Lögberg - 20.01.1936, Blaðsíða 5

LOGBHRG. FIMTUDAGINN 30. JANÚAR, 1936
5
unum. Alexander af Macedóníu,
og Philippús faðir han^, tók á
móti hollustu þegna sinna sem
holdgun hins “þrettánda guðs,”
sein var Júpíter Dolichenus.
Norðmenn létu sér nægja, að
konungurinn hafði viðskifti við
guðina af hálfu þjóðarinnar, og
var þeim skyldur, en héldu jafn-
framt þeirri frumlegu skoðun
við, að persóna konungsins væri
heilög og hamingjusöm út af fyr-
ir sig.
Eins og norski þjóðtrúarfræð-
ingurinn Eitrem hefir sýnt í
Heiðursriti fyrir Hjálmar Folk,
helzt sú trú sérstaklega hjá Sví-
um. Það merkilega í því er það,
að hér er guðinn stundum orðinn
að konungi, sem er eflaust því
að kenna, að konungaættin hefir
fíuð sem ættföður. En afleiðing-
in er beinlínis gagnstæð þeirri
þróun, sem konungstrúin hafði í
Suðurlöndum. Það sem Yng-
lingasaga hefir um Frey, og vafa-
laust eftir Ynglingatali, þó visuna
vanti í handritunum, einkennir
konungstrú norðijrþjóða og sýn-
ir að hún var mjög frumleg.
Konunginum var þakkað, ef
landsfólkið á hans dögum varð
auðugra en fyr sökum friðar og
árs. En þegar hann var dauður,
trúðu menn, að friður og ár
skyldi vera í landinu, meðan lík
hans var þar. Þess vegna vildu
þeir ekki brenna hann. Ekkert
gæti lýst eins greinilega trú og
kyngi konungsins og þessi frétt,
að jafnvel dauði líkaminn ábyrg-
ist farsæld þjóðarinnar og frjó-
semd jarðarinnar. Annars er
hún ekki frábrugðin þvi, sem við
vitum um álit fornmanna á dauð-
anum yfirleitt. Draugatrú t. d.
sýnir, að kyngi mannsins deyr
ekki strax á dauðadegi, að minsta
kosti í þeim, sem eiga mikinn
fjársjóð af henni, og það sem lifir
hkamann, hefst oftast þar við
sem hann er grafinn. Að Freyr
i þessari sögu úthlutar ár og friði
sem konungur, ekki sem guð, sjá-
um við í lýsingu á Fróða Dana-
konungi, sem friðurinn var kend-
ur um alla danska tungu. En
frumlegast er það sem við heyr-
um um trú á konunginn í sumum
norskum ríkjum. Það staðfestir
fréttin í Ynglingasögu uin Frev
ótvíræðlega. Þegar Hálfdán kon-
ungur svarti, sem hafði allra kon-
unga verið ársælastur, var ný-
dáinn, og lík hans flutt á Hringa-
ríki, og þar til greftrunar ætlað,
þá fóru ríkismenn af Raumaríki
og af Vestfold og Heiðmörk og
beiddust allir að hafa líkið með
sér og heygja í sínu fylki. Því
þeim þótti árvænt að hafa það
hverir í sinni jörð. Og þeir sætt-
ust svo, að líkinu var skift í fjóra
staði. *
Trú á konunginn var einnig tið
hjá Suðurgermönum. Um Borg-
undaríki, sein var upprunalega
við Eystrasalt, en á síðari öldum
við Rín, hefir Ammíanus Marcel-
linus sagt, að þegar ófriður eða
hallæri kemur, er konungurinn
afsettur. Auðvitað vegna þess
að hann hefir brugðist þegnum
sinum. Af sömu ástæðum blót-
Hðu Sviar Dómalda konungi sín-
llm, þegar það kom fyrir ekk«rt
að hafa uxa- eða mannblót; en
Sfimt sem áður er trú þeirra á
konunginn svo mikil, að þeir
r.ióða stallann með blóði hans.
Úugi hann ekki lifandi og sé hann
úærpur sökum þess, þá getur
hann enn dugað dauður.
