Lögberg - 11.07.1935, Page 1

48. ÁRGrANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 11. JÚLÍ, 1935.
NÚMER 28
PBESTUB SELKIBK-
SAFNAÐAB KVONGAST
Á sunnudaginn þann 7. þ. m.,
voru gefin saman í hjón)aband í
Minneapolis, Minn., þau séra B.
Theodore SigurSsson, prestur Sel-
kirk safnatSar og Miss Verna
Lathinen, af finskum ættum. Rev.
J. Franklin Marlatte, prestur við
Redeemer Lutheran Church fram-
kvæmdi hjónavigsluna. AÖ henni
aflokinni fór fram ríkmannleg
veizla, a8 heimili systur brúSarinn-
ar, Mrs. Carl Sodergren, er freklega
hálft hundrað manns tók þátt í.
Lögberg árilar prestshjónunum
allra heilla í framtíðinni.
FIMTA BITIIÖFUNDAMÓT
NOBÐUBLANDA
Það er orðin föst venja að nor-
rænir rithöfundar haldi með sér alls-
herjarmóf 5. hvert ár. Var svo til
ætlast i fyrstu, að mót þessi færi
fram i höfuðborgum landanna til
skiftis.
Þrjú fyrstu mótin voru haldin í
Kaupmannahöfn, Stokkhólmi og
Ósló.
Á rithöfundamótinu í Ósló, sem
haldið var 1930, voru fjórir full-
trúar frá íslandi, þeir dr. Sigurður
Nordal prófessor, Gunnar Gunnars-
son rithöfundur, Halldór Kiljan
Laxness rithöfundur og Þórbergur
Þórðarson rithöfundur. Þar var
það ákveðið að 4. rithöfundamótið
skyldi háð í Helsingfors í maí 1935.
En svo kom bobbi í bátinn þar
sem var málstreitan i Finnlandi.
Horfði svo um hríð, að vegna henn-
ar mundi eigi hægt að halda rithöf-
undamótið þar.
Bandalag istínzkra listamanna
spurðist þá fyrir um það, hvort rit-
höfundarnir vildi ekki korna til ís-
lands, sem var næst í röðinni, þar
sem slikt mót skyldi haldið. Hafði
Bandalagið áður leitað til ríkis-
stjórnar og Alþingis og fengið vil-
yrði fyrir styrk til þess að hægt væri
að halda rithöfundamótið hér.
Én áður en til þess kæmi að tek-
in yrði ákvörðun um þetta komu
Finnar sér saman, og var þá sjálf-
sagt að 4. rithöfundamótið yrði
haldið í Helsingfors, eins og áður
var ákveðið.
Kom nú til álita hverjir gæti sótt
mót þetta fyrir íslands hönd, og
varð það úr að Halldór Kiljan Lax.
ness færi. En þegar á átti að herða
mátti hann ekki vera að því. Sneri
Bandalag islenzkra listamanna sér
því til Gunnars Gunnarssonar og
fékk hann til að sækja mótið fyrir
íslands hönd.
Jafnframt var honum gefið um-
böð til þess að bjóða fyrir íslands
hönd að næsta rithöfundamót verði
haldið i Reykjavík árið 1940.
Hefir nú Bandalag íslenzkra lista.
manna fengið ' skeyti um það frá
forseta mótsins í Helsingfors, að
boðinu hefði verið tekið með þökk-
um.
Þar með er ákveðið að fimta nor-
rœna rithöfnndamótið verður haldið
hér.
Má hiklaust gera ráð fyrir því að
það verði fjölment og hér verði þá
margir aufúsugestir, sem oss er
sómi að að heimsæki oss, og vér
ættum að þykjast skyldir að veita
sem bestar viðtökur, og leggja þar
við metnað vorn.
Þá verða liðin 10 ár síðan vér
héldum Alþingishátíðina. Þangað
komu auðvitað margir góðir gestir.
En: að þessu sinni heimsækir oss
kjarni andans manna á Norðurlönd.
um—fjölda margir ritsnillingar, sem
vér höfum dáð og gjarna viljum
eiga að vinum.—Mbl. 5. júní.
Einar S. Jónasson
Þingmaður Gimli Kjördæmis
látinn
Um hádegisbil á mánudaginn
var lézt að heimili sínu í Gimli-
bæ, Einar S. Jónasson, þingmað-
ur Gimli kjördæmis, 48 ára að
aldri, eftir langvarandi heilsubil-
un, eða frá því snemma á þingi
1933, er hann fyrst kendi alvar-
lega þess lasleika, er varð honum
að banameini.
