Lögberg - 19.03.1936, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 19. MARZ 1936
Högberg
GeflO út hvern fimtudag af
THE COLUMISIA PRESS LIMITED
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manltoba.
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verö t3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The "Lögberg" is printed and published by The Columbia
Press, Hmited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba.
PHONE 86 327
Við þjóðveginn
i.
Fjármálaráðgjafi fylkisstjómarinnar í
]\Ianitoba, Hon. B. A. McPherson, lagði fram
á mánudaginn fjárhagsáætlun sína fvrir fjár-
hagsárið, sem endar 30 apríl 1937, og fylgdi
henni úr hlaði með ítarlegri ræðu um efnahag
fylkisins í heild. Þess hafði verið vænst, að
f járhagsáætlunin myndi bera með sér ])ó nokk-
urn tekjuafgang, en í þess stað er gert ráð fyr-
ir tekjuhalla er nemi $295.000. Ástæðan fyrir
þessu .stafar frá ]>ví, hve rýmkað er til um
undanþágu frá 2% launaskattinum. Undan-
þegnir frá skatti þessum samkvæmt fyrri á-
kvæðum, voru kvongaðir menn, er að lág-
markslaunum höfðu, $960.00 á ári, og ein-
hleypir menn, sem ekkL fengu yfir $480.00.
Hin eldri ákvæði um einhleypa menn haldast
óbreytt, en undanþegnir þessum sérstaka
launaskatti verða heimilisfeður, sem ekki fá
vfir $1200.00 á ári. Við þá undanþágu rýrna
fylkistekjurnar um $400.000 á ári, að því er
Mr. McPherson segist frá. íikki gerir fjár-
hagsáætlunin ráð fyrir neinum nvjum skött-
um.
Útgjöld fvlkisins til atvinnuleysingja á
árinu 1935, hlupu upp á $2,517,278.76. En
alls hefir fylkið lagt fram í þessu augnamiði
frá því í októbermánuði 1930, $13,879,454.73.
Fjárhagsáætlunin gerir ráð fyrir $13,802,-
319.36 tekjum á næsta fjárhagsári, en $14,-
097,549.04 útgjöldum. ,
Mr. McPherson kvað það deginum ljós-
ara, að einlivern tíma kauni að því, að Mani-
toba yrði að hætta lántökum; þó lánstraust
þess væri gott sem stæði, þá mætti þó öllu of-
bjóða. Þess vegna benti hann á það, að skyn-
samlegasta leiðin virtist sú, að sambands-
stjórnin legði á almennan skatt eða útsvar til
þess að standa straum af þeim útgjöldum,
sem atvinnuleysinu væri samfara.
A síðastliðnu ári nam tala þeirra í fylk-
inu, er styrks nutu af því opinbera 81,712, og
hafði hækkað um rúmt þúsund frá árinu þar
á undan.—
' II.
Félagsskapur sá, er nefnist Native Sons
of Canada, hefir nýverið fyrir munn forseta
síns, R. W. Carr, látið í ljós skoðun sína með
tilliti til afstöðu hinnar canadisku þjóðar
gagnvart ófriðarhorfunum. Mr. Carr komst
meðal annars þannig að orði:
“Vér sem stofnun, höfum ávalt haklið því
fram og höldum því fram enn, að Canada
beri að rækja drengilega sérhverjar þær
skvldur, sem þjóðin játast undir að inna af
hendi. Á hinn bóginn höfum vér enga löngun
til þess, að vita þjóð vora flækta inn í brellur
þær í Norðurálfunni, sem stuðlað er til af
pólitískum pröngurum, er illu heilli leika þar
lausum hala.”
Svo hljóðandi símskeyti sendi félags-
skapur þessi forsætisráðgjafanum, Rt. Hon.
