Lögberg - 26.12.1935, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. DESEMBER, 1935.
7
“Canadian Overtones,,
Svo heitir nýútkomin bók, eftir
Watson Kirkconnell prófessor.
Hún inniheldur íslenzk, svensk,
norsk, ungversk, grísk, itölsk og
Ukranisk ljóÖmæli, sem prófessor-
inn hefir snúið á enska tungu. Auk
ljóðanna drepur höfundurinn á
landnámssögu hvers þjóðarbrots, og
getur helztu æfiatriða þeirra ljóða-
smiða, er hann þýðir kvæði eftir,
telur upp bækur þeirra og segir álit
sitt á hverjum fyrir sig í fáumi orð-
um. Hann þýðir kvæði eftir 15. ís-
lendinga, 5 Svía, 1 Norðmann, 3
ungverja, 1 ítala, 1 Grikkja og 17
Ukraniumenn.
Eins og fyr setur hann íslendinga
í öndvegið. Og telur þá standa
fremsta í ljóðlistinni; eru þeim helg.
ar liðugar 40 bls. af 104.
Sumir halda því fram að ljóð
verði eigi flutt af einni tungu á aðra,
svo vel sé. Má víst lengi um það
þrátta og verða þó litlu nær. En þó
mundu nú bókmentir okkar verða
mun fátækari ef burt væri kipt öll-
um Ijóðþýðingum. Það er vist, að
hver tunga á sína sál, eða kjarna,
sem ekki verður fluttur. En snjall-
ir þýðendur geta flutt anda og hug-
blæ ljóða af einu máli á annað, þó
þeir verði stundum að nota orð og
hugtök, sem ekki eru í frumkvæð-
inu. Eg hygg að prófessor Kirk-
connell eigi þar fáa sína líka. Fá-
kunnandi og ósnjöllum mönnum eins
og mér nærri sundlar við að hugsa
um þá leikni og ljóðskygni, sem til
þess þarf að þýða ljóð úr sjö tungu-
málum hvað þá fleiri. Vitanlega get
eg ekkert sagt um þýðingarnar nema
á íslenzku kvæðunum. Þær eru
margar ágætar, t. d. þýðing hins
einskennilega og bráðsnjalla kvæðis
G. J. Guttormssonar “Býflugna-
ræktin.” Vil eg hér aðeins tilfæra
fyrstu vísuna: Á islenzku er hún
svona:
“Hugsjóna minna hunangsflugur
Hafði eg um minn lífsins vetur
Lokaðar, náttaðar nótt og degi
Niðri í kjallara sálar minnar.”
Á ensku:
“Honey-bees of my high ideals
Have I imprisoned in this my winter
Night and day in the chilling dark-
ness
Down in the cellar beneath my
spirit.”
Það hefði verið freistandi að birta
alt kvæðið, en rúmsins vegna er það
ekki gert. Mér finst eg sjá svip og
einkenni Guttorms gegn um ensku
orðin. í þessari þýðing er haldið
stuðla setning og höfuðstafa, sem í
isíezkum kveðskap, og verður ekki
sé.ð að þýðandinn taki það neitt
nærri sér, eða þurfi neitt að þvinga
málið, en það eykur eigi lítið á
hljómfegurð kvæðisins. Víðar, í
þessum þýðingum, hefir sömu reglu
verið fylgt, og hefir oftast tekist
vel, þó er á stöku stað sá galli að
stuðlar eru settir of framarlega í
ljóðlínu, eins og t. d.
Vark as jfeel blue ice has raged
stamping on thy root’s retreat”
en ekki er þetta nema í fáum stöð-
um.
Ekki veit eg hvort það er fyrir
það hve handgenginn prófessorinn
er orðinn íslenzkum ljóðum, að mér
finst bregða fyrir stuðlum hjá hon-
um, oftar en títt er í ensku máli;
t d. i þessari vísu eftir Tetiana
Kroitor (Ukrainian) :
“Sometimes the /ute in /aughter
spoke,
Sometimes in grief complain’d;
At /ast the trembling /ute-string
broke,
And only on remain’d.”
í þessari visu er fyrsta og þriðja
ljóðlína stuðluð, en höfuðstafur eigi
settur í aðra og fjórðu Ijóðlínu eins
og tíðkast í islenzkum ljóðum.
