Lögberg - 01.08.1935, Síða 1

48. ARGANGUB WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 1. AGÚST, 1935. NÚMER 31

LANDNAM SHATIÐ IN LAÐAR ÞUSUNDIR TIL Gi ÍMLI 5. / tGUST
Sixty years have nów passed since the arrival
of the first Icelandic settlers to Manitoba,
and it is most appropriate that thé Diamond
Anniversary of their coming should be fit-
tingly recognized.
From the very first day of their arrival
the sterling qualities of character possessed
by the lcelandic people impressed themselves
strongly upon all who came in contact with
them. They were outstandmg in their power of rapidly acquiring a
knoivledge of the English lamguage. They quickly adapted themselves
to aquiring Canadian customs, Canadian dress a/nd Canadian ideas.
They had a strong desire to edulcate themselves and their children
in the ways of theland of their adoption. The progress made by them
in business, professioncd and public life is ample evidence of such
characteristics. The Icelamdic people have every reason to look back
with pride at the part they have played in the life of the Province.
When they settled on the Western shore,of Láke Winnipeg they
found many hardships to overcome. During the thirty years preceding
the building of the railway to Gimli the progress of their first settle-
ment was greatly retarded by the lack of transportation facilities. Of
no group of men and women, however, could it ever be said tvith more
truth that difficulties cmd obstacles brought out tlie best in them.
May I express personally, as well as for the Government,
sincerest congratulations on the Diamond Jubilee of their arrival. The,
best liope one could express for them is that they and their children may
ever continue to follow the traditions of their race and of those early
pioneers who came to Manitoba sixty years ago.
JOHN BRACKEN,
Premier of Manitoba.
Frumbyggja minnis-
varðinn á Gimli
Flestir hinir eldri íslendingar
munu minnast hreyfingar þeirrar,
er fyrir tíu árum síÖan var hrundið
á stað af mönnum í Nýja íslandi
í sambandi við að reisa minnismerki
á Gimli til itninningar um mennina
og konurnar, sem fyrst námu þar
land og þó einhverjir hafi ekki þá
fylgst með því máli, þá trúum við
naumast öðru, en að tilfinningin um
það mál og þörfin á framkvæmd
þess drengilega og réttláta fyrirtæk-
is sé viðkvæm og vakandi í hug og
hjarta íslendinga yfirleitt.
Mál þetta siðan að þvi var hreyft
af Ný-íslendingum fyrir tíu árum,
hefir að mestu legið i þagnargildi
en þó söfnuðust þá í þennan minn-
isvarðasjóð um $90.00. í vor kom
einn af nefndarmönnum þeim, sem
fyrir þessu máli stóðu til Þjóðrækn.
isfélagsins og fór fram á að það
tæki að sér framkvæmd i málinu og
helzt ef mögulegt væri, kæmi minn-
ismerkinu upp nú í sumar, á 60 ára
afmæli bygðarinnar. Þjóðræknisfé.
lagið gat ekki vel skorast undan að
taka við málinu, sökum þess, að það
er i insta eðli sínu þjóðræknismál.
En um hitt, að koma minnismerkinu
upp í sumar, gat það ekki gefið
neitt ákveðið loforð í byrjun. En
svo hefir nú samt ráðist, þó að enn
vanti fé til að fullkomna þetta verk,
þá lét félagið byrja á því i þeirri
bjargföstu von að vinir málsins sjái
málinu borgið. Grunnurinn er þeg-
ar fullgerður og landið, sem varðinn
verður bygður á, hefir bæjarstjórn,
in á Gimli góðfúslega sett til síðu og
helgað fyrirtækinu. Land það er við
fjölförnustu götu bæjarins, suð-
vesturhornið á leikvellinum í miðj-
um bænum.
í sambandi við þetta minnisvarða-
mál tilkynnist því, að gefnu sam-
þykki og í samvinnu við nefndina,
sem stendur fyrir íslendingadags-
haldi á Gimli í ár, sem fram fer 5.
ágúst n. k., þá verður horn- eða
undirstöðusteinninn að þessum
minnisvarða lagður þann dag, 5.
ágúst 1935.
