Lögberg - 12.03.1936, Page 1

PHONE 86 311
Seven Lines
4

^ O* p**£isg'

,, For
■ $*> " Better
Dry Cleaning
and Laundry
v^>°
49. ÁR/GrANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 12. MARZ 1936.
NÚMER 11
Frá Manitoba þinginu
Á föstudaginn var flutti ráðgjafi
náttúrufríðinda, Hon. J. S. McDiar-
mid, snjalla og rökfasta ræðu i
fylkisþinginu um leið og hann lagði
fram skýrslu yfir starfrækslu þeirr-
ar stjórnardeildar, er hann veitti
forustu. Bar sú skýrsla með sér á-
gæta efnahags afkomu og marghátt-
aðar athafnir. Hafði framleiðsla
timburs og raforku tvöfaldast á ár-
inu. Útgjöldin við starfrækslu nátt-
úrufríðinda deildarinnar höfðu orð
ið allmiklu lægri en áætlað var í
fyrra, og þar af leiðandi um þó
nokkurn tekjuafgang að ræða. Á-
ætluð útgjöld næsta árs í þessu sam-
bandi hlaupa upp á $481,500.
Mentamálaráðgjafinn, Hon. R. A.
Hoey, bar fram tillögu til þingsá-
lyktunar þess efnis, að stjórninni
yrði heimilað að koma á fót skóla,
eða stofnun til útbreiðslu listrænnar
iðnmenningar, og verja til þess alt
að $300,000. Er nokkru hærri upp.
hæð fyrir hendi af fé, sem sam-
bandsstjórn hafði veitt fylkinu, sam.
kvæmt Dominion Technical Educa-
tion lögunum. Mr. William Ivens,
þingmaður hins óháða verkamanna-
flokks fyrir Winnipegborg, mælti
eindregið með uppástungu Mr.
Hoeys, og í sama streng tóku hinir
aðrir flokksbræður hans. Má lik-
legt telja, að þingflokkar allir sam-
einast um málið.
Dómsmálaráðgjafinn, Hon. W. J.
Major, lét þess getið, að löggjöf í
sambandi við fyrirhugaðar breyting-
ar á stjórnskipulögum þjóðarinnar,
British North America Act, yrði
ekki lögð fyrir fylkisþing að þessu
sinni; málið væri i eðli sinu þannig
vaxið, að nauðsyn bæri til að ekki
yrði að neinu hrapað.
Með tilliti til eftirlauna handa
sveitakennurum, gerði Dr. C. W.
Wiebe (Morden-Rhineland), fyrir-
spurn um það, hvort ekki væri til-
tækilegt að hækka þau eitthvað ; laun
þessara manna væri yfirleitt næsta
lág, auk þess sem þeir væri skyldað-
ir til, samkvæmt núgildandi löggjöf,
að leggja af þeim 2% i eftirlauna-
sjóð. Mr. Hoey kvað það vafa-
samt eins og fjárhag fylkisins væri
háttað, hvort stjórnin gæti fallist á
hækkun eftirlauna kennara, nema þá
að endurskoðun allrar eftirlauna
löggjafarinsar færi fyrst fram.
í sambandi við atvinnuleysisstyrk
þann, er stjórnin leggur fram, var
Mr. Sanford Evans all-harðorður í
garð hennar; sagði hann að stjórn-
in ætti að leggja fyrir þing nákvæma
áætlun um öll útgjöld þessu viðvíkj-
andi í stað þess að krefjast að öllu
óbundinna handa. Hon. John Brack.
en svaraði þessu þannig, að um ná-
kvæma áætlun geti ekki verið að
ræða, sökum þess hve tala atvinnu-
leysingja sé da^legum, vikulegum
og mánaðarlegum breytingum háð.
Þingmenn hins óháða verkamanna-
flokks hafa lýst yfir fylgi sínu við
stjórnina í öllum megin málum.