Prófessor Kirkconnell ritar for-
mála fyrir bók þessari og er hann
að mínu áliti bæði merkilegur og
lærdómsríkur. Merkilegur vegna
hinnar hreinskilnu og djörfu af-
stöðu, sem hann tekur gagnvart hin-
um mörgu og misháttuðu þjóðern-
um, hér í landi, og hve glöggur hann
er á hin andlegu verðmæti, og hið
raunverulega þjóðgildi. Hann segir
meðal annars. “Ekkert er jafn inn-
antómt og ófrjótt eins og sá maður,
sem neitar ætt sinni og uppruna.
“Hundrað prócenta” Amerikanarnir
(eða Canadamennirnir) eru vana-
lega menn, sem reyna að leyna ætt
sinni og uppruna, en hampa þjóð-
hollustunni, vegna þess að þeir halda
að það borgi sig betur. En frá slíku
ættjarðarástar laustlæti er sízt að
vænta göfugra ávaxta. Því miður
er ýtt undir þennan andlega lausa-
leik af mörgu enskumælandi fólki
með þeirri heimskulegu hugsun að
útlendur uppruni, sé eitt af einkenn-
um hinna óæðri. En hver sem
þannig hugsar, er andlegt skrípi,
hvort sem hann kann að vera lög-
fræðingur, yfirhershöfðingi eða
biskup.—” Eg held að bæði við og
aðrir útlendingar hér höfum gott af
að kynna okkur þennan hugsunar-
hátt. Við mundum þá kannske saga
sinn bútinn af hvorum enda þjóð-
ernis-vitundarinnar, dríldnina og
gorgeirinn öðru meginn, en auð-
mýktina og sleikjuháttinn hinum
megin. Ekkert af þessu á neitt
skylt við hina tignu sjálfsvirðing,
sem þeim sálarþroska er samfara, er
menn læra rétt að meta þjóðleg verð.
mæti, en slíkur sálarþroski er and-
legt aðalsmerki, hverjum manni,
hvort sem hann er prúðbúinn eða
tötrum klæddur, og sá sálarþroski
einn er fær um að framleiða hina
sönnu ættjarðarást, sem lítur til
þjóðar sinnar og uppruna sömu aug-
um og barn til móður, og til manna
af öðrum þjóðernum, sem frænda
og vina.
II.
Fyrir ári síðan skrifaði eg nokk-
ur orð um bók Kirkconnells, Icelan-
dic Canadian Poetry. Gat eg þess
þá að sú afstaða er hann hefir tekið
gagnvart okkur útlendingunum
mundi ekki almenn meðal hérlendra
manna. Og ekki líkleg til að fá
miklar undirtektir. Nú, meðan eg
er að skrifa þessar linur berst mér í
hendur yfirlit yfir “Canadian Over
tone” ritað af öðrum háskólakenn-
ara hér í Winnipeg (W. T. Alli-
son). Yfirlit þetta er að vísu ofur
meinlaust og kurteist í allan máta.
En ekki dylst það að höfundurinn
efast um að von sé spámanns frá
Nazaret, eða að slíkur spámaður
mundi jafnsnjall þeim, sem kæmi
frá borg Davíðs. Og er ekki laust
við að meðaumkunar kenni í hinu
lærða og prúða máli höf. yfir þvi,
að embættisbróðir hans (prófessor
Kirkconnell) skuli hafa látið heill-
ast af þessari útlenzku. Og með
þögulli hæversku er gengið fram hjá
efni formálans, þar sem Kirkcon-
nell vill vekja athygli mentamanna á
því að það mundi canadiskri þjóð-
menning andlegur gróði, ef betur
væri hlynt að þeim menningararfi,
er útlendingarnir flytja með sér og
eru fúsir að leggja á altari síns nýja
fósturlands.
III.
Við ísle&iingar ættum að taka
vel á móti þessari bók, kaupa hana
og lesa. Ekki aðeins vegna þeirra
lofsorða, sem hún flytur okkur;
heldur vegna þess að hún er spor í
áttina til að græða þær auðnir, sem
eru milli hinna ýmsu þjóðerna. Og
hvöt til þess að varðveita fjársjóðu,
sem nú er búin glötun, ef ekkert er
aðhafst.
