Lögberg - 13.02.1936, Page 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 13. FEBRUAR, 1936
7
MINNINGARORÐ
/ Þann 4. sept. síÖastl. andaðist a'Ö heimili sínu, Akra, N.
Dak., Halldór Ólafsson Anderson, fæddur 14. maí 1869.
Foreldrar hans Ólafur Árnason og Margrét Halldórsdóttir
ættuð úr Norður-Múlasýslu. á Islandi, er hann dáinn fyrir
mörgum árum, en nióðir hans lifir í hárri elli á Gimli, Man.,
gáfuð kona og hin mesta kvenhetja. Systkini Halldórs eru sex
á lifi: Guðrún (Mrs. J. T. Johnson), Kuroki, Sask.; Hildur,
(Mrs. O. Smith), Winnipeg; Jón, Winnipeg; Árni, Seattle,
Wash.; Tryggvi, Ilensel, N. Dak. og Björgvin, Byers, Colo.
Fósturdóttir þeirra hjóna, Ingibjörg, er gift Árna Schev-
ing, lifa þau í Pembina, N. Dak.
Legar Halldór heitinn var sjö ára gamall fluttu foreldrar
hans til Ameríku, dvöldu fyrstu 5 árin í Nýja-íslandi eitt ár i
Winnipeg, en fluttu svo árið 1882 til Hensel, N. Dak., tóku
heimilisrétt á landi 4 mílur norðvestur frá nefndum bæ, og
^juggn þar þangað til faðir hans dó.
12. marz 1908 giftist Halldór eftirlifandi konu siuni,
Sigurlaugu Rögnvaldsdóttur frá Óslandi í Skagafirði, var hún
honum hin ágætasta kona alla þeirra samverutíð.
Hér verður ekki skrifuð æfisaga, heldur aðeins nokkur
minningarorð.
Halldór var hinn mesti myndarmaður, í sjón og reynd,
svaraði sér vel á allan vöxt; hann var heilsusterkur alla æfi.
Því kom það ástmennum hans og vinum nokkuð á óvart, þegar
hann fyrir 6 árum svo að segja misti heilsuna, þó hann að vísu
væri við bú sitt næstu 4 árin, þá var það meira af vilja en mætti.
Fyrir 2 árum seldu þau lausafé og leigðu jörðina, því
heilsu hans var þá svo komið að hann treysti sér ekki að vera
lengur við búskap. Fluttu þau þá til Akra, N.D.. Ágætara fólk
og nágrenni gátu þau ekki fengið, kom það bezt í ljós í sjúk-
dómslegu hans, þó auðvitað fleira gott fólk ætti þar hlut að máli.
Þau hjónin Halldór og Sigurlaug bjuggu hinu mesta blóma-
búi á eignarjörð sinni t\l/2 mílu norðvestur af Hensel um mörg
ár. Skorti þar ekki neitt af neinu; nutu þess líka bæði menn
og málleysingjar; honum þótti vænt um húsdýrin sín, átti fallega
hesta og fór vel með þá.
Gestrisni þeirra hjóna var viða rómuð; þeim var ánægja i
því að hafa gesti hjá sér, þau voru samtaka í því, eins og svo
mörgu öðru, að láta þeim líða vel, enda veittu þau af rausn og
alúð gestum og gangandi.
Halldór var greindur maður, hægur í framkomu, framsýnn
í ráðagerðum og tillögugóður um öll málefni, aldrei margmáll,
hvort sem um kirkjumál, skólamál eða önnur héraðsmál var að
ræða, þá lagði hann ætið það eitt til, sem tékið var til greina.
enda er það og verður drýgsti skerfurinn til sigurs allra góðra
málefna. Hann bað aldrei um neitt handa sjálfum sér, heldur
var hann i ýmsum embættum — formaður bæði sóknar- og
skólanefndar, ásamt mörgu öðru — af því menn treystu honum
og vissu að hann myndi vinna vel hvaða verk, sem honum væri
falið að inna af hendi.
