Lögberg - 02.01.1936, Blaðsíða 8

8
LÖGKBERGr, FIMTUDAGINN 2. JANtJAR, 1936.
Úr borg og bygð
Heklufundur í kvöld (fimtudag).
Dr. Sveinn E. Björnson frá Ár-
borg var staddur í borginni milli
jóla og nýárs, ásamt fjölskyldu
sinni.
Miss Rúna Sædal kom sunnan
frá Chicago á aðfangadag jóla
eftir þriggja ára dvöl þar syðra, í
heimsókn til foreldra sinna, Mr.
og Mrs. Ágúst Sædal, 687 Home
St., hér í horginni.
Mr. Thomas Oleson frá Glen-
boro hefir dvalið í borginni und-
anfarna daga.
Messuboð
FYRSTA LÚTERSKA KIRKJA
Guðsþjónustur í Fyrstu lútersku
kirkju næsta sunnudag, 5. janúar,
verða með venjulegum hætti: Ensk
messa kl. 11 að morgni og íslenzk
messa kl. 7 að kvöldi.
Sunnudagsskóli kl. 12.15.
Séra Jóhann Fredriksson mess-
ar í Lundar söfnuði sunnudaginn
þ. 5. jan. kl. 2.30 og í Luther
söfnuði sunnud. þ. 12. jan. kl.
2 e.h.
Dr. A. B. Ingimundarson,
tannlæknir, verður staddur i
Riverton á þriðjudaginn þann 7.
þ. m.
Bjart og rúmgott herbergi, á-
samt ágætu fæði, fæst nú þegar
á ákjósanlegum stað í vestur-
bænum. Upplýsingar á skrifstofu
Lögbergs.
Tvær ungar íslenzkar stúlkur,
sem ganga ætla á verzlunarskóla,
óska eftir stöðum þar sem þær
geti unnið fyrir fæði og herbergi.
Upplýsingar á skrifstofu Lög-
bergs.
Mr. Jón Pálmason frá Kee-
watin, Ont., dvelur í borginni um
þessar mundir.
John .1. Arklie, gleraugnafræð-
ingur, verður til viðtals á Hotel
Lundar á föstudaginn þ. 10. þ.m.
Sunnudaginn 5. jan. messar
séra Guðm. P. Johnson í Foam
Lake kirkjunni kl. 3 e.h. Fólk
er beðið að fjölmenna við mess-
una.
Mannalát
Föstudaginn þann 27. des. s 1.
lést að heimili sinu í Foam Lake-
bygð, Sask., bóndinn Torfi John-
son, íæpra 70 ára að aldri, eftir
stutta legu. Banamein hans var
lungnabólga. Torfi sál. lætur eft-
ir sig konu og átta uppkomin
börn. Jarðarförin er ákveðin
fimtudaginn 2. jan., og verður
hans nánar getið siðar.
eigi er víst, að öllum þeiin, sem
færa brennifórnir honum til heið-
urs, sé kunnugt um, að þessi
frægi stjórnmálamaður, frækni
hermaður, víðföruli siglingamað-
ur og merkilegi rithöfundur, má
teljast stofnandi nýlendubygða
Breta í Norður-Ameríku.
Það virðist sem Raleigh hafi
haft mesta yndi af hermensku.
Sem dæmi má nefna, að hann fór
ineð flokk manna frönsku “Hu-
genottunum” til liðsinnis og barð-
ist með aðalforingja þeirra, Gas-
pard Coligny. (Louise dóttir Co-
ligny varð fjórða kona Vilhjálms
prins af Oraníu, sem kallaður
var hinn þögli. Vilhjálmur þessi
vann Holland undan yfirráðum
Spánverja. Drotning Hollands er
afkomandi þeirra Louise og Vil-
hjálms). Ennfremur veitti Ra-
leigh Hollendingum lið árið 1857
gegn Spánverjum, og því næst fór
hann í landkönnunarferð til
Norður-Ameríku.
Á dögum Elísabetar drotningar
voru rúmlega 5 miljónir manna í
Énglandi, og óttuðust ráðandi
mcnn þar mjög, að landið væri
að verða of þéttbýlt. Ameriku-
| ferðir Kolumbusar voru orðnar
nokkuð kunnar í Englandi. Æf-
intýralegar skrumsögur gengu
þar manna á milli um auðlegð
og gæði hins nýja heims, sem
kallaður var gullforðabúr Spán-
ar. Spánskir riddarar og sigl-
ingamenn lögðu Mið-Ameríku-
Miss Helga Guttormson frá
Poplar Park dvaldi í borginni um
jólaleytið.
