Lögberg - 20.06.1935, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINJS 20. JÚNÍ, 1935
KAUPIÐ ÁVALT
LUMBER
hjá
THE EMPIRE SASH & DOOR CO., LTD.
HENRY AVENUE AND ARGYLE STREET
WINNIPEG, MAN. PHONE 95 551
OUTBREAK OF HOSTILITIES FEARED TN SIXO-.JAPANESE CRISIS
The refusal of Chinese National Government at Nanking to agree to the new demands of the Japanese has brought on a concentration of
Japanese troops in the north China sector where an open break of hostilities is feared imminent. General Chiang Kai-Shek, Chinese war iord, is a
central figure in the situation which may result in Emperor Pu Yi of Manchoukuo, former boy emperor of China, being placed at the head of a
provisional government established by the Japanese in North China. Considerable apprehension is felt in legation quarters at Tientsin where several
foreign legations are located. At the lower left is a picture of one of the legation buildings.
Skógræktarmál Islands
og innflutningur amerískra
tyarrviðartegunda.
Eftir Guttorm Pálsson,
ÍSLAND OG NORDVESTUR
AMERÍKA
ísland liggur á takmörkum hins
heita og kalda sjávar, nyrst í At-
lantshafi. Áttabreytingar og um-
hleypingar eru því mjög tíðir við-
burðir á landi voru. Veðurfarið er
dutlungasamt og stormasamt. Vet-
urnir eru yfirleitt nfildir, en sttmar-
hitinn er lítill, eins og kunnugt er.
Úthafsstrendur landsins eru veður-
barnar og hrjó^rugar, víðast hvar.
Ini til dalanna skýla fjöllin og taka
við sjávarrokunum, svo loftið er
hlýrra á sumrum og þurrara yfir-
leitt inn til dala, t. d. á Austfjörð-
um og norðanlands, en úti við sjó-
inn.
Af þessum staðháttum leiðir það*
að ef vér viljum afla fræs af er-
lendum trjám, þá verðum vér að
Ieita þess á óvenjulegum stöðum.
Vér getum ekki búist við að finna
það á alfaraleiðum. Hátt til fjalla,
eða ofarlega í fjallshlíðum Norð-
vestur Ameríku, í Alaska nálægt
Kyrrahafsströndinni, á óblíðum og
næðingasömum slóðum, hryggjum
og f jallabungum, getum vér vænst
þess að veðurfarsskilyrðunum svipi
til íslenzkra staðhátta, Fræsöfnun,
er að verulegu gagni gæti orðið,
verður ekki framkvæmd nema með
nákvæmri athugun á veðurfari hvers
einstaks fræöflunarstaðar. Að öðr-
um kosti yrðti hún handahóf og
kæmi að litlu gagni.
Samkvæmt nútíma fræðikenning-
um, er einnig styðjast við reynslu
manna, er í veðurfarslegu tilliti bezti
vaxtarstaður hverrar einstakrar
plöntutegundar eða plöntuafbrigðis
sá staður, þar sem hún hefir þróast
kynslóð eftir kynslóð. Með öðrum
orðum, gróður hvers einstaks staðar
á hnetti vorum er mótaður af lofts-
lagsskilyrðunum á hverjum stað.
Þessi mótun eða eðli gengur í arf
frá kyni til kyns. Þegar vér segj-
um að viss trjátegund sé harðger,
þá er það í raun og veru villandi,
nema átt sé við sérstakt afbrigði af
hinni umræddu tegund og samskon-
ar loftslagsskilyrði og þau, er eru
á þeim stað, er afbrigðið hefir þró-
ast og mótast frá kyni til kyns.
Harðgerfi trjá- og plöntutegundar
er veðurfarsbundinn eiginleiki, en
ekki bundin við tegundir út af fyrir
sig. Björkin íslenzka er harðger
á íslandi og sennilega á öllum þeim
stöðum, þar sem loftslagi svipar til
þess sem er hér á landi. Við hlýja
sumarveðráttu og frosthörkur á
vetrum mundi íslenzk björk reyn-
ast miður harðger. Svo má lengi
upp telja, en reynslan ein og veður.
athuganir skera úr og ákveða hvað
á við á hverjum stað. Af þessu
leiðir auðvitað að norðlægar trjá-
tegundir eiga ekki við á suðlaegum
stöðum, og suðlæg tré þrífast ekki
norður við heimskautabaug, vegna
þess, að hvorar fyrir sig eru mótað-
ar við ólík veðurfarsskilyrði.