Bókin er prentuð hjá Columbia
Press og er til sölu hjá útgefandan-
um, prófessor Watson Kirkconnell,
972 Grosvenor Ave., Winnipeg, og
kostar $1.00.
Hjálmar G íslason.
jj Austfirzk stúllca kom inn i
1 sölubúð og hað um tvö pund af
strausykri.
“Það heitir nú kíló,” svaraði
búðarmaðurinn.
“Jæja, látið mig þá hafa tvö
pund af kíló,” svaraði stúlkan.
Sönglistin
Hljóma sönglist, hljóma þú,
heimsins yfir hygðir allar.—
Eg veit það, heiðraði lesari, að
þú kannast við þessi orð, og mörg
önnur orð sönglistinni áhrærandi,
sem er, eins og allir vita, tryggasta
lífsgleði, sem hægt er að afla sér.
Sú gleði verður aldrei frá þér tekin,
hvernig sem alt veltur. Sönglistln
verður þér hinn trúasti förunautur
alt í gegnum lífið,—trúasti föru-
nautur allra lista.
I ýmsum ljóðabókum finnum við
yfirmáta elskuleg kvæði um söng-
listina. Það virðist því sem vegir
þeirra liggi viða saman, skáldsins og
söngmannsins, enda hvorttveggja
fagurt; ekki ósvipað tveim fögrum
systrum, sem ekki eiga eða mega
skilja.
í ljóðabók sinni Hörpu, eftir
Baldvin Bergvinsson (móðurbróður
minn), fer hann þessum orðum um
sönglistina:
Eg elska þig sönglist, eg elska þinn
frið,
og aldrei mun því lifið mig skilja
við þig.
Þú leiðir minn anda í ljósanna geim
og lífgar það sem fölnar i gleðinnar
heim.
Þú hjarta mitt friðar, þá hrygðin
það sker,
með helgum töfrasprota, sem kröft-
ugur er.
Þú friðar mitt hjarta og léttir upp
lund,
þá lífið er mér byrði og döpur er
stund.
Þú kallar mig burtu frá svíðandi
sorg
og svífur yfir harmsjó að gleðinnar
borg.
Þú sælu mína vekur með sætasta
hljóm
og sýnir mér þín himnesku ódáins
blóm.
Þú hreifst mig í bernsku, já, barnið
svo smátt,
eg blíðkast við þinn indæla töfrandi
mátt.
Já, þegar eg hljóður og harmþrung-
inn er
þá hefir þú mig fljótast á burtu með
þér.
Ó, heill þínum krafti eg kveð þig
með söng,
þú kvaddir mig til fylgdar um
æfinnar göng.
Og þegar að brjóst mitt er freðið á
fold
og fölnuð er mín lifsrós og beður
minn mold,
Þá bið eg þig hjartkæra blíða söngs-
ins sál,
að syngja yfir gröf minni burtfarar
mál.
Þá kveður mig síðast í heiminum
hér,
sem hjarta mínu tryggasta lífsgleð-
in er.
Nú í þessu yfirtaks fallega kvæði
er allmargt talið upp, það sem söng-
listinni er viðvíkjandi, og hvað hún
kemur þér að miklu haldi pg eigin-
lega á öllum tímum og öllum sviðum
æfinnar virðist vera læknirinn all:a
meina. Kæru foreldrar litlu barn-
anna, hér er áreiðanlega fagurt og
ljúft verkefni: að kenna þeim söng,
enda veit eg að það er víða gert og
sumstaðar ágætlega vel. Eg álít að
það sé sá mesti arfur, sem barnið
gæti fengið úr heimahúsum. Sem
eðlilegt er, þá er það töluvert mis-
munandi að kenna litlu börnunum
sönginn. E)g hefi dálítið fengist
við það sjálfur. Og þeim tima er
áreiðanlega vel varið, enda kemur
það fljótt i ljós hjá barninu sjálfu,
að sönglistin á heima í hjarta þess.