W. L. Mackenzie King:
“Vér leyfum oss að brýna fyrir Sam-
bandsþinginu nauðsynina á því, að ekki verði
hrapað að neinum skuldbindingum af hálfu
þjóðar vorrar viðvíkjandi sameiginlegum
veldisvígvörnum. Sem fullvalda þjóð, ber oss
að gæta góðrar forsjár og sjá hverju fram
vindur. Því að eins skal þjóðin taka þátt í
erlendum ófriði, að áður hafi fram farið
þjóðaratkvæði um málið og slík þátttaka ver-
ið samþykt af almenningi. Ef til þess kemur
að Canada ákveður að fara í stríð, skal þegar
fara fram jöfnum höndum herskylda á mann-
afla og auðsafni ])jóðarinnar.”
Eins og þegar hefir verið getið um hér
í blaðinu, lýsti Mr. King því nýlega yfir í
Sambandsþinginu, að stjórnin hefði engar
ráðstafanir og þaðan af síður skuldbinding-
ar gert, viðvíkjandi sameiginlegum vígvörum
við Breta.
III.
Með tilliti til viðhorfsins í Norðurálf-
unni og ófriðarblikunnar þar, kemst blaðið
Winnipeg Evening Tribune þannig að orði
síðastliðið mánudagskvöld:
“Með því að deila um sekt Þjóðverja
gagnvart Locarno samþyktinni, vinst ekkert.
Andi sá, er Locarno samþyktin grundvallað-
ist á var jafnrétti. Aukaatriði, svo sem þau,
er að afvopnun Rínarhéraðanna lutu, voru í
raun og veru í ósamræmi við anda samþykt-
arinnar sjálfrar.
Það er í sjálfu sér ofurauðvelt að stað-
liæfa að Þýzkaland hefði fúslega játast undir
þau ákvæði. Þjóðin hafnaði með öllu þeirri
stjórn, er þar átti hlut að máli. Bylting hefir
farið fram á Þýzkalandi síðan. Heimurinn
verður að semja við Þýzkaland, eins og það
nú er, en ekki eins og það var á dögum Strese-
manns.
Það er ekki unt að fyrirgefa Hitler þetta
síðasta tiltæki hans, þó sýnt sé á hinn bóginn,
að það yrði samt sem áður ekki umflúið. Til -
Faunir í þá átt, að rýra fullveldi þýzlru þjóð-
arinnar, gátu undir engum kringumstæðum
orðið langlífar.
Það, sem mest ríður á um þessar mundir.
er það, að horft sé með skynsemi á Norður-
álfumálin, eins og ]>eim nú er komið, og að
gerðar verði til þess einlægar tilraunir að
ráða fram úr vandkvæðunum á hagkvæmileg-
an hátt; að taka atburðina í þjónustu varan-
legs friðar í stað þess að nota ]>á sem útsa'ði
í nýjan herneskjuakur.
Enn er full þörf á nýrri Locarno sam-
þykt í anda hinnar fyrri, að því viðbættu, að
þar njóti allir aðiljar jafnréttis, jafnt því sém
sektarákvæði Verði fastmælum bundin.
Þjóðir þær, er að Locarno samþyktinni
stóðu, hafa í rauninni með afstöðu sinni fall-
ist á það, að þetta síðasta tiltæki Þjóðverja,
sé ekki næg ástæða fyrir stríði. Með það fvr-
ir augum, er þá ekki um annað að ræða en það,
að reyna að byggja úr núverandi ástandi var-
anlegan grundvöll að framtíðarfriði.. ”
kendur einn hinna allra glöggustu
manna í heimi á friðarmálin í heild
sinni, bæði milli einstaklinga, félaga,
stétta og þjóða. —(Framh.).
MacKenzie King
MAÐURINN OG AFREKSVERK HANS.
Eftir John Lewis.
(Sig. Júl. Jóiiannesson þýddi)
Lög sem King bar fram og fékk samþykt
í sambandi við deilur milli verkamanna og
vinnuveitenda og ýms önnur lög, sem hann er
höfundur að hafa þótt svo sanngjörn og rétt-
lát að þau hafa verið tekin til fyrirmyndar við
samsljonar löggjöf í öðrum löndum.
Alls var King aðstoðarráðherra verka-
mála og verkamálaráðherra í tíu ár og eru
afrek hans í þeirri stöðu viðurkend af and-
stæðingum hans jafnt sem hliðstæðingum.
