Lögberg - 12.09.1935, Blaðsíða 3
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 12. SEPTEMBER 1935
3
sérfræÖingar í einhverri grein. Laun
eru borguð á tveggja vikna fresti og
nema þau 8o—90 þúsund dölum.
Félagið heldur eftir dálítilli upphæð
af launum verkamanna, sem gengur
til að borga læknishjálp og slysa-
ábyrgð, því læknishjálp alla fá þeir
ókeypis. Er sú upphæð metin eftir
kauphæð hvers eins, af hverjum
dollar. Þá er hún nokkuð mismun.
andi, því einhleypir menn borga
hærra en fjölskyldumenn, og fer
gjaldið lækkandi við hvert barn sem
hann hefir fyrir að sjá. Læknafé-
laginu borgar félagið svo 1 dollar
fyrir hvern verkamann á mánuði,
fyrir læknishjálp. Spítala hefir fé-
lagið bygt og hefir yfirlæknirinn
hann til afnota gegn eftirgjaldi, en
alla vinnu og árlegan kostnað við
hann verður hann að borga af þess-
um launum. Pétur Vigfússon Gutt.
ormsson frá Lundar, er yfirlæknir,
og hefir tvo lækna til aðstoðar.
Hann hygg eg vera vinsælastan og
mest metinn af mönnum hér, að
minsta kosti á meðal landa.
Ekki legg eg út i það að lýsa bygg.
ingum námufélagsins, og hefi eg þó
farið um þær flestar, sem ofanjarð-
ar eru. Niðui^í námuna kom eg
ekki, því það er sérstökum vand-
kvæðum bundið að fá leyfi til þess.
Námubyggingarnar eru í utanverð-
um bænum, og er þar afmarkað
svæði, sem enginn má fara um nema
með leyfi. En náman sjálf er undir
bænum, og munu fáir vita hvað víð.
tæk hún er; Náman er talin 2,700
feta djúp þar sem hún er dýpst en
það er mismunandi. . Málmurinn
liggur í æðum en ónýtt grjót á milli,
og eru þær bríkur látnar standa.
Það er því sagt því líkast sem stræti
í bæjum, sem liggja í ýmsar áttir,
og víða hvert undir öðru, eins og í
marglyftu húsi. En alt er samfeld
klöpp, sem enginn veit hvað langt
nær niður. Það er geigvænlegt að
horfa ofan í námugöngin. Mætti
helzt líkja því við gamlan eldgíg.
Þau liggja á ská niður og ganga þar
vagnlestir fram og aftur, sem flytja
grjótið upp. Mikið af því grjóti er
ónýtt og er af því myndað stórt
hraun við hlið námunnar. Það sem
nothæft þykir er malað “mélinu
smærra.” Að því búnu gengur það
gegnum ótal vélar, sem hreinsa það,
og að síÖustu sett í bræðslupott, sem
bræðir alt sem bráðnað getur.
Eftir skýrslu frá félaginu, sem
Pétur læknir útvegaði mér, eru um
4,500 tonn af grjóti flutt upp úr
námunni daglega, og unnið úr þeim.
tír hverju tonni fæst til jafnaðár
6—7 dollara virði af málmi, eða sem
næst því 30,000 dollara virði á dag.
Eg hefi undir höndum skýrslu yfir
hlutföllin á málmtekjunni einn dag,
úr hverju tonni til jafnaðar og eru
þau þessi: Kopar, $3.68; sínk,
$3.60; silfur $0.55; gull, $2.80, eða
alls $10.63. En þennan dag hafði
málmtekjan verið með bezta móti,
en meðaltalið er 6—7 dollarar úr
hverju tonni, eins og áður er sagt.
í fyrstu var álitiÖ að hér væri að-
eins um kopar að gera, en reynslan
sýndi að það voru fleiri málmar í
grjótinu, og nú er talið að gullið
eitt borgi ríflega allan vinnukostnað.
Þegar málmurinn kemur úr bræðslu.
ofnunum, þá aðskilur sínkið og kop-
arinn sig sjálft; sínkið er léttara og
flýtur ofan á, eins og rjómi á mjólk.