Þú veizt hvað þau hlusta með mik-
illi ánægju á sönginn, og ekkert sef-
ar eins fljótt grát þeirra og sölt tár,
eins og þegar mamma situr með þau
og syngur, og þótt rödd barnsins sé
í fyrstu eins og ótamin, þá er undra-
vert hvað fljótt sá litli rómur breyt-
ist í háan og hvellan róm, sem oft
skarar fram úr fullorðnu fólki. Þið
foreldrar, sem hafið kent börnunum
INNKÖLLUNAR-MENN LÖGBERGS
Amaranth, Man......................B. G. Kjartanson
Alcra, N. Dakota.................B. S. Thorvardson
Árborg, Man.....................Tryggvi Ingjaldson
Árnes, Man........................Sumarliði Kárdal
Baldur, Man...........................O. Anderson
Bantry, N. Dakota................Einar J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash................Thorgeir Símonarson
Blaine, Wash.....................Thorgeir Símonarson
Bredenbury, Sask.................................S. Loptson
Brown, Man.............................J. S. Gillis
Cavalier, N. Dakata..............B, S. Thorvardson
Churchbridge, Sask.....................S. Loptson
Cypress River, Man....................O. Anderson
Dafoe, Sask........................J. G. Stephanson
Edinburg, N. Dakota.............Jónas S. Bergmann
Elfros, Sask................Goodmundson, Mrs. J. Hi
Foam Lake, Sask ..............J. J. Sveinbjörnsson
Garðar, N. Dakota..................Jónas S. Bergmann
Gerald, Sask............................C. Paulson
Geysir, Man.....................Tryggvi Ingjaldsson
Gimli, Man...........................F. O. Lyngdal
Glenboro, Man.........................O. Anderson
Hallson, N. Dakota................S. J. Hallgrímsson
Hayland, P.O., Man...........................Magnús Jóhannesson
Hecla, Man...................................Gunnar Tómasson
Hensel, N. Dakota.....................John Norman
Hnausa, Man. ...................... B. Marteinsson
Ivanhoe, Minn.............................B. Jones
Kandahar, Sask.................. J. G. Stephanson
Langruth, Man.....................John Valdimarson
Leslie, Sask....................................Jón ólafson
Lundar, Man.........................Jón Halldórsson
Markerville, Alta.................................O. Sigurdson
Minneota, Minn.............................B. Jones
Mountain, N. Dak..................S. J. Hallgrimson
Mozart, Sask...................J. J. Sveinbjömsson
Oak Point, Man......................A. J. Skagfeld
Oakview, Man....................................Búi Thorlacius
Otto, Man...........................Jón Halldórsson
Pembina, N. Dak...................Guðjón Bjarnason
Point Roberts, Wash....................S. J. Mýrdal
Red Deer, Alta........................O. Sigurdson
Reykjavík, Man........................Arni Paulson
Riverton, Man.................................Björn Hjörleifsson
Seattle, Wash..........................J. j. Middal
Selkirk, Man........................... W. Nordal
Siglunes, P.O., Man..........................Magnús Jóhannesson
Silver Bay, Man.................................Búi Thorlacius
Svold, N. Dakota..................B. S. Thorvardson
Tantallon, Sask...'................ J. Kr. Johnson
Upham, N. Dakota................Eiuar J. Breiðfjörð
Víðir, Man......................Tryggvi Ingjaldsson
Vogar, Man...................................Magnús Jóhannesson
Westbourne, Man.................................Jón Valdim'arsson
Winnipegosis, Man.............Finnbogi Hjálmarsson
Wynyard, Sask......................J. G. Stephanson
söng munuð æfinlega minnast
þeirra tíma með þakklæti miklu og
gleði. Eg segi hér aftur, að það sé
betri arfur en gull og silfur, sem við
þó oft hálfdrepum okkur fyrir, þvi
gull og silfur vill glatast, en það sem
ungur nemur, gamall temur, og á
engum listanna sviðum á það betur
við en sönglistarinnar. Eg kom á
lítinn sveitabæ nú í sumar sem leið.
Stálpaður drengur benti mér á gam.
alt orgel þar inni. Eg fór að fara
fingrum um það, en gekk mjög illa.