í ritstjórnargreininni “Straum-
hvörf,” sem birtist í síðasta blaði,
er missögn um þýðandann að
kvæði Robert Burns, “Því skal ei
bera höfuð hátt?” Er þýðingin
þar sögð, í ógáti, að vera eftir
séra Matthías Jochumson; það
var Steingrímur Thorsteinsson er
þýðinguna gerði.—Ritstj.
Dr. Tweed tannlæknir verður í
Árborg á fimtudaginn þ. 9. þ.m.
Hjónavígslur
Á aðfangadag jóla, 24. des.,
voru þau Carl Johan Engh frá
Hecla, Man. og Anna Lilja Hall-
son frá Riverton gefin saman í
hjónaband af séra Rúnólfi Mar-
teinssyni, að 493 Lipton St. Heim-
ili þeirra verður í Riverton.
Breta i Norður-Ameríku
Eftir S. K. STEINDÓRS
j löndin undir sig, brutu vörn rauð-
! skinna á bak aftur og gerðu
| marga þeirra að þrælum. Hafa
Fyrsta landnámstilraun Spánverjar af þessum sökum orð-
-- ' ið fvrir miklu aðkasti og óvin-
gjarnlegum dómum. Svo að hver
fái notiö sanngjarnra dóma eftir
því sem aðstaða leyfir, er rétt
að geta þess, að þarna var háð
hörð barátta upp á líf og dauða,
þar sem aðrirhvorir urðu að ger-
sigra. Samkomulag án þess var
óhugsandi milli landnámsmanna
og frumbyggja landsins, sem vit-
anlega litu þessa aðkomumenn ó-
hýru auga og hugðu að gera þeim
alt það ógagn, er þeir máttu. —
Þó að fólskuverk Sjánverja gagn-
vart frumbyggjum landsins séu
síst lofsverð, ber að taka tillit til
þess, að riddara tímabilið var
ekki liðið undir lok og helgi
hnefaréttarins var tignuð um of.
— Annars benda staðreyndir
sögunnar, og síðast friðarsamn-
ingarnir eftir heimsstyrjöldiua, á
Bretar hafa um langan aldur
verið farmenn miklir og djarfir
og ötulir sjómenn. Meginstyrk-
ur brezka heimsveldisins hefir ,
verið alt frá því á dögum Elísa-
betar drotningar (1533—1603) |
hin óskoruðu yfirráð þeirra á
heimshöfunum. — Og frá því ár- \
ið 1588, að Englendingar sigr-
uðu spanska flotann, hafa þeir !
í raun réttri verið drotnarar hafs- !
ins.
Þegar landnám Englendinga I
hófst, í öðrum heimsálfum, varð !
þörfin fyrir traustan og örugg-1
an flota eitt af brýnustu n'auð-
synjamálum þeirra, svo að þeir
. , . . 0-------- - - 9a'
væru þess megnugir að verja ny- j}að að sigraðir verða að ^ætta
^ 0g ag sigurvegararnir
skipa fyrir unf úrslitakostina.
lendurnar fyrir ásælni annara
þjóða. — Er því ekki fráleitt að
segja, að floti Englendinga, eða
það vald, sem hann veitti þeiin
á sjónum, hafi beinlínis grund-
vallað hið víðlenda brezka heims-
veldi, ásamt stjórnkænsku og
dugnaði éinstakra a f b u r ð a
Englendingar gátu lítilla hlunn-
inda notið af auðlegð og landgæð-
um í Ameríku, vegna þess að
skipastóll þeirra var of lítill, en
floti Spánverja var þá drotnandi
vald á heimshöfunum í svipuðu
manna. Má því telja fullvíst, l hlutfalli og floti Englendinga er
Bretar muni ófúsir á af afsala
sér yfirráðunum á sjónum jtil
nokkurrar annarar þjóðar.
Flestir reykingamenn að
minsta kosti munu að meira eða
minna leyti kannast við Sir Wal-
ter Raleigh (1552—1618). En
$2475
’COMMODORE
MISS
AMKRICA
5 2^75
t-.DY MAXIM
$2475
SENATOR
For style, depend-
ability and VALUE
— a Bulova watch
is beyond compare'
Mánaðarlegar afborganir ef óskað—án vaxta.
Thorlakson & Baldwin
699 SARGENT AVENUE
WINNIPEG
nú. Enda náðu Bretar ekki var-
anlegri fótfestu í Ameríku fyr
en nokkru eftir að þessi hlutföll
höfðu breyzt.
