Lögberg - 21.11.1935, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 21. NÓVEMBER, 1935.
5
aí5 veröa tæmt; læt eg því hér staÖar
numið að sinni, með þeirri bón til
lesandans, að athuga gaumgæfilega
ummæli Dr. Helga Péturss, Þor-
steins Erlingssonar og próf. Sigurð-
ar Nordals um skáldið Stephan G.
Stephansson.
Að endingu vil eg geta þess að
fáeinir dalir, sem mér hafa verið
sendir í sjóðinn, eru enn óauglýstir
í blöðunum, sumt af því fé er enn
hjá mér og sumt hjá Ófeigi Sigurðs-
syni. Eg bað hann að auglýsa ekki
fyr en hann fengi aðra peninga-
sendingu frá mér.
Vinsamlegast,
Jak. J. Norman.
P.O. Box 149,
Wynyard, Sask.
Stundardvöl hjá íslenzk-
um prestum
Eftir séra Sigurð Ólafsson.
Að þessu sinni langar mig að
minnast að nokkru aldraðs manns,
er eg áður hefi nafngreint, en það
er fyrverandi skólastjóri kennara-
skólans í Reykjavík, séra Magnús
Helgason, fyr sóknarprestur á
Breiðabólsstað á Skógarströnd, en
síðar um allmörg ár prestur á Torfa-
stöðum í Biskupstungum i Árnes-
sýslu.
Skyndikynning mín við séra
Magnús er ekki orsök þess að eg
rita línur þessar heldur hitt, að séra
Magnús er þjóðkunnur ágætismað-
ur og mentafrömuður, sannmentað.
ur og þjóðnýtur mannvinur, sem að
hefir hlotið þakklæti þjóðar sinnar
fyrir ágætlega af hendi leyst æfi-
starf, sem hann hefir af hendi leyst
með heiðri og sóma.—Vil eg nú
minnast séra Magnúsar að nokkru.
Hver sá, er virðir fyrir sér menn-
ingarsögu íslands á umliðnum tíma,
áttar sig brátt á því, að margir allra
þjóðnýtustu mennirnir eru uppaldir
í sveitum og venjulegast bændasynir.
Mjög er þetta áberandi um síðari
hluta næstliðinnar aldar. Mér dettur
nú í hug i þessu sambandi Guð-
mundarnir þrir, læknarnir góð-
kunnu: Guðm. Magnússon pró-
fessor, nú látinn, Guðm. Björnsson
fyrv. landlæknir og próf. Guðm.
Hannesson. Þessir menn báru ægis.
hjálm yfir læknastéttina um langa
hrið. Þeir voru allir bændasynir.
Mörg slik dæmi mætti nefna. Mér
koma Birtingaholts bræðurnir í hug.
Af stórum og mannvænlegum
hópi barnanna í Birtingaholti gengu
fjórir bræðranna hinn venjulega
lærða menta veg þeirra tima. Einn
þeirra dó meðan hann var í skóla.
Hinir þrír urðu prestar: Séra Guð.
mundur, glæsilegur héraðshöfðingi,
frömuður í búnaðarmálum og mikil-
bæfur kennimaður og fræðimaður,
síðast prestur í Reykholti, látinn
fyrir mörgum árum. Séra Kjartan,
prestur i Hruna i Dölum, en síðar
um langt skeið prestur í Hruna og
prófastur Árnesinga, hinn ágætasti
og ljúfasti maður, með öllu ógleym-
anlegur öllum þeim, er honum kynt-
ust. Er eg persónulega þakklátur
fyrir kynningu mina af séra Kjart-
ani, og tel það stórt lán að eiga
bréfaviðskifti við hann, frá því að
hann dvaldi hér vestra og fram að
andlátj hans. Var mér sú viðkynn.
ing bæði persónulega og bréflega
mikill gróði, svo sanngöfugur og
þroskaður sem hann var.
