Lögberg - 10.10.1935, Blaðsíða 4
4
LÖOBBRG, FIMTUDAGINN 10. OKTÓBER, 1935.
/
ILögberg
Gefið út hvern fimtudag af
THE COLVMBIA PRESS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjðrans:
EDI’Í'OR LÖGBERG, 605 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verð $3.00 um drið—Borgist fyrirfram
The “L/ögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
Loforð öðrumegin—svik
hinumegin
Höfuðskáld íslenzku þjóðarinnar á sinni
tíð, Hjálmar Jónsson frá Bólu, var einhverju
sinni á leið heim úr kaupstað með herklakk-
aða bykkju. Hjálmar var bláfátækur, og
kaldrif jaður kaupmaðurinn hafði synjað hon-
um um úttekt. A leiðinni hitti Hjálmar mann
nokkurn, er ávarpar hann eitthvað á þessa
leið: “Það er ekki þungt á bykkjunni þinni
í dag, Iljálmar minn._” Skáldið svarar: “ Jú,
það eru drápsklyfjar; loforð öðrumegin en
svik hinumegin. ”—
1 blekkingabylnum mikla 1930, staðhæfi
fyrverandi dómsmálaráðgjafi Mr. Bennetts,
liugh Guthrie, að eí afturhaldsflokkurinn
gengi sigrandi af hólmi, Inyndi hann binda
enda á atvinnuleysið innan þriggja sólar-
hringa, eftir að hann kæmi til valda. Mr.
Bennett var vitund varfærnari í það skiftið,
og hefir honum þó aldrei verið brugðið um
það að skera kosningaloforð við neglur sér;
hann hólt að svona um jólaleytið yrði hann
með liægu móti búinn að kippa öðrum eins
smámunum í lag. Þjóðin lét,illu heiíli, blekkj-
ast af fagurgala þeirra Bennetts, Stevens og
Guthries, og hefir sopið af því biturt seyði
undanfarin fimm ár.
Þegar Mr. King fór frá völdum, nam tala
atvinnuleysingja hundrað og seytján þús-
undum; nú er hún komin upp í hálfa miljón,
auk alls þess mikla fjölda, er að einhverju
levti nýtur styrks af því opinbera, þó eigi í
fullum mæli sé. í dag krefst hin canadiska
þjóð atvinnu í ölmusu stað.
Þúsundir unglinga, er voru um ferming-
araldnr þegar Mr. Bennett kom til valda, eru
nú um tvítugsaldur og hafa gengið auÖum
höndum allan þenna tíma; aldrei átt þess
lcost að vinna sér inn grænan túskilding.
Hvað verður um framtíð þessa fólks, þegar
lengra kemur út í lífið? Hún er engin létta-
vara ábyrgðin, er á herðum þeirra hvílir, er
synjað hafa æsku þessa lands um skilyrðin
til sjálfsbjargar. Og af þessari ömurlegu
ábyrgð, ber Mr. Bennett beinlínis persónulega
sinn fulla bróðurhluta með einræði sínu á
þessu sviði sem öðrum.
ósennilegt er það, að foreldrar þeirra
ungmenna, er setið hafa auðum höndum síð-
.ustu fimm árin, gleypi við loforðabeitu Mr.
Bennetts þann 14.—
Svo má segja, að hver einasti liður í
stefnuskrá frjálslynda flokksins, lúti að úr-
lausn atvinnuleysisins, eða því máli málanna,
er dýpst grípur inn í velfarnað þjóðarinnar
í heild. Mál þetta er hverjum einum manni
ofvaxið, eins og reynslan hefir leitt í Ijós;
þessvegna er það, að Mr. King hefir heitið
því, og því má treysta, að alþjóðarnefnd verði
falin úrlausn atvinnuleysisins til meðferðar.