Mér finst eg eiga örðugt með
að átta mig á þvi, að vinur minn,
Einar, sé horfinn af hinu jarð-
neska sjónarsviði fyrir fult og
alt, og það svona rétt á bezta
aldri, þegar líklegast var að hug-
sjónir og athafnir manndómsár-
anna væri í þann veginn að njóta
sín sem bezt og verða að sem á-
þreifanlegustu gagni. Og vafa-
laust verða þær svipaðar, kend-
irnar, er gagntaka huga annara
vina hans í tilefni af burtförinni
og kveðjunni hinstu.
Einar Jónasson var mannlund-
aður drengskaparmaður, og það
var hverjum manni holt, að eiga
hann að vini.
Við fráfall Einars eiga Vestur-
íslendingar á bak að sjá einum
sinna ágætustu sona, þeirra, er
upp spruttu úr landnema sveit-
inni hérna megin hafsins. Ekki
hafði Einar inikið af skólagöngu
að segja fremur en titt var um
íslenzk landnemabörn. f skóla
reynsllinnar og lífsins sótti hann
samt sem áður víðtæka og hald-
góða mentun, og lauk þar prófi
með hárri einkun eftir fjörutíu
og átta ára skyldurækið nám; svo
vel notaðist honum sjálfsnámið,
að hann prýddi hverja þá stöðu,
er samferðasveitin og lífið fal
honum að gegna.
Einar var snemma áhugasamur
um landsmál, og sór ungur frjáls-
lyndu stefnunni hollustu; hann
var frjálslyndur maður meira en
að nafni til; viðsýnn í inannfél-
agsmálum og sótti jafnan á bratt-
ann. Á fylkisþing var hann kos-
inn 1932, en fékk ekki notið þar
starfskrafta nema aðeins fyrsta
veturinn; munu Ný-fslendingar
lengi minnast hinnar þrotlausu
baráttu hans fyrir hagsmunum
hinna islenzku fiskimanna, enda
gekk hann hvergi hálfur til verks.
Um miðsumars leytið 1933 hnign-
aði heilsu hans þannig, að hann
mátti í raun og veru óvigur kall-
ast upp frá því. Vinum hans var
það ljóst, hve þungt honum féll,
að reynast þess ómegnugur, að
berjast til þrautar fyrir hinum
margvislegu velferða r m á 1 u m
kjördæmis síns á þingi, þar sem
aðstaða hans var slik, að góðs
árangurs mátti vænta; þó var
hann ávalt glaður og gunnreifur,
og talaði á sjúkrabeði kjark í
menn sína.
Einar var fæddur að Mountain
í Pembinahéraði þann 17. júní,
1887. Foreldrar hans voru þau
Einar læknir Jónasson og Jónína
Sigfúsdóttir. Fluttist hann ung-
ur með þeim til Gimli; er faðir
hans látinn fyrir nokkrum árum,
en móðir háöldruð á lífi. Voru
þau hin mikilhæfustu hjón, og
Einar læknir prýðilega hagorður.
Árið 1915 kvæntist Einar Jón-
asson og gekk að eiga önnu
Tergesen, dóttur þeirra Mr. og
Mrs. P. Tergesen á Gimli, hina
mestu ágætiskonu. Eignuðust
þau þrjú börn sem öll eru á lífi
og hin mannvænlegustu; heita
þau ólöf, MargréJ og Einar. Var
heimili þeirra jafnan orðlagt fyrir
gestrisni og ástúð. Átta systkini
lifa Einar og eru þau þessi: Mrs.
P. Heiliert, Mrs. S. I). Reid, Mrs.
S. O. Oddleifsson, Mrs: L. Bate,
Jónas, Baldur, Edwin og Jóhan-
nes.
f héraði gegndi Einar margvís-
legum störfum; var hann um
langt skeið skrifari Gimli sveitar,
skólaráðsmaður, og bæjarstjóri
á Gimli. Svo vel var hann að sér
í því öllu, er að stjórn sveitar-
mála íaut, að hann var flestum
samþingismanna sinna betur til
þess fallinn, að veita forustu
ráðuneyti héraðsmálefna í fylkis-
stjórninni; enda harla líklegt að
til þess hefði leitt, ef eigf hefði
heilsan bilað.
Þessi stutta persónukveðja.
skrifuð á hláupum, verður að
nægja að sinni; hún táknar samt
sem áður óskifta þökk til látins
vinar og samferðamanns fyrir
ógleymanlegar samveru og sam-
vinnustundir; hún táknar einnig
djúpa, persónulega samúð mína
með syrgjandi fjölskyldu hins
látna, drenglundaða manns, sem
lagður er upp í langferðina
miklu. Vertu sæll vinur, og sólin
blessuð signi þig.