Hann var sannur íslendingur, mintist ættlandsins ávalt með
hlýhug og virðingu; keypti blöð og timarit, fylgdist því vel með
í því sem gerðist í islenzku þjóðlifi; jafnframt var hann hinn
mesti styrktarmaður bygð sinni og samtíðarmönnum og ágætur
borgari í orðsins beztu merkingu.
Þetta eru í fáum dráttum æfiatriði þessa látna, prúða
manns, en það vita bezt hinir mörgu kunningiar hans að fornu
og nýju, að minningarnar, sem hann skilur eftir eru ótal margar
og hugljúfar. Hann var félagsmaður góður, áreiðanlegur í
öllum viðskiftum, óhlutdeilinn og óeigingjarn.
Þessvegna geymum við minningu hans hreina, því hún er
sveipuð þeim björtu geislum, sem góður maður skilur jafnan
eftir í hugarheimi allra, sem stutt eða lengi hafa verið samfylgd.
armenn á liðinni æfi. Við minnumst æfi hans og starfs í sveit-
inni sem hann lifði lengst í, og þótti svo vænt um, me^ þakk-
læti og virðingu.
Tarðarför hans fór fram 7. sept. á yndisfögrum haustdegi;
heiðruðu útför hans, eigi aðeins flestalt bygðarfólk, heldur líka
f jöldi fólks víðsvegar að.
Séra Haraldur Sigmar og séra Stgr. Thorláksson héklu
skilnaðar og kveðjuræður.
A. M. A.
Það freistar min að tala um
leiksviðslýsingar G. J. G. Þær
eru margar hverjar svo einkenni-
lega látlausar og fagrar, að það
er leit að jafn stílhreinum lýsing-
um og sér í lagi í íslenzkri leik-
ritagerð, þar sem flestir höf. láta
sér nægja að raða hlutunum nið-
11 r, svo þeir verði leikendum ekki
að fótakefli og láta svo leikstjór-
ann um stílinn.
Tökum leiksviðið í “Skugg-
inn”:
Breitt stræti-—talsímastaur við
gangstéttina—þverstræti upp til
hægri—stórt leikhús á horninu—
hliðin gluggalaus og dyralaus
snýr fram. Hér er það talsima-
staurinn og húsgaflinn, sem
skapa myndina, en hún væri
steindauð, ef ekki ljósa- og
skuggaskifting, skörp og bitur,
inótaði stílinn.
Þannig sér leikritaskáld leik-
sviðið, en “expressionisminn”
hel'ir hjálpað G. J. G. yfir þann
þrepskjöld, sem margir stranda
á, að skoða leiksviðið sem
smækkaða landslagsmynd og
ekkert annað.
Fleiri leikssviðslýsingar mætti
nefna, eii nú vil eg víkja talinu
að þvi leikritinu, sem að mínum
dómi er langbezta leikrit safns-
ins og með því bezta af því tagi,
sem skrifað hefir verið á íslenzku.
Það er leikritið “Hringurinn.”
Leiksviðið er: Greniskógur í
óhygð; limið er þakið snjó;
greinarnar hafa hnigið undan
snjóþyngslunum og drjúpa;
grenstu trén hafa bognað niður.
Djúpur snjór er á jörð. Þetta er
nótt, snemma vetrar. Aftur
glögglega séð svið ineð miklum
möguleikum fyrir slýngann ljós-
mcistara!
Efnið er þetta: ' Faðir og tveir
synir hans eru viltir í skóginum,
þreyttir af göngu og eldsneytis-
lausir. Móðirin er heima yfir
fleiri börnum þeirra hjóna í
bjálkakofa í skóginum í eina
rjóðrinu, sem þar er. Þeir eru
aðframkomnir og leggjast fyrir
í snjónum, þegar móðirin finnur
þá. Hún hefir farið að heiman,
frá börnunum við arineldinn, til
að leita þeirra. Nú hefst ný
ganga og sviðið er autt um stund.