En dýrari málmarnir verða ekki að-
skildir hér. Það eru steyptar hellur
úr koparnum og þær sendar austur
til Ontario, því þar eru einu verk-
smiðjurnar, sem hafa tæki til að
hreinsa málma til hlýtar.
Þetta sýnast voða upphæÖir, sem
náman gefur af sér; en kostnaður-
inn er líka mikill. Það er talið að
byggingar hér í bænum og áhöld
hafi kostað 25 miljónir. Rafleiðsl-
an 5 miljónir; járnbrautin hingað
frá Pas 1 miljón; vatnsleiðsla og
ýmsar síÖari umbætur 2 miljónir;
eða alls 33 miljónir. Hvort þetta er
nákvæmlega rétt, veit eg ekki, því
mönnum ber ekki vel saman um sum
atriði, en þó munar það litlu. Bær-
inn stendur rétt við takmörk fylkj-
anna en aflstöð rafleiðslunnar er
um 60 mílur héðan vestur i Saskat-
chewan. Þaðan fæst nógur kraftur
til að hreyfa allar vélar, bræða
málrna, lýsa bæinn allan, og er sagð-
ur mikill afgangur. Að sönnu eru
kyntar gufuvélar líka, sem eiga að
hafa nægan kraft til að halda öllu
vélakerfinu áfram þótt rafleiðslan
bilaði. Þó var það talið ofætlun nú
orðið, síðan vélum fjölgaði; en að
mestu leyti mun málmurinn vera
bræddur við kol. Það eru líka flutt
til bæjarins um 20 vagnhlöss af kol-
um annan hvem dag, og rnunu þau
mest fara til námunnar.
Úr málmbræÖslunni kemur lika
talsvert af brennisteini, og er hann
notaður til eldsneytis í sérstöku eld-
stæði. Leggur þ^þan sterkan reyk,
sem drepur gróður, þar sem honum
slær niður, en reykháfurinn er hár,
svo það ber sjaldan mjög mikið á
þeirri sterkju i bænum. En þar sem
þessum reyk slær niður utanbæjar,
þá drepur hann allan gróður; en
ekki er hann talinn óhollur mönn-
um eða skepnum.
Þá er vatnsleiðslan eitt af stór-
virkjum námufélagsins. Vatn var
að sönnu nægilegt í smávötnum
kringum bæinn, en ekki þótti það
heilnæmt til neyzlu. Það er því tek-
ið úr vatni sem er 6 mílur fyrir
norðan bæinn, og leitt i sívölum
pípum úr furuplönkum inn í bæinn
og um flest fjölbygðustu strætin.
Pípur þessar liggja ýmist yfir háa
kletta, eða ofan í djúpar dældir, og
eru um tvö fet í þvermál; bundnar
með sterkum járnböndum, sem má
herða á með skrúfu. í þær er vatn-
inu dælt með afarsterkum rafmagns-
dælum, og verður straumurinn i
þeim svo hraður að þær ná ekki að
frjósa, þótt þær liggi ofanjarðar.
Þessu vatni er veitt í stóran vatns-
geymi í bænum, og þaðan aftur á
sama hátt um bæinn, en ekki mun
það víða vera leitt inn i hús nema í
námuhúsin og á aðalstrætinu. Þá
leiðslu verða húseigendur að kosta
sjálfir, og þarf hún að vera grafin
niður fyrir frost, því þar verður
straumurinn ekki nógu sterkur til
að verjast frosti. Er það ærið
kostnaðarsamt ÍS grafa |)ipur niður
í klettana, svo frost nái þeim ekki.
En þar sem ekki er vatnsleiðsla í
hús, þar lætur bæjarstjórnin flytja
vatn heim í hvert hús annan hvern
dag, og kostar það einn dollar á
mánuði.
Lóðir eru ekki seldar hér á sama
hátt eins og í öðrum bæjum, en
menn geta fengið byggingaleyfi
gegn lágu gjaldi á mánuði. Þegar
menn eru búnir að borga á þann hátt
ákveÖiÖ gjald, sem er noklqrð mis-
munandi, eftir ]>ví hvar það er í
bænum, þá fá þeir eignarrétt á lóð-
inni, og geta selt þær með bygging-
unum; en húsin geta menn selt, þótt
þeir hafi ekki fengið eignarrétt á
lóðinni.