Frjálslynda stefnan er eina jafnvægis
eða miolunarstefnan í hvaða þjóðfélagi sem
er. Ávalt þegar frjálslyndi flokkurinA hefir
verið við völd hér í landi, hefir þjóðinni liðið
vel; alt af þegar stálklær afturhaldsins hafa
náð yfirráðunum, hafa margvíslegar öfga-
stefnur skotið upp höfði og einingu þjóðar-
innar verið hætta búin; hefir stjómartímabil
Mr. Bennetts sannarlega engin undantekning
verið í þessu efni.—
Hin canadiska þjóð á frjálslynda flokkn-
um undantekningarlaust, alla sína mannúðar-
löggjöf að þakka; hún á honum að þakka lög-
in um ellistyrk, mæðrastyrk, barnavernd, lág-
markslaun og skaðabótatrygging verka-
manna; þeir einu, sem stutt hafa frjálslynda
flokkinn í -baráttunni fyrir lögleiðslu þessara
þjóðþrifalaga, hafa verið ýmsir vitrir og
sanngjarnir verkamannaforingjar. Aftur-
haldsmenn hafa auðsjáanlega oftast haft ein-
hverju öðru að sinna, er slík mál komu á dag-
skrá.—
Fiskimaðurinn, verkamaðurinn og bónd-
inn, eiga Bennett-stjórninni fátt gott upp að
inna. Yera má að stórgróðafélögin austur
við ströndina hafi aðra og ólíka sögu að
segja!
Það getur engan árangur borið, þó Mr.
Bennett, svona rétt um elleftu stund, rejmi
að smey|£ja Þyí inn ájá kornræktarbændum
vestanlands hve ant hann hafi látið sér um
þeirra hag og hverja hönk þeir eigi upp í bak-
ið á honum fyrir löggjöf síðasta þings um
I
stofnun hveitisölunefndarinnar og þar fram
eftir götunum; hitt stendur enn óhaggað, 'að
alt þáð, sem nýtilegt og nothæft kann að vera
í hinni nýju kornsölulöggjöf, er frjálslynda
flokkn,um að þakka, eins og áður hefir verið
tekið fram hér í blaðinu; það var fyrir at-
beina þingmanna þess flokks í þingnefndinni,
og frjálslynda flokksins á þingi í heild, að
ákvæðið um lágmarksverð hveitis komst þar
nokkru sinni að, því að því var ekki einu orði
vikið í frumvarpinu, eins og Mr.’ Bennett
sjálfur lagði það fyrir þing.—
Málstaður canadisku þjóðarinnar krefst
þess að afturhaldsflokknum verði sópað burt
af sjónarsviðinu á mánudaginn kemur, og að
sígurför frjálslyndu stefnunnar verði eftir-
minnilegri ger en nokkru sinni í sögu þessarar
ungi^i og glæilegu jijóðar!
14. Október 1935
Sérstök ártöl og sérstakir dagar í sögu
einstaklinga og þjóða og landa hafa svo mikla
þýðingu til ills eða góðs, að þau festast í
minni manna, eins og væru þau brend inn í
vitund þeirra með óafmáanlegu letri.
Sum þessara ártala og sumir þessara
daga geymast og berast frá tnanni til manns,
frá kynslóð til kynslóðar—jafnvel öld eftir
öld.
Stundum eru þessi tímamót tengd við
einhver stórslys eða hörmung og ógæfu, sem
að höndum hefir borið; stundum við nið-
dimma nótt liarðstjórnar og þrælataka, ein-
veldis og kúgunar; stundum aftur á móti eru
þau miðuð við sólaruppkomu dýrðlegs dags,
þegar hin góðu öflin ná aftur yfirráðum eftir
lengri eða skemri tíma óstjórnar og örvænt-
inga- _ ....
Dagurinn 28. júlí 1930 mun lengi í minn-
um hafður sem einn mesti ógæfudagur þessa
lands og þessarar þjóðar. Þá henti fólkið sú
ógæfa að láta leiðast út á eyðimörk hinnar
mestu niðurlægingar, sem nokkra þjóð getur
hent—láta leiðast eins og fáráðir sauðir inn
á auðnir, þar sem allar bjargir eru bannað-
ar og öllu frelsi neitað.
Um þetta þarf ekki að fjölyrða; það er
öllum kunnugt; sú staðhæfing er ekki bundin
við nokkurn sérstakan flokk—hún er sögu- •
legur sannleikur. Nú sjá þáð jafnvel þeir,
sem allra blindastir voru fyrir blekkingum
grímumannanna.
