Lögberg - 26.12.1935, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 26. DESEMBER, 1935.
Xóffberg
GefitS tlt hvern fimtudag af
THJ) COLXJMBIA PRE88 LJMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOft LÖGBERG, 69 5 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Vrrtí t3.00 um áríS—Borgist fyrirjram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia
Press, Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
Straumhvörf
t eitt skiftið enn er aS því komiS aS vitar
hverfanda árs slokni vit, og kveikt verSi á öSr-
um nýjum í staSinn. Minningar, ýmist svip-
Ijúfar eSa saknaSarkendar, fylgja gamla ár--
inu úr hlaSi. HiS komanda ar, þó skamt sé
til upphafs þess, er þykkum slæSum óvissunn-
ar huliS; þó mæna þangaS engu aS síSur
miljónir manna og kvenna björtum vonar-
augum, því ljóst er þaS lýS öllum, aS hvernig
svo sem lukkuhjól þess snýst, þá verSur reifa-
barniS, áriS 1936, verSmætur dropi í framtíS-
arinnar mikla megin sæ; dropi, sem haf fram-
tímans má meS engum hætti án vera.
Hvert nýtt ár hlýtur ógr>Tmin öll af ó-
ráSnum draumum í vöggugjöf; hvernig fram
úr þeim ræSst, er ávalt aS ósegjanlega miklu
leyti undir oss sjálfum komiS; hvernig og
meS hvaSa hjartalagi aS vér gefum oss viS
þeim hinum ýmsu, mikilvægu málefnum, er
iirlausnar bíSa. Hví ekki aS setja markiS hátt,
því ávalt er nægur tími til þess aS slaka til eSa
hrapa.
ViS áramót þau, sem nú fara í hönd, sem
og reyndar vafalaust öll önnur straumhvörf,
blasa hinar ýmsu ldiSar lífsins næsta mis-
jafnt viS auga einstaklingsins.—
“Einum lífiS arma breiSir,
öSrum dauSinn réttir hönd.
Veikt og sterkt í streng er undiS,
stórt og smátt er saman bundiS.”
VitaS er þaS, aS ýmsir felli sölt saknaSar-
tár nú um áramótin, er náttvængjuS sorgin
flögrar yfir heimilum þeirra sakir ástvina-
missis, örbirgSar eSa vanheilsu. Slíkt skal
verSa hlutskifti komandi árs, ef alt skeikar
aS sköpuSu, aS veita þeim, sem þannig er
ástatt fyrir fulltingi sitt, og hvetja þá endur-
hresta til fylgdar á ný viS lífiS og hinn mikla
eilífSartilgang þess.
Enn er sungiS, prédikaS og ort um friS
á jörSu, og enn eru blóSfórnir færSar hinum
óseSjandi goSum herneskjunnar. Um jörSina
og auSæfi hennar er barist sýknt og heilagt;
jörSina sjálfa, sem allir aS réttu lagi eiga
jafna hlutdeild í; jörSina, móSur alls og allra.
# # *
Ekki getur hjá því fariS, aS hugsandi
mönnum renni til rifja sögur þær af örbirgS
og allsleysi hér og þar innan vébanda þessa
fylkis, er birst hafa undanfama daga í blaS-
inu Winnipeg Free Press, í sambandi viS f jár-
söfnun RauSakrossfélagsins, er aS því lýtur
aS bæta úr bráSustu þörfunum. 1 fæstum til-
fellum, er þessum olnbogabörnum mannfé-
lagsins sjálfum um aS kenna; heldur valda
því óviSráSanlegar ástæSur í mörgum tilfell-
um, svo sem uppskerubrestur, hvernig til hef-
ir skipast, auk meingallaSs viSskiftafyrir-
komulags og ranglátrar skiftingar auSs og
iSju.
Margur fátæklingurinn er meiri maSur
en auSmaSurinn, og ríkur í sinni fátækt.
Sígildur er hann sannleikurinn í eftir-
farandi ljóSmáli Robert Burns, er séra Matt-
hías svo meistaralega íslenzkaSi:
“Því skal ei bera höfuS hátt
í heiSurs-fátækt þrátt fyrir altf
Svei vílsins þræl; þú voga mátt
aS vera snauSur þrátt fyrir alt,
þrátt fyrir alt og þrátt fyrir alt,
þreytu, strit og basliS alt,
alt hefSarstand er mótuS mynt
en maSurinn gulliS þrátt fyrir alt.’’