Þá koma úlfar, sem runnið hafa
í spor feðganna og hverfa út af
sviðinu í humáttina á eftir fólk-
inu. Og aftur er sviðið autt um
stund og ekkert heyrist nema
frostbrestirnir og skrjáfrið í
skóginum og þá kemur fólkið
aftur hinummegin frá og verður
guðsfegið að finna “nýleg manna-
spor og hunda” ) snjónum. Nú
er það móðirin, sem hefur foryst-
una. “Þeir mega ekki fara langt
á undan okkur. Við skulum
rekja sporin,” segir hún—hring-
urinn er lokaðiy. Það hvessir.
Fönn hristist af trjánum. Sýnin
verður alhvit.
Er hér ekki lýst hinni eilífu
hringrás mannlífsins? Maðurínn
reikar í sömu villigöturnar, hvort
heldur vizkan eða ástin leiðir
hann. Og framþróunin? Fram-
vinda lífsins! úlfaspor í snjón-
u m.
Tíu leikrit
(Framh. frá bls. 3)
áttan i einni sál. “Expression-
isminn er sú andlega hrifning,
sem metur meir innri áhrifin en
ytra lífið.” Og G. J. G. er í
ívlsta máta sammála. Það kem-
11 r manni þá ekki á óvart, að G.
J- G. notar viða tækni i tilsvörum,
sem er fjarlæg öllum raunvéru-
leika. Hið þekta bragð, að láta
persónurnar tala framhjá cða
utan við efnið, eins og þær töluðu
við ósýnilega þriðju persónu eða
í hött, kemur víða fyrir, mis-
jafnlega vel heitt. Og í sumum
tilsvöruin er beitt áhrifum lita,
aðallega með ljósi og skugga, en
ekki eingöngu leitað eftir tilfinn-
ingaalirifum, svo sem gleði, sorg,
°. s. frv. Það verður glögt í leikn-
1,111 ‘Skugginn,” í raun og veru,
léi'kur ljóss og myrkurs, lifs og
danða. Unglingurinn segir: “Já.
yið erum að hiða eftir dauðanum.
ókunnur sjómaður, sem kom af
svarta fólksflutningsskipinu, l'ór
áðan hér um strætið og kallaði:
‘Dauðinn. fer hér um í nótt’.” Og
i niðurlagi leiksins eru þessi
orðaskifti milli öldungsins og
hins blinda:
öld.: “Eg sá skugga dauðahs á
veggnum.”
Sá bl.: “Eg fann skugga dauð-
ans hvíla á mér.”
öld.: “Dauðinn fer einatt á bak
við okkur. Við sjáum bara
skuggann.”
Sá bl.: “Það er Ijós hinumegin
við dauðann, annars sæist ekki
skugginn.”
Menn taki eftir “svarta fólks-
flutningsskipinu” og hvernig
“skuggi” og “dauði” skiftast á i
niðurlaginu, þar til alt í einu
kemur “Ijós” í langri setningu,
þar sem einu áhrifsorðin eru
“ljós” og “skuggi.”
Sum leikritin, en flest eru ör-
stutt, eru ekkert annað en bolla-
leggingar höf. um ýms efni, og
eru þau lökust, enda þótt þar sé
margt mælt af mannviti og spak-
mæli innan um. En öll eiga leik-
ritin sammerkt í því, að það
myndi ákaflega miklum erfiðleik-
um bundið, að sýna þau á leik-
sviði, eins og hér háttar, svo vel
færk á. Og þó er það einkenn-
andi fyrir höf. þeirra, hve glögg-
ur hann er einmitt á leiksviðsum-
gerðina, en hann krefst svo mik-
ils, að það er vandi að upfylla
kröfur hans, nema þar sem ö!l
tækni, og sérstáklega Ijósata'kni,
er á háu sligi.
f þessu leikritskorni kemur
fram lægnasta tækni G. J. G. til
að skrifa “expressionistiskan”
stíl i drama. Persónurnar heita
hér engum sérstökum nöfnum,
frekar en víðast í þessu safni.