Dagurinn 14. október 1935 verður einnig
minnisstæður í sögu vorri. Á þeim degi gefst
tækifæri til þess að hrynda af sér því oki, sem
beygt hefir og bugað þjóð vora í heild sinni
og einstaklinga hennar síðastliðin fimm ár.
Fimtánda október er vonandi að þjóðin geti
tekið undir með hinum látna spámanni vor-
um, séra Friðrik Bergmann, og sagt:
“Guði sé lof, nú er dagur um alt loft! nú
er allur liiminn heiður !”
Já, 14. október verður sögulegur dagur
fyrir canadisku þjóðina; en það er undir
sjálfum oss komið hvort hann skín um kom-
andi ár sem björt stjarna á himni hennar eða
hann hvílir yfir henni eins og dimt og dauða-
boðandi ský.
•Eg ætla ekki að fara fleiri orðum um þá
ógæfu, sem Bennett og flokkur hans hefir
leitt yfir þjóðina, heldur aðeins minnast með
fáum orðnm á Selkirk-kjördæmi sérstaklega.
1 engu kjördæmi hafanna á milli standa
Islendingar þannig að vígi að þeir geti bók-
staflega ráðið því hver kosinn verði, nema í
Selkirk. Innan þess kjördæmis eru búsettir
svo að segja allir íslendingar á milli Mani-
toba-vatns og Winnipeg-vatns, alla leið
sunnan frá Winnipeg og norður að endastöðv-
um járnbrautanna. Það er alt Nýja Island,
allar Lundar, EJriksdale, Hayland, Sigluness,
Oakview og Silver Bay bygðir. Ef landinn
dreifir því ekki atkvæðum sínum, getur hann
kosið hvern þann, sem honum sýnist. Svo
illa hefir tekist til að tveir Islendingar eru í
kjöri: Þeir Joseph Thorson, K.C. og Sól-
mundur Thorvaldson; báðir lögmenn, báðir
ungir menn og vel gefnir. Thorson liefir það
fram yfir hinn, að hann hefir áður setið á
þingi og kom þá þannig fram að þar þóttust
flestir sjá atkvæðamikið leiðtogaefni. Hann
er viðurkendur einn hinna mestu mælsku.
manna, sem nú er uppi í Vestur-Canada;
hann er maður, sem fylgir fram málum sín-
um með einbeitni og framsýni og maður, sem
Islendingar geta verið stoltir af í mesta máta.
Það er mjög líklegt að hann verði einn
þeirra, sem King velur í ráðuneyti sitt, og
væri það ekki lítill vegsauki Islendingum, að
eiga mann í sambandsstjórninni.
Eg sagði að dagurinn 14. október 1935
yrði minnisstaéður í sögu Canada. Hann
verður það áreiðanlega. En hann getur líka
orðið merkisdagur í sögu Vestur-lslendinga.
Það hefir enn ekki skeð að íslendinguð hafi
komist í stjómina í Ottawa. Nú ætti þess
ekki að verða langt að bíða.
Sig. Júl. Jólia/nnesson.
Opið bréf
til islenzkra kjósenda í
Selkirk-Jcjördæmi.
Mér hefir reynst það ókleift, sak-
ir víðáttu kjördæmisins, að ná per-
sónulega til allra kjósenda og þess-
vegna sný eg mér til Lögbergs með
það fyrir augum, að skýra fyrir ís-
lenzkum kjósendum nokkur megin-
atriði þeirrar stefnuskrár, er eg
fylgi fram, og er staðráðinn í að .
hrinda í framkvæmd:
1. Samfélagslegt jafnrétti öllum
til handa, án tillits til stétta.
2. Velfarnað grundvallar fram-
leiðandans.
3. Lækkaðir tollar.
4. Aukin viðskifti við önnur lönd.
5. Læklufður framfærslukostnað-
ur.
6. Útilokun auðsafns’ í fárra
hendur.
7. Endurgreiðslulán opinberra
skulda við lækkuðum vöxtum.