SKÚLI SIGFÚSSON ÞING-
MAÐUB ST. GEORGE KJÖR-
DÆMIS KREFST BlLVEGA
MILLI VATNANNA
Nefnd leiðandi manna frá Rosser,
Rockwood, Woodlands, St. Laurent,
Coldwell, Eriksdale, Wóodley,
Fisher Branch, Chatfield, Arm-
strong, Bifrost, Comarno og Gimli,
vitjaði á fund ráðgjafa opinberra
verka, Hon. W. R. Clubbs, með það
fyrir augum, að brýna fyrir honum
þörfina á bætturn samgöngum um
svæðin milli Manitoba og Winnipeg
vatns. Skúli Sigfússon, þingmað-
ur Stí George, stóð framarla í flokki
máli þessu viðvíkjandi, og hafði þeg-
ar sent Mr. J. T. Thorson, þing-
manni Selkirk kjördæmis símskeyti
þess efnis, að fá hann til þess að
Viðsjár miklar í Norðurálfunni
Þjóðverjar afneita Locar'no sáttmálanum, senda her-
sveiti* inn í Rínarhéröð, er afvopnuð v>oru samkvæmt
Versala-samningunum; segjast gera þetta einungis til
þess að færa alþjóð manna heim sanninn um samstætt og
sameinað Þvzkaland, en ekki með hemað í hug.
með samningunum, og slíkt hið
sama mundu flokksbræður sínir
gera, vegna þess að með þeim væri
óneitanlega stigið spor í rétta átt
viðvíkjandi lækkun verndartolla, þó
sér á hinn bóginn kæmi ekki til hug.
ar að ætla, að með þeim yrði bót
ráðin á öllum viðskiftameinsemdum
Það var síðastliðinn laugardag,
sem rikiskanzlari Þjóðverja, Adolf
Hitler, gerði alþjóð manna heyrin-
kunnar ráðstafanir sínar í þessa átt.
Tjáðist hann fús til þess að vinna
að þvi, að stofnað yrði til nýrra
friðarsamtaka meðal Norðurálfu-
þjóða, er vara skyldi að minsta kosti
í tuttugu og fimm ár. Lýsti hann og
yfir þingrofi og fyrirskipaði al-
mennar kosningar í Þýzkalandi
sunnudaginn þann 29. þ. m.
Frakkar eru bálreiðir og krefjast
liðsinnis Englendinga til þess að
reka Þjóðverja út úr Rinarhéröð-
\jnum. Þessu þverneitar stjórn
Breta.
Kvatt hefir verið til fundar í
Þjóðbandalaginu næstkomandi laug.
ardag; verður sá fundur haldinn í
Lundúnum í stað Geneva.
HUGH ROSS
Söngelskt fólk ætti ekki að sitja
sig úr færi með að hlusta á sam-
söngva þá hina miklu og merkilegu,
sem fram fara í Winnipeg Audi-
torium 23. og 25. þ. m., undir for-
ustu hins víðfræga söngstjóra, Mr.
Hugh Ross. Það er ekki á hverjum
degi sem borgarbúum veitist kostur
á að njóta annara eins söngskemt-
ana.
bera upp við sambandsstjórnina
kröfu um lagningu bílvega um hlut-
aðeigandi héruð, eins og til annara,
þarflegra atvinnu og samgöngubóta.
Mr. Clubb tók málaleitun sendi-
nefndar þessarar hið bezta, og tjáði
henni fylstu samúð.
LÁVARÐUR BEATTY
LATINN
Símað er frá Lundúnum þann 11.
þ. m., að á þriðjudagskvöldið hafi
látist fyrrum flotamálaforingi Breta,
lávarður Beatty, frekra 65 ára að
aldri.
FRAMLENGING
FISKIVEIÐA '
Náttúrufríðinda ráðgjafi Bracken
stjórnarinnar, Hon. J. S. McDiar-
mid, hefir framelngt fiskiveiðatím-
ann á öllum veiðivötnum Manitoba-
fylkis að undanteknu Lake Dauphin,
til hins 21. þessa mánaðar. Að þeim
tíma liðnum verður það gert heyrin.
kunnugt yfir útvarpið, hvort frek-
ari framlenging verði leyfð, eða
ekki.
í vikunni, sem leið, vitjaði sendi-
nefnd af hálfu fiskimanna úr ver
stöðvunum við Winnipegvatn á
fund Mr. McDiarmid, þessara er-
inda. Mr. Skúli Sigfússon, þing-
maður St. George kjördæmis, hafði
orð fyrir sendimönnum og mælti
sterklega með því, að þeir fengi
kröfu sinni framgengt. Eiga fiski-
menn jafnan liðtækan vin og ötulan,
þar sem Skúli er.
Ekki er oss kunnugt um þá menn
alla, er sendinefnd þessa skipuðu.
En á meðal þeirra voru S. V. Sig-
urðsson, Hermann Thorsteinsson,
Leifi Hallgrímsson, Sveinn Magn-
ússon og Charlie Greenberg.