í Noregi hafa sérstaklega
hrændir blótað hauga konungs-
ættarinnar. Hlaðajarlar höfðu
^oikla trú á Hölga ættföður sin-
l|ni og dóttur hans I
Hölgabrúði, og af hinum
sku fylkiskirkjum, átta
eru enn þrjár, sem standa
llIu, og heita Haugur, Sor:
ölvishaugur. En Sö
SörliQ 0g ölvir voru nöfi
Ungaættum. Fyrstu kir
Voru bygðar á bólstöðuir
'unar. Annars er staðs
Vlkisliaugur algengt ui
Noreg.
hriðji flokkurinn, sem
j'm í þessu sambandi, eri
U1- Rent hefir verið á
skáldskapur gegnir sérstö
verki i þeirri viðhöfn, se
fjolkyngi eða töfrabrögð.
efmð er núna að fjalla m:
skapinn yfirleitt, en ekki
lega um galdra, Varðalol
ur í rúnaristningum, Bi
og Syrpuvers og fleira.
sem einkennir þessa
skáldskapar, er einnig ti
um. Þetta einkenni ski
arins, að í honum eru orðin
mögnuð og hafa áhrif á umheim-
inn, liggur jafnvel i hlutarins eðli
og er grundvöllur skáldskapar-
ins.—Hann er hið merkilegasta
dæmi þess, sem við höfum kall-
að samúðarkyngi. Bundið mál
bindur aftur. En þá er sjálf-
sagðuij hlutur að því fastar sem
málið er bundið, því betur bindur
það. Af því stafa«, að í þeirri
tegund af skáldskap, sem heitir
galdralag, er miklu meira af bind-
ingum, í hvaða sem formi, en
annars vant er. Og efnið er þar
eins bundið og formið, i því að
sömu hugmyndinni er þar lýst í
þremur vísuorðum samfleytt, en
í formi, sem bindur þau saman
með upphafs- og endingarbind-
ingum. En eitthvað af þessu er
til í öllum skáldskap, því bund-
inn er hann altaf að sumu leyti.
Með þvi verður ekki sagt, að þau
kvæði, sem við þekkjum úr forn-
öld, sé öll ort í einhverjum ó-
skiljanlega fjölkunnugum til-
gangi, því það væri úr lausu lofti
gripið. f hinum elztu skáldkvæð-
um lofuðu skáldin konunga sína,
eins og víða var títt, og er ekki
hægt að uppgötva neitt sérstak-
lega fjölkunnugt í því. Trú á
bundna málinu var að dofna fyr-
ir löngu, svo sem og trú á kon-
unginum. En þó sjáum við það
oft, þegar gamall siður eða göm-
ul skoðun er að hverfa í konungs-
höllum, að þau halda sig enn á
öðrum sviðum. Því er ekki að
neita, að eldri lausavísurnar í
sögunum, sem eru í máli sinu
bundnar á hærra stigi en kvæði
konungaskálda, láta oft i ljós það
mark og mið skáldsins, að auka
magn sitt og að ráða aðstæðun-
um, hvort sem bardögum sé eða
ástum eða i einhverju öðru sam-
bandi. Eftir er að rannsaka nánar
hve lengi menn voru þess sér með-
vitandi. f norrænum bókment-
um er ekki nema eitt dæmi þess,
að skáld, alveg eins og hann væri
galdramaður, glæðir magn sitt
svo ákaflega, að það hefir beinr
linis eyðandi áhrif og meiðir ó-
vininn líkamlega. f írskum bók-
mentum eru slíkar sögur ótelj-
andi, þar er konungur t. d. skuld-
bundinn að veita skáldum beina
eins lengi og þau krefjast þess,
og sé konungur búinn að drepa
alt kvikfé sitt i því skyni að kapp-
ala mörg hundruð af skáldum
svo mánuðum skiftir, og aftaki
hann að halda þessum fjáreyðsl-
um áfram, þá bvrja skáldin að
miða kviðlingum sínum á hann
og verður hann að sæta sökum
þess hinum andstyggilegustu
sjúkdómum og meiðslum. Þetta
er það sama og í Þorleifsþætti
Jarlaskálds, sem sýndist þó vera
öllum írskum áhrifum óháður.
Jarlinn lætur hengja alla föru-
nauta Þorleifs, vegna þess að
hann hefir neitað að selja jarl-
inum vörur. Síðan kemur skáld-
ið aftur í höllina, í stafkarlsbún-
ingi, og fær leyfi að flytja kvæði.
Fyrsti þriðjungur níðsins hefir
þá afleiðingu að jarlinum hleyp-
ur svo kláði uin allan búkinn, að
hann lætur hrifa sig með kömb-
um. Þá koma þokuvisur og
verður dimt i höllinni. En við
síðasta þriðjuhginn verður hvert
járn á gangi og er það margra
manna bani. En þegar bjart ger-
ir aftur og jarlinn raknar við, þá
hefir alt skeggið rotnað af hon-
um að alt hárið öðrum megin
hvirfilsins.