Hér er furðumikill stórbæja-
bragur á mörgu, í svo ungum bæ.
Margar byggingar eru vandaðar,
eins og í stærri bæjum, en auÖvitað
er frumbýlingsbragur á mörgum
húsum verkamanna. Bæjarlífið er
f jörugt og nægur kostur á skemtun-
urn. Góð regla sýnist að vera hér á
öllu, eins og í stærri bæjum. Hrein.
læti og þrifnaður í góðu lagi. Það
er líf og fjör og starfsemi, sem ein-
kennir þennan bæ, sem er fátítt i
bæjum nú á dögum. Engra óeirÖa
hefi eg orðiÖ var þessa tvo mánuði,
sem eg hefi dvaliÖ hér.
Nokkrir landar eru búsettir hér,
og allmargir einhleypir menn. Eg
hefi kynst hér 7 fjölskyldum al-
íslenzkum, en þær munu þó vera
fleiri. Þeir eru þessir: Pétur lækn.
ir Guttormsson, sem eg hefi áður
getið; Stefán Hólm, tengdasonur
minn, sem við hjónin höfum dvalið
hjá í sumar; Otto Bérgman, banka.
stjóri; Jón og Agnar bræður hans,
trésmiðir, sem báðir vinna hjá
námufélaginu. Hjá þeiin dvelur
faðir þeirra, Þorsteinn Bergman;
Magnús Magnússon trésmiður, Sig-
urður Einarsson tinsmiður, og synir
hans þrir fullorðnir og er einn þeirra
búsettur hér. Þess utan eru nokkr-
ir landar hér búsettir, karlar og kon-
ur, sem eru giftir hérlendu fólki,
og kyntist eg sumum þeirra. Eftir
því sem kunnugum mönnum taldist,
munu vera alls um 60 landar hér í
bænum og i nágrenninu. Sumir
þeirra lifa mest á fiskiveiðum við
vötnin, en stopul mun sú atvinna
vera.
-----«
Eg er nú kominn heim úr þessu
ferðalagi og hefi aðeins góðar end-
LATIÐ EKKI HUGFALLAST
í»ó heilsan sé ekki í sem beztu lagfi, og
tkki eins g6ö og hún var áður en áhyggjur
og önnur öfl velktu þrótt yðar. Við þessu
er til meðal, sem lækna sérfræðingur fann
upp, og veitt hefir þúsundum heilsu. Meðalið
heitir Nuga-Tone, og fæst 1 öllum nýtlzku
lj’fjabúðum. Mánaðar skerfur fyrir $1.00,
með fylstu tryggingu. Kaupið flÖsku 1 dag
og þér munið finna mismuninn á morgun.
Munið nafnið Nuga-Tone.
Við hægðaleysi notið UGA-SOL —
bezta lyfið, 50c.
urminningar úr námubænum á
norðurvegum. Það er einkennilegt
að koma í þennan bæ, langt úti i ó-
bygðum, þar sem fjör og starfsemi
ríkir og öllum sýnist að liða vel. Það
voru leiðinleg viðbrigði að koma
þaðan til Winnipeg, þar sem deyfÖ
og vonleysi má lesa úr svip flestra
verkamanna.
Þó vil eg ekki ráða mönnum til að
fara til Flin Flon í atvinnuleit. Það
sýnist Vera fullskipað þar af verka-
mönnurh, því einlægt er meira fram.
boðið af mönnum en námufélagið
hefir þörf fyrir. Mér var sagt að
það væru um 80 á skrá, sem hefðu
sótt um vinnu hjá félaginu og biðu
nú þess að þeir væru kallaðir. Þó
kvað vera í ráði að stækka verksvið-
ið og f jölga mönnum með haustinu,
og hækka kaupgjald, en alt er það
óvist.
SmiÖir og aðrir handverksmenn
eiga þar fremur örðugt með að halda
vinnu. Allir reyna að hjálpa sér
sjálfir með byggingar og hvað ann-
að, eða vinna í verkaskiftum. Eg
kyntist þar tveimur löndum frá
Winnipeg, ^em eru ágætir trésmiðir,
og kváðust þeir eiga fullerfitt með
að halda vinnu, og launin lág.—
. Að endingu kveð eg námubæinn í
norðrinu og óska íbúum hans allra
heilla. Eg naut þar íslenzkrar gest-
risni og góðrar viðkynningar hjá
öllum sem eg hafði kynni af og mun
ætið minnast þeirra með hlýjum
hug.