Séra Magnús mun hafa verið
næstur Guðmundi bróður sínum að
aldri til. Naut hann tilsagnar hans
og séra Valdimars Briem undir
skóla. Síðar kendi Magnús svo
Kjartani bróður sínum, en hann á
sínum tíma sagði til Lúter bróður
þeirra, er lézt á meðan hann var í
skóla. — Var heimilið í Birtinga-
holti sannkallað merkisheimili, þar
sem grandvör framkoma, ströng
reglusemi og( einlæg mentalöngun
héldust í hendur. Var heimilið skóli
í orðsins beztu merkingu; voru slík
heimili sannir verðir menningar með
þjóðinni. — Séra Magnús hefir lýst
þessu glögglega og eru ummæli hans
tekin upp af Einari H. Kvaran, í
formála hans fyrir bók séra Magn-
úsar: “Kvöldræður í Kennaraskól-
anum.” ,
Er það ógleymanlega fögur mynd
af sanngöfgandi heimilislífi, er mót-
aði börnin og gerði þau móttækileg
fyrir mentun þá, er þau flest síðar
urðu aðnjótandi.
Séra Magnús kendi oftast nær,
samhliða námi sínu. Prófi lauk hann
úr Mentaskólanum með fyrstu ein-
kunn, 92 stigum, 1877.—Mun það
sjaldgæft hafa verið talið að i grisku
fékk hann einkunnina 6, og var Dr.
Grímur Thomsen prófdómari.
Næstu ár kendi hann, en gekk svo á
prestaskólann, og útskrifaðist það-
GUNN
fyrir
MAYOR
Mr. Gunn bæjarfulltrúi er verkfræðingur. Hann hefir setið
þrjú ár í bæjarstjórn við bezta orðstír.
GUNN 1
CECIL H. GUNN 1
We’re All Nutty
Here and There
an með fyrstu einkunn, 52 stigum.
Hann varð svo prestur að Breiða-
bólsstað á Skógarströnd, en eftir
nokkurra ára dvöl varð hann prest-
ur á Torfastöðum í iBskupstungum,
í grend við foreldra sína og átthaga;
var það erfkt prestakall, fjórum
kirkjum að þjóna, en héraðskunn og
enda þjóðkunn varð þjónusta hans
sem prests og frömuður í öllum vel-
ferðarmálum héraðsins. Beitti hann
sér fyrir mörgum málum er snerta
almenningsheild, svo sem trygging
á stórgripum, m. fl.
En kunnastur varð hann bæði
sem ágætur prédikari og fágætur
fræðari barna og ungmenna. Lagði
hann sérstaka rækt við uppfræðslu
barna og varð mikilsvirtur vinur og
fræðari hinna ungu. Hann var á-
hrifamikill og sannur vinur sóknar-
bara sinna.
Hún er nýstárleg og hressandi
frásagan um það, þegar Jón skóla-
stjóri Þórarinsson við Flensborgar.
skólann kom einn fagran þerrisdag
um fyrrihluta sláttar í mikilsverð-
um erindagjörðum, að finna prest-
inn á Torfastöðum. Þá hittist svo á.
að séra Magnús var léttklæddur og
vann að úrhleðslu í heygarði sínum.
Afsakaði hann hve óprestlega hann
væri búinn; en Jón skólastjóri vin-
ur hans taldi slíkt smámuni eina;
sérílagi sökum þess að erindi sitt
væri að koma honum úr hempunni,
ef þess væri nokkur kostur, að hann
vildi úr henni fara. Með öðrum
orðurn: erindið var, að fá Torfa-
staðaprestinn til að verða kennara
við kennaradeild Flensborgarskól-
ans, og svo er sérstakur kennara-
skóli yrði stofnaður, forstöðumaður
hans. Vinirnir dvöldu lengi dags og
ræddu margt. Næsta dag reið svo
séra Magnús á veg með Jóni skóla-
stjóra og er leiðir skildu, fór hann
einn til fjalls, að hugsa nánar mál
sitt; því svar hafði enn ekki gefið,
en hlaut að gefa það, að fárra daga
fresti. Hann ákvað að hefja starf
við skólann og varð kennri þar
haustið 1904, og er kennaraskólinn
var stofnaður 1908, varð hann for-
stöðumaður hans og mun hafa starf-
að þar um 20 ár. Varð kennaraskól-
inn undir stjórn og starfi hans og
góðra samkennara fullkomin og
einkar þjóðleg stofnun. Djúptæk
og ljúf voru áhrif hans. Saga lands-
ins og þýðing hennar er honum ljóst
og hjartfólgið viðfangsefni. — Á-
hrif hns, eru jfnn frjáls, helbrigð
og einkar þióðleg.