\7erði þess spurt, hvernig á því
standi að í írskum bókmentum
sé þesskonar sögur miklu vin-
sælli en í norrænum, þá er það
að segja, að þar hefir goðatrú
aldrei hnekt kyngitrúnni eins
mikið og hér. Hinsvegar hefir
trú á magn skáldskaparins hald-
ist greinilega í draumavísum, í
sögum um drauga, sem tala bara
sjaldan í óbundnu máli, um
kraftaskáld og fleira. Þetta smá-
efni er alt sem eftir er af hug-
mynd, sem einu sinni var mjög
frjósöm. Mér hefir fyrir löngu
virst svo að Eiríkur konungur
blóðöx hljóti að hafa álitið Höf-
uðlausn sem þvingunarráð af
hálfu skáldsins, sökum óræks
múttar skáldskaparins, og einnig
að Egill miði til sama máttarins
í þeirri vísu Sonatorreks, þar sein
hann kemst svo að orði:
Gáfumk íþrótt,
úlfs of bági,
vígi vanur,
vammi firða,
og það geð
es gerðak mjer,
vísa fjendur
af vjelöndum.
Skáldskapur, sem hann kallar
gjöf óðins, veitti honum þrek til
þess að lýsa vígi á hendur Ægis
og Ránar, og með því að efna
skyldu sína við son sinn. í þessu
er einmitt tilfinningahreinsun
skáldsins fólgin. —Les. Mbl.
Tímatalið og J. S. frá
Kaldbak
Sennilega mun suma lesendur
Hkr. furða á illyrÖasamsetningi
þeim er J. S. frá Kaldbak beinir til
mín þar í blaðinu frá 15. jan. s.l.
Illyrði þessi ætla eg þó ekki að
gera að umtalsefni. Þau eru ekki
þess virði. En maðurinn hefði
fremur átt að reiðast við sjálfan sig,
en mig, fyrir það, að hann fær ekki
eins mikla frægð út úr þessari f ram_
komu sinni eins og honum hafði
sýnst beint liggja við í fyrstu.
Þegar menn slást upp á aðra
menn, þá verða menn venjulega að
hafa eitthvert tilefni. Það hafði
honum líka sýnst hann hafa. Hon-
um sýndist eg liggja svo vel við
höggi, að það væri synd að nota ekki
tækifærið. En útreikningurinn var
ekki réttur. Höggið náði ekki t:l
mín. Hann slær sjálfan sig óvart á
munninn. Út af slysni þeirri á hann
ekki að reiðast við mig. Eg er þar
í engri sök. Hans sjálfs er sökin að
öllu leyti.—
Á tímatalsskekkju þá er Ágúst
Bjarnason talar um í bók sinni
“Austurlönd,” get eg vel minst.
Allir sæmilega fróðir menn vita
eitthvað um þá skekkju. Séra Helgi
Hálfdánarson skýrir frá því efni
rétt og vel í fyrsta bindi kirkjusögu
sinnar, löngu áður en Ágúst pró-
fessor skrifar sína bók. Prófessor
Kurtz, ágætur, þýzkur fræðimaður,
skýrir einnig frá því efni mjög ítar
lega í hinni vönduðu kirkjusögu
sinni, sem mikið hefir verið notuð í
skólum hér í Vesturheimi.
Það timatal, er vér nú höfum er
samið á sjöttu öld. Höfundur þess
er Díónysíus Exigúus, rómversk-
ur munkur, eða ábóti, er þótti á
sinni tíð ágætur fræðimaður. Varð
enski sagnfræðingurinn frægi, Beda
hinn virðulegi, er uppi var á sjöundu
og áttundu öld, fyrstur allra merkvx
rithöfunda að nota tímatalið í bók-
um sínum. Var það nokkuru síðar,
að Karl mikli, Frakkakonungur og
Rómverjakeisari, lögleiddi tímatalið
í hinu víðlenda riki sínu. Breiddist
það þá óðum út um öll lönd hins
mentaða heims og hefir verið í gildi
ávalt siðan.
Skekkjan, sem hér er um að
ræða, er í því fólgin, að Diónysíusi
ábóta taldist svo til, að Jesús hefði
fæðst árið 754, eftir hinu róm-
verska tímatali. En það er nokkurn
veginn víst, að Heródes konungur
var þá dauður fyrir þrem eða fjór-
um árum, en hann var enn lifandi þá
er Kristur fæddist i Betlehem, eins
og Matteus guðspjallamaður skýrir
svo glögglega frá. Virðist þvi fræði-
mönnum, að ábótinn hafi misreikn-
að um hér um bil fjögur ár, nefni-
lega, að Kristur sé fæddur árið 750,
eftir hinu forna rómverska tíma-
tali. Sumir fræðimenn telja skekkj.
una meiri, aðrir minni, ekki nema
þrjú ár. En að hér sé skekkja
nokkur, er talið sem næst víst. Eng-
in þjóð, e.ða landsstjórn, eða hópur
fræðimanna hefir tekið sér fram um
að lagfæra þetta, og er sennilegt, að
við þetta verði látið sitja hér eftir,
eins og verið hefir að undanförnu.