Sambaadsþingið
Umræðurnar i Sambandsþinginu
síðastliðna viku snérust mestmegnis
um viðskiftasamningana milli Can-
ada og Bandaríkjanna; kendi þar
ýmissa grasa i röksemdaleiðslu
þeirri, er fram kom hjá þingmönn-
um hinna mismunandi flokka. Yfir
höfuð stiltu þó þingmenn máli sínu
í hóf, að undanteknum einum,
Thomasi A. Thompson afturhalds-
þingmanni fyrir Lanark kjördæmið
í Ontario, er svo lét um mælt, að for-
sætisráðgjafi hefði bitið áfergislega
á hið ameríska agn, og gleypt í einu
öngulinn, beituna og strenginn;
Bætti hann því við, að með þessum
nýju gagnskiftasamningum hefði
núverandi stjórn hvorki gert meira
né minna en það, að selja frumburð-
arrétt hinnar canadisku þjóðar. Mr.
Thompson er bóndi og kvaðst mæla
fyrir munn fjölda bænda í Ontario
fylki.
Töluvert kvað við annan tón i
ræðu, sem J. J. Kinley, liberal
(Queens-Lunenburg) flutti; taldi
liann samningana í öllum megin at-
riðum hina ákjósanlegustu; víst
væri og um það, að mikill meirihluti
kjósenda í Nova Scotia liti svipuð-
um augum á málið og hann; einkum
gengi tolllækkunar ákvæði þau, er
að fiskiveiðum lyti í því fylki, fiski-
mönnum allmjög i vil, þó lækkunin
hefði að vísu mátt vera nokkuru
meiri.
Joseph Bradette, (Lib. Cochrane),
þingmaður kjördæmis í Norður-
parti Ontariofylkis, þar sem mikið
er um námur, timburtekju og papp-
írsgerð, kvaðst taka gagnskifta
samningunum fegins hendi, með því
að í hvert skifti og höggvið hefði
verið skarð í tollmúrinn milli Can»
ada og Bándaríkjanna, hefði það
haft í för með sér vellíðan og góð-
æri í þessu landi. í sama streng tók
Harry Leader, (Lib. Portage la
Prairie). Hann sagðist framan af
æfinni hafa hallast að stefnu íhaldsi
manna, og fylgt henni þangað til
framsóknarflokkur bænda hefði
verið stofnaður; nú sagðist hann
telja sér hinn mesta heiður, að eiga
sæti á þingi af hálfu frjálslynda
flokksins, vegna stefnu þeirrar, er
flokkurinn fylgdi fram, og þá ekki
hvað sízt með tilliti til stefnu hans í
viðskiftum við Bandaríkin. Sem
ungur maður kvaðst hann hafa lagt
fram sitt lið til þess að koma gagn-
skiftasamningum Lauriers fyrir
kattarnef 1911, og sagðist hafa séð
eftir því jafnan siðan. Viðvíkjandi
auknum og bættum markaði fyrir
framleiðslu búpenings i Vesturland-
inu tjáðist Mr. Leader ekki vera í
nokkrum minsta vafa um það, að
gagnskiftasamningar núverandi
stjórnar yrði bændum og búalýð til
ómetanlegra hagsmuna.
Þingmenn C.C.F. flokksins hafa
lýst yfir fylgi sínu við hina nýju
gagnskiftasamninga. Mr. Heaps,
þingmaður fyrir Norður-Winnipeg
kjördæmið, sagðist greiða atkvæði
þjóðarinnar.
Mr. H. E. Wilton (Cons. Hamil-
ton West), var afar bituryrtur í
garð samninganna, og lét svo um
mælt að slíkt gæti auðveldlega til
þess leitt, að áður en tiltölulega
langt liði blakti stjörnufáni Banda-
ríkjanna yfir Canada í stað núver-
andi sambandsfána. Seinna í ræðu
sinni bætti hann því við, að í raun og
veru væri með þessu verið að inn-
lima Canada í Bandaríkin. Þessu
mótmælti Mr. Heaps stranglega um
leið og hann benti ræðumanni á að
enginn einn flokkur manna i þessu
landi ætti öðrum fremur tilkall til að
vera skoðaður drottinhollur; þegn-
holustan við Canada og brezka veld-
ið væri einkenni og eign allra stjórn-
málaflokka jafnt, þegar alt kæmi til
alls.
