Lögberg - 13.02.1936, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTTJDAGINN L3. FEBSRtrAB, 1936
MINNINGARORÐ
Þann 4. sept. síðastl. andaÖist aíS heimili sinu, Akra, X.
Dak., I lalklór Ólafsson Anderson, fæddur 14. maí 1869.
Foreldrar hans Ólafur Ámason og Margrét Halldórsdóttir
áettuÖ úr Norður-Múlasýslu á íslandi, er hann dáinn fyrir
mórgum árum, en móðir hans lifir í hárri elli á Gimli, Man.,
gáfuð kona og hin mesta kvenhetja. Systkini Halldórs eru sex
á lífi: Guðrún (Mrs. J. T. Johnson), Kuroki, Sásk.; Hildur,
(Mrs. ( ). Smith), Winnipeg; Jón, Winnipeg; Árni, Seattle,
W'ash.; Tryggvi, Hensel, X. Dak. og Björgvin, Byers, Colo.
Fósturdóttir heirra hjóna, Ingibjörg, er gift Árna Schev-
ing, Hfa þau í Pembina, X. Dak.
JÞegar Halldór heitinn var sjö ára ganiall fluttu foreldrar
lians til Ameríku, dvöldu fyrstu 5 árin i Nýja-lslandi eitt ár í
Winnipeg, en fluttu svo árib 1882 til Hensel, N. Dak., tóku
heimilisrétt á landi 4 mílur norovestur frá nefndum bæ, og
bjuggu þar þanga'ð til faðir hans dó.
12. marz 1908 giftist Halldór eftirlifandi konu sinni,
Sigurlaugu Rögnvaldsdóttur frá Óslandi í Skagafirði, var hún
honum hin ágætasta kona alla þeirra samverutíð.
llér verður ekki skrifuð æfisaga, heldur aðeins nokkur
minningarorð.
Halldór var hinn mesti myndarmaður, í sjón og reynd,
svaraði sér vel á allan vöxt; hann var heilsusterkur alla æf i.
Því kom það ástmennum hans og vinum nokkuð á óvart, þegar
hann fyrir 6 árum svo að scgja misti heilsuna, þó hann að vísu
væri vitS l)ú sitt næstu 4 árin, þá var það meira af vilja en mætti.
Fyrir 2 árum seldu þau lausafé og leigðu jörðina, hví
heilsu hans var þá svo komið að hann treysti sér ekki að vera
Íengur viS búskap. Fluttu >au þá til Akra, N.D.. Ágætara fólk
og nágrenni gátu þau ekki fengið, kom það bezt í ljós í sjúk-
dómslegu hans, þó auðvitað fleira gott fólk ætti þar hlut að máli.
Þau hjónin I lalldúr og Sigurlaug bjuggu hinu mesta blóma-
búi á eignarjörð sinni 4^ milu norðvestur af Hensel um mörg
ár. Skorti þar ekki neitt af neinu; nutu þess líka bæði menn
og málleysingjar ; honum þótti vænt um húsdýrin sín, átti fallega
liesta og fór vel með þá.
Gestrisni þeirra hjóna var víða rómuð; þeim var ánægja í
því að hafa gesti hjá sér, þau voru samtaka i því, eins og svo
mörgu öðru, að láta þeim líða vel, enda veittu þau af rausn og
alúð gestum og gangandi.
Halldór var greindur maöur, hægur í framkomu, framsýnn
í ráoagerðum og tillögugóour um öll málefni, aldrei margmáll.
hvort sem um kirkjumál, skólamál eða önnur héraðsmál var að
ræða, þá lagði hann ætío' það eitt til, sem tekið var til gretna,
enda er það og verður drýgsti skerfurinn til sigurs allra góðra
málefna. Hann bað aldrei um neitt handa sjálfum sér, heldur
var hann í ýmsum embættum — formaður bæði sóknar- og
skólanefndar, ásamt mörgu öðru — af því menn treystu honum
og vissu að hann myndi vinna vel hvaða verk, sem honum væri
falið að inna af hendi.
