátt,
þó fyrir alt, sem gjörir honum gott'
hann gjaldi aldrei nema háð og spott.
Og það er kunnugt þeim sem víða
fer,
og þetta hefir sannast bezt á mér,
að það er inst i eðli kristins manns
að elska bara konu náungans.
Eg fer ekki framar á “múví”
og flý þeirra töfrandi gleði,
heilsa og líf er i húfi
og heiðarlegt mannorð í veði.
Úr húmi’ inn í hádegis birtu
að horfa á berlæruð sprund,
er nóg til að gjöra mig “nörvus,”
er nóg til að drepa hund.
Sá ráðríki.
Af langri reynslu lært eg þetta hef
að láta drottinn ráða meðan eg sef;
en þegar eg vaki þá vil eg sjálfur
ráða
og þykist geta ráðið fyrir báða\
Á kynferðismálunum kann eg ei skil
og kann ekki frá þeim að segja,
þessvegna held eg þið hlakkið nú til
að heyra og sjá mig þeyja.
Fögnuð og ánægju fólkinu jók
öll framtíðar menningar spáin,
en gildi sitt fékk þessi blessaða bók
fyrir blettinn á nefinu á Káin.
Menning.
Menningarfrömuð fyrstur í heimi,
framfara vinirnir aldrei því gleymi,
sem brúka nú mathvísl og hárbeitta
hnífa,
! var hundur, sem lærði að' standa’ á
! og rífa.
Með innskoti.
Einn er sá sem áður fyr
orðstir gat sér beztan.
Er það Káinn? einhver spyr
austan hafs og vestan.
Á kvöldin gengur ungfrú út
og af sér lyftir hrygð og sút;
hún rennir augum yfir tún
hvar allir leiðast nema hún,
þá gengur mærin aftur inn
og aftanblærinn strýkur kinn,
það vætir hennar hvíta klút
að hafa ekki gengið út.
Flesta kitlar orð í eyra,
ef eitthvað mergjað finst;
þvi vill ekki þjóðin heyra
þá, sem ljúga minst.
Flest allir menn eru frómir,
flestum er hægt að trúa,
sakleysið landanum sómir,
synd er að stela og ljúga.
En ei kann svo örgrant að vera,
eg eignaðist “hóm-brú” i döllum,
og-einn var svo góður að gera
mér greiða og stela þeim öllum.
Eftirmœli eftir eina hciðvirða kú,
orkt í 'anda Indverja, sem trita á
sálnaflutning.
Sæmundur misti sina kú,
sálin hennar er frelsuð nú.
Hún komist hafði i “barli-brú”
sem banvænt reyndist þeirri frú.
Atvikin greina ört til sanns,
með ungum kvígum hún fór á dans,
kát og spilandi í kúa fans,
og kanske verið amma hans.
Húðina aðeins hirt ’ann gat,
holdið var ekki gott í mat;
á hennar vegum háski sat
og hroða slysið “desperat.”
Grafin er hún á grænum hól
í grasinu þar sem bezt er skjól,
og þaðan bæði sér hún sól
og Sæmund, ef hún á ról.
Þetta er nú saga þessa manns,
þetta var eina kýrin hans,
sem Helja sér með svikum kaus,
og Sæmundur er nú mjólkurlaus.
Það sem eg gefins þegið hef,
það eru draumar meðan eg sef;
það forðabúr er fáum læst,
þó fáir draumar hafi ræst.
Flest hef eg unnið fyrir gíg,
—fyrirgefðu mér ef eg lýg,—
en það sem er skrítnast að þó er eg
enn
í þakklætisskuld við guð og menn.
Þeir héldu mér veizlu að höfðingja
sið,
hákarl og skötu mér veittu og svið
og skenktu mér heima búið til “bús”
blandað til helminga, “reddí” for
“jús.”
Svo fóru þeir með mig í flugvél i
kring
og fluttu mér kvæði og gáfu mér
hring,
og fríðasta daman mér fylgdi á veg,
en frúin var “bobbuð” þá vaknaði eg
Bónda skinn í bróðerni
bauð mér inn á salerni,
mintist þar á þjóðrækni
þá, sem var í Kringlunni.