Á engu ríSur hinu komanda ári meir, en
hreinskilnum, drenglunduSum mönnum;
mönnum, er setja sannleikann öllu ofar, meS
þá bjargföstu lífsskoSun, aS hann einn geti
veitt mannkyninu frelsi — og friS.
- Megi hiS næsta, ófædda ár, verSa vakandi
vútni aS bálför úlfúSar, tortryggni og hefnd-
arhyggju, en greiSa í þess staS sólskini og
sættarhug veg inn aS sérhverju mannlegu
hjarta!
Mackenzie King
MAÐURINN OG AFREKSVERK HANS
Eftir John Lewis.
(Sig. Júl. Jóhannesson þýddi)
í síSasta blaSi birtust fáein inngangsorS frá mér,
en nú byrjar bókin.—Þýðandinn.
FORMALI.
LeiStogi stjórnmálaflokks er æfinlega
þeim lögum háSur aS eiga stöSugt í vök aS
verjast fyrir árásum andstæSinga sinna.
ÞjóSin hefir því venjulega fullkomiS tæki-
I færi til þess aS kynnast öllu því í fari hans og
framkomu, sem miSur má fara—kynnast því
í stækkaSri mynd.
ÞaS sýnist því vera sanngjarnt og sjálf-
sagt aS vinir hans og hliSstæSingar máli af
honum aSra mynd, sýni hann eins og hann
kemur þeim fyrir sjónir, sem bezt og nánast
hafa þekt hann.
En í því sambandi mætti spyrja hvort til-
raun ætti aS gera þess á meSan maSurinn er
enn á lífi.
Svar viS þeirri spurningu er aS finna í
sértega skemtilegri bók. Hún er eftir John
W. Dafoe, hinn fræga ritstjóra Winnipeg
Free Press og heitir: ‘ ‘ Laurier, hugleiSingar
um canadisk stjómmál.’’ Dafoe vitnar þar
til þessara alkunnu orSa:
“Enginn getur felt réttlátan dóm um lif-
andi mann: AnnaShvort verSur dómurinn of
vilhallur .sökum vináttu og samhygSar, eða
hann verSur sleggjudómur vegna skamjnsýni
og afbrýSi.”
Ilér er vel að orði komist; samt verður því
ekki mótmælt, aS jafnvel eftir aS menn eru
komnir undir græna torfu kennir oft hlut-
drægni og hleypidóma í æfisögum þeim, sem
eftir þá eru skráðar. Sagnaritarinn skipar
sér—ef til vill óafvitandi—í flokk meS eða
móti dánum leiðtogum og berst fyrir eða gegn
málefnum, sem fyrir löngu hafa unnist eða
tapast.
Vér höfum ef til vill ekki veitt því eftir-
tekt að bæði speki og góðvild felst í orðum
ritningarinnar þar sem hún segir: “Dæmið
ekki.” ÞaS er svo undur erfitt — ef ekki of-
dirfskufult — að reyna að virSa eða vigta
hæfileika og mannkosti, svo aS hvergi sé
réttu máli hnekt eða hallaS.
Það er ef til vill betra fyrir sagnaritar-
ann að setja sig ekki í dómarasæti, heldur
einungis að segja söguna, eins og hún kemur
honum fyrir sjónir en eftirláta þaS lesend-
unum að fella þá dóma og draga þær álykt-
anir, sem þeim þóknast.
Æfisögu atriði lifandi manna hljóta að
verða aS ýmsu leyti ófullkomin; en þrátt fyrir
þaS er þjóSinni þaS nokkurs virSi aS vita
hvaSa álits leiStogar hennar njóta meSal
þeirra, sem þeim eru handgengnir á meSan
þeir eru sjálfir á lífi. Og ef svo fer aS of
mikið gætir vináttu áhrifa, ber þess að gæta
að fullkomlega vegur þar á móti það sem of
er sagt frá hinni hliðinni, í staShæfingum and-
stæSinganna.
Menn, sem meS opinber mál fara í landi
þar sem flokkaskipun ræSur eins og hér, eiga
í sífeldu stríSi og leiStogarnir standa þar
fremstir í skothríSinni sem stöSugt dynur á
þeim. Líf þessara manna er erfitt og þreyt-
andi; um þaS geta blaSamenn bezt boriS, því
þeir eru þeim .oft handgengnir. Þetta á jafnt
við leiðtoga beggja flokkanna.