Eg hefi áður í ritgerð í Lögbergi
lítilsháttar drepið á, hvert vér ís-
lendingar ættum að leita, er um inn-
flutning erlendra trjátegunda væri
að ræða. Þar benti eg á, að hin
stórfenglega og skógauðuga Kyrra.
hafsströnd í Alaska, ætti i fórum
sínum, fjöllum, dölum og fjörðum,
alt, sem Island þarfnaðist í gróður-
farslegu tilliti.
Frá landfræðilegu sjónarmiði er
fjarlægðin æði mikil milli íslands
og Norðvestur-Ameríku, Alaska,
Yukon og British Columbia, en í
veðurfarslegu tilliti er náinn skyld-
leiki og stuttur spölur milli þessara
landshluta Norður-Ameríku og ís-
lands, en það er það sem mestu máli
skiftir fyrir skógrækt á íslandi.
Eins og drepið var á, er flutn-
ingur trjátegunda milli landa og
einnig innan sama lands, fyrst og
fremst veðurfars- eða veðurfræði-
legt atriði (climateological matter).
Sú reynsla er fengin, er í nágranna-
löndunum, Noregi og Danmörku,
hefir staðfest þessa kenningu. Af
skógræktarmönnum austan og vest-
an Atlantshafs mun hún alment
viðurkend.
Þó þessi kenning og sannindi
liggi í augum uppi, að þvi er virð-
ist, ef vér íhugum þetta dálítið, þá
er ekki langt um liðið frá því skóg-
ræktarmenn áttuðu sig á þessu. Ef
til vill kynni þetta að valda nokkr-
um erfiðleikum, er vér íslendingar
þurfum að sækja trjáfræ til Áme-
ríku; því fullur skilningur á mála-
vöxtum er þó aðalskilyrði fyrir því
að fræöflun verði framkvæmd á
réttan hátt.
Veðurfarsskilyrðin og loftslag-
ið eru auðvitað frumatriði, eins
og tekið hefir verið fram, en hinu
má þó ekki gleyma, að jarðvegs-
skifyrðin eru einnig atriði, sem eklji
verður komist fram hjá. 1 hinni
fyrnefndu grein minni í Lögbergi
hefi eg drepið á þá annmarka, er
eðlisástand hinnar íslenzku moldar
veldur fyrir vöxt ungra trjáplantna.
Barrtré eru lengur að ná rótfestu í
íslenzkri rokmold en í venjulegum
jarðvegsmyndunum. Þetta atriði
kemur vissulega til greina er velja
á barrviðartegundir til innflutnings
hingað til íslands. Reynsla og til-
raunir verða að skera úr um valið
endanlega, en í byrjun verður að
fara eftir líkum.
Innflutningur amerískra trjá-
tegunda, og á eg þá einkum við
barrtré, verður að gerast með frœi
af völdum tegundum frá völdum
stöðum. Þetta ætti að iiggja ljóst
fyrir. Hitt verður meira vandamál að
ákveða frœsófnunarstaði. í því efni
verðum vér að prófa oss áfram á
grundyelli vei^urfræðilegra athug-
ana, bæði heima fyrir og í Ameríku,
þar sem tiltækilegt er að afla trjá-
fræsins, samhliða ítarlegum tilraun-
um í græðireitum eða trjáræktar-
stöðvunum.
Við nánari athugun mæta oss
strax allverulegir agnúar, en það er,
að eg hygg skortur á veðjirathugun-
arstöðvum í 'Alaska og Yukon og
öðrum skógarhéruðum Canada á
þeim slóðum er loftslagi svipar til
fslands, en þó allra helzt engar eða
mjög ófullnœgjandi veðurathuganir
á fjölda mörgum slóðum hcr á landi,
til þess að hægt sé að fá þann sam-
anburð á veðurfari, er nauðsyn-
legur er, og frumskilyrði fyrir því,
að tilraunir með erlend tré hér á
landi geti borið tilætlaðan árangur.
Hvaða trjátegundir eigum vér að
flytja inn frá Ameríku. Hvar eig-
um vér að leita frœsins og afla þess ?