Hann var sannur íslendingur, mintist ættlandsins ávalf meö
hlýhug Og virðingu; keypti blöð og tímarit, f ylgdist því vel með
í því sem gerðist í íslenzku þjóðlífi; jafnframt var hann hinn
mesti styrktarmaÖur bygð sinni og samtíðarmönnum og ágætur
borgari i orðsins beztu merkingu.
Þetta eru í fáum dráttum æfiatriði þessa látna, prúða
manns. cn það vita hczt hinir mörgu kunningjar hans að fornu
°g nýju, að minningarnar, sem hann skilur eftir eru ótal margar
og hugljúfar. Hann var félagsmaður góður, áreiðanlegur í
öllum viðskiftum, óhlutdeilinn og óeigingjarn.
Þessvegna geymum viís minningu hans hreina, því hún er
sveipufc þcim björtu geislum, sem góður maður skilur jafnan
eftir í hugarhcimi allra, sem stutt eða lengi hafa verið samfylgd-
armenn á liðinni æfi. Við minnumst æfi hans og starfs í sveit-
inni sem hann lifði lengst i, og bótti svo vænt um, með þakk-
læti og virðingu.
Jaroarför hans fór fram 7. sept. á yndisfögrum haustdegi:
hciðruðu útför hans, eigi aðcins flestalt bygðarfólk, heldur líka
f jöldi fólks víðsvegar að.
Séra Haraldur Sigmar og séra Stgr. Thorláksson héldu
skilnaðar og kvcðjuræður.
A. M. A.
Tíu leikrit
(Framh. frá bls. 3)
áttan í einni sál. "JSxpression-
isminn er sú andlega hrifning,
sem metur meir innri áhrifin en
ytra lílið." Og G. J. G. er i
fylsta máta sammála. I>að kem-
ur manni þá ekki á óvart, að G.
•I- G. notar víða tækni i tilsvðrum,
sem er fjarlæg öllum raunveVu-
leika. Hið þekta bragC, ;ið láta
Persónurnar tala framhjá e8a
utan við efnið, eins og þær töluðu
vi8 ósýnilega þriðju persónu eða
l|l í hött, kemur viða fyrir, mis-
jafnlega vcl bcilt. Og i sumum
Hlsvörum er beitt áhrifum lita,
aðallega með ljósi og skugga, en
ekki eingöngu leitað eftir tilfinn-
ingaáhrifum, svo sem gleði, sorg,
"• s. frv. I>;ro- verður glögt í leikn-
inn "Skugginn," í raun og veru,
leikur Ijóss og myrkurs, lifs og
dauða. Unglingurinn segir: ".Tá
vifi erum að biða eftir dauðanum.
ókunnur sjómaður, sem kom af
svarta fólksflutningsskipinu, fór
áðan hér um stratið og kallaði:
'Dauðinn fer hér um í nótt'." Og
í niðurlagi ieiksins eru þessi
orðaskifti milli öldungsins og
hins blinda:
öld.: "Eg sá skugga dauðatis á
veggnum."
Sá hl.: "Eg fann skugga dauð-
ans hvila á mér."
öld.: "Dauðinn fer einatt á bak
við okkur. Við sjáum bara
skuggann."
Sá bl.: "Það er Ijós hinumegin
við dauðann, annars sæist ekki
skugginn."
Mcnn taki cl'tii' "svarta l'ólks-
flutningsskipinu" og hvernig
"skuggi" og "dauði" skiftast ;i i
niðurlaginu, þar til alt í einu
kemur "Ijós" í langri setningu,
þar scm cinu áhrifsorðin eru
"Ijós" og "skuggi."
Sum leikritin, en flest eru ör-
stutt, eru ekfcert annaÖ en bolla-
leggingar hðf. um ýms cl'ni, og
eru þau lökUst, enda þótt þar só
margt ma'lt af mannviti og spak-
mali innan um. En <">II eiga leik-
ritin sammerkt í þvi, að það
myndi ákaflega miklum crl'iðleik-
um bundið, að sýna þau á leik-
sviði. eins og hér háttar, svo vel
færi' á. Og l)ó cr það einkenh-
andi l'yrir höf. þeirra, hve glögg-
ur hann er cinmitl ;i lciksviðsum-
gerðina, en hann krefst svo mik-
ils, að það cr vandi að upfylla
kröfur hans, nema þar sem <">!!
tækni, og scrstaklega ljósatækni,
cr ;i háu sligi.