Eg veit að margur segir satt
og sannleikurinn lifir glatt,
en hvort að allir elska hann,
þann æruverða heiðursmann,
er eitt af því sem enginn veit,
og allra sízt í minni sveit,
en þess má geta, og það er vist,
að þegjandi votturinn lýgur sízt.
Sigfús Sveinsson
kaupmaður
Sigfús Sveinsson, kaupmaður á
Norðfirði, lézt 13. janúar s. 1. eftir
10 daga legu í lungnabólgu, liðlega
59 ára að aldri, fæddur 26. október
1875-
Sigfús ólst upp á Nesi í Norð-
firði hjá foreldrum sínub, Sveini
Sigfússyni kaupmanni og konu hans
Þorbjörgu Runólfsdóttur.
Um fermingaraklur fór hann í
Latínuskólann i Reykjavík og lauk
stúdentsprófi 1S97. Sama sumar
fór hann á háskólann i Kaupmanna-
höfn og byrjaði á laganámi.
1904 fór Sigfús aftur heim til
Norðf jarðar til þess að taka þar við
forstöðu verzlunar föður síns, sem
þá var fluttur til Reykjavíkur.
Verzlunin á Norðfirði var komin
i nokkra vanrækslu, er Sigfús tók
við stjórn hennar, en brátt kom í
ljós, að hann mundi, þó ungur væri,
1 eiga til dugnað og hagsýni, að hef ja
verzlunina til þess gengis og álits,
sem hún hafði áður notið i tíð föð-
ur hans.
Um sömu mundir byrjaði mótor-
bátaútvegurinn á Austfjörðum.
Fyrst í smáum stíl, með litlum bát-
um, en brátt var þeim fjölgað og
þeir stækkaðir. Fyrsta mótorbát-
inn, sem til Austfjarða kom, mun
Konráð Hjálmarsson kaupmaður
hafa keypt.
Sigfús gerðist þegar athafnamik-
ill um að kaupa og flytja inn fleiri
og fleiri mótorbáta; er víst óhætt
að segja, að hann og Konráð
iHljhlniars^on hia.fi átt mestan og
beztan þátt í þeim miklu framför-
um í sjávarúthaldi og annari fram-
takssemi, sem þá fór i hönd á Aust-
urlandi. Verður í þvi tilliti tæplega
annar þeirra svo nefndur, að liins
sé ekki minst um leið.
Jafnframt því, sem verzlun og út-
vegur Sigfúsar tók að vaxa, gerðist
hann umsvifamikill í túnrækt, girð-
ingum, byggingu ibúðar- og vöru-
geysmluhúsa, raflýsingu, vatns-
fiskkaupum og fiskverkun. Hann
bygði Stóra tvíálmaða hafskipa-
bryggju, sem kostaði mikið fé. Hann
mun um allmörg ár hafa verið
átærsti atvinnuveitandi á Austur-
landi. Verkafólk hans var margt
héðan úr Reykjavik og af Suður-
landi; hafði aðkomufólkið fæði og
húsnæði hjá honuni. Að sumrinu
munu oft hafa verið þar um 70—80
verkafólks í búi: hefi eg ekki heyrt
annars getið, en því fólki öllu hafi
verið vel til hans og að það hafi
farið heim að hausti ánægt, með
skilvíslega greitt kaup. Sjálfsagt
eru það ekki svo fá hundruð sjó-
manna og verkafólks víðsvegar um
landið, sem minnast hans nú með
velvild og virðingu.
Eins og nærri má geta, þurfti
mikla árvekni og hagsýni til þess
að hafa full not af öllu þessu fólki
og sjá fyrir öllu, sem með þurfti til
svo margháttaðra framkvæmda, en
það gekk ár eftir ár, án nokkurra
áberandi örðugleika.
Síðari árin lét hann byggja heima
á Norðfirði tvo stóra og góða
mótorbáta og síðastliðið ár lét hann,
sömuleiðis heima hjá sér, stækka
mikið og umbyggja að því nær öllu
mótorskipið Stella, sem mun vera
stærsta og prýðilegasta skip, sem
bvgt hefir verið hér á landi.