Vogar 30. ágúst, 1935.
Guðm. Jónsson,
frá Húsey.
Frá Edmonton
(2. sept. 1935.)
Herra ritstjóri:—
Tiðarfarið hér hefir haldist það
sama í alt surnar, ýmist miklir hitar
eða þá kalsi og rigningar. Lika hafa
veriÖ hér tíðir haglstormar, sem
hafa víða valdið miklum skemdum á
ökrum bænda. Svo kom tvisvar
frost í ágúst, sem gerði tilfinnan-
legan skaða á öllum korntegundum
víðsvegar í fylkinu. Samt eru til
svæði, sem ekki hafa orðið fyrir
þessum hnekki, og er þar heldur góð
uppskera. Talið er víst, að hér
verði rýrari uppskera í ár en í með-
allagi.
Mr. og Mrs. FriÖrik Bjarnason
lifsábyrgðar umboðsmaður frá Win-
nipeg voru hér á ferðinni um mán-
aðamótin ; voru þau á leið til Jasper,
þar sem Mr. Bjarnason situr fund,
sem félag hans heldur þar þessa
dagana.
Miss S. B. Jóhsson frá Kandahar,
Sask., er stödd hér í borginni að
heimsækja Mr. og Mrs. Wm. An-
derson.
Hér hefir verið þessa dagana
Mrs. Edith W. Tohnson með tveirn-
ur börnum' sínum, frá Calgary, að
heimsækja foreldra sína og systur,
sem eru hér búsett.
Eins og ákvarðað' hafði verið þá
héldu landarnir hér íslendingadag
4. ágúst, í Victoria Park. Þessi
fríði og friðsæli- lundur er i litlu
dalverpi á bakka Saskatchewan-ár-
innar, sem er mjög myndarlegt
vatnsfall á þessum tíma ársins, og
þó hún sé búin að renna nokkur
hundruð mílur frá upptökum sín-
um undan jöklu’num í vestri, þá samt
er vatnið ískalt þegar hingað er
komið og leggur svalan vindblæ upp
frá því og kælir og temprar loftið
í grendinni, hvað heitt sem er.
Samkoman var sett kl. 2.30 e. h.,
af S. Guðmundsson, í fjarveru for-
setans, sem hafði verið kjörinn O.
T. Johnson, en vissra orsaka vegna
gat ekki verið viðstaddur. Skýrði
forsetinn í stuttu ávarpi tilgang
þesst hátiðahalds þennan dag.
ASeins var einn ræðumaður, Mr.
jjohn Johnson, sem ávarpaði fólkið
á islenzku; var ræða hans um ís-
lenzk skáld og skáldskap, og las
hann upp kafla úr nokkrum úrvals
kvæðurn, eftir ýms íslenzk skáld.
Svo mintist hann fyrsta íslinizka t
landnámsmannsins í Alberta-bygð-
inni við Markerville og máske fyrsta
íslenzka landnámsmanns í Alberta-
fylkinu, Mr. Ólafs Guðmundssonar
(Goodman), sem nú er dáinn fyrir
mörgum árum. Svo las Mr. John-
son upp kvæði, sem Mr. O. T. John_
son hafði samið fyrir þetta tækifæri,
og nefndi það “Alberta.” Þetta
kvæði var birt í Heimskringlu ný-
lega.
Svo fóru fram ýmsir leikir, sem
unga fólkið tók fjörugan þátt í.
Fóru þeir fram undir stjórn B.
Blöndals aðstoðar-ráðsmanns hjá
Swift’s Packing Co. hér í borginni.
Þ.eir, sem verolaun hlutu voru
þessir:
Kapphlaup—
Stúlkur innan 6 ára.
1. Margaret Hinrickson
2. Joan Sigurjónsson.
Drengir innan 6 ára.
1. Kenaeth Johannson
2. Fred Sigurjónsson
Stúlkur 6 til 9 ára.