Þegar leiðandi stjórnmálamenn deyja, er
oftast fylgt heilræðinu forna, þar sem því er
haldið fram, að um hinn látna megi ekkert
annaS en gott segja. ViS því er hætt þegar
vinir dæma, aS um of sé lofaS, en eitthvaS er
þó líklegt aS þeir segi, sem sanngjarnt er aS
viSkomandi heyri á meSan hann dvelur vor á
meSal.
Yfirleitt er dómum manna hætt viS því
að dýpka skuggamyndimar meira en góðu
hófi gegnir; er það sökum þess að aðfinning-
ar vekja fremur eftirtekt og ná betur eyra
f jöldans en lof eða hrós. 1 aðfinslunum geta
rithöfundarnir betur notið sín með háði og
smánaryrðum, en einmitt í því felst eitthvaS
þaS, sem mest hefir aSdráttaraflið fyrir f jöld-
ann. Hann vill finna bragð að því, sem á
borð er borið.
Eins og eg sagSi áSur á alt þetta jafnt
heima um menn allra flokka; lítil hætta er á
því aS þeim sé hrósaS um skör fram í lifanda
lífi, sérstaklega nú á dögum þar sem hetju-
dýrS og leiðtogadýrkun er svo aS segja á
förum og ljóskóróna aSdáunarinnar er nú
hlífSarlaust rifin af höfSi hvers dýrSlingsins
á fætur öSrum, sem uppi var á dögum
Victoríu drotningar.
Yfir höfuS má með sanni segja að leið-
togar canadisku þjóðarinnar hafi staSið vel í
stöðu sinni.
Framh.
Steingrímur læknir
minnist Matthíasar
föður síns
Rœða haldin í lok 100 ára minw-
ingarhátíðar Matthiasar Joch-
umssonar á Akureyri, 11.
nóvember 1935. ■
Mér er skylt og mér er ljúft, að
þakka Matthíasarnefnd Stúdentafé-
lags Akureyrar fyrir mína eigin
hönd og fyrir hönd systkina minna
og barna þeirra, fyrir að hafa boð-
ið okkur að vera viðstödd hin stór-
myndarlegu þrídægra hátíðahöld, til
minningar um föður minn.
Við dáumst að dugnaði Stúdenta-
félagsins, sem átt hefir upptök bæði
að hátíðahöldunum hér í bæ og öðr-
um svipuðum víðsvpgar um land, og
ekki síður dáumst við að framtaki
þess að því, að koma upp Bókasafns
byggingu hér á Akureyri, sem veg-
legum minnisvarða til heiðurs skáld-
inu.
Svo óvenjulega mikil og ástúðleg
eru þau virðingarmerki og sú sam-
úð, sem föður mínum vottast nú af
alþjóð á ioo ára afmæli hans, að
leitun mun á dæmum þess meðal
nokkurra þjóða, að nokkru skáldi
eða nokkrum andlegrar stéttar
manni hafi svo stuttu eftir andlátið
verið sýndur meiri sómi.
Sem eðlilegt er gleður þetta okk-
ur, börn hans og ástvini ósegjanlega
mikið.
Þegar eg nú íhuga alt, sem hefir
gert verið föður mínum til sæmdar,
finst mér sem hann hafi fengið heit.
ustu óskir sínar uppfyltar. Eða —
við getum orðað það þannig: Bænir
hans, sem hann fyrir mörgum árum
bar fram við guð sinn, hafa nú ver-
ið heyrðar: Þjóðin hefir alment
viðurkent, að hann hafi þjónað henni
afburða vel, bceði sem skáld og sem
kennimaður, en það var það sem
í hann bað um.
Sem drengur bar eg ekki skyn á
| verðmæti hins andlega starfs föður
mins, hvorki sem skálds eða prests.
Það var fyrst á stúdentsárum mín-
um að eg fór að hafa gaman af að
kryf ja ljóð hans til mergjar og síð-
an hefi eg aldrei orðið leiður á að
lesa þau aftur og aftur. Öllu betur
komst eg fljótt upp á að meta frjáls-
lyndi hans í trúarefnum, hina sívak-
andi sannleiksleit hans og óbeit á
gömlum kreddum. Eg skildi það vel
að það átti einnig við hann sjálfan
er hann orti um vin sinn séra E. O.
Briem:
“Sannleik að sinna
sannleik að finna
sannleik að inna
var þín sífeld vinna.”