í öllum sinum miklu framkvæmd-
um og margháttaðri starfsemi naut
Sigfús ómetanlegrar aðstoðar konu
sinnar, frú Ólafar Guðmundsdóttur;
stóð hún við hlið hans sem vinur,
eftir fylstu og beztu merkingu, sem
þiað heiti geltur þýtt, vinur, sem
treysta má takmarkalaust og ætíð er
reiðubúinn að taka byrðina á sínar
herðar. Flestum mönnum mun vera
svo farið, að þeir þrá að eiga heim-
ili, þar sem þeir geta notið friðar,
hvíldar og umönnunar. Sigfús kunni
að meta heimili sitt, og hann var
heldur ekki að heiman, ef hann
komst hjá því.
Sigfús var mjög dulur i skapi og
viðmót hans ekki við allra hæfi; oft
var það að honum fundið, að ekki
væri hægt að vita, hvort honum lík-
aði betur eða ver, en hann var líka
Gigt olli sáru baki og
höndum
Gat með naumindum stundað störf
sín.
Dodd’s Kidney Pills veittu þessum
manni heilsu sína.
I,ady Lake, Sask., 3. júní, (einka-
skeyti).
“Síðastliðinn vetur þjáðist eg af
gigt í vinstri hendi,” skrifar Mr. P.
Tymchuk, er hér á heima. “Eg las
Dodd’s Almanak alt i gegn og sá
þar að margt gigtveikt fólk hefði
læknast - með því að nota Dodd’s
Kidney Pills. Svo eg afréð að reyna
þær. Og eftir að hafa notað sex
öskjur var eg orðinn heill heilsu. Á
undan var eg svo illa á mig kominn
að eg gat ekki einu sinni notað
mótorhjólið mitt, nú get eg það
auðveldlega, eins og ekkert hefði í
skorist.”
Gigt stafar af þvagsýru í blóðinu.
Séu nýrun i lagi, nema þau slíkt á
brott; en lánist þeim það ekki or-
sakar slíkt gigt.
í hálfa öld hafa Dodd’s Kidney
Pills læknað canadiskt fólk af gigt
og bakverk.
Þvi ekki að 'færa sér )reynslu
þess í nyt?
laus við margmælgi og dómsýki um
aðra: er það dygð, sem alment er
skortur á. Þó hann þætti þur og
nokkuð óþjáll, sem þegar að ,er gáð
ekki er að undra um mann, sem oft
var beittur fláttskap og ásælni, var
'iann falslaus vinur vina sinna og
mjög vinfastur.
Gestrisni hans og þeirra hjóna er
alþekt og lofuð. Hann var hjálp-
samur, þegar til hans var leitað, og
átti óhægt um að neita bón manna,
þó hann vissi, að óvíst væri um
greiðsluna. Ekki var það sjaldgæft,
að hann gæfi gjafir, sem ekki voru
skornar við nögl, en gjafirnar af-
henti hann æfinlega með leynd og
vildi ekki, að óviðkomandi menn
fengju nokkuð um þær að vita.
Hann átti kærleikslund meiri en ó-
kunnugir vissu, og yfirleitt þá
] mannkosti, senl ýmsir af þeim, er i
hann hnjóðuðu, ekki eiga. Hann
var framúrskarandi umhyggjusam-
ur faðir og húsbóndi.—
Hagur Sigfúsar stóð með miklum
blóma allmörg ár, þar til viðskifta-
kreppan og áran til lands og sjáv-
ar, sem einkum hefir þjakað Aust-
urlandið, skall yfir. Um sömu
mundir fór hann að finna til heilsu-
brests, sem lamaði hann, einmitt
þegar mest lá við, að hann héldi
fullu starfsþreki.
Börn þeirra hjóna eru sex og öll á
lífi.
Áhrifa Sigfúsar mun lengi gæta
og hans verða minst með þakklætí
og virðingu.
—Verzlunartíð. íslands, jan. 1935
ATHS. — Sigfús Sveinsson var
bróðursonur hr. Skúla Sigfússonar
þingsmanns St. George kjördæmis,
að Lundar hér i fylkinu.—Ritstj.
M*x B»*r 'iaioci Braddock
Hfr er myndir af tveim hnefaleikurum, sem keppa um hem'smeistara-
titilinn I Madison Square Gardens þann 13. júní. Max Baer er nú
heimsmeistarinn.