I>að freistar mín að tala um
leiksviðslýsingar G. .1. G. Þær
eru margar hverjar svo einkenni-
lega látlausar og fagrar, að það
cr leit að jafn stílhreinum lýsing-
um og sér i lagi í íslcnzkri leik-
ritagerð, þar sem flestir höf. láta
sér nægja að raða hlulunum nið-
ur, svo þeir vcrði leikendum ekki
að fótakefli og láta svo leikstjór-
ann 11111 stílinn.
Tökum leiksviðið í "Skugg-
inn":
Breitt stræti—talsimastaur við
gangstéttina—þverstræti upp til
bægri—stórt leikhús á horninu—
hliðin gluggalaus og dyralaus
snyr fram. Hér er það talsima-
staurinn og húsgaflinn, scm
skapa myndina, en hún væri
stcindntið, ef ekki Jjósa- og
skuggaskifting, skörp og bitur,
mótaði stílinn.
Þannig sér leikritaskáld leik-
sviðið, en "expressioiiisminn"
hefir hjálpað G. J. G. yfir þann
þrepskjöld, sem margir stranda
á, að skoða leiksviðið scm
sma'kkaða landslagsmynd og
ckkcrt annað.
Fleiri leikssviðslýsingar mætti
nel'na, eh mi vil eg vikja talinu
að ])ví leikritinu, scm að mínum
dómi e'r langbezta leikrit sáfns-
ins og með því bezta af því tagi,
sem skrifað hefir verið á íslenzku.
Það cr lcikritið "Hringurinn."
Leiksviðið er: Greniskógur i
óbygð; limið cr þakið snjó;
greinarnar hala hnigið undan
siijóþyngsliinum og drjúpa;
grenstu trén hafa bognað niður.
Djúpur snjór er á jðrð. Þetta er
nótt, snemma vetrar. Aftur
glögglcga scð svið með miklum
möguleikum fyrir slýngann Ijós-
meistara!
Ef'nið cr þclta: Faðir og tvcir
synir hans eru viltir í skóginum,
þreyttir af göngu og eldsneytis-
lausir. Móðirin er heima yl'ir
l'leiri börnum þeirra hjóna í
bjáJkakofa í skóginum í eina
rjóðrinu, scm þar er. I>cir eru
aðframkomnir og leggjast fyrir
í snjónum, þegar móðirin finnur
þá. Hún hefir farið að heiman,
frá börnunum við arineldinn, til
að leita þeirra. Nú hefst ný
ganga og sviðið er autt um stund.
I>á koma úll'ar, sem runnið hafa
í spor l'cðganna og Jiverfa út af
sviðinu í humáttina á eftir fólk-
¦
inu. ()g aftur er sviðið autt um
stund og ekkert heyrist ncma
frostbrestirnir og skrjáfrið í
skóginum og þá kemur fólkið
aftur hinummegin frá og verður
guðsfegið að finna "nýlcg nianna-
spor og hunda" ) snjónum. Nú
er [>að móðirin, sem hefur foryst-
una. "Þeir mega ekki l'ara langt
á undan okkUr. Við skulum
rekja sporin," scgir hún—hring-
urinn er lokaður. I>að hvessir.
Fönn lirislist af trjánum. Sýnin
verður alhvít.
Er hér ekki lyst hinni eilífu
hringrás mannlífsins? Maðurinn
reikar í söniu villigöturnar, hvort
heldur vizkan eða ástin leiðir
hann. ()g framþróunin? I^ram-
vinda lífsins! Úlfaspor í snjón-
um.
í þessu leikritskorni kemur
i'ram l.vgnasta tækni G. J. G. til
að skrifa "expressionistiskan"
stíl í drama. Persónurnar heita
hér engum sérstökum iiöfnum,
frekar en víðast í þessu safni.