Gamall karl sat þar stutt frá og seg_
ir við mig: “Þú kant ekki að fara
með þetta orgel; það vantar sjö nót.
ur að sönnu, en að öðru leyti er
orgelið ágætt.” Karl kemur skjögr-
andi og fer að spila, og sá eg þá
fljótt að hann var enginn viðvan-
ingur. Eg reyndi að syngja með,
og eftir því sem karl spilaði lengur
eftir því hækkaði hann í sætinu. Það
vissulega tognaði úr honum betur
og betur. Svo söng hann allvel líka.
Má hér segja, að andinn getur haf-
ist hátt, þótt höfuðið lotið verði.
Þá kannist þið öll við þetta fagra
vers og lag:
Hljóma sönglist, hljóma þú
heimsins yfir bygðir allar,
hátt með von og helgri trú
hrífa þínar raddir snjallar.
Töfrasproti tóna þinna
tendrar líf úr hörðum stein,
Stillir tár og mýkir mein,
lyftir sál til ljósheimkynna.”
Og að endingu þetta vers:
Þú ert drotning lífsins lista,
þér lýtur gervöll jarðardrótt,
í faðmi þínum fá að gista,
eg feginn vildi hinstu nótt.
Þitt vald er lækning veikra lýða,
þú vekur, sönglist, blíðust tár,
þú friðar hann, sem hér má stríða
og hjartans græðir duldu sár.”
Þannig græðir, svalar og vermir
sönglistin á liðnum tímum og mun
gera um komandi aldanna raðir.
A. Johnson,
frá Sinclair, Man.
Frímann Hannesson
Frímann Hannesson var fæddur
árið 1857. Hann var sonur Hannes-
ar Hannessonar Þorvaldssonar frá
Reykjaihóli í Seiluhrepp í Skaga-
firði. Þau komu til Ameríku árið
1888. Fyrstu tvö árin dvöldu þau
i Winnipeg. Þaðan fluttu þau til
Mountain, N. Dak. Þar misti hann
konu sína. Hafði þeim orðið tíu
barna auðið. Tvö þeirra dóu í æsku,
og ein dóttir uppkomin er Snjólaug
hét. Þau, sem lifa föður sinn eru:
Steinunn, Jóhannes, Guðrún og
Hólmfríður, öll til heimilis í Mouse
River bygðinni; Victor i Flint,
Micnigan og Valdimar og Helga að
Mountain, N. D.
Laust fyrir aldamótin giftist Frí.
mann í annað sinn. Seinni kona
hans var Ingibjörg Jónsdóttir frá
Syðstumörk, systir Sigurðar Jóns-
sonar “hins sögufróða” sem lengi
bjó nálægt Bantry, N.D., og er vel
kunnur lesendum íslenzkra rita
vestan hafs, nú dáinn fyrir nokkrum
árum. Þau hjón eignuðust tvo sonu.
Annar þeirra dó í bernsku. Hinn,
Sveinbjörn að nafni, er búsettur í
Chicago. Einn albróðir átti Frí-
mann, þann er Hannes hét. Er hann
dáinn 1897. Var hann faðir Marino
Hannessonar lögfræðings í Selkirk,
Manitoba. Einn hálfbróðir Frí-
manns er enn á lífi: heitir hann
Valdimar Pétursson, búsettur ná-
lægt Minneapolis, Minn.
Frímann heitinn átti heima i
Mouse River bygðinni síðan um
aldamót. Síðustu tuttugu árin dvaldi
hann hjá Guðrúnu dóttur sinni og
manni hennar, Theodor Kristjáns-
syni. Á heimili þeirra naut hann
hinnar beztu umhyggju til hinstu
stundar. Hann andaðist á skírdag,
i8. april s. 1., og var jarðsunginn
frá kirkju sveitarinnar, sem hann
hafði lengi tilheyrt, á páskadaginn
þann 21. s. m. Þýzkur prestur. séra
F. F. Ott jarðsöng. Er nteð Frí-
manni vandaður maður og vinsæll
genginn grafarveg.
V. J. E.
Baldvin Kristinnsson
Hafstein
Baldwin andaðist eftir alllanga
legu, að heimili móður sinnar og
hálfbróður í Blaine, Washington,
30. október s. 1. Hann var fæddur
að Hvanneyrarkoti við Siglufjörð
15. september 1877. Foreldrar hans
voru þau Kristinn Hafstein og
Gunnvör Baldvinsdóttir, nú Mrs.