Athöfn í því sambandi verður
sem hér segir:
1. Þegar klukkan er tuttugu
mínútur eftir eitt verður bæjar-
klukkunum á Gimli hringt; er það
merki þess að f jallkonan, sem horn-
steininn leggur, fer á stað til stað-
arins og allir aðrir, sem vilja vera
viðstaddir.
2. Forseti tekur stjórn athafnar.
innar stundvíslega kl. r.30 e. h.
3. Karlakórinn frá Winnipeg
syngur á íslenzku.
4. Forseti Þjóðræknisfélagsins
ávarpar' mannfjöldann i 10—15
mínútur.
5. Fjallkonan leggur hornstein.
inn.
6. Karlakórinn syngur alþekt lag
og allir beðnir að taka undir. Fjall-
konan heldur í broddi fylkingar til
skemtigarðsins þar sem skemtiskrá
íslendingadagsins hefst kl. 2 e. h.
M innisvarðanefndin.
SAMSÆTI
var skáldkonunni Jakobínu
Johnson hcddið í
fyrrakvöld
f fyrrakvöld hélt Félag Vestur-
fslendinga samsæti í hátíðarsal Stú-
dentagarðsins, til þess að fagna
skáldkonunni Jakobínu Johnson, og
var salurinn fullskipaður. Sam-
sætinu stýrði Háldan Eiríksson,
formaður félagsins, og mælti hann
fyrir minni ská|ldl<onunnar. Frú
Jakobína hélt stutta ræðu. Þakkaði
þann þátt er Félag Vestur-íslend-
inga hefði átt í að bjóða henni heim,
og skilaði kveðjum, en las síðan,
samkvæmt beiðni, nokkur kvæði
eftir sig, m. a. kvæði er hún orkti
eftir að hún hafði fengið heimboð-
ið, og nefnir: “Minn hugur er á
heimleið” og annað orkt er hún leit
ísland af skipsfjöl. Einnig tóku til
máls próf. Ágúst H. Bjarnason,
Ragnar E. Kvaran, Aðalbjörg
Johnson, séra Sigurður Einarsson
og Guðrún Jónasson bæjarfulltrúi,
Unnar Sigmundarson söng nokkur
íslenzk lög, en ungfrú Svanhvít
Egilsdóttir lék á pianó.
Frú Jakobína er nú á förum
norður í land. Leggur hún af stað
frá Reykjavík á laugardagsmorgun-
inn, og gerir ráð fyrir að dvelja
einn eða tvo daga í Reykholti, en
halda síðan áfram ferðinni. í för
með henni verður frændkona henn-;
ar frk. Jóhanna Friðriksdóttir yfir.
ljósmóðir. — 1 kvöld kl. 9 flytur
Jakobína ávarp til íslendinga, í gegn
um útvarpið.—Mbl. 5. júlí.
HÖFÐINGLEG GJÖF
A næstliðinni hvítasunnuhátíð
barst Glaumbæjarkirkju í Skaga-
firði höfðingleg og dýrmæt gjöf.
Sóknarpresturinn séra Hallgrímur
Thorlacíus, sem í 41 ár hefir þjón-
að prestakallinu, en lætur af em-
bætti á þessu ári fyrir aldurs sakir,
afhenti þennan dag kirkjunni altaris-
klæði, sem þá var notað í fyrsta
sinn og er sennilega skrautlegastur
gripur af þvi tægi, sem nokkurri
íslenzkri sveitakirkju hefir áskotn-
ast. ’ Altarisklæðí þetta er úr há-
rauðu silkiflaueli, með íburðarmiklu
gullkögri að neðan. En að framan
er listsaumaður kross, forkunnar
fagur. Er krossinn sjálfur af mik.
illi snild handunninn í París, en
altarisklæðið að öðru leyti saumað
i Reykjavík af þeim ungfrúnum
Sigríði Eggertsdóttur Briem og
Þórhildi Helgason.
Sem að líkum lætur má söfnuður
Glaumbæjarkirkju vera hinum aldr-
aða og einkar vinsæla sóknarpresti
sínum þakklátur fyrir þessa fögru
gjöf til minningar um meira en 40
ára starfsemi hans i þessu presta-
kalli, enda mun hún lengi varðveita
nafn gefandans frá gleymsku í hug-
um þakklátra sóknarbarna hans.
Hjörtur Kr. Benediktsson.
(frá Marbæli)
—Mbl. 10. júlí.