8. Lækkaðir vextir.
9. Samningar um skuldir.
10. Þjóðnýting Central bankans.
11. Vernd þjóðeignabrautanna.
12. Atvinna og atvinnulaun i stað
ölmusu.
13. Lagning og endurbætur vega,
sem partur af atvinnubóta kerfi.
14. Trygging gegn atvinnuleysi.
15. Vernd persónufrelsis og lýð-
ræðis í stjórnarfari.
1 ræðum mínum í yfirstandandi
kosningahríð, hefi eg lagt sérstaka
áherzlu á það, hver nauðsyn bcri til,
að tollar verði lækkaðir að mun. Að
því er eg að beztu vitund fæ séð,
hafa hátollar Mr. Bennetts reynst *
þess öldungis ómegnugir að ráða
fram úr atvinnuleysinu. Hið gagn_
stæða virðist sönnu nær, eða það, að
Mr. Bennett hafi með stefnu sinni
í þessu tilliti, vakið hefndarhug hjá
ýmsum þeim þjóðum, er vér höfum
átt viðskifti við, dregið úr viðskift-
um við þær, og aukið með þvi á at-
vinnuleysið hjá oss heima fyrir.
Hátollastefna, í hvaða formi, eða
undir hvaða yfirskyni sem er, hefir
ávalt orðið bóndanum eða framleið-
andanum til tjóns. Eini hugsanlegi
vegurinn fyrir þessa stétt þjóðfé-
lagsins er því sá, að krefjast stór-
lækkaðra tolla, og linna ekki þeirri
sókn fyr en yfir lýkur, því eins og
nú hagar til, má svo að orði kveða,
að kaupgeta bóndans sé að engu orð-
in við það sem áður var.
Frjálslyndi flokkurinn er eini
stjómmálaflokkurinn i Canada, sem
á stefnuskrá sinni hefir lækkun
verndartolla, og þar af leiðandj er
ekki í annað hús að venda til þess
að knýja þá lækkun fram.—
Sameinaðir stöndum vér, sundr-
aðir föllum vér. Allir þeir, sem and.
vögir eru tollmálastefnu Mr. Ben-
netts, verða að skipa sér í eina
fylkingu á kosningadaginn og
tryggja hinni canadisku þjóð stjórn,
er eigi aðeins sé frjálslynd í orði
heldur og á borði, því með þeim
hætti einum er von um skýjarof og
giftusamlega framtíð.
Mér er það ósegjanlegt fagnað-
arefni, að vera vottur þess, hve ein-
dregið og einhuga samstarf á sér
milli Liberal og Progressive afla í
þessu kjördæmi, óg eg met mikils
þann heiður, sem mér hefir fallið í
skaut með því að vera merkisberi
hinnar frjálslyndu stefnu í kjör-
dæmi yðar. Barátta yðar skal jafn-
tímis vera barátta mín utan þings,
sem innan.
Virðingarfylst,
JOSBPH T. THORSON,
Liberal Progressive þingmannsefni
í Selkirk kjördæmi.
Borgarleg skylda
Þeir sem ekki greiða atkvæði
á mánudaginn, og engin lögleg
forföll hafa sér til afsökunar,
bregðast skyldum sinum við þetta
land. óstjórn þeirri, sem Can-
adiska þjóðin hefir átt við að búa
síðustu fimm árin, verður ekki
hrundið af stóli nema með at-
kjvæðum fólksins; með því að
sitja heima og kæra sig kollótt-
an getur margt farið öðruvisi en
það á að fara.
Greiðið atkvæði! Greiðið at-
kvæði með frjálslynda flokknum
og tryggið Canada samj-frjáls-
lynda lýðræðisstjórn!
ar
Til íslenzkra kjósenda í
Humboldt kjördœmi
Mér er það sérstaklega ljúft að mega nota blaðið Lögberg til
þess að ávarpa íslenzka kjósendur í Humboldt kjördæmi.