1 þessu sambandi mætti minnast á rit-
gerð, sem heitir “Spádómar um frið í iðn-
aðarmálum. ” Er ritgerðin eftir hinn al-
kunna speking Dr. Charles W. Eliot fyrver-
andi forstöðumann Harvard háskólans.
“Hver sá er opin eyru hefir, ” segir hann,
“getur nú á dögum heyrt ýmsa og andstæða
spádóma um frið í iðnaðarmálum. Sumir
þessara spádóma eru hérlendir og háværir,
aðrir lágróma og langt í burtu. Sumir þeirra
fara jafnvel lengra en iðnaðarmálin — þeir
fjalla um alþjóðafrið yfirleitt.
í öllum þeim óskapnaði, sem allstaðar
ríkir síðan 1914, er það hughreystandi fyrir
þá, sem að upplagi eru bjartsýnir, að athuga
þessa spádóma. Og á meðal þess allra bjart-
asta í þessum efnum má benda á þær miklu
framkvæmdir sem eiga sér stað í verkamála-
deild canadisku stjórnarinnar. Sú deild var
stofnuð árið 1900 og hefir nú lifað nytsömu
og framkvæmdarríku lífi í tuttugu og fjögur
ár. Þegar athugaðar eru allar framkvæmdir
verkamáladeildarinnar í Ottawa, áður en lög-
in um deilur milli verkamanna og vinnuveit-
enda urðu til, og eftir að þau vorii samþykt
þá kemur það greinilega í ljós að meðferð
verkamálanna í Canada hefir verið og er enn
skynsamlegri og affarasælli en í nokkru öðru
landi. Þar sézt að til eru mögulegar leiðir í
áttina að iðnaðarfriði. W. L. Mackenzie
King er faðir þessara sanngjörnu laga og
kom þeim í framkvæmd.
Aðal eínkennin í ritum, ræðum og póli-
tískum athöfnum Kings, eru þau að hann
vill láta rannsókn fara fram áður en verk-
föll skella á eða vinnuveitendur geti rekið
menn úr vinnu. Með því móti telur hann
líklegra að sanngirni og mannúð ráði úr-
slitum í stað heiftar og hefnigirni. 1 öðru
lagi heldur King því fram að ef þjóðfélagið
eigi að bera virðingu fyrir verkamonnum og
vinnuveitendum, þá verði þeir hvorir um sig
að taka sanngjarnt tilliti til þjóðfélagsins. 1
þriðja lagi heldur hann því fram að eins og
verkamáladeilur eigi að leiða til lykta með
sáttanefndum og málamiðlun, þannig eigi
einnig að ráða úr deilum heimsþjóðanna og
koma á með því alþjóða friði. Vill hann gera
]>að að alþjóðalögum að dómstóll skeri úr öll-
um deilum ef sættir bregðist og verði hver
þjóð að beygja sig undir úrskurð þess dóm-
stóls, en alþjóða lögregla komi í stað hers og
í löndum þeirrar lögreglu sé framkvæmdar-
valdið. ”.
Þannig farast Dr. Eliot orð; þannig lýsir
hann King og stefnu hans. Hér er ekki um
lítilfjörlegan pólitískan jábróður að ræða.
heldur mann, sem fáir standa jafnfætis að
speki og glöggskygni. Er hann talinn allra
fremsti uppeldisfræðingur sinnar tíðar í
þessari álfu. Og orð hans hafa enn þá meira
gildi þegar þess er gætt að hann er viður-
Verkefni handa Þjóð-
ræknisfélaginu
Fyrir rúmlega 6o árum, þá hinir
fyrstu íslendingar tóku sér bólfestu
á þessu meginlandi, sýndu þeir með
hróssverðri umhyggjusemi, að þeir
vildu vernda framar öllu öðru sina
feðratrú og þjóðerni. Hér stigu
þeir á land með tvær hendur tóm-
ar, — en vonglaðir og ánægðir i
allsleysinu; þeirra andlegu óðul var
eina veganestið, sem þeir háru af
föðurleifð sinni og því möttu þeir
það sína helgustu skyldu að við-
halda sinni tungu og tapa ekki neínu
af mannkostum og sérkennum þjóð-
ar sinnar, og með þá helgu hugsjón
stofnuðu þeir til þjóðhátíðar. sem
i haldast skyldi ár hvert og í aldir
^ fram. og það hátíðahald skyldi vera
■ sá vafurlogi, sem drægi saman ætt-
1 menn vora og knýtti þá óslítandi
þjóðræknisböndum, þrátt fyrir
j dreifinguna miklu og önnur eyð-
andi öfl. sem hér hlytu að mæta og
; valda tjóni margvíslegu.