Mr. Ralph Maybank (Lib., Win.
nipeg South Centre), tjáðist sann-
færður um það, að gagnskiftasamn-
ingar þeir, er hér væri um að ræða,
kæmi bæði framleiðendum og neyt-
endum þessa lands að góðu haldi;
lækkun verndartolla hefði ávalt í
för með sér bætt kjör allrar alþýðu
manna. Lét ræðumaður i ljós á-
nægju sína yfir þeirri tolllækkun,
sem gerð hefði verið á akuryrkju-
áhöldum, þó hann jafnframt héldi
því fam, að slik lækkun hefði vel
mátt vera nokkuru róttækari.
Síðarihluta þriðjudags var geng-
ið til atkvæða um tillögu Mr. Kings.
er i þá átt gekk, að þingið féllist á
| gagnskiftasamningana. Var tillag-
| an samþykt með 175 atkvæðum gegn
j 30. Með samningunum greiddu at-
kvæði allir viðstaddir liberalar,
Social Credit og C.C.F. þingmenn-
irnir, en íhaldsmenn, 39 að tölu, á
móti. Mr. H. H. Stevens (Recon-
struction) greiddi og atkvæði á hlið
stjórnarinnar.
ÚTVARPIÐ Á SUNNU-
DAGINN VAR
Útvarp það undir umsjón félags-
skaparins “The Manitoba Associa-
tion for Adult Education,” ^r fram
fór síðastliðinn sunnudag, tókst
prýðilega, og varð öllum, er hlut áttu
að máli, til hinnar mestu sæmdar.
Söngflokkur Fyrsta lúterska safn-
aðar. undir stjórn Paul bæjarfuli-
trúa Bardal, gerði hlutverkum sín-
um slík skil. að fátítt mun vera,
að verða jafn hátíðlegs og samfelds
söngs aðnjótandi yfir útvarp í þessu
landi. Meðferðin á þjóðsöngnum
aðdáanleg, og slík blægöfgi yfir
versi Hallgríms Pétursonar “Kross-
íerli að fylgja þinum” undir laginu
“Alt eins og blómstrið eina,” að ekki
gat hjá því farið, að áhrifin leituðu
til hjartans. Söngur frú Sigríðar
Olson yndislegur að vanda, og þjóð_
lögin i búningi S. K. Hall, marg-
breytileg og aðlaðandi. Mr. Bardal
gerði stutta en gagnorða greinargerð
fyrir uppruna laganna.
Svör Dr. Rögnvaldar Péturssonar
við spurningum prófessor MacFar-
lane, voru skipuleg og rökföst; flutti
hann mál sitt af miklum hetjumóði.
Spurningar Mr. MacFarlane lutu að
sögulegri afstöðu íslendinga og
flutningi þeirra hingað til álfu.
Næsta sunnudag heldur þetta
fræðsluútvarp áfram á sama tíma.
Talast þeir þá enn við Dr. Péturs-
son og prófessor MacFarlane. í
söngskrá taka þátt Mrs. Connie Jó-
hannesson, Mr. Pálmi Pálmason og
Mrs. Ragnar H. Ragnar.
SÉRSTÆÐUR ISLENZKUR
LISTAMAÐUR
Charles Thorson
Margir Vestur-íslendingar vita
nokkur deili á Charles Thorson;
þeim er kunnugt að einhverju leyti
um það, að hann sé fimur dráttlist-
armaður og listrænn; hitt er mönn-
um ef til vill ekki jafn ljóst, að
Charles Thorson er sérstæður lista-
maður i sögu hinnar islenzku þjóð-
ar; hreinn og beinn brautryðjandi á
sínu sérstaka sviði, frumhyggju-
maður og dráttlistarskáld, ef svo
má að orði kveða.
Charles Thorson starfar um þess.
ar mundir við hina heimsfrægu Walt
Disney Studio í Paradís kvikmynd-
anna, Hollywood í Californíuriki;
hefir hann þegar vakið á sér slika
athygli þar fyrir frumskapandi lista-
gáfu, er vel getur til viðfrægðar
leitt; hann hefir meðal annars gert
frumstæðar teiknimyndir af öllum
persónugerfingum í heilli kvikmynd,
sem nefnist “Elmer Elephant,” er
innan skamms mun sýnd verða í
Winipegborg sem og annarsstaðar
mn heim. Auk þess á hann mikinn
þátt í fyrirmyndum persónugervinga
í hinni nýju kvikmyndaútgáfu af
Mjallhvít. Leikpersónur verða að
vera teiknaðar i hinum ýmsu stell-
ingum á bak og brjóst, hvort held-
ur sem er á hlaupum eða hægum
gangi; skapbrigði þurfa að vera
skýr, hvort heldur sem um er að
ræða hlátur eða grát; engin smá-
hreyfing má missa sig; engir drætt.