(Enn eitt einkenni hins “expres-
sionistiska” vilja, þó á yfirborð-
inu sé). Yngri sveinninn, eldri
sveinninn, faðirinn og inóðirinn
eru gjörendur, að ógleymdum
srijónum, trjánum, úlfunum og
umfram alt hljóðunum í skógin-
um og bregðandi birtu, í þessari
stílhreinu, lífrænu heild, sem lýk-
ur með alhvitri sýn: Dauða.
Með jafngóðri undirbyggingu
og yfirsýn höf. er, hefði hér skap-
ast fullkomið drama i “expres-
sionistiskum” stil. En á því eru
nokkrir brestir, að undirbygging-
in sé eins góð og á verður kosið.
Hér má engu muna, og á einum
stað a. m. k. er setningtt of auk-
ið. (Faðirinn: Hann talar eins
og hann hefði vaknað annars-
ftaðar en Jiar sem hann hefði
háttað). En hortitt má ekki
finna í neinu listaverki. Annars
nær G. J. G. einkennilega sterk-
um hlæ, þegar hann lætur per-
sónurnar “tala úr í hött,” þ. e.
Jiegar hver rekur sinn þankaferil
og samræðan verður og þegar
tveir útlendingar leitast við að
tala á sama málinu án fullkom-
ins skilnings. Yngri sveinninn er
að krókna úr kulda og hann sér
sýnir’ gersamlega óskiljanlegar
hinu fólkinu.
Mér hefir verið sagt, að salan
á “Tíu leikritum” Guttorms hafi
gengið heldur stirðlega. Leikrit
eiga nú að visu ekki upp á pall-
horðið hjá oss íslendingum, hvað
sölu snertir, og það aðallega at
því, að vér kunnum, enn sem
komið er, ekki að lesa þau, þo
leitt sé til frásagnar. En þessi
leikrit Guttorms J. Guttormsson-
ar eiga það skilið, að bókasöfn og
lestrarfélög útvegi sér þau, ef
ekki einstaklingar, því fyrir gæti
komið, að forvitnin raLi menn til
að kynna sér jafn merkilegt fyr-
irbrigði í islenzkum bókmentum
og þetta litla kver er, sem verður
til úti á Nýja íslandi samtimis eða
jafnvel á undan stórmerkilegri
stefnu í leikment Norðurálfu og
Ameríku.—Lögr. 1935.
Lárus Sigbjörnsson.
KVEÐJA
til Búnólfs Marteinssonar frá
skólafólki að Eyford, eftir
þriggja ára samstarf, 1897.
Þú bendir okkur braut á ljóssins
slóðir,
svo blitt og rétt með hreinan kær-
leiks vott;
þú varst sem faðir eða bezti bróðir,
og baðst og hvattir alt að stunda gott.
Þér fylgdi æ hin frjálsa og sanna
gleði,
því félagsskap vorn allan hefir bætt.
Og ætíð hér méð hlýju vinar geði
þú heíir bæði leitt og stutt 6g frætt.

Vér kveðjum þig með hjörtun beygð
af harmi;
þú hefir liðna tið með blómum
skreytt;
þín endurminning blíð í vakir barmi,
og burtu hana máð ei getur neitt.
Farðu vel þú menta vinur mæti,
er mest úr bættir vorri fróðleiksþörf.
Farðu vel og Guð þín jafnan gæti
og gefi blessist öll þín lífsins störf.
Sigurbjörn Guðnm ndsson
frá Víðirhóli á Fjöllum.
1
ÁVARP 1 STUÐLUM
iflutt í silfurbrúðkaupi Sveins
og Guðrúnar Grimsson,
25. janúar, 1936.
(í nafni boðsgestanna)
Þó svengi þjóð og sofi stjórn,
hann sefur aldrei, Tíminn;
og sumra lif er sígild fórn,
en Sveinn er bóndi glíminn.