Frá Islandi
Eindœma síldarafli og öndvegistíð
mn alt Norðurland.
Frá Siglufirði sírnar tíðindamað-
ur Nýja Dagblaðsins í gærkveldi, að
þá hafi Ríkisverksmiðjunum borist
það af síld, er hér segir: Á Siglu-
firði 110 þús. mál., á Raufarhöfn
10 þús. mál og á Sólbakka 12 þús.
mál, eða alls 132 þús. mál.
Þetta er meiri afli á þessum tima
en nokkur dæmi eru til, enda veidd.
ist fyrsta síld nú 23. júní, en venju.
lega byrjar veiðin ekki fyr en um
mánaðamótin júní og júlí. Kemur
íú hvert skip, er út fer, drekkhlað-
ið um hæl aftur.
Afbragðs tíð hefir verið og er
nyrðra, sterkjuhiti og sólskin.
Svíar auka síldveiðar sínar hér við
land.
Sænskur síldveiðaleiðangur, sem
samanstendur af 8 skipum með um
100 manna áhöfn, leggur nú ein-
hvern daginn af stað frá Smögen
og áleiðis til íslands. Sænsk blöð
segja, að leiðangur þessi sé gerður
út í sameiningu af fiskimönnum í
Bohusléni og Haakonbolaget, sem
er stærsta heilsölufirma Svíþjóðar,
þeirra, er verzla með matvörur.
Bæði þátttakandi sjómenn og Haa-
■ konbolaget hafa lagt fram fé til leið-
angursins. Auk þess hefir sænska
ríkið stutt þessar framkvæmdir á
þann hátt, að leggja fram vaxtalaust
lán til þriggja ára.
Innan Haakonbolaget eru meira
en þúsund smásöluverzlanir, sem
verzla mikið með íslandssíld og er
ekki gert ráð fyrir að þessi nýi leið-
angur geti fullnægt þörfum þeirra
nema að mjög litlu leyti. Mestan
hluta síldarinnar verði því að kaupa
af íslendingum. í tilefni af þessu
sendir Haakonbolaget síldarsér.
fræðinga og verzlunarerindreka til
íslands með síldarleiðangrinum. Til
þess að flytja sildina frá íslandi til
Svíþjóðar, hefir verið tekið á leigu
norskt skip, sérstaklega smiðað til
slíkra flutninga, sem er 1200 smál.
að stærð. Aftur á móti eru öll síld-
veiðaskipin sænsk. Er ætlunin að
fyrsti síldarfarmurinn verði sendur
svo fljótt að hann verði kominn til
Svíþjóðar 6. ágúst, því þá verður
upphafið núverandi innflutnings-
bann á íslenzkri síld til Svíþjóðar.
Sænsku blöðin álíta að með þess-
um leiðangri sé stórt spor stigið í
þá átt að Svíar geti sjálfir veitt alla
| þá íslandssíld, sem landið þarfnast.
Einnig hefir landssamband sænsk-
ra samvinnufélaga (Ko-operativa
förbundet) í hyggju að senda stór-
an síldveiðaleiðangur til íslands, en
naumast verður hann tilbúinn fyri
en á næsta sumri. B.
N. dagbl. 13. júlí.
Vervlunarjöfnuðurinn. Fyrstu 6
mánuðina hefir innflutningurinn
numið 22.0 milj. kr. en útflutning-
urinn 15.6 milj. kr. Á sama tima
í fyrra var innfl. 24.5 milj. kr. en
útflutningurinn 16.2 milj. kr.
Afli og fiskbirgðir. 1. þ. m. var
fiskaflinn á öllu landinu orðinn
47,265 smál., miðað við fullverkað-
an fisk. Er það tæpum 10 þús.
smál. minna heldur en í fyrra. —
Fiskbirgðirnar voru ásama tíma í ár
38,763 smál., en voru í fyrra 44,301
smál.
Otflutningur á laxi. Fyrstu sex
mánuði ársins hafa verið flutt út
7,670 kg. af laxi fyrir 13,900 kr.
Á sama tima í fyrra var útflutning-
urinn 3,820 kg. fyrir 5,560 kr.
Á Melrakkastéttu hafa ^ verið
þurkar og bliðviðri seinustu daga.
Sláttur er nýbyrjaður en tún eru
víðast illa sprottin.