1. Luella Johnson
2. Marie Blöndal.
Drengir 6 til 9 ára.
1. Halldór Johnson
2. Chris. McNaughton.
Stúlkur 9 til 16 ára.
1. Sadie Blöndal
2. Joyce Johannson.
Drengir 9 til 14 ára.
1. Ronald Johnson
2. Elswold Johnson.
Rolling Pin Contest—
1. Mrs. J. Henrickson
2. Mrs. Tom Johnson.
Shoe racc—
1. Lindsay Meldrum
2. Carl Anderson.
Mixed Relay Race—
1. J. Hinrickson group
2. J. Benediktson group.
Þetta utanbæjarfólk sótti okkur
heím þennan dag: Frá Markerville,
Alberta, Mr. og Mrs. W. S. John-
son og tveir drengir þeirra; Mr. og
Mrs. J. Cook. Miss Dolly Cook,
Mrs. L. Cook.—Frá Red Deer, Mr.
Guðmundur Stephanson. — Frá
Gibbons, Alta., Mr. og Mrs. M. R.
Meldrum, Lindsay Meldrum og
Ólafur Benediktsson.
Hin nýafstaðna “blóÖlausa stjórn-
arbylting” hér í Alberta hefir vakið
mikla eftirtekt, ekki einungis í
Canada, heldur líka viða erlendis.
Hinn nýkjörni forsætisráðherra,
Mr. W. Aberhart fékk lukkuóskir
úr öllum áttum, í tilefni af þeim
fræga sigri, sem hann og flokks-
menn hans unnu í þessum kosning-
um. Eitt af þessum skeytum kom
frá New Zealand, sem endar á þess.
um orðum: “New Zealand is next.”
Alberta hefir sýnt eindregna við-
leitni, til þess að losast við aðgerða-
lausa og illræmda stjórn.
Nú er eftir að sjá hvað þessari
nýju stjórn verÖur ágengt með að
koma í framkvæmd þeim umbótum,
sem þeir álíta nauðsynlegar til að
bæta hag alþýðunnar, sem þeir segja
að sé þeirra aðal mark og mið.
Enginn efi er á því, að margar
hömlur verði lagðar á leið þeirra til
framkvæmda á þessum sviðum.
Auðvaldið hefir sjaldan litið þá
menn hýru auga, sem hafa tekið sig
fram til að vera málsvarar almenn-
ings, og ekki líklegt að þeir breyti
neitt frá vana sínum fyr en þeir sjá
engin önnur ráð. Það er algerlega
á valdi alþýðunnar hvað hún vill
bera lengi fjötrana, sem auÖvaldiÖ
hefir lagt á hana. Enginn getur
losað um þá nema þeir sjálfir.
“T,ýður bíð ei lausnarans,
leysið ykkur sjálfir.”
kvað Alberta skáldið St. G. fyrir
löngu siðan.
S. Guðmundsson,
Hvalab&tarmr frá Tálknafirði
hafa komið inn með fimrn hvali
síðan síðast var skýrt fr<á veiði
þeirra í útvarpsfréttum. Hvalir
þessir eru 20—25 m. langir. I dag
liggja 3 hvalir á skurðarborðum.—
Vísir 20. ágúst.
Business and Professional Card s
PHYSICIANS <md SURGEONS
DR. B. J. BRANDSON DR. B. H. OLSON
216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts. Phone 21 834—Office timar 2-3 216-220 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy Sts.
Heimili 214 WAVERLEY ST. Phone 21 834--Office tlmar 4.30-6
Phone 403 288 Heimili: 5 ST. JAMES PLACE
Winnipeg, Manitoba Winnipeg, Manitoba
DR. J. STEFANSSON j Dr. P. H. T. Thorlakson
216-220 Medical Arts Bldg. Talsími 26 688 - 205 Medical Arts Bldg.