Þessi skekkja á tímatalinu raskar
engu i Lúkasar guðspjalli. Jóhannes
skírari byrjaði að starfa á fimtánda
ári ríkisstjórnar Tíberiusar keisara.
Þar er ekkert minst á rómverska
tímatalið, né hið hebreska. Jesús er
hér um bil þrítugur að aldri þegar
hann er skirður af Jóhannesi og
byrjar sitt kenslustarf. Þar er held-
ur ekkert ártal nefnt á nafn. Lúkas
minnist á þetta hvorttveggja sökum
þess að honum er sýnt um að vera
vandvirkur og nákvæmur í ritstörf-
um sinum. En að hinu leytinu lítur
hann vafalaust á þetta sem auka-
atriði. Stóra viðfangsefnið er að
skýra frá undra persónunni Jesú
Kristi og þeim táknum og dásemd-
Oldest European Discovery Against
Stomach Troubles and Rheumatism
Acclaimed Best by Latest Tests
Since 1799 thousands of people have regained their normal
health after years of suffering from stomach troubles of all
types, such as constipation, indigestion, gas, and sour stomach
which are the basic factors of such maladies as high blood
pressure, rheumatism, periodic headaches, pimples on face and
body, pains in the back, liver, kidney and bladder disorder,
exhaustion, loss of sleep and appetite. Those sufferers have
not used any man-made injurious chemicals or drugs of any
kind; they hgve only used a remedy made by Nature. This
marvelous product grows on the highest mountain peaks’
where it absorbs all the healing elements and vitamins from
the sun to aid HUMANITY in distress.
It is composed of 19 kinds of natural leaves, seeds, berries and
flowers scientifically and proportíonately mixed and is known
as LION CROSS HERB TEA.
LION CROSS HERB TEA tastes delicious, acts wonderfully
upon your system, and is safe even for children. Prepare it
fresh like any ordinary tea and drink a glassful once a day,
hot or cold.
A one dollar treatment accomplishes WONDERS; makes you
look and feel like new born. If you are not as yet familiar
with the beneficial effects of this natural remedy LION
CROSS HERB TEA try it at once and convince yourself. If
not satisfactory money refunded to you. Also in tablet form.
Try it and convince yourself with our money-back guarantee.
One week treamnent $1.00 Six weeks treatment $5.00
In order to avoid mistakes in getting the genuine LION
CROSS HERB TEA, please fill out the attached coupon.
Lio-Pharmacy, Dept. 9875.
1180 Second Ave.,
N. Y. City, N. Y.
Gentlemen:
Enclosed find $...... for which please send me
treatments of the famous LION CROSS HERB TEA.
NAME .........................................
ADDRESS ......................................
CITY .................... STATE ..............
um er honum fylgdu. Það tekst
honum líka frábærlega vel. Er
Lúkas talinn, af þeim er vit hafa á
þeim efnum, að vera afarmerkilegur
og vandvirkur rithöfundur. —
Vilji nú J. S. frá Kaldbak endi-
lega þrátta frekar um Lúkasar guð-
spjall, þá er ekki ómögulegt að eg
taki aftur til máls. Að hinu leytinu
skil eg varla i, að fólk yfirleitt sé
svo hrifið af þessari smáu deilu okk-
ar, að hún fyrir það eitt, eigi skilið
að halda áfram. Það rétta er komið
fram og það ætti að nægja.—
Jóhann Bjarnason.
Frá Edmonton
21. janúar, 1936.
Herra ritstjóri Lögbergs:—
Tíðarfarið var gott til jóla, en þá
byrjaði kuldakast, sem hefir haldist
upp til þessa tima. Kaldast var um
30 fyrir neðan núll; meý af tíma*n-
um um 10 til 12 fyrir neðan núll.
Þann 21. des. voru gefin saman
í hjónaband Miss Gwendoline
Pecknold og Mr. J. B. Skaptason,
B. Sc., í All Saints kirkjunni, af
Canon E. Peirce-Goulding. Brúð-
urin hefir verið skólakennari hér i
borginni í undanfarin ár. Mr.