ir tapast.—
Á öndverðum þeim vetri, sem nú
er á förum, heimsóttu tveir heims-
frægir menn, þeir George H. Wells
rithöfundurinn brezki og “kímni-
konungurinn” Charlie Chaplin,
Studio Walt Disneys. Fór eigand-
inn með þessa frægu gesti í vinnu-
stofu Charles Thorsons til þess að
sýna þeim það, sem bezt væri gert
innan vébanda sinnar víðfrægu
stofnunar.
Charles Thorson á 11 ára gamlan
son, sem kominn er þegar á svo hátt
stig í frumstæðri dráttlist, að með
fágætum verður talið.
Charles Thorson er sonur þeirra
merkishjónanna Stefáns og Sigrið-
ar Thorson, sem bæði eru fyrir
skömmu látin. Hann er bróðir
Josephs T. Thorsons, K.C., þing-
manns Selkirk kjördæmis í sani-
bandsþinginu.
FULLTRÚI FRÁ STJÓRN
ÍSLANDS
Kominn er nýlega til New York,
hr. Sigurður Jónasson, lögfræðing-
ur, fulltrúi íslandsstjórnar, til þess
að starfa að undirbúningi markaðs í
Atneríku fyrir islenzkan fisk. Sig-
urður er ýmsum Vestur-lslendingum
kunnur af komu sinni til Winnipeg
og stuttri dvöl, fyrir nokkrum ár-
um. Er hann sonur Jónasar Jónas-
sonar mjólkursala, sem nú er seztur
að í Reykjavík, en bróðursonur frú
Sigriðar heitinnar konu Ásmundar
P. Jóhannssonar. Mun mega hafa
það fyrir satt, að Sigurður sé einn
hinn mesti athafnamaður með ís-
lenzku þjóðinni um þessar mundír.
í bréfi til Ásmundar lætur Sig-
urður þess getið, að líklegt sé að
hann bregði sér hingað til borgar um
páskaleytið, ef ekki fyr.
ÚTVARP UM ISLENZKAR
BÖKMENTIR
Dr. Richard Beck, prófessor við
ríkisháskólann í Norður Dakota í
Norðurlandamálum og bókmentum,
flytur útvarpserindi um íslenzkar
bóókmentir frá KFJM stöðinni í
Grand Forks f jóra mánudaga næst-
komandi, sem hér segir: Mánudag-
inn 16. marz talar hann um Gunnar
Gunnarsson og skáldsögur hans;
mánudaginn 23. marz um Einar
skáld Benediktsson ; og mánudagana
30. marz og 6. apríl um íslenzkar
fornbókmentir. Öll byrja erindin kl.
5.15 e. h. og standa yfir i fjórðung
klukkustundar.
Eru útvarpserindi þessi þáttur i
ræðuflokki um merkisrithöfunda og
úrvalsrit Norðurlanda, er Dr. P.eck
flytur vikulega af hálfu háskólans.
Hefir hann þegar flutt erindi um
ýms norsk, sænsk og dönsk hcfuð-
skáld. og af íslenzkum skáldum um
séra Matthías Jochumsson i sam-
bandi við aldarafmæli hans.
Athygli íslendinga í Norður
Dakbta, sem margir geta heyrt til
KFJM stöðvarinnar, er sérstaklega
dregin að erindum þessum.
Til skáldsins Þoráteins
Gíslasonar
26. janúar 1936.
Skáld! Við eldumst! Fellur hörkuhrím!
Hjörtun kveldast, trú og von — og rím!
Másar, nasar næðings þrasavetur
með næturslæSing, huldufræSa letur.
Draumar læðast út við innisetur.
Aldrei þræðast kvæðagötur betur.
Þá er eins og gamburmosinn grænki,
grói mögur flög og sögur vaxi,
hugarflug af liörkuúða vænki,
hrökkvi neistaskrúð af sálarfaxi.
Frosið blek í byttu sindur geymir,
Bleikir stafir mynda tundur síðar.
Hrímrós hverja undurdrauma dreymir —
drápur söngvalangar, fríðar, víðar.
SkáldbróSir! Þýddu hörkuhrím
hýrra ljóði, í trú á mál og rím!
Sigurður Sigurðsson
frá Arnarholti.