Spanski flotinn, eða “Armad-
an”, eins og hann er oftast kall-
aður, var einhver hin stærsti og
mikilfenglegasti sem hugsast gat
á þeim dögum. í hinni frægu
sjóorustu milli Englendinga og
Spánverja árið 1588, höfðu Spán-
verjar 130 stór og 30 minni her-
skip; voru þau öll vel búin að
vopnum og vistum og með um
30 þúsund manna áhöfn. Skipa-
kostur Englendinga var miklu
minni, en skip þeirra eru alment
talin hafa verið hentugri en skip
Spánverja. Enda urðu leikslokin
þau, að Englendingar unnu glæsi-
legan sigur, og mátti herkænska
þeirra sín meira en hinn mikli
liðsmunur. Ymiskonar óhöpp
stuðluðu og að því, að ósigur
Sjánverjanna varð átakanlegri en
ella, því að flest þeirra spönsku
skipa, er hrukku undan á flólta,
urðu ofviðri og stórsjóum að
bráð, svo aðeins fáeinum skipum
varð heimkomu auðið.
F'ilippus 2. Spánarkonungur
(1527—1598) var talinn allra
inanna jafnlyndastur og skifti
sjaldan skapi. Sem dæmi upp á
jafnlyndi hans er sagt, að þegar
hertoginn af “Medina”, sem var
fyrirliði spanska flotans í ó-
happaorustunni við Englendinga,
gekk á konungsfund til að tjá
honum angurtiðindin, um afdrif
hins stóra og glæsta flota, hafi
konungur verið að skrifa, og
hlustaði hann þögull á frásögn
hertogans, er hann skilgreindi ó-
farir sínar. En er hertoginn
hafð! 'lnkið frásögn sinntr"Sag01
konungur: “Eg sendi yður af stað
til að heyja orustu við óvinina,
en ekki við náttúruöflin, verði
Guðs vilji.” Því næst hélt hann
áfram að skrifa eins og ekkert
hefði í skorist. — Myndi sjálf-
sagt einhverjum hafa orðið á að
æðrast meira og viðhafa fleiri og
stærri orð í hans sporum, þar
sem jafnmikið var i húfi.
f Englandi hafði enginn jafn
lifandi áhuga fyrir því að brezk
nýlenda yrði grundvölluð i Vest-
urheimi, eins og W. Raleigh, sem
hafði allra manna bezta aðstöðu
til að koma áhugamálum sínum
til framkvæmda, vegna þeirrar
einstöku hylli, sem hann naut hjá
drotningu og allri hirðinni.
Lífsferill hans var einkenni-
lega samtvinnaður örlagaþráðum
æfintýralífsins, alt frá æsku og
þar til hann endaði aldur sinn
á höggstokknum. Tuttugu og
sex ára að aldri varð hann skip-
herra á einu þeirra 6 skipa, sem
frændi hans, Sir Humphrey Gil-
bert, lagði af stað með í Amer-
íkuför, til landnáms þar. Sú för
tókst þó eigi giftusamlegar en
svo, að Englendingarnir lentu í
skæðri orustu við Spánverja, og
knúðu þeir þá Gilbert til þess að
snúa aftur heimleiðis, án þess að
förin hefði borið nokkurn árang-
ur. Gilbert reyndi svo aftur á
nýjan leik, en tókst síst vænleg-
ar en í hið fyrra skifti, því að
skip hans strandaði við New
Foundland og fórst hann þar.
Árið 1580 varð Raleigh land-
stjóri í Cork í írlandi og fékk
miklar og dýrar jarðeignir að
launum fyrir að bæla niður írsku
uppreistina, og komst eftir það
til æ meiri valda og virðingar hjá
Elisabetu drotningu. "
Um þessar mundir kostaði Ra-
leigh rannsóknarför til Cliesa-
paeke-flóans, sem skerst úr At-
lantshafi inn í austurströnd N.-
Ameríku. Flói þessi er allstór,
320 rastir (km.) á lengd. Helztu
borgir þar eru Norfolk, Wash-
íngton og Baltimore. Stærstu fljót
sem renna í flóann, eru Susque-
hanna, 75 rastir, Potomac, 640
rastir, og James, sem á uppt.ök
sín í Alleghany-fjöllunum.
Raleigh tók við þar sem Gilhert
hætti, og fékk skjöl og skilriki,
sem heimiluðu honum öll þau
réttindi, er þurfa þóttu, til að
stofnsetja nýlendubygð, ásamt
stjórnarskrá fyrir nýlendur þær,
sem kynnu að verða stofnsettar.
f plöggum þe.ssum er það ótvírætt
tekið fram, að þeir, sem nýlend-
urnar byggja, skuli hafa að öllu
leyti sömu réttindi sem Englend-
ingar þeir, er heima búa. Og
helzt það óbreytt um því nær 200
ára skeið, eða þar til á dögum
Georgs konungs 3. (1760—1820).