Þótt það hafi ekki verið hlutskifti mitt að eiga heima meðal
íslendinga, þá hefi eg samt um margra ára skeið vitað hversu
mikið þeir hafa lagt til þjóðlífi voru í fjárhagslegu, menningar-
legu og félagslegu tilliti í Vestur-Canada. Eg hefi þekt tasvert
marga íslendinga persónulega og er stoltur af því að geta talið
suma þeirra meðal vina minna.
Það er alment álit Canadamanna að víðsýni. umburðarlyndi,
skilningur og gáfur séu aðaleinkenni Islendinga yfirleitt vor á
meðal. Það er einnig alment viðurkent að þeir hafi yfirleitt fylgt
frjálslyndu stefnunni í þjóðmálum vorum.
Ægileg fjöll og ógnandi sær, sem Islendingar hafa alist upp
við, hetjusagnirnar og skáldskaparandinn; hið forna þjóðþing, sem
stofnað var fyrir þúsund árum—alt þetta skapar eðli íslendings-
ins og gefur hverjum einstaklingi sitt sérkenni. Ekki einstaklings
sjálfselsku eða eigingirni, heldur einstaklings staðfestu og full-
komnun, jafnt meðal kvenna sem karla, og kröfur hins innra
manns til þess að neyta þessara einstaklings einkenna. Það eru
þessar innri kröfur til framsóknar einstaklinganna, sem sannarlegt
lýðræði byggist á og hlýtur að styðjast við.
íslendingar eru alþektir fyrir þjóðstjórnar eiginleika sína. í
þeirra augum eru allir menn jafn réttháir. » Allra manna sízt
mundu þeir sækjast eftir orðum eða titlum þeim, er Mr. Bennett
lagði svo mikið kapp á að leiða aftur inn í landið, einmitt nú þeg-
ar fjöldi fólks sveltur og þúsundir örvænta um framtíð sína.
Frjálslynda stefnan er heimsafl, eins gamalt og mannkyns-
sagan—en samt ávalt nýtt. Hún er lífsskoðun, sem verður að
endurfæðast með hverri nýrri kynslóð, viðurkennandi þann sann-
leika að félagslíf, fjármálalíf og stjórnmálalíf, lætur nýjar og
nýrri myndir bera við sjóndeildarhringinn; óvæntar og margs
konar myndir. Frjálslynda stefnan, sem heimsafl hefir verið
fyrirboði allra endtirbóta.
Eg held því ekki fram að frjálslyndi flokkurinn hér í landi sé
alfullkominn, en því getur enginn neitað, sem kunnugur er sögu
og viðburðum þessa lands, að frjálslyndi flokkurinn er sá flokk-
urinn, sem í öllum stærri málum hefir barist gegn einkaréttindum,
unnið að umburðarlyndi og sanngirni meðal hinna mörgu þjóð-
brota þessa lands; hann hefir reynt að útrýma stéttaskiftingu og
mismuni rnilli trúarflokka og hann hefir unnið að vinsamlegu og
friðsamlegu viðskiftalifi við aðrar þjóðir.
Eg hefi ekkert við það að athuga þótt menn hallist að nýjum
stefnum og nýjuin hugmyndum; þó með því skilyrði að þær
stefnur hafi verið vel og gaumgæfilega athugaðar. Eg skyldi
verða fyrstur manna til þess að styrkja og styðja hvaða nýjar
stefnur og félagslegar umbætur undir eins og þær væru orðnar
eitthvað meira og glöggara en draumkendar bollaleggingar. Eg
verð að vera nokkurn veginn sannfærður áður en eg byrja að
reyna að sannfæra aðra.
Afturhald í hvaða mynd sem er, fyrirlít eg af heilum hug og
eg get ekki liðið neitt það sem líkist einræði.
Eg veit að þér Islendingar eruð mér fullkomlega sammála í
því efni og þess vegna bið eg um samvinnu yðar til þess að koma
Bennett frá völdum, og stjórn hans. Eini möguleikinn til þess
er sá að kjósa frjálslynda flokkinn.
Þér spyrjið ef til vill hvað eg ætli mér að gera. Enginn sam-
vizkusamur frambjóðandi getur svarað þeirri spurningu fullkom-
lega. Enginn getur séð fyrir fram hin mörg og margbreyttu við-
fangsefni, sem fyir kunna að liggja. Það eru aðeins pólitískir
trúðleikarar, sem lofað geta öllu mögulegu og ómögulegu.