Stundar augna, eyrna, nef og kverka sjúkdðma.—Er að hitta Cor. Graham og Kennedy Sta. Phones 11 21$—21 144
kl. 2.30 til 5.30 e. h. Heimili: 638 McMILBAN AVE. Talslmi 42 691 Res. 114 GRENFELL BLVD. Phone 62 200 t
Dr. S. J. Johannesson G. W, MAGNUSSON
Nuddlœknir
Viðtalstlmi 3—5 e. h. 41 FURBY STREET
2i8 Sherburn St.--Sími 30877 Phone 36 137
Slmið og semjið um samtalstlma
- DR. E. JOHNSON
116 Medical Arts Bldg. Cor. Graham og Kennedy St.
Talstmi 23 739 Viðtalstímar 2-4
Heimili: 776 VICTOR ST. Winnipeg Slmi 22 168
BA RRISTERS, SOLICITORS, ETC.
H. A. BERGMAN, K.C. tslenzkur lögfrœöingur Skrifstofa: Room 811 McArthur Building, Portage Ave. P.O. Box 1656 PHONES 95 052 og 39 043 G. S. THORVALDSON B.A., LL.B. tslenzkur lögfrœöingur Skrifst. 702 CONFEDERATION LIFE BUILDING Main St., gegnt City Hall Phone 97 024
J. T. THORSON, K.C. lslenzkur lögfrœOingur 801 GREAT WEST PERM. BLD. Phone 92 755 W. J. LINDAL K.C. og BJORN STEFANSSON tslenzkir iögfraeOingar 325 MAIN ST. (á öðru gðlfi) PHONE 97 621 Er að hitta að Gimli fyrsta miðvikud. I hverjum mánuði, og að Lundar fyrsta föstudag
DRUGGISTS DENTISTS
DR. A. V. JOHNSON tsienzkur Tannlœknir 212 CURRY BLDG, WINNIPEO Gegnt pðsthúsinu Sími 96 210 Heimilis 33 328 Drs. H. R. & H. W. TWEED Tannlœknar 406 TORONTO GENERAL TRUSTS BUILDING Cor. Portage Ave. og Smith St. PHONE 26 545 WINNIPEO
DR. T. GREENBERG Dentist Hours 10 á. m. to 9 p.m. PHONES: Office 36 196 Res. 51 455 Ste. 4 Norman Apts. 814 Sargent Ave., Winnipeg
BUSINESS CARDS
A. S. BARDAL 848 SHERBROOKE ST. Selur llkkistur og annast um út- farir. Allur útbúnaður sá bezti. Ennfrsmur selur hann allskonar minnisvarða og legsteina. Skrifstofu talsími: 86 607 Heimilis talsími: 501 662 J. J. SWANSON & CO. LIMITED 601 PARIS BLDG., WINNIPEG Fasteígnasalar. Leigja hús. Út- vega peningalán og eldsábyrgð af öllu tægi. Phone 94 2 21
A. C. JOHNSON 907 CONFEDERATION LIFE BUILDING, WINNIPEG Annost um fasteignir manna. Tekur að sér að ávaxta sparlfé fðlks. Selur eldsábyrgð og bif. reiða ábyrgðir. Skriflegum fyrir- spurnum svarað samstundls. Skrifst.s. 96 757—Heimas. 33 328 C. E. SIMONITE TLD. DEPENDABLE INSURANCE SERVICE Real Estate — Rontals Phone Office 95 411 806 McArthur Bldg.
HÓTEL I WINNIPEG
ST. REGIS HOTEL
285 SMITH ST„ WINNIPEO
Pœgileffur og rólegur bústaður i
mlöblkl borgarinnar.
Herbergl $.2.00 og þar yfir; meB
baðklefa $3.00 og þar yfir.
Ágætar máltlðir 40c—60c
Free Parking for Guests
CorufcöaU ^otel
Sérstakt verð á viku fyrir námu-
og fiskimenn.
Komið eins og þér eruð klæddir.
'J. F. MAHONEY,
f ramkvæmdarstj.
MAIN & RUPERT WINNiPEO
THE MARLBOROUGH
SMITH STREET, WINNIPEO
“Winnipeg's Dovm Toton HoteV
220 Rooms with Bath
Banquets, Dances, Conventlons,
íinners and Functions of all kinda
Goffee Shoppe
F. J. FALD, Manager
SEYMOUR HOTEL
100 Rooms with and without
bath
RATES REASONABLE
Phone 28 411 277 Market St.
C. G. Hutchison, Prop.
PHONE 28 411