George 3. var geðbilaður og blind-
ur aumingi um allmargra ára
skeið, og var einatt mjög erfiður
ráðherrum sínum og ráðgjöfum.
í stjórnartíð hans hófst frelsis-
stríð Bandaríkjanna, undir for-
ystu Georgs Washingtons (1732
—1799) og lauk þeirri viðureign,
eins og kunnugt er, með því, að
Englendingar mistu yfirráðin yf-
ir þeim viðlendu og voldugu
löndum sem síðan heita Banda-
ríki Norður-Ameríku. Líklegt má
þó telja, að án aðstoðar Frakka
hefði frelsisstríðið ekki orðið
Bandaríkjunum í vil.
Raleigh var maður stórauðugur
og gat því þegar hafist handa,
og útbjó tvö skip með vopnum
Jakob F. Bjarnason
TRANSFER
Anniut <relffle(ra um alt, nnm al
flutninsrum Jýtur, smSnra effa atðr-
um Hversrl sannirlarnara varff
Helmlll) 591 SHERBURN ST.
Slmi: 35 909
HAROLD EGGERTSON
Insurance Counselor
NEW YORK LIFE INSURANCE
COMPANY
Room 218 Curry Bldg.
233 Portage Ave., Winnipeg
Office Phone 93 101
Res. Phqne 86 828
J. Walter Johannson
Umboðsmaffur
NEW YORK IilFE INSURANCE
J COMPANY • ' :
-219"Ctrrry Bldff. W-wmipeg
WILDFIRE COAL
(Drumheller)
“Trade Marked”
LOOK FOR THE RED DOTS AND DISPEL YOUR DOUBTS
LUMP .................................................$11.35 per ton
EGG .................................................. 10.25 ” ”
SEMET-SOLVAY COKE...................$14.50 per ton
MICIIEL COKE ....................... 13.50 ” ”
DOMINION COAL
(Sask. Lignite)
COBBLE ...................... $6.65 per ton
STOVE ....................... 6.25 ” ”
BIGHORN COAL
(Saunder’s Creek)
LUMP............................$13.25 per ton
FOOTHILLS COAL
(Coal Spur)
LUMP .....................................$12.75 per ton
STOVE .................................... 12.25 ” ”
Fuel License No. 62
PHONE 94 309
McCurdy Supply Co. Ltd.
49 NOTRE DAME AVE. E.
og vistum, og sendi þau í rann-
sóknarför til Norður-Ameríku.
Foringi fararinnar hét Amidas.
Skipin komust heilu og höldnu
til Ameríku og tóku land þar sem
nú heitir Lookout-höfði, en eigi
allfjarri þaðan er Raleigh-flóinn,
sem er kendur við Sir Walter Ra-
leigh. Sigldi Amidas svo nokk-
uð norður með landi, og dáðist
hann mjög að hinum risa-stóru
furu- og rauðu Cedrusviðar-
trjám. Þar var og gnægð viltra
dýra í skógunum. Frumbyggj-
ar landsins voru háttjirúðir og
vingjarnlegir í viðmóti.
(Framhald)
Sendið áskriftargjald yð&r
fyrir “The New World,” mán-
aðarrit til eflingar stefnu
Co-operative Commonwealth
Federatio'n í Canada.
Aðeins EINN dollar á ári
sent póstfrítt
Útgefendur
The New World
1452 ROSS AVE.
Winipeg, Manitoba
Úr, klukkur, gimsteinar og aðrir
skrautmunir.
(Hftingaleyfisbréf
447 FORTAGE AVE.
Slmi 26 224
Minniát BETEL
✓
1
erfðaskrám yðar !
The Watch Shop
Diamonds - Watches - Jewelry
Agents for Fulova Watchea
Marriage Licenses Issued ,
TIIORLAKSON & BALDWIN
Watchmakers & Jewellers
699 SARGENT AVE., WPG.
KAUPIÐ ÁVALT
LUMBER
hjá
THE EMPIRE SASH & DOOR CO., LTD.
HENRY AVENUE AND ARGYLE STREET
WINNIPEG, MAN. PHONE 95 551

STUDY BUSINESS At Western Canada’s Largest and Most Modern Commercial School
For a thorough training, enroll DAY SCHOOL For added business qualifications, enroll NIGHT SCHOOL The Dominion Business College offers individual instruction in— SECRET AR Y SHIP STENOGRAPHY CLERICAL EFFICIENCY MERCHANDISING ACCOUNTANCY BOOKKEEPING COMPTOMETRY —and many other profitable lines of work. EMPLOYMENT DEPARTMENT places graduates regularly.
DOMINION BUSINESS COLLEGE On The Mall and at Elmwood, St. James,
and St. John’s