Jarðarför Einars hefst með
húskveðju á heimilinu á Gimli kl.
1 síðdegis á föstudaginn kemur,
en kl. 2 frá Sambandskirkjunni
þar í bænum.
—E. P. J.
Stórfenglegt liálaverk eftir
Sigurjón Ólafsson
Kaupmannahöfn i gær.—Einka-
skeyti til Morgunblaðsins
f danska blaðinu “Politiken”
er talað um stórfenglega högg-
mvnd, er hinn íslenzki mynd-
höggvari Sigurjón ólafsson hefir
i smíðum.
Er mynd hans upphleypt (re-
lief )• og er 12 fermetrar að flatar-
máli.
Sýnir hún fólk við fiskvinnu.
Mynd þessi verður fullgerð i
sumar. —Mbl. 12. júní.
Úr borg og bygð
Miss Mabel Benson, hjúkrunar-
kona við Deaconess spitala í Grand
Forks, N.D., kom til borgarinnar á
laugardagskvöldið var og dvaldi hér
fram á mánudag. 1 för með henni
voru tvær norskar hjúkrunarkonur,
er starfa við sama spítala.
Á sunnudagsmorguninri var komu
til borgarinnar þær frú Anna Paul-
j son, ekkja W. H. Paulson, fyrrum
j fylkisþingmanns í Saskatchewan og
frú Margrét Thorvaldson frá Sas-
katoon. Kom frú Anna til þess að
leita sér lækninga, og var skorin upp
á Almenna sjúkrahúsinu daginn'
eftir af. Df. B. J. Brandson. Líður
henni vel eftir vonum, að því er
frézt hefir.
ISLAND AKJÓSANLEGASTA
FERÐAMANNALAND A
SUMRIN.
segir hinn brczki bókaútgefandi
Unwin.
Hinn frægi brezki bókaútgefandi,
Stanley Unwin í Doridon, ritar neð-
anmálsgrein í Berlingatiðindi í dag.
Greinin fjallar um það, sem hann
nefnir ferðamannaparadísina ísland*
Ilann segir þar að ísland sé hið
ákjósanlegasta ferðamannaland að
sumrinu til. Það sé staðurinn fyrir
ferðamenn, sem vilja vera undir
berum himni.
Þar að auki segir hann íslendinga
vera viðkunnanlega, gestrisna og
dagfarsgóða menn. Ef spurt sé, af
hverju Island sé svo ákjósanlegt
ferðamannaland, verður erfitt að
svara því, segir hann, vegna þess, að
ástæðurnar séu svo margar.
Stanley LTnwin dvaldi hér á landi
í fyrra sumar um 3. vikna tíma.
Fór hann um Borgarfjörð og aust-
ur um sveitir, dvaldi m. a. á Þing-
völlum um tíma. Unwin hefir ferð-
ast um allan heim. Hann er for-
maður enska bóksalafélagsins og er
í miklu áliti sem merkur og velmet-
inn maður.
Bókaútgáfufélag hans er með
þeim stærstu á Bretlandi og gefur
út um 300 bækur á ári. M. a. hefir
það gefið út nokkuð af bókum
Gunnars Gunnarssonar og i haust
koma út hjá því verk eftir Halldór
Kiljan Laxness.
—Mbl. 8. júní.
Miss Pearl Pálmason, fiðluleikari,
dóttir þeirra Mr. og Mrs. Sveinn
Pálmason, 654 Banning Street, er
nýkomin til borgarinnar eftir því
nær ársnám við Toronto Conserva-
tory of Music. Hefir hún vakið á
sér feikna athygli eystra, fyrir frá-
bæra hæfileika á sviði listar sinnar,
samkvæmt ummælum austanhlaða,
og mun frá ýmsu í því sambandi
nánar skýrt á næstunni.
Þær Miss Pearl Pálmason og Miss
Snjólaug Sigurðsson, eru að undir-
búa sameiginlega hjómleika, sem
líklegt er að haldnir verði út um
hinar og þessar íslenzkar nýbygðir
í ágústmánuði næstkomandi. Er
fullnaðarráðstafanir liafa verið
verðar, verða þær birtar hér í blað-
inu. Þessar tvær ungu stúlkur eru
svo sérstæðar hvor i sinni röð, sakir
listrænna hæfileika, að fullyrða má
að húsfyllir verði hvar sem þær láta
til sín heyra.