Skaptason er sonur H. B. Skapta-
sonar í Wlinnipeg. Brúðhjónin lögðu
af stað samdægurs til Calgary og
Banff.
Mr. G. E. Goodman frá Wyn-
yard, Sask., hefir verið staddur hér
i borginni um tíma, til að heimsækja
föður sinn, sem hér býr., Mr. Sigfús
Goodman, og tvær systur, Mrs. Carl
Johnson og Miss Olive Goodman.
Um leið fór Mr. Goodman til
Markerville til að sjá gamla kunn-
ingja, sem hann á þar, síðan hann
átti þar heima.
Mrs. C. Jónasson hefir verið i
nokkrar vikur að heimsækja dóttur
sína i Minneapolis, Mrs. Hjálmar
Björnson. Bjóst hún við að verða
þar til vorsins.
Nýflutt eru til borgarinnar Mr.
og Mrs. Oli Björnsson frá Innisfail,
Alta. Líka kom hingað Mr. Sidney
Christianson frá Innisfail, en sagð-
ist ennþá vera óráðinn í þvi, hvort
hann ílengdist hér, eða ekki.
Jlér hefir verið í heimsókn hjá
dóttur sinni, sem hér býr, Mrs. J.
Langmore, Mrs. Júliana S. Grims-
son frá Mozart, Sask. Líka er hér
stödd þessa dagana, Mrs. Bergsson
frá Baldur, Man.; er hún einnig að
heinisækja dóttur sina, Mrs. Shaw,
sem hér býr.
Jólatréssamkoma var haldin 29.
desember, í samkomusal íslenzka
klúbbsins “Norðurljós.” Þangað
var öllum íslenzkum börnum boðið,
og eins börnum, sem af íslenzku
bergi eru brotin, þó þau væri aðeins
íslenzk í aðra ættina. Stutt prógram
var, þar sem aðeins börnin sjálf
komu fram, og tókst þeim það öllum
vel og myndarlega. Svo fengu öll
börnin böggla af jólatrénu með
sælgæti, hnetum og appelsinum, svo
ísrjóma í uppbætir. Við eldra fólk-
ið hrestum okkur á kaffi og brauði
af ýmsu tæi. Nefndin, sem kosin
var til að standa fyrir þessari sam-
komu var Mrs. S. Sigurjónsson.
Mrs. G. P. Johnson og Mr. Jacob
Hinriksson; Mrs. G. P. Johnson
stjórnaði samkomunni og tókst það
vel.
Þann 14. jan. hélt “Norðurljós”
ársfund sinn, og voru þessir kosnir
1 embætti fyrir þetta ár: Mr. S. Sig-
urjónsson, forseti; Theodore Moore,
skrifari og Sveinn Johnson endur-
kosinn fyrir héhirðir. Líka var á-
kvarðað á þessum fundi að félagið
héldi “þorrablót” þann 11. febrúar,
með líku fyrirkomulagi og við
höfðum síðastliðinn vetur. Var
nefnd kosin til að standa fyrir því.
Alt verður gert til að hafa þessa
samkomu eins góða og myndarlega
og föng eru á. Inngangur er 35C
fyrir fullorðna og 25C fyrir ungl-
inga. Ákvarðað er að samkoman
byrji kl. 8 e. h., með stuttu pró-
grammi, svo verða bornar fram
Framh. á bls. 8
Important
Announcement!
\
Effective January 15th
BARGAIN HOURS ON FBRSON-TO-PERSON
LONG DISTANCE CALLS
R(*cently the reduced evening rates for Long Distance 011
Station-to-Station calls were allowed to extend continu-
ously from 7 p.m. Saturday to 4.30 a.m. Monday. Now
another great saving on
LONG DISTANCE CALLS
is going into effect. Under the new schedule of rates
a discount will be allowed 011 all
Person - to - Person Calls
between the hours of 7 p.m. and 4.30 a.m. and all day
Sunday.
The reduction on Person-to-Person Night and Sundav cails
will be exactly the same in amount ("ot in vcrcentaue) as
on Station-to-Station calls to the same place. For example,
on a call where the
DAY Station-to-Station rate is 40c for 3 minutes
the NIGHT Station-to-Station rate is 25c for 3 minutes
—difference 15c.
DAY Person-to-Person rate is 50c for 3 minutes
the NIGHT Person-to-Person rate is 35c for 3 minutes
-—difference 15c.
Use LONG DISTANCE for Your Out-of-Town Business
MANITOBA TELEPHONE SYSTEM
4
/