Hallson. Hann fluttist með móður
sinni og stjúpföður til Ameríku,
árið 1883, og ólst upp hjá þeim ná-
lægt Hallson, N.D. Síðar fluttist
f jölskyldan til Lundar, Manitoba og
dvaldi þar nokkur ár. Loks lá leið
þeirra Hallson hjóna til Blaine;
fluttist Baldwin þá til Vancouver,
B.C., og átti þar heima siðan. Var
hann fluttur veikur á heimili Joe
Hallsons bróður síns í Blaine, og dó
þar eins og fyr er getið. Auk móð-
urinnar og bróðurins, sem fullu
nafni iheitir Jóhann Pétur Hallson,
eru þrjár hálfsystur Baldwins á lífi,
Kristín, Mrs. Einar Oddson, Bell-
ingham, Wash.; Rúna, Mrs. Gladu,
Blaine; Jóhanna, Mrs. R. W.
Brown, San Diego, California. Jarð-
arförin fór fram frá útfararstofu
Blaine bæjar, 1. nóv. undir stjórn
séra V. J. Eylands. Baldwin var
talinn góður verkmaður, og öllum
velviljáður.
V. J. E.
Guðrún J. Benediktson
Þótt bráðum sé nú ár liðið siðan
Guðrún Jónsdóttir Benediktson leið,
er minnig hennar ljós og lifandi í
hugum samferðamanna hennar, og
söknuðurinn enn sár þeim, er mest
mistu við fráfall hennar. Guðrún
heitin var ein af þeim konum, sem
ekki láta mikið á sér bera utan
heimilisins. Er stundum svo hljótt
um slíkar konur að naumast er eftir
þeim tekið fyr en þær eru horfnar
af sjónarsviði lífsins. En þótt Guð-
rún væri meðal hinna “hæglátustu í
landinu,” var hún gædd hinum gull-
vægu hæfileikum góðrar eiginkonu
og ástríkrar móður. Hún var fædd
að Hömrum í Þverárhlið á Islandi
2. október 1879. Á unga aldri var
hún tekin til fósturs af Ólafi bónda
og Þorgerði konu hans að Kaðals-
stöðum i Borgarfirði. Þar átti hún
heimili unz hún fluttist, ein síns
liðs, til Ameríku, árið 1900. Af
skyldmennum heima á ættjörðinni
átti hún þá þrjár systur og eina
fóstursystur. Fyrst dvaldi hún
nokkur ár í Winnipeg, en fluttist
svo til Mouse River bygðarinnar í
Norður Dakota. Þar giftist hún
Gísla bónda Eyjólfssyni árið 1908.
Þau eignuðust sjö börn. Eitt dó í
bernsku. Þau, sem lifa, talin eftir
aldri, eru Júlíana, Leifur, Ólöf, Sól-
rún Þuríður, Jónína Ruby, Gunnar
August..
Guðrún veiktist skyndilega af
lungnabólgu og dó 25. janúar 1935.
Var hún lögð til hvíldar í grafreit
bygðarinnar. Séra R. T. Wanberg,
norskur prestur, talaði yfir moldum
hennar.
Æfi Guðrúnar var þannig ekki
viðburðarík. Henni féll í skaut hið
almenna hlutskifti móðurinnar, sem
annast heimili sitt og börn með trú-
mensku og hógværð. Hið mesta lof
sem hægt er að bera á nokkra konu
er það, að hún hafi verið góð og
guðelskandi móðir. Það lof á Guð-
rún nieð réttu. Hún var vönduð
kona i öllu dagfari. öllum, sem
kyntust henni var því hlýtt til henn-
ar. Hún sóttist ekki eftir vináttu
annara að fyrra bragði, en var.þó
vinsæl. Hún var, þótt komin væri
á fullorðins ár, ennþá hið feimna,
íslenzka sveitabarn, hreinhjörtuð og
trygg-
V. J. E.
Fátækur bóndi átti tólf börn.
Þegar það þrettánda bættist í hóp-
inn, sagði sóknarprestur hans,
fullur vandlætingar:
“Hvenær ætlið þér að h.ætta
þessu, Jón minn?”
“Hvenær haldið þér að Guð
hætti að skapa, prestur minn?”
spurði bóndi hógværlega.