Sannur liberali nú á tímum verður að gera ráð fyrir stöðug-
um breytingum; eina loforðið, sem samvizkusamur liberal getur
því gefið er það að hvaða mál sem fyrir kunni að koma, skuli
hann leggja aðaláherzluna á að styðja hag og heill kjördæmis
síns, hafandi það jafnframt í huga að gæta sameiginlegra heilla
allra landsbúa.
Eg lofa því að styðja stefnu liberala, eins og hún er fram-
sett í yfirlýsing þeirra, og fylgja hinum fjórtán atriðum Kings.
Frá mínu sjónarmiði er stefnuskrá þeirra sú eina, sem er nógu
víðfeðm til þess að innibinda heill allrar þjóðarinnar.
Sérstaklega langar mig til að minnast á sex atriði stefnu-
skrárinnar:
Eg skuldbind mig til þess að vinna að auknum verzlunar
möguleikum með bændaframleiðslu. Canada verður að lifa.
Aðalframleiðandinn er grundvöllur undir lífsmögleikum
canadisku þjóðarinnar í fjárhagslegu tilliti. Sé bóndinn sviftur
sanngjörnum markaði, er hann dauðadæmdur og þjóðin með hon-
um. Þetta er hið mesta alvörumál meðal annara þjóða—verzlun
við umheiminn eða sultur og seyra. Heimurinn verður að komast
aftur á rekspöl heilbrigðra vitsmuná, eða farast ella. Canada verð-
ur að verzla við aðrar þjóðir; verður að lækka tolla sína að stórum
mun á verkfærum, afurðum og öllum lífsnauðsynjum Sé það gert
opnast Canada aftur heimsmarkaðurinn fyrir frumafurðir vorar.
Hin gínandi gjý sem sprengingar Bennetts hafa látið eftir
sig, verður að fyllast.
Eg skuldbind mig til að fylgja þeirri stefnu, sem tryggir
bóndanum ákveðið og sanngjarnt verð fyrir hveiti hans þangað
til sá tími kemur að búnaður hans verður arðberandi.
Eg styð King í þeirri stefnu að þjóðin sjálf ráði peninga-
málum sínum og lánum. Eg trúi því staðfasllega að með því móti
verði ráðin bót á miklu af fjármálaböli voru.
Eg er eindreginn með því að fólkið fái sjálft aftur yfirráð
mála sinna og að bundinn verði endi á þá óhæfu að einn maður
ráði. Eg fylgi eindregið afnámi 98. greinar hegningarlaganna,
sem er skrælingjalegasta og þrælmannlegasta löggjöf nokkurs lands
á nokkrum timum. Sú löggjöf er ógnandi eyðilegging persónu-
legs frelsis þeirra manna, sem aðrar skoðanir hafa en vér. Frum-
atriði fullkomins málfrelsis verða að vinnast aftur.
Eg fylgi þjóðeign járnbrautanna og þeirra opinberra fyrir-
tækja, sem allri þjóðinni heyra tiL
Eg lofa því að gera mitt bezta til þess að halda þjóðinni frá
erlendum ófriði eða deilum. Ósk min, eins og yðar, er sú að halda
Canada frá stríði. Saga Kings í liðinni tið er trygging fyrir vin-
samlegum viðskiftum og friðarstörfum. Framtíðarfriður er bezt
trygður í höndum hans.
Eg ætla mér ekki að múta yður með loforðum sérstakra
verka í kjördæmi yðar. Eg ber of mikla virðingu fyrir yður til
þess. Eg veit að það væri móðgandi fyrir yður.
Eg skal í öllum atriðum reyna að vinna að hag yðar og heill-
um og eg mun koma öðru hvoru á fund yðar til þess að gera reikn.
ingsskap gerða minna.
Eg vona að þér sýnið mér það traust að greiða mér atkvæði
yðar 14. október.
Yðar með virðingu,
H. R. FLEMING,
þingmannsefni Liberala v Humboldt, Sask.
x