(Enn eitt einkcnni hins "expres-
sionistiska" vilja. þó á yfirhorð-
inu sé). Yngri sveinninn, eldri
sveinninn, faðirinn og móðirinn
eru gjörendur, að ógleymdum
snjóiunn, trjánum, úlfunum og
umfram alt hljóðunum í skógin-
iim og bregðandi birtu, i þessnri
stílhreinu, lifrænu lieild, sem lýk-
ur mcð alhvítri sýn: Dauða. •
Mcð jafngóðri undirliyggingu
og yfirsýn höf. er, Iicl'ði hér skap-
asl fullkomið drama i "expres-
sionistiskum" stil. En á því eru
nokkrir brestir, að undirbygging-
in sé eins góð og á verður kosið.
Hér má engu ínuna, og á einum
slað a. m. k. er setningu of auk-
ið. (Faðirinn: Hann talar eins
og hann hcfði vaknað annars-
staðar en þar sem hann hefði
háttað). En hortitt má ekki
finna í neinii listaverki. Annars
iir'i' G. J. G. einkennilega sterk-
um blæ, þegar hann lætur per-
sónurnar "lala úr í hiitt," ]). e.
þcg:ir Iivcr rekur sinn þankaferil
og samræðan verður og þegar
tveir útlendingar leitast við að
að krókna úr kulda og hann sér
sýnir' gersamlega óskiljanlegar
hinu fólkinu.
Mér hefir verið sagt, að salan
á "Tíu leikritum" Guttorms hafi
gcngið heldur stirðlega. Leikrit
eiga nú að vísu ckki upp á pall-
borðið hjá oss íslendingum, Iivað
sölu snertir, og það aðallega af
því, að vér kunnum, enn sem
komið cr, ekki að lesa þau, þó
lcitt sé til l'rásagnar. Fn ])cssi
leikrit Guttorms J. Guttormsson-
ar eiga það sliilið, að bókasöfn og
lestrarfélög útvcgi scr þau, ef
ekki einstaklingar, þvi fyrir gæti
komið, að forvitnin ræki mcnn til
að kynna sér jal'n mcrkilcgt lyr-
irbrigði í islenzkum bókmeivtum
og þetta litla kver cr, scm verður
til úli á Nýja fslandi samtimis eða
jafnvel á undan stórmerkilegri
stefnu i leikment Norðtirálfu og
Ameríku.—Lögr. 1985.
Lárus Sigbjörnsson.
KVEÐJA
til Rúnólfs Marteinssonar frá
skólafótki a<) Eyford, eftir
þriggja ára samstarf, 1897.
l'ú bendir okkur braut á ljóssins
slóðir,
svo blítt <>g rctt með hreinan kær-
leiks vott;
þú varst scm faðir eða bczti bróðir,
og baðst og hvattir alt að stunda gott.
Þér fylgdi æ hin frjálsa og sanna
gleði,
því félagsskap vorn allan hefir bætt.
(>g ætíð hér m6t5 hlýju vinar geði
þú heíir bæði leitt og stutt bg frætt.
Vér kvcojum þig með hjörtun beygð
af harmi;
þú hefir liðna tíð með blómum
skreytt;
þín endurminning blíð i vakir barmi,
Og burtu hana máð ei getur neitt.
Farðu vel þú menta yinur mæti,
er mest úr bættir vorri fróðleiksþörf.
Farðu vel og Guð þín jafnan gæti
og gefi blessist öll þín lífsins störf.
Sigurbjörn Guðmundsson
frá Víðirhóli á Fjöllum.
An prests ér engin gifting gild,
að gömlum kirkjulögum,
En lífsins eðli er ástin skyld,
frá cilífð — skráð í sögum.
Fyrst hcr er enginn hempu-þjónn
msð hreinleik itiessu dygða,
við krýnum samt vor silfur-hjón
með sveigum nýrra trygða.
Við landsfólk þeirra, i þessum bæ,
nú þökkum Iiðnu árin,
með sigur-óskum sí og æ,
þó silfurlitist hárin.