Hinna helztu amerísku barrviðar.
tegunda er vér þurfum að afla fræs
af og flytja inn skal nú stuttlega
getið. Þessar tegundir vaxa sum-
part fram með Kyrrahafsströnd,
sumpart upp til fjallanna inn til
meginlandsins. Sumar þessar teg-
undir er eingöngu að finna fram
með strandlengjunni, en aðrar að-
eins upp til fjallanna og á háend-
inu angt frá sjó í Aaska, Yukon og
British Columbia og fylkjunum þar
fyrir austan, Alberta, Colorado,
Montana, o. s. frv. Sumar tegund-
irnar, eða afbrigði af þeim, er að
finna við strendurnar og önnur af-
brigði þeirra inn til meginlandsins,
t. d. Murrayana furuna inn til meg-
inlandsins, sem er afbrigði af
strandfurunni Pinas conterta, er
vex fram með ströndum Alaska og
British Columbia. Sama er að segja
um Douglas grenið, er gengur undir
nöfnunum strandarafbrigði og há-
lendisafbrigði. (Shore and Contin-
entinal form).
Strandartrén eru þessi:
1. Silka greni, “silka spruce”
(Picea silkaieasis).
2. Hemlock greni, “W'estern
hemlock” (Tsuga heterophylla).
3. Strandfuran, “Shore pine”
(Pinas conterta).
4. Gulu cedrusviður, “Yellow
Cedar” (Chamacyporis motkaien-
sis.).
Hálendis- og meginlandstrén eru:
1. Fjalagreni, “Alpine Fir.”
2. Murrayana fura, “Lodgepole
pine.”
3. Engelmanns greni.
4. Blágreni, “Colorado spruce.”
5. Hvítgreni, “White spruce.”
6. D o u g 1 a s greni, “Douglas
spruce.”
Eftir þeim heimildum, sem eg
hefi við hendina, reyni eg að leita
uppi þá vaxtarstaði, þar sem ætla
má að loftslagi svipi til íslenzkra
staðhátta. Þessir staðir eru sum-
part svo norðarlega, sumpart svo
hátt til fjalla, að þar mun fátt um
veðurstöðvar. Eftirfarandi yfirlit
er því meira og minna ágiskun, bygð
á veðurathugunum, er eg hefi við
hendina, frá ýmsum stöðvum í
Norðvestur Ameríku. Þessu til nán-
ari skýringar vildi eg benda á, að
veðurfar á Kyrrahafsströnd niður
við h^fflöt, er of milt til þess að
þaðan sé hægt að vænta fræs er
hentar hér á landi. Þó leitað væri
til nyrstu stöðva trjágróðurs á
Kyrrahafsströndinni, nálægt 6o° n.
br., þá er þar meiri sumarhiti en á
íslandi. Vér verðum því að leita
fræsins fjarri ströndinni, lengra
norður frá, pða upp til fjalla. Fræ
af hinum f jórum fyrgreindu strand-
artegundum verðum vér að sækja
upp til f jalla nærri ströndinni, en af
hinum sex hálendistegundum verð-
ur að leita fræsins, annað tveggja,
norðarlega, langt frá úthafi, eða
hátt til fjalla, sunnar, eftir út-
breiðslu hinna einstöku tegunda.
Þótt útbreiðsla hinna einstöku
trjátegunda, er vér verðum að flytja
inn til landsins, sé eflaust kunn
mörgum lesendum Lögbergs, þá
skal meðal annars, samt sem áður,
drepið á það atriði og hverrar teg-
undar getið sérstaklega.
(Framh.)
THE SONG OE THE LARK
Hark ! List to the lark up in the tree,
Singing it’s song of nature to me.
Ilarki-List how sweetly it sings;
All the joy in the worlcl it brings.
It’s been through the town and seen
the king’s motes;
It‘s been out on the sea and seen the
big boats.
Sometimes I’m happy and sometimes
I’m sad,
But the little lark sings: “Dear
child be glad.”
For God in the heavens watches o’er
us all—
Creatures of all kinds, the big and
the small.
Then the lark soareth high over hut
over hall,
Singing its joy to all, to all.
Sylvia Guttormsson.
Kvæði þetta er ort af Sylviu, dótt-
ur þeirra Mr. og Mrs. Björn Gutt-
ormsson, er hún var 9 ára að aldri.