Nú höfum vér Winnipeg íslend-
ingar haldið merkinu á lofti í hálfa
I öld og reynt af ítrasta megni að
j reynast trúir hugsjóninni helgu, sem
| feður vorir brýndu fyrir okkur að
, lifa fyrir alla vora daga. — En því
; miður er nú dimt í lofti og allra
veðra von.
Nú er þess að minnast, að fyrir
| nálega 20 árum var stofnsett félag
j af íslendingum á þessum slóðum
' með samskonar stefnuskrá, göfugar
hugsjónir til viðhalds öllu því bezta
í þjóðararfi vorum, og þrátt fyrir
j skammsýni og mistök, sem okkur
mönnunum eru óhjákvæmileg, hefir
þetta félag, Þjóðræknisfélag Islend.
^ inga, komið miklu góðu og þjóðlegu
j til leiðar og áunnið sér tiltrú, virð-
! ingu og velvild bæði austan hafs og
vestan.
Þv.í skyldum vér nú ekki leita
I hjálpar og aðstoðar hjá þessu félagi.
þegar nauðsyn ber til? Væri það
j ekki vantraustsyfirlýsing á Þjóð-
j ræknisfélag fslendinga í Winipeg,
ef fram hjá því væri gengið, þegar
þjóðþrifamál, eitt okkar kærasta, er
að reka upp á sker? Eg hefi þá trú
þá tiltrú, að þarna séu mennirnir,
sem komi með björgunarbátinn. Eg
treysti þeim, og að þeir komi ekki of
seint.
Ykkur, lesendur góðir, er kunnugt
um hvernig nú standa sakir með há-
tíðahaldið í yfirstandandi tíð. ís-
lenzki borgarafundurinn, sem hald-
inn var um daginn sýndi það ljóst,
að nú eru íslendingar í Winnipeg
skiftir í tvo nálega jafna flokka, um
það hvar vera skuli hátíðahaldið.
Ástæðurnar eru kunnar, — en með
skiftingu og henni svona jafnri, er
“dagurinn,” okkar þjóðræknisdagur,
dauðadæmdur, og mundi slíkt mega
teljast hið mesta tjón og þjóðar-
skömm.
Það er því tillaga mín, að Þjóð-
rœknisfélagi fslendinga í Winnipeg
sé fálið og uppálagt að kaupa og
starfrœkja nœgilega stóran skógar-
lund á árbatíka áfast við Winnipeg-
borg, sem nothæfur yrði til íslend-
inga hátíðahalds og ýmsra annara
þjóðlegra samfunda.
Mundu þá íslenzkir bæjarmenn
allir sameinast að nýju með þjóð-
minningardaginn og stórt þjóðþrifa-
spor stigið og félaginu, sem fyrir því
stæði til ævarandi sóma og blessun-
ar.
Eg veit að margir munu hugsa:
Hvar eru peningar til þessa fyrir-
tækis, hversu gott og þarflegt sem
það nú er?
Á eitt vil eg benda, og það er
þetta: Hér í borginni, eru ekki svo
fáir, sem vildu taka nærri sér, fyrir-
tækinu tif stuðnings ; telst mér til að
brátt mundu gefa sig fram eitt
hundrað manna og kvenna, og jafn-
vel miklu fleiri, með $15.00 hver;
hækkaði í fjárhirzlunni með því þá
$1500.00 bættust við, og viðurkenn,
ing sú er félagið gæfi hverjum ein-
staklingi fyrir 15 dalina, væri lifs-
tíðarmeðlims skírteini, hvar þeir
hefðu full réttindi og hlunnindi öll,
sér að kostnaðarlausu, þar til þeir
næði 100 ára aldri.