( )g eftir gengna gæfubraut
þau gullbrúðkaup sitt haldi,
og friður Guðs þeim falli í skaut
með fegurð kvöldsól íjaldi.
Þ. K. K.
I
tala á sania málinu án fullkom-
ins skilnings. Yngri sveinninn er
AVARP 1 STUÐLUM
flutt i silfurbrúðkaupi Svein-s
og Guðrúnar Grímsson,
25. jaiiíiar, 1936.
(í nafni boðsgestanna)
]>ó svcngi þjóð og sofi stjórn,
hann sefur aldrei, Tíminn;
og sumra lif cr sígild fórn,
en Sveinn er bóndi glíminn.
()g Guðrún við hans vinstri hlið
er valinkunn að dygðum.
( )g þau hafa mörgum lagt sitt lið,
scm lifa í þessum bygðum.
Já, það var fyrir fjórða' úr öld,
þau feldu hugi saman,
og giftu sig uin glóbjört kvöld,
með glcðibros í framan.
< )g rcistu hús, sem hér er enn,
á hörðum steinlíms grunni;
oft gestir voru margir menn
Og mcyjar í þessum runni.
()g hér i kvöld er húsið fult
af heimafolki og gestum.
Um fundarhöld þau fer ci dult,
scm fólkið talar mest um.
()g kvenfélagið Sólskin sá
að s;cmd var hér í veði,
svo allir fóru á stúfa og stjá,
til starfs með hjartans gleði.
< lg cins og til að þakka þeim
og þeirra kosta að minnast,
með bros og vinsemd hingað heim
við hlupum, til að kynnast.
Með hjartans óska sólskins svcig,
því silfur fanst ei heima.
En gott cr að fá sér góðan teig
\f góðu kaffi. og dreyma.
Fn það er eitt 11111 þessi hjón,
scm þarf og á aíS segjast,
að þau eru ung í anda' og sjón,
þó árin scu að teygjast.
Og cnn cr nóg í ask og sls.il,
og engin þurð um gæði,
()g cnn þau tala íslenzkt mál,
og elska sðng Qg kvæði.
GEFINS
Blóma ög matjurta frœ
ÚTVEGIÐ EINN NÝJAN KAUPANDA AÐ BLAÐ-
INU, EÐA BORGIÐ YÐAR EIGIÐ ÁSKRIFTAR-
GJALD FYRIRFRAM.
Frœið er nákvœmlega rannsakað og ábyrgst að öllu leyti
TAKIÐ ÞESSU K0STAB0Ð1!
Hver gamall kaupandi, sem borgar blaðið fyrirfram, $3.00 áskrift-
argjald til 1. Janúar i!):;7. fær að velja 2 söfnin af þremur númerum,
1., 2. og 3 (f hverju safni eru ðtal tegundir af fræi eins og auglýsingin
ber með sér).
Hver, sem sendir tvö endurnýjuð áskriftargjöld, $6.00 borgaða
fyrirfram, getur valið tvö söfnin af þremur, nr. 1., 2, og 3, og fær nr. 4
þar að auki.
Hver, sem útvegar einn nýjan kaupanda og sendir áskriftargjald
hans, $3.00, fær að velja tvö söfnin úr nr. 1., 2. og 3., og fær nr. 4 þar
að auki. Hinn nýi kaupandi faw einnig að velja tvö söfnin nr. 1., 2. og
3., og fær nr. 4. þar að auki.
Allir pakkar sendir móttakanda að kostnaðarlausu.
No. 1 COLLECTION—Vegetables, 15 Packets
BEHTS, Detroit Dark Rcd. The best all round Beet. Sufficient
seed for 20 feet of row.
CABI5AGE, Enkhuizen. Good all round variety. Packet will grow
1,000 lbs. of cabbage.
CARHOTS, Half Long rhantonay. The best all round Carrot.
Enough seed for 40 to 50 feet of row.
CtJCCMBER, Early Fortune. Pickles, sweet or sour, add zest to
any meal. This packet will sow 10 to 12 hills.