Ásgeir Ásgeirsson fyrverandi
samkennari séra Magnúsar, núver-
andi fræðslumálastjóri Islands, hef.
ir ritað grein um séra Magnús, á
sjötugs afmæli hans, í “Morgun-
blaðið” og timaritið “Mentamál,”
er hr. Einar H. Kvaran tilfærir, og
leyfi eg mér að tilfæra nokkur at-
riði úr þeirri ritgerð:
—“Séra Magnús kom að Torfa-
stöðum árið 1885. Hann tók þar
við niðurníddri jörð og erfiðasta og
tekjulægsta prestakalli í Árnessýslu,
með fjórum kirkjusóknum.”-----------
“Tók hann þegar að bæta jörðina.
Túnið var stórt, þýft og komið í ó-
rækt; sléttaði hann mikið af því, og
jókst töðufall í hans tíð um helm-
ing. Bæjarhús voru mjög léleg og
hvildi þó skuld á prestakallinu.
Bygði hartn upp öll hús að nýju, og
varð það hið reisulegasta býli. Nýja
kirkju lét bann gera á staðnum og
var til hennar efnt með samskotum.
Félagsskapur var allur í kalda koli,
er séra Magnús kom að Torfastöð-
um, enda er þar erfitt um félags-
skap. Hann kom á fót vátrygging-
arfélagi um stórgripi, eins og tíðk-
aðist í fornöld, og hélzt það, meðan
hans naut við. Hann gekst fyrir
stofnun rjómabús og jarðabótafé-
lags, og var formaður í báðum.
Hann gekst og ásamt öðrum fyrir
stofnun kaupfélags Árnesinga, er
var stofnað 1888.”---------“Fyrstu
skilvinduna sem kom í Árnessýslu,
keypti hann. Hann gekst og fyrir
að komið var dragferju á Plvítá, að
Iðu.”-------“Má af þessu sjá, að
séra Magnús var góður bóndi og
forgönguniaður um verklegar fram-
kvæmdir. Og er hans þó jafnan
getið meir sem afbragðs kennara og
mikils prests, en sem góðs bónda.”
------“Menningarmálin hafa jafn-
an verið honum kærust. Það er
venjulegast að prestar byrja ekki
barnaspurningar fyr en á þorra, en
séra Magnús byrjaði jafnan að
spyrja börn með vetri, á helgum
dögum eftir messu, og þóttu spurn-
ingar 12 ára börn og eldri; og yngri
börn komu stundum. Barnapróf
hélt hann á vorin á hverri kirkju og
byrjaði á því, löngu áður en það fór
að tíðkast annarsstaðar.” — —
“Ekki slepti hann af þeim hendinni
við ferminguna, heldur hélt með
fermdum ungmennum samkomu eft.
ir messu, einu sinni á ári síðari árin.
Þá kendi hann og unglingum ókeyp.
is einn dag í viku að vetrinum, er
dag tók að lengja. íslenzk fræði.
Las hann með þeim kvæði og sagði
þeim úr sögu íslands. Unglingarnir
gengu heim til hans, til og frá, komu
þeir sem vildu og gátu því við kom-
ið.”------“Kirkjusókn var jafnan
á'gæta hjá séra Magnúsi.”---------
“Séra Magnús þótti ágætur ræðu-
maður. Lá jafnan djúp alvara og
sannfæring að baki orða hans, er
hreif-áheyrendur mjög. Skylduræk-
inn var hann og samvizkusamur og
sótti fast að komast til útkirna sinna,
þó veður væru ill.’—
Fáar bækur hefi eg lesið með
meiri ánægju en bókina hans séra
Magnúsar: Kvöldræður í Kennara-
skólanum, sem Prestafélag íslands
gaf út. Helzt vildi eg að sú bók
væri á sem allra flestum islenzkum
heimilum, þar sem að íslenzkar bæk-
ur eru um hönd hafðar. Aldrei get
eg haldið þeirri bók i skáp mínurn
stundu lengur; fólk þráin að lesa
bókina aftur og aftur. Af því að
mig grunar að hún sé í höndum
færri en vera ætti, set eg hér efnis-
yfirlit hennar. —
Fyrst er inngangur, einkar fróð-
legur og listrænn, ritaður af Einari
H. Kvaran, rithöfundi, er var skóla-
bróðir sér Magnúsar. Erindin í bók-
inni eru þessi:
Signýjarhárið, Þjórsárdalur,
J/andnámsbók, Skilað kveðju, Guð-
mundur biskup Arason, Ben Lindsay
Áfengisnautn með forfeðrum vor-
um, Ættjarðarást, Sturlungaöldin.