Þess skal minst, að svo framar-
lega að félagið sjái sér mögulegt og
beri gæfu til að framkvæma það sem
tillagan fer fram á, að þá er mér
ljúft að gera minn part og jafnvel
leggja fram tvenn manngjöld; skyldi
sonur minn talinn fyrir helmingnum.
Vér erum hvort sem er að búa í
haginn fyrir okkar börn, eins og
frumbyggjariúr á landnámstíðinni
fyrrum.
En sem sagt, eg hefi þá tröllatrú
að þessi íslenzki félagsskapur muni
bjarga þessu þýðingarmikla velferð-
armáli og lyfta því Grettitaki, sem
útheimtir orku og manndáð og með
því sýni og sanni að atorka frum •
byggjanna er runnin oss í merg. og
að vér höfum, ekki síður en þeir.
krafta í köglum og bein í nefi, og
’með því einu er minning feðra vorra
í hávegum höfð, sem vera ber.
Gunnl. Jóhannsson.
Fréttir frá Betel
Heimsókn allfjölmenna fékk
Betel frá kvenfélaginu “Framsókn”
hér á Gimli þ. 29. febrúar s.l. Fjöldi
af konum og meyjum í þeirri för.
Var komið til heimilisins um kl. 3
e. h., slegið upp veizlu að gömlum
og góðum sið, en síðan komið saman
í samkomusal stofnunarinnar.
Þegar þar var komið lét séra Jó-
hann Bjarnason, er konur höfðu
beðið að hafa orð fyrir aðkomu-
fólki, syngja sálminn: “Sú trú sem
fjöllin flytur,” og séra Bjarni A.
Bjarnason las frásöguna um draum
Jakobs í Betel og flutti bæn. Var
að því búnu sungið versið: “Veit
mér náð að vaka og stríða, vinna
trúarsigurinn.”
Skiftist þá á stuttar tölur og ís-
lenzkir úrvalssöngvar. Við hljóð-
færið var Mrs. Clifford Stevens,
(er áður var Miss Snjólaug Joseph-
son) uppeldisdóttir þeirra Mr. og
Mrs. Jóns Jósephsonar hér á Gimli.
Spilar hún frábærlega vel, sem
kunnugt er.
Fyrstu töluna flutti séra Jóhann,
þar sem hann mintist bæði kvenfé-
lagsins og heimilisins, er nú væri í
þann veginn að verða tuttugu og
eins árs gamalt.
Voru þá sungnir tveir eða þrír ís.
lenzkir söngvar og að því búnu tal-
aði forstöðukona heimilisins, Miss
Tnga Johnson, þar sem hún mintist
þess, að þetta væri fyrsta heimsókn-
in er Betel fengi eftir vetrarríkið
er verið hefði, bauð konur velkomn.
ar, þakkaði kvenfélaginu komu þess
og árnaði því heilla og hamingju i
störfum sínum.
Þá voru enn sungnir úrvals söngv-
ar og töluðu á milli þeirra þeir séra
Bjarni A. Bjarnason, Thorbergur
Halldórsson, nýkominn, blindur
vistmaður á Betel, maður vel máli
farinn, og Lárus Árnason, er allir
kannast við er fréttabréf þessi lesa.
Hafði ráðskonan falið honum í þetta
sinn að frambera þakkarorð fvrir
heimsóknina. Hefir hún tekið upp
þann sið að láta einhvern af vist-
fólki, þeirra er samkvæmt fyrri æf.
ingu eiga hægt með að tala á opin-
berum mannfundum, flytja slík
þakklætisorð og tekur fólkið eftir
röð, og svo aftur í annað sinn, eða
þriðja, ef með þarf, ef heimsóknir
verða svo margar. Auðvitað úti-
lokar það ekki hana sjálfa frá að
taka til máls, ef henni svo sýnist.