IjKTTltCE, Grand Itapids. Loose Leaf variety. Cool, crisp, green
lettuce. This packet will sow 20 to 25 feet of row.
LETTtJCE, Hanson. Hoad. Ready after the Leaf Lettuce.
ONION, Yellow Glohf Banvers. A splendid winter keeper.
ONION, White Portusal. A popular white onion for cooking or
pickles. Packet will sow 15 to 20 feet of drii).
PARSNIP, Half Long Gnemsey. Sufficient to sow 40 to 50 feet of
drill.
PUMPKIN. Sugar. Packet will sow 10 to 15 hills.
RABISH, Freneli Breakfast, Cool, crisp, quick-growing variety.
This packet will sow 25 to 30 feet of drill.
TOMATO. Earliana. The standard early variety. This packet wlll
produce 75 to 100 plants.
TURNIP. White Summer Table. Early, quick-growing. Packet
will sow 2 5 to 30 feet of drill.
FLOWER GARDEN, Surprise Flower Mlxture. Easily grown
annual flowers blen^ed for a succession of bloom.
SPAGHETTI. Malabar Melon or Angel's Halr. Boil and cut off the
top and the edible contents resemble spaghetti.
No. 2 COLLECTION
SPENCER SWEET PEA COLLECTION
8—\F/W BRUTIl'ti/ SH \1)KK—8
Regular full size packets. Best and newest shades in respectlve
color class. A worth-while saving buying two. See regulaT Sweet
Pea i.ist also.
SEXTET QCEEN. Pure Whlte. GEO. SII.WVVKU. Orange rink.
Five and six blooma <>n a Btem. WKI.COMI',. DazDzling Scarlet.
WIIAT JOY. A Delightful Cream. MUS. \. SEARLES. líich l'ink
HlvMTV. Blush Pink. shading Orlent Red.
SMIIÆS. Salmon Shrlmp Pink. RED líOY. liich Crimson.
No. 3 COLLECTION—Flowers, 15 Packets
EDGING BORDER jnXTURE. MATHIOI/A. Evening scented
ASTERS, Queen of the Market, stocks.
^T^^mZnv ™a™ MTGNONETTE. Well balanced
BACHELORS BTJTTON. Many mixtured of the old favorlte.
new shades.
CAIiENDTJIiA. New Art Shades. NASTURTITJM. Dwarf Tom
CALIFORNIA POPPT. New Thumb. You can never have
Prize Hybrids. to° rnany Nasturtiums.
CIjARKIA. Novelty Mixture. PKTPNIA. Choice Mixed Hy-
CLTMBERS. Flowering climb- brids.
ing vines mlxed. POPPY. Sliirley. Delicate New
COSMOS. New Early Crowned Art sha(lps
and Crested.
EVERIjASTINGS. Newest shades ZINNIA. Giant Dahlia Flowered.
mixed. Xewest Shades.
No. 4—ROOT CROP COLLECTION
Note The Ten Big Oversize Packets
BEKTS. Half Ix>ng Blood (Large PARSNIPS. Early Short Round
Packet) (Darge Packet)
CABBAGE. Enklmizen (Large RADTSH, . .Preneh ... Breakfast
Packet) (T.arge Packet)
.„„^^, ^r, * „ „ x TT'RNTP, Purple Top Strap
CARROT. Chantenay Half I^ong ^ • Packet). The
(Large Packet) ^^ whUe gummer table
ONION, Yellovc Glohe Danvers, turnift.
(Large Packet) TFRNIP, Swede Canadian Gem
IjETTPCE. Grand Rapids. This (Large Packet)
packet will sow 20 to 25 feet ONTON. White Piekling (Large
of row. Packet)
Sendið áskriftargjald yðar í dag
(NotiÖ þennan seðil)
To THE COLUMBIA PRESS, LIMITED, Winnipeg, Man.
Sendi hér merj $..........sem ( ) ára áskriftar-
gjald fyrir "Lögberg." SendiS póst frítt söfnin Nos.:
Nafn .................................................
Heimilisfang ..........................................
Fylki ..................................................