Og hann talaði frá eigin hjarta
er hann sagði ennfremur:
“Leitt er ljóss þjónum
að lúta falstónum,
dogmum dulgrónum,
dauðum hugsjónum.”
Eg ætla nú ekki að fjölyrða um
skáldskap föður mins við þetta tæki-
færi, því margir mér færari hafa
orðið til þess við þessa minningar-
athöfn, en eg vil trúa ykkur fyrir
þessu:
Að mér þykir ætíð sérstakur un-
aður að því og uppbygging að lesa
hetjuljóð og harmsöngva föður
míns kernur til af því, að eg þá finn
mig bókstaflega kominn í félagsskap
góðra,-göfugra anda. Eg finn þá,
það sem hann fann svo oft, og segir
i erfikvæðinu sem eg nefndi:
“Víst eru oss nærri
verurnar hærri
stignar frá stærri
stöðvum til smærri.”
Og enn sagði hann, — og þeim
orðum vil eg nú beina til hans
sjálfs:
“Nálægur ertu,
nærri mér vertu,
samur enn sértu,
sál mína hertu!
Ertu’ ei hér inni,
innst í salkynni,
með veru þinni,
í vitund minni?”
Þegar faðir minn var prestur í
Móum á Kjalarnesi og seinna i
Odda á Rangárvöllum, þá var svo
að segja ætíð vel sótt kirkja hjá
honum. Fólkið í báðum þeim
prestaköllum var yfirleitt guðhrætt
fólk og guðrækið upp á gamla vísu
og trúði á trúna, sem nauðsynlegasta
sáluhjálparatriði bæði þessa heims
og annars.
Messuföll komu varla fyrir. Það
voru í hæsta lagi grenjandi stórhríð-
ar, sem einar hömluðu fólki frá að
koma til kirkju.
Þessa kirkjurækni fólksins og
hlýðni þess við prest sinn, mat fað-
ir minn mikils og gleymdi því aldrei.
En þegar hann í von um stærri
söfnuð, meiri tekjur og stærri
verkahring hafði sótt um og fengið
Akureyrar-prestakall, urðu það hon-
um sár vonbrigði í rnörg ár framan
af, hve tekjur urðu miklu minni en
hann hafði búist við, en einkum tók
hann sárt hve kirkjurækni hér
nyrðra var tiltölulega miklu minni
en syðra. Guðhræðslan svo sem
engin og guðræknin minni og trúin
á trúna fór rénandi ár frá ári eins í
þessu prestakalli eins og svo mörg-
um fleirum víðsvegar um landið.
Þvi, er það ekki þannig, að trúrækn.
in fari rénandi í landinu jafnframt
því, sem guðhræðslan hverfur, líkt
og hjátrú rénar með myrkhræðsl-
unni ?
Messuföll komu að vísu sjaldan
fyrir í Akureyrarkirkju, því faðir
minn vildi ekki gefast upp þó fáir
kæmu. En honum sárnaði að sja
tóma bekki og aðeins sama trufasta
hópinn, en unga fólkið heima í iðju-
leysi og kæruleysi um kristindóm
um hámessutímann.
Það var aðeins á stórhátíðum, sem
vel var sótt kirkja; einkanlega jól-
um. Þá var hún troðfull. En þá
kom fólkið mest fyrir siðasakir,
sumt að sýna sig og sjá aðra og sumt
til að fá betri lyst á jólamatnum á
eftir. Margt fólk kom aðeins þetta
eina skifti ársins til kirkju, líkt og
áður tiðkaðist að margir lauguðu
líkamann einu sinni á ári — einmitt
á jólunum, eða Þorláksmessu. —
En næst hinni lélegu kirkjurækt
safnaðarins tók föður minn sárt hve
litils hann var metinn sem skáld,
hér framan af. Og svo bættist ofan
i
BARGAIN HOURS
FOR
LONG DISTANCE
TELEPHONING
ON STATION - TO - STATION
CALLS
The night Station-to-Station
rate extends from 7.00 p.m.
Saturday, all day Sundays, to
4.30 a.m. Monday.
Make your week-end out-of-
town visits by Telephone, using
the Station-to-Station service
. . . . You get the benefit of the
low night Station-to-Station
rate.
SOMEONE - SOMEWHERE
WOULD LIKE TO HEAR YOUR VOICE
Manitoba Telephone System
The special low rate on Sundays is in effect only in Manitoba.