Og Guðrún við hans vinstri hlið
er valinkunn að dygðum.
Og þau hafa mörgum lagt sitt lið,
sem lifa í þessum bygðum.
Já, það var fyrir fjórða’ úr öld,
þau feldu hugi saman,
og giftu sig um glóbjört kvöld,
með gleðibros i framan.
Og reistu hús, sem hér er enn,
á hörðuin steinlims grunni;
oft gestir voru margir menn
og meyjar í þessum runni.
Og hér í kvöld er húsið fult
af heimafólki og gestum.
Um fundarhöld þau fer ei dult,
sem fólkið talar mest um.
Og kvenfélagið Sólskin sá
að sæmd var hér i veði,
svo allir fóru á stúfa og stjá,
til starfs með hjartans gleði.
Og eins og til að þakka þeim
og þeirra kosta að minnast,
með bros og vinsemd hingað heim
við hlupum, til að kynnast.
Með hjartans óska sólskins sveig,
því silfur fanst ei heima.
En gott er að fá sér góðan teig
Af góðu kaffi, og dreyma.
En það er eitt um þessi hjón,
sem þarf og á að segjast,
að þau eru ung í anda’ og sjón,
þó árin séu að teygjast.
Og enn er nóg í ask og skál,
og engin þurð um gæði.
Og enn þau tala íslenzkt mál,
og elska söng og kvæði.
Án prests er engin gifting gild,
að gönilum kirkjulögum,
En lifsins eðli er ástin skyld,
frá eilifð — skráð í sögum.
Fyrst hér er enginn hempu-þjónn
msð hreinleik messu dygða,
við krýnum samt vor silfur-hjón
með sveigum nýrra trygða.
\’ið landsfólk þeirra, í þessurn bæ,
nú þökkum liðnu árin,
með sigur-óskum sí og æ,
þó silfurlitist hárin.
Og eftir gengna gæfubraut
þau gullbrúðkaup sitt haldi,
og friður Guðs þeim falli í skaut
með fegurð kvöldsól tjaldi.
Þ. K. K.
GEFINS
Blóma ög matjurta frœ
ÚTVEGIÐ EINN NÝJAN KAUPANDA AÐ BLAÐ-
INU, EÐA BORGIÐ YÐAR EIGIÐ ASKRTFTAR-
GJALD FYRIRFRAM.
Frœið er nákvcemlega rannsakað og ábyrgst að öllu leyti
TAKIÐ ÞESSU KOSTABOÐI!
Hver gamall kaupandi, sem borgar blaðið fyrirfram, $3.00 áskrift-
argjald til 1. janúar 1937, fær að velja 2 söfnin af þremur númerum,
1., 2. og 3 (í hverju safni eru ótal tegundir af fræi eins og auglýsingin
ber með sér).
Hver, sem sendir tvö endurnýjuð áskriftargjöld, $6.00 borgaða
fyrirfram, getur valið työ söfnin af þremur, nr. 1., 2, og 3, og fær nr. 4
þar að auki.
Hver, sem útvegar einn nýjan kaupanda og sendir áskriftargjaid
hans, $3.00, fær að velja tvö söfnin úr nr. 1., 2. og 3., og fær nr. 4 þar
að auki. Hinn nýi kaupandi fær einnig að velja tvö söfnih nr. 1., 2. og
3., og fær nr. 4. þar að auki.
Allir pakkar sendir móttakanda að kostnaðarlausu.
No. 1 COLLECTION—Vegetables, 15 Packets
BEHTS, Dctroit Dark Rcd. The best all round Beet. Sufficient
seed for 20 feet of row.
CABBAGE, Enkhuizcn. Good all round variety. Packet will grow
1,000 lbs. of cabbage.
CARltOTS, Half Ijong Chantcnay. The best all round Carrot.
Enough seed for 40 to 60 feet of row.