Það gerir hún stundum en stundum
ekki. Var nú röðin komin að Lár-
usi, eða hann var látinn byrja þetta
starf á heimsóknartíma þeim, sem
væntanlega er að fara í hönd. Leysti
hann hlutverk sitt vel af hendi eins
og áður.
Samkoman endaði með því að all-
ir sungu “Eldgamla ísafold” og
“God Save the King.” Var þess
minst um leið, að hinn nýi Breta-
konungur ætlaði að flytja hið fyrsta
ávarp sitt til þegna sinna, daginn
eftir, einmitt á 21. afmælisdegi
Betel.
Sunnudaginn 1. marz var messa i
Betel höfð það fyr að morgni en
vant er, svo ekki rækist hún á á-
varp konungs kl. 10 f. h. þann dag.
Stóð það og heima. Messan var
búin í góðan tíma. Ávarp konungs
lieyrðist ágætlega. Ilvert orð kcm
skýrt út og greinilega. Margt af
vistfólki skilur enska tungu bæri-
lega, sumt vel. Var og gefin ofur-
lítil lausleg þýðing, eða ágrip af efm
ræðunnar, á íslenzku á eftir, þeim er
ekki áttu hægt með að skilja, eða
eru orðnir heyrnardaufir og áttu
erfitt með að ná því er s.igt var.
Kom öllum saman um að ræðan
hefði verið góðmannleg og falleg.—
Á mánudaginn 2. marz, frá kl.
4 til 5.30 e. h., hafði Betel þá á-
nægju að heyra söngmanninn góð-
kunna, Mr. Óla Kárdal. Var sleg-
ið upp “rifandi” söngsamkomu.
Gerði söngvarinn ýmist, að hann
söng einsöngva, valda og fagra, eða
lét alla viðstadda syngja með sér
valin, alkunn íslenzk lög. Við slag_
hörpuna var Miss Sylvía Thor-
steinsson kenslukona; spilar hún að
vanda, af ágætri list. Viðstaddir
voru nokkrir gestir, þar á meðal
þau séra Jóhann Bjarnason, kona
hans og sonur þeirra, séra Bjarni A.
Bjarnason, nú þjónandi prestur á
Gimli. Mun forstöðukona Betel á-
samt söngmanninum, hafa átt upp-
tökin að þessum afmælisfagnaði, er
tókst liið bezta. Mr. Kárdal er af-
bragðs söngmaður. Var þeim báð-
um, Miss Thorsteinsson og honum,
þökkuð með mestu virktum heim-
sóknin og skemtunarstundin hin
frábærlega ánægjulega, er þau höfðu
þarna veitt.—Fréttaritari Lögb.
Eyja Robinsons
Ey.jan Juan Férnandez, þar
sem hin fræga sagaD aniel Defoes
“Robnson Krusoe” gerist, er tal-
in liggja undir Chile, þótt hún sé
600 km. leið frá Valpariso, úti
i Kyrrahafi. Nú hefir hún verið
friðhelguð vegna þess að ferða-
mannastraumur h e f i r aukist
þapgað stórkostlega á seinni ár-
um og ferðamenn voru á góðum
vegi með að uppræta þar allar
>OfcZDOC

Verzlunarmentun
Oumflýanleg nú á tímum!
Vaknandi viðskiftalíf krefst vaxandi vinnukrafts. Við-
skiftaven.jur nútímans krefjast sérþekkingar á öllum
sviðum. Þessvegna er verzlunarmentun blátt áfram
óumflýjanleg. Enda er nú svo komið, að verzlunar-
skólanám er talið óhjákvæmilegt skilyrði fyrir atvinnu
við skrifstofu- og verzlunarstörf.
UNGIR PILTAR og UNGAR STÚLKUR, sem ætla
sér að ganga á verzlunarskóla (Business College) í
Winnipeg, ættu að spyrjast fyrir á skrifstofu Lög-
bergs; það verður þeim til dr júgra hagsmuna.
Komið inn á skrifstofuna, eða skrifið
The Columbia Press Limited
TORONTO og SARGENT, WINNIPEG
~>o<—r>o<——>o<=do<—r->o<—r-^o<=>o<rrr->or—>o<——>o<-->o<--->nr