Viðhorfið í Canada
ÞJÓDRÆ.KNISMAL VESTUR-
ISLENDING OG FLEIRA.
Samtal við Asmund P. Jóhannsson.
Þess var getið hér í blaðinu ný-
lega, að Ásmundur P. Jóhannsson
fasteignasali í Winnipeg væri hing-
að kominn. Hann kom með Gull-
fossi síðast.
Ásmundur P. Jóhannsson er með-
al þeirra Vestur-lslendinga, sem er
jafnþektur vestan hafs og austan.
Hann hefir nú í mörg ár hagað sér
eins og farfuglarnir. Þegar sól
hefir hækkað á lofti, hefir hann
vitjað gömlu heimkynnanna, en
horfið aftur með lækkandi sól.
Tíðindamaður Morgunblaðsins hitti
Ásmund P. Jóhannsson að máli i
gær og rabbaði við hann stundar-
korn um hitt og þetta.
LÁTIÐ EKKI HUGFALLAST
1>6 heilsan sé ekki 1 sem beztu lagi, og
ekki eins góð og hún var átSur en áhyggjur
og önnur öfl veiktu þrótt yöar. ViC þessu
er til meðal, sem lækna sérfræöingur fann
upp, og veitt hefir þúsundum heilsu. Mebalið
heitir Nuga-Tone, og fæst 1 öllum nýtízku
lyf jabúðum. MánatSar skerfur fyrir $1.00,
metS fylstu tryggingu. Kaupit5 flösku I dag
og þér munitS finna mismuninn á morgun.
Munið nafnitS Nuga-Tone.
Við hægðaleysi notið UGA-SOL —
bezta lyfið, 50c.
kosningum. Hin nýja stefnuskrá
Bennetts virðist—nú í bili a. m. k.—
gersamlega hafa kipt fótunum und-
an andstöðuflokkunum tveim—C.C.
F. flokknum svonefnda — sem er
nokkurs konar sósíalistaflokkur og
var mjög í uppgangi—svo og Fram-
sóknarflokknum. Þessir flokkar
voru ekki búnir að gefa út sína
stefnuskrá, virtust vera í vandræð-
um, eftir að stefnuskrá Bennetts
kom út i.vetur.
Fyrir einu ári eða svo blés ekki
byrlega fyrir Bennett-stjórninni, en
nú er aðstaðan alt önnur og því ó-
mögulegt að segja, hvernig kosning.
ar muni fara.
Kreppan.
Heldur virðist kreppan í Kanada
vera í rénun, segir Ásmundur.
Liggja til þess ýmsar ástæður m. a.:
Ráðstafanir Bennetts forsætis-
ráðherra frá Ottawa-samningunum
1933. Þeir samningar hafa á ýms-
an hátt komið Kanada til góða, enda
hafa orðið stórfeld umskifti á verzl-
unarjöfnuði Kanada síðustu árin. Á
árunum 1929 og 1930 var verzlun-
arjöfnuður mjög óhagstæður, en nú
hefir hann alveg snúist við, er jafn-
hagstæður og hann var óhagstæður
fyrir nokkrum árum.
Þá hefir það dregið talsvert úr
kreppunni, segir Ásmundur, að
menn eru smám saman að læra
hvernig eigi að mæta kreppunni, og
haga sér eftir því. Áður þar mest
á bollaleggingum um eitt og annað,
en nú koma framkvæmdir á ýmsum
sviðum, sem draga úr afleiðingum
kreppunnar.
Þá má geta þess, sem mikla þýð-
ingu hefir fyrir Kanada, að hveitið
hefir hækkað í verði. Lægst komst
hveitiverðið 1933—niður í 38 til
43 cents mælirinn (ca. 60 ensk
pund). En i vetur var verð á
hveiti 80 og upp í 90 cents.
Vesturfylkin í Kanada hafa og
haft sérstakan hagnað af viðskift-
um við Bandaríkin, sökum hinnar
dæmafáu plágu, sem gekk yfir
norðurríkin þar á s. 1. ári, vegna
þurkanna. Af þeim leiddi stórfelt
sprettuleysi og uppskerubrestur, því
stórfeld tlandflæmi eyðilögðust
vegna moldroks.