N. dagbl. 12. júlí.
Maður drukknað — Síðastliðið
föstudagskvöld féll maður útbyrðis
og druknaði af vélbátnum Bergþóra
úr Ólafsfirði. Maðurinn hét Har-
aldur Friðrik Jónsson og var ættað-
ur frá Miðhúsum í Skagafirði, 22
ára, ókvæntur.
j Báturinn var að leggja ljóðina,
er slysið vildi til.
Ólafsfirði 7. júlí.
Sundkunnátta bjargar mannslífi.
—1 fyrradag reyndi stúlka að fyrir-
fara sér á Akureyri með þvi að
fleygja sér í sjóinn fram af Ytri-
Torfunessbryggjunni. Háseti af
síldarskipinu Súlan, Gunnar Klem-
enzson frá Álftanesi, steypti sér
eftir henni og tókst honum með frá-
bærum vaskleik að bjarga henni frá
druknun á síðustu stundu.
Arnaðarósk
FRA ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGI
ISLENDINGA I
VESTURHEIMI
1 ár eru þýðingarmikil tíma-
mót í sögu Vestur-Islendinga.
Þrjár bygðir þeirra eiga sextíu
ára bygðarafmæli. Eru það
Nýja Island og Winnipeg í
Manitoba; Minneota í Minne-
sota í Bandaríkjum; og ein,
Þingvallabygð í Saskatchewan,
á fimtíu ára bygðarafmœli.
Þegar vér, sem nú lifum, renn-
um, augunum yfir hið liðna
tímabil og starf það, sem af-
kastað hefir verið, finnum við
til þess hversn margt það er,
sem þakka ber og minnast œtti
í sa/mbandi við byrjun og
þroska þessara bygða, en þv't
miður er hvorki tóm né tími til
þess að svo stöddu. Við verð-
um því að sætta okkur við, að
lúta þeim með lotningu, sem
börðust við erfiiðleikana á!
fyrstu árvtm landnámstíðar
vorrar og unnu sigur á þeim,
en eru nú fallnir. Hinum, sem
enn eru samferða, óskum við
allrar blessunar og treystum,
að atgerfi og gifta landnáms-
manna bygða yðar megi verða
yður styrkur sem lengst og að
það sem þér byggið megi verða
eins traust og eins varanlegt
og grundvöllurinn var, sem
landnámsmennirnir lögðu.
Fyrir hönd Þjóðræknisfélags
íslendinga í Vesturheimi,
J. J. Bíldfell, forseti.
KVÖLD
Eftir Þorkel Guðnason.
Hljóðlát nótt um heiðið stígur,
hraðar för í vestur átt.
Hafs að bólstri birtan sígur,
brestur dagsins valda mátt.
Hálfur máni himinleiðir
heldur, knúinn farar þrá,
slungna geislum blæju breiðir
bæði yfir land og sjá.
Sveipast láta svæfðar unnir
silfrin-skykkju’ í nætur ró.
Glóa dagsins geislar runnir
geymdir fyrir handan sjó.
Hvílir yfir sveit og sogni
sælu-höfug aftan kyrð.
Blundar jörð í blæja logni,
blikar stjarna’ í óra firð.
Helgi, engum hreimi rofin,
hefst í kvöldsins töfra sal.
Helgi, þáttum ótal ofin,
eins og landnám vors í dal—
Mér í huga hlýjar rísa
—heilladísa þagnar mál,—
öldur, sem að ylja, lýsa
inst og dýpst í minni sál.
Fegurð þinni, fóstra, móðir,
fæ eg vart í gleymsku hrynt,
þegar andans arin glóðir
yzt í norðri hefir kynt.
Hvílíkt djúp af friði földum
fann eg við þitt mæra skaut,
þegar eg á þessum kvöldum
þinnar hljóðu dýrðar naut.
—Lesb. Mbl.
Stærsta skip Norðmanna.
Stærsta skip, sem sniíðað hefir
verið i Noregi, fór í reynsluferð ný-
lega. Það heitir “Statsraad Hauan”
og er burðarmagn þess ca. 9,900
smálestir (dw.). Það er smíðað i
Akers verksted. Skip þau, sem þar
eru í smíðum og til viðgerðar, eru
samtals 50,000 smálestir. — 1300
menn vinna á skipasmíðastöðinni.