Mr. Wilhelm Kristjánsson, skóla-
stjóri frá Manitou, var staddur í
borginni á laugardaginn var.
Frú Stefanía Sigurðsson frá
Selkirk, ekkja séra Jónasar A. Sig-
urðssönar, lagði af stað vestur til
Seattle, Wash., á föstudaginn var,
ásamt börnum sínum, þeim séra
Theodore, Jóni læknaskóla stúdent
og ungfrú Elínu. Verða þau um
mánaðartíma i ferðinni.
Vikurvinsla. Sveinbjörn Jónsson
byggingameistari á Akureyri hefir
verið að athuga fleytingu á vikur
niður Jökulsá í Axarfirði og útskip-
un hans í Buðlungahöfn. Telur
hann aðstöðu þar betri en hann
hafði húist við, góðan hotn og 7
metra dýpi örstutt frá landi. Buðl-
ungahöfn er drjúgan spöl austan við
Jökulsárósa.—Mbl.* 12. júní.
Mr. Sveinn Thorvaldsson, kaup-
maður í Riverton, var í borginni á
föstudaginn var.
Séra Eyjólfur J. Melan, var
staddur í borginni seinni part fyrri
viku ásamt frú sinni og syni.
Mr. B. L. Baldwinson, fyrrum
aðstoðar fylkisritari, lagði af stað
vestur á Kyrrahafsströnd á mið-
vikudagsmorguninn, eftir því nær
mánaðardvöl hér. Mun hann dvelja
um hríð í New Westminster, B.C.,
og halda svo suður til Oakland, CaL,
þar sem hann gerir ráð fyrir að eiga
dvöl það sem eftir er surnars og
komanda vetur.
HÖFÐINGLEG GJÖF
Ásmundur P. Jóhannsson gef-
ur Stúdentagarði háskólans á
íslandi kr. 5,000.00 íil minning-
ar um konu sína, frú Sigríði
Jóhannsson er andaðist á síð-
astliðnu hausti.
A laugardaginn var, 6. þ. m. barst
oss bréf frá formanni Garðsstjórn-
ar hr. G. Einarssyni í Reykjavík, er
skýrir frá því að hr. Ásmundur P.
Jóhannsson frá Winnipeg hafi gef-
ið kr. 5,000.00 til Stúdentagarðsins
í Reykjavík. Er þetta hin myndar.
legasta gjöf, sem vænta mátti; og á
Ásmundur þakkir. skilið, landa sinna
hér vestra, fyrir þenna rausnarskap.
Bréfi Garðstjórnar fylgdi afrit af
gjafabréfi Ásmundar. Birtum vér
hér bæði bréfin, lesendum til fróð-
leiks og ánægju:
Stúdentagarðsnefndin
Garðsstjórnin,
Reykjavík 18. júní 1935.
Þjóðræknisfélag íslendinga
í Vesturheimi, Winnipeg.
Hér með leyfi eg mér að tilkynna
yður, að herra Ásmundur P. Jó-
hannsson frá Winnipeg hefir fært
Stúdentagarðinum 5,000 krónur að
gjöf og með því gefið herbergi i
garðinum, eitt af þeim, sem ennþá
var óráðstafað. Eins og þér sjáið af
hjálögðu eftirriti af bíéfi Ásmund-
ar, hafa canadiskir námsmenn fyrsta
rétt að herberginu, en þar næst
Bandaríkjamenn. Vil eg þvi biðja
yður að sjá um, að íslenzku blöðin í
Ameríku flytji þessa íregn og til-
kynni, að umsóknir um vist i garð-
inum skuli komnar til garðstjórnar
fyrir 1. ágúst ár hvert. Ef nokkur
hugsar til að koma að vestan nú í
haust, þyrfti sennilega að sækja sím-
leiðis, og væri þá bezt, að símað væri
undir nafni Þjóðræknisfélagsins, þvi
að þar með væri gefið til kynna, að
félagið veitti umsækjandanum með.
mæli sin. Kostnaður við vist í garð-
inum var nú í vetur, á fyrsta starfs.
ári hans, á hverjum mánuði sem hér
segir:
Hiti ljós, ræsting......25 kr.
Fæði ...................65 kr.
Þjónusta ............ 8 kr.
Húsaleiga er engin greidd, en 25
kr. er til greiðslu kostnaðar við hús-
ið, vörzlu þess o. s. frv., auk hitun-
arkostnaðar, lýsingar og ræstingar,
bæði á íbúðarherbengjum og þeim
hluta hússins, sem er íbúunum til
sameiginlegra afnota. Fæði og
þjónustu er mönnum frjálst að
kaupa annarsstaðar.