Þessi plága varð til þess, að grip-
ir í norður fylkjum Bandaríkjanna
stórféllu. Er talið að þangað þurfi
að flytja inn yfir þrjár miljónir
nautgripa. Þetta hefir orðið til
þess, að verð á nautpeningi hefir
hækkað til muna i Kanada. Einnig
seldu vesturfylkin í Kanada alt sem
þau gátu sparað við sig af heyi, strái
og kjarnfóðri og fengu mikið fé
fyrir.
Atvinnuleysið er að vísu mikið
enn í Kanada, segir Ásmundur. En
á þessu ári verða fyrir atbeina
stjórnarinnar settar framkvæmdir
af stað á ýmsum sviðum, til þess
að draga úr atvinnuleysinu. Eru
þessar framkvæmdir og ráðstafanir
meiri en verið hafa síðustu fimm
árin.
Kosningar og stjórnmálahorfur.
Kosningar eiga fram að fara í
Kanada síðla þessa sumars, segir
Ásmundur ennfremur, en ekki á-
kveðið enn hvenær það verður.
Núverandi stjórn hefir setið við
völd í fimm ár. Ekki er unt að
segja með neinni vissu hver flokk-
anna verður sterkastur í næstu
Þjóðrœknismál fslendinga l
Canada.
Samtalið berst nú að þjóðræknis-
málum íslendinga í Canada.
Þeim vegnar vonum fremur vel,
segir Ásmundur. Þau eru i fullum
blóma og afkasta miklu í þágu þjóð-
rækninnar.
Fyrir tveimur árum var byrjað á
sérstökum skóla — laugardagsskóla
— i Winnipeg. — Þar hafa starfað
sex kennarar, valdir ágætismenn.
Er þar kend íslenzk tunga alveg eins
og í barnaskóla og árangur hinn
besti.
Þá var fyrir einu ári byrjað að
gefa út barnablaðið Baldursbrá og
er ritstjóri þess dr. Sig. Júl. Jó-
hannesson. Blaðið kemur ut viku-
lega á vetrum, 26 vikur á ári og er
það notað við íslenzku kensluna.
Blaðið hefir yfir 600 fasta kaup-
endur og nýtur mikilla vinsælda.
Þá má ekki gleyma því, segir Ás-
mundur, að við vorum svo hepnir
að fá hinn glæsiega unga kennimann
vestur, séra Jakob Jónsson fra
Norðfirði. Hann hefir verið sér-
stakega liðtækur í öllum okkar þjóð-
ræknismálum. Flann hefir, ásamt
öðrum þjóðræknismönnum, farið
fyrirlestrarferðir fyrir Þjóðræknis.
félagið út um bygðir íslendinga og
hvarvetna getið sér hið besta orð.
Einnig höfum við síðastliðin tvö
ár haft þinn efnilega unga, íslenzka
lækni, Ófeig Ófeigsson, er hlaut
Canada-styrkinn i fyrsta sinn.
Ófeigur hefir getið sér hið bezta
orð vestra, ekki aðeins meðal ís-
lendinga, heldur einnig meðal stétt-
arbræðra sinna. Hann nýtur þar
mikils álits og trausts.
Afmœlisfagnaðir.
Að lokum skýrir Ásmundur P.
Jóhannsson frá því, að í fyrra hafi
verið liðin 60 ár síðan fyrsti íslend-
ingadagurinn var haldinn í Vestur-
heimi. Var þess afmælis minst með
hátíðahöldum í Milwaukee. Þar
mætti forseti Þjóðræknisfélagsins
og flutti aðalræðuna við það tæki-
færi.
Á þessu ári eru og liðin 60 ár síð-
an fyrsta íslenzka nýlendan var
stofnuð í Canada; það var árið
1875-
Þessa afmælis verður minst með
hátiðahöldum á Gimli í Nýja ís-
landi, því þar var nýlendan stofnuð.
Sennilega fara hátiðahöld þessi
fram í ágústmánuði næstkomandi.
Einnig eru á þessu ári 50 ár liðin
frá stofnun hins íslenzka lúterska
kirkjufélags i Canada. Þessa af-
mælis verður minst í júní-mánuði
með viðhafnar kirkjuþingi. Kirkju-
þing þetta mun standa yfir viku-
tíma.
—Mbl. 29. maí.