/Efintýri, Samvinnumál, Sigurður
Hranason, Afreksmenn, Siðaskiftin
hér á landi, Brautryðjandinn, Mann-
gildi.
Öll eru erindin prýðileg aflestrar.
Ógleymanlegt er mér erindið um
Guðmund biskup Arason, skilningur
hans á honum og samúð sú, er hann
segir frá lífssögu hans með, er fá-
gæt og hæf jafn göfugum og sann-
mentuðum manni sem að séra
Magnús er.
Eg hygg séra Magnús vera einn
hinn ágætasta og þjóðnýtasta af son-
urn íslands, nútíðarmaður í húð og
hár, er styðst við klassíska menn-
ingu liðins tíma, hefir notfært sér
hana, en horfir jafnframt sjónfrán-
um augum mót þörfum yfirstand-
ardi og komadi tíma; öruggur og
ótrauður þótt aldraður sé, og vænt-
ir góðs af vanda þeim og viðfangs-
efnum, sem nýi timinn hefir að
færa.
Hann er enn ern og frár á fæti,
hár og grannur maður með tignar-
legan og prúðan svip. Engutn dylst
að hann er maður sannmentaður,
kurteis í allri framgöngu, en frern-
ur fálátur við fyrstu kynningu, við
sér ókunnuga menn. Eg kyntist
honum þar sem að allmargir voru
samankomnir og margt manna var
fyrir, hafði eg því ekkert tækifæri
til samtals við hann, nema stutta
stund, en vanrækti að leita aftur
samtals við hann. Nokkrum sinn-
um sá eg hann einn á gangi á göt-
um úti; mun honum léttur fótur og
ljúft að ganga. Sú tilfinning læstist
inn í huga minn, að séra Magnús
væri einn af sannmentuðustu og á-
gætustu sonum íslands, er eytt hef-
ir langri æfi til þess að göfga sam-
tíð sína.
Mætti ísland eignast marga slíka!
TIL EÍNARS P. JÖNSSONAR
Þér eg snjallan þakka óð,
þjóðarskáldsins minni,
sem að krýndi lista ljóð
ljóssins dásemdinni.
Óður hans á ekkert kveld
By P. N. BRITT.
When ice is on the pavement,
With a blanket of snow,
Just keep your wits about you—
One slip, and down you go.
Saw a fellow get a bump,
Ice hit him quite a blow,
He was very mad all right
When he got up to go.
A chésty lad came strutting by
As if he didn’t care,
Feet went up as he went down
Say, bo, that guy did swear.
* * *
COME old folks are pretty hard to
^ get along with, while other young
old people keep on being “one of the
boys,” or “one of the girls”—often
the high-lights of happy homes.
Just now, on the wall, facing me,
is an oil of “The Comforter.” What
a kindly, furrowed sweet face of a
dear old gentle woman.
* * *
Why this picture happens to have
been hung just opposite to where I
sit on a still night trying to weave a
piece like this, I don’t know. But,
there it is, always in front of me.
I love that splendid picture. It re-
calls to me that “dear old mother of
mine,” of whose passing I was ad-
vised long years ago, while
struggling away at a telegraph edi-
tor’s desk, in the midst of a strenu-
ous forenoon.
A telegraph messenger handed me
an envelope. I signed for it, gave
him two bits, and he was gone. I
always give the telegraph messenger
two bits. I used to be a telegraph
messenger myself-—fifty years ago,
and the dear old fellows who slipped
a quarter across the counter when I
hopped in on them, to me are among
the real fellows I have known down
through the years.
At the end of the day, and those
were perfect days away back there,
I got a thrill out of handing to “The
Comforter”, my mother, the quarters
I picked up, and she needed the
money.
* * *
Dad was making only about seven
or eight doilars a week, and I was
getting but seven dollars a month.
It was tough sledding, but I can not
recollect ever having heard either
dad or mother complain or grumble.
When I see old crabbers or grouch-
es now, it gives me a very nasty
headache.
* * *
VV/ E old folks ought to try to de-
” vote our concluding years to
making it brighter and better for the
young folks. God knows we are
leaving them a pretty drab outlook,
as things are at the moment.