Eg sendi yður hér með bráða-
birgðareglugerðfyrir Stúdentagarð-
inn og Garðlög, svo að þér getið
gefið væntanlegum umsækjendum
upplýsingar um lög hans og reglur.
Virðingarfylst,
G. Einarsson,
formaður Garðstjórnar.
Eftirrit.
Staddur í Reykjavík,
15. júní 1935.
Til fjársöfnunarnefndar
Stúdentagarðsins,
Reykjavík.
Eg undirritaður, Ásmundur P.
Jóhannsson frá Winnipeg leýfi mér
hér með að snúa mér til hinnar
heiðruðu fjársöfnunarnefndar i því
efni, að eg vil gefa eitt herbergi í
stúdentagarðinum og leggja fram í
þeim tilgangi kr. 5,000.00 — fimm
Jmsund krónur.
Gjöf þessa gef eg til minningar
um látna eiginkonu mína, frú Sig-
ríði Jónasdóttur Jóhannsson, sem
andaðist í Winnipeg 1. okt. 1934.
En skilyrði mín fyrir gjöfinni eru
þau, sem hér skal greina:
1. Nafn herbergisins verði:
Haugur í Miðfirði, enda er eg fædd-
ur þar. Verði nafnið ávalt letrað á
herbergið gangmegin.
2. Forgangsrétt til afnota her-
bergisins hafi þeir, sem nú skal
greina, og í þeirri röð, sem hér seg-
ir:
(a) Námsmaður frá Canada af ís-
lenzkum ættstofni, er tekið hef-
ir próf sem svarar til stúdenta-
prófs hér á landi eða annars
prófs hér, sem síðar kynni að
verða talið veita mönnum að
gang að stúdentagarðinum,
enda stundi þeir íslenzk fræði
við Háskóla íslands. Náms-
menn, er njóta meðmæla frá
Þjóðræknisfélagi íslendinga í
Vesturheimi, meðan þess nýtur
við hafa forgangsréttindi fyrir
öðrum.
(b) Námsmenn frá Bandaríkjun-
um, er uppfylla sömu skilyrði,
sem greint er í a-lið.
(c) Menn sem fæddir eru í Vest-
ur-Húnavatnssýslu og hafa tek.
ið slikt próf, sem er alment
skilyrði á hverjum tíma, fyrir
aðgöngu að stúdentagarðinum.
(d) Menn, sem fæddir eru í Aust-
ur-Húnavatnssýslu, með sömu
prófskilyrðum sem nú var sagt.
3. Rétt til afnota herbergisins
skal aðeins veita fyrir eitt nárnsár í
senn, og skal i lok ársins víkja fyrir
þeim, sem betri rétt hafa til herberg-
isins samkvæmt framansögðu.
5. Stjórn stúdentagarðsins hefir
endanlegt úrskurðarvald um alt, er
snertir afnot herbergisins og hvern-
ig skilja beri framanrituð fyrirmæli
mín.
Fel eg svo gjöf þessa í hendur
þeim, sem um alla framtíð ráða
stúdentagarðinum, með þeirri inni-
legu ósk, að hún verði til þeirrar
farsældar, sem hugur sá, er bak við
hana liggur, bezt getur vonast eftir.
Virðingarfylst,
A. P. Jóhannsson.
MINJASAFN PILSUDSKIS
Stjórnin í Varsjá hefir ákveðið
að BelvédErehöllin skuli gerð að
Pilsudskis-minjasafni. Marskálkur
inn átti þarna heima áður og öll
herbergi eiga að haldast óbreytt með
húsgögnum eins og þau voru þegar
hapn féll frá.
Þar eiga að vera til sýnis allar
hinar mörgu gjafir, sem Pilsudski
fékk um æfina, böndin af krönsun-
um, sem gefnir voru við útför hans,
og öll handrit hans.
Auk þess verður komið upp sér-
stöku bókasafni í höllinni og verð-
ur þar geyrnt alt, það sem ritað hef-
ir verið um Pilsudski og Iífsstarf
hans.
Ekkja Pilsudskis og tvær dætur
þeirra flytjast til óðals sem Pils-
udksi átti, og er skamt frá Varsjá.
FYRSTI KVENLÖGFRÆ.Ð-
INGUR ISLANDS
Morgunblaðið frá 12. júní lætur
þess getið að lokið hafi daginn áður
embættisprófi í lögum við háskóla
íslands, ungfrú Auður Auðuns, og
að hún sé fvrsti kvenlögfræðingur
íslenzku þjóðarinnar. Hlaut hún
góða 1. eitikunn.