CTJCtJMBER, Early Fortune. Pickles, sweet or sour, add zest to
any meal. This packet will sow 10 to 12 hills.
IÆTTUCE, Grand Rapids. I-oose Leaf variety. Cool, crisp, green
lettuce. This packet will sow 20 to 25 feet of row.
DETTUCE, Hanson, Hcad. Ready after the Leaf Lettuce.
OXION, Tellow Globe Danvers. A splendid winter keeper.
ONIOX, White Portugal. A popular white onion for cooking or
pickles. Packet will sow 15 to 20 feet of drill.
PARSNIP, Half Long Guernsey. Sufficient to sow 40 to 60 feet of
drill.
PUMPKIN, Sugar. Packet will sow 10 to 15 hills.
RADISH, French Breakfast. Cool, crisp, quick-growing variety.
This packet will sow 25 to 30 feet of drill.
TOMATO, Earliana. The standard eariy variety. This packet will
produce T5 to 100 plants.
TURNIP, White Sumtncr Tahle. Early, quick-growing. Packet
will sow 2 5 to 30 feet of drill.
FLOWER GARDEN, Surpidse Flower Mivt urc. Easily grown
annual flowers bleníed for a succession of bloom.
SPAGHETTI, Malabar Melon or Angel’s Hair. Boil and cut off the
top and the edible contents resemble spaghetti.
No. 2 COLLECTION
SPENCER SWEET PEA COLLECTION
8—NEW BEAUTIFUD SHADES-----8
Regular full size packets. Best and newest shades in respective
color class. A worth-while saving buying two. See regular Sweet
Pea List also.
SEXTET QUEEN. Pure White. GEO. SHAWYER. Orange Pink.
Five and six blooms on a stem. WELCOME. DazDzling Scarlet.
WHAT JOY. A Delightful Cream. AIRS. A. SEARLES. Rich Pink
BEAUTY. Blush Pink. shading Orient Red.
SMILES. Salmon Shrimp Pink. RED BOA’. Rich Crimson.
No. 3 COLLECTION—Flowers, 15 Packets
EDGING BORDER MTXTURE. MATHIOLA. Evening scented
ASTERS, Queen of the Market, stocks.
the earliest bloomers. MTGNONETTE Well balanced
BACHELOR’S BUTTON. Many ^voX
new shades.
CALENDULA. New Art Shades. NASTURTIUM. Dwarf Tom
CALIFORNIA POPPY. New Thumb. You can never have
Prize Hybrids. to° “"f Nasturtiums.
CLARKIA. Novelty Mixture. PETUNIA. Choice Mixed Hy-
CLIMBERS. Flowering climb- brids.
ing vines mixed. POPPY. Sliirley. Delicate New
COSMOS. New Early Crowned Art shadeg.
and Crested.
EVERLASTINGS. Newest shades ZINNIA. Giant Dahlia Flowered.
mjxe(j. Newest Shades.
No. 4—ROOT CROP COLLECTION
Note The Ten Big Oversize Packets
BEETS, Half Long Blood (Large PARSXIPS, Early Short Round
Packet) (Large Packet)
CABBAGE, Enkhulzen (Large RADISH French Breakfast
Packet) (Large Packet)
____ „ „ T TURNIP, Purple Top Strap
CARROT.Chantenay Half Long Jx?af (Larg6' pacJ). The
(Large ac e ) early white summer table
ONION, Yellow Globe Danvers, turnip.
(Large Packet) TURNIP, Swede Canadian Gem
LETTUCE, Grand Rapids. This (Large Packet)
packet will sow 20 to 25 feet ONION, White Piekling (Large
of row. Packet)
Sendið áskriftargjald yðar í dag
(Notið þennan seðil)
To THE COLUMBIA PRESS, LIMITED, Winnipeg, Man.
Sendi hér með $.........sem ( ) ára áskriftar-
gjald fyrir “Lögberg.” Sendið póst frítt söfnin Nos.:
Nafn ................................................
Heimilisfang ........................................
Fylki ................................................