* » *
I am inclined to be disgruntled and
crotchety at times, but the placid
countenance of “The Comforter” has
a sort of steadying influence on me.
eilífð sýnir bjarta,
meðan slær við is og eld
okkar þjóðar hjarta.
M. Markússon.
J. B. Academy
SILVER TEA
Jón Bjarnason Academy Silver
Tea, held on November 15, 1935, in
the First Lutheran Church Parlors,
and the anniversary of Dr. Jon
Bjarnason’s birth (90 years) proved
to be a real success; the program
was as follows:
Boys’ Quartette—Jón Bjarnason,
Mac Aikenhead, Magnus Paulson,
Come to think of it, the painting was
a gift to daughter, from “Ferd.ie,”
an artist friend of hers. Maybe it
hangs where it does to be a constant
reminder to me to behave myself.
» » *
UST to consider for a moment a
couple of instances of crabbing we
have to listen to, if we let everybody
in, to get the superfluous weight off
their chests.
Tom and Jerry have on their hands
a couple of p^ckages of stocks, bonds,
debentures, and other corruption,
once alleged to be “worth” about six
thousand dollars each. Because T.
and J. find that their packages of
lithographs don’t seem to mean any
more than equal-weight packages of
Stop-and-Go certificates or tomato
can labels, T. and J. are properly
peeved. They want the nation, or
anybody and everybody to get to-
gether, and do something about it.
» * *
Then again:
Dick and Dan have a couple of
houses on adjoining lots for which
they paid six thousand dollars each.
They could not get half the cost of
the houses for them now. But, they
are not crabbing about it.
Folks buy houses to live in. Nuts
buy stocks and bonds and such to
make money. Same as some of the
rest of us buy tickets on the races,
Poor losers are nutty. They can’t
take it. And, the squealing they do
is very tiresome.
• * *
P ROM a business man in a western
city comes a letter, in which he
says:
“Your nutty column is apprec-
iated. I like its optimism. Good
luck!”
And, he tells a good one himself
in his letter, about a hero- located in
the dried-out belt, south of Regina.
He had had no crop for five years
on account of drought.
This year rust killed the crop.
He owns a $16,000 house, but has
had no money to heat it for three
years.
He closed the house, and lived in
a small cabin, to keep off relief.
He is full of hope. Says that last
season proved that croakers who
have said southern Saskatchewan
cannot grow wheat are nutty.
If the crop, as it was July lst, had
matured, handling the grain would
have been a heavy task.
He says he has never seen rust
two years in succession and is confi-
dent next year will be a great year.
There’s a hero for you, with cour-
age to wither a flock of the glooms
by whom we are pestered. Here’s
hoping he may have next year forty
bushels of Number One Hard to the
acre, at a dollar or more a bushel.
* * *
The shortest day of the year will
soon have come and gone, and we’ll
be looking forward to spring. G’bye.
Larus Melsted — “Just Singing
Along”; “Love’s Old Sweet Song.”
Solo—Marjorie Edwards (won
radio contest July ist)—“Only a
Rose”; “When I Grow too Old to
Dream.”
Speech—Mr. Roy Ruth—“Rev.
Jon Bjarnason.”
Chorus — “Flow Gently Sweet
Afton”; “Blue Danube.”
Boys’ Quartette—“Farmer’s Boy”
Palmi Palmason — String En-
semble.
Mr. A. Magnusson made a few
remarks, and so did Mr. J. J. Bild-
fell. — Refreshments served to a
large gathering of friends of the
Academy.
Styðjið
MR. PAUL
Styðjið
BARDAL
allir sem einn!
Mr. Paul Rardal, bæjarfull-
trúi, leitar endurkosningar til
bæjarstjórnar i 2. kjördeild á
föstudaginn þann 22. nóvem-
ber, 1935.
íslendingar þurfa að eiga á-
hrifamenn i setn allra flestum
embættum og sýslunum. Mr.
Bardal hefir orðið þeim til
sæmdar í bæjarstjórninni, og
hann verðskuldar það fyllilega
að þeir veiti honum óskiftan
stuðning með því að greiða
honum forgangsatkvæði, og
merkja töluna (1) við nafn
hans á kjörlistanum.
MR. PAUL BARDAL
allir
sem einn
!
COMMITTEE ROOM: SARGENT & VICTOR
For Informat'on Phone: 34 422