Lögberg - 30.04.1936, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. APRÍL, 1936
Mannorásdómu r
Eftir Johanne Vogt.
“Við skulum snúa við og rhæta þeim'”
sagði Ella. “Við höfum ekki annað að gera.”
“Ekki hið minsta,” sagði Viktór.
“Þarna koma stúdentinn og Petra með
eggjakörfuna,” sagði Ella.
Þegar Petra nálgaðist hrópaði hún:
“Við verðum að flýta okkur til að ná í
dagverðinn hjá Ödegaard ”
“Hvað á að borða í dag?” spurði John.
“Eg gleymdi að spyrja Ödegaard að því,
og veit það svo ekki,” svaraði Petra.
“Hún spurði þig ekki heldur hvað hún
ætti að matreiða, ” sagði Ella spaugandi.
“ Það er skömm að því,” tautaði Jolm.
Daginn eftir í rökkrinu snerist samtalið
um það' hve margir skyldu fara á danssam-
komuna og hvernig þeir ættu að flokkast nið-
ur á leiðinni þangað.
“Viðförum öll nema Ödegaard,” sagði
Petra.
“Eg sting upp á því að pabbi og kennar-
inn taki Stellu og aki tveir sér, Toriníus flyt-
ur stúlkurnar í þeim rússneska, Frich og eg
ásamt John í þeim þriðja.”
“Því er vel fyrir komið, ” sagði Frich.
“Nú fer eg inn að klæða mig,” sagði
Petra, “Ödegaard verður herbergisþerna
mín.”
“Get eg ekki hjálpað þér !” sagði Ella.
“ Jú, þú skalt vera æðsti dómari þegar eg
er búin, en fyr ekki.”
“Hvaða herbergisþernu fær ungfrú
Kirkner?” sagði læknirinn.
“Klæðnaður minn er svo einfaldur og
auðveldur, að eg þarf enga þernu’” svaraði
Ella.
“Á mínútunni 6 verðið þið hérna í stof-
unni, stúlkur mínar,” sagði sýslumaðurinn.
Þegar klukkuna vantaði 15 mínútur í sex
kom Ella ofan’ laglega klædd en tilgerðar-
laust. Á leiðinni ofan náði læknirinn henni.
“Viljið þér ekki veita mér þann heiður
að dansa kvöldverðardansinn við mig, ung-
frú Kirkner ? Honum fylgir eftirmatardans-
inn hér í sveitinni, eins og þér vitið.”
“Þúsund þakkir, það þigg eg með á-
nægju. ’ ’
“Hamingjan góða — lítið þér á Petru,”
sagði hann. “Hún lítur ekki vel út. ”
Þeígar Elín kom ofan í stofvjna, stóð
Petra fyrir framan spegilinn og Ödegaard
hjá henni. Hún var í hvítum grysjadúkskjól,
sem fór henni afar illa.
“Komdu með mér, Petra,” sagði Ella og
leiddi hana fram hjá ungmennunum sem
stóðu í hennar herbergi.
“Petra, þessi klæðnaður er ómögulegur.
Farðu í svarta silkikjólinn þinn. Við skulum
laga þetta á hálfri stundu.”
Ödegaard og Ella hjálpuðu henni að búa
sig, og klukkan var aðeins 15 mínútur eftir
6, þegar þær voru búnar.
“Nei’ Petra, en hvað þú ert myndarleg
í svarta kjólnum og með rómversku perlumar
liennar ungfrú Ellu.”
“Já, eru þær ekki aðdáanlegar?” sagði
Petra.
“Mér líkar betur hvíti kjóllinn,” sagði
Frich.
“Líkar þér hann betur?” spurði Petra.
“En hann er mér of þröngur.”
“Þú ert orðin of digur,” sagði John.
“En flýttu þér nú. Pabbi og kennarinn bíða
okkar í forstofunni.”
Augnabliki síðar þutu sleðarnir af stað.
“Gott kvöld litlu stúlkur,” heyrðu þær
alt í einu sagt. “Viktor!” kallaði Petra.
“En góði, þetta er gagnstætt þinni stefnu-
skrá. ’ ’
“Já, en eg kendi í brjósti um Jolin' sem
Torinius, sem nú situr aftast. En nú skulum
átti að sitja aftast, og þess vegna skifti eg við
við aka á eftir Stellu. Þér megið ekki vera
hræddar, ungfrú Kirkner, hesturinn er áreið-
anlegur. Það var gott að þú skiftir um kjól-
Petra, nú líturðu vel út. Hvíti kjóllinn fór
henni illa, ungfrú Kirkner, var það ekki?”
“Ekki sem bezt, en Frich líkaði hann
vel,” sagði Ella og hló.
“Já, Frich. Hvað var það sem hann
söng? Var það til yðar ?”
“Nei, það var til mín,” sagði Petra.
“Hann meinti það ekki,” sagði Ella.
“Hann sagði þetta í því skvni að móðga mig.”
“Eruð þér tryltar?” sagði læknirinn
hlæjandi.
“Eg get ekki horft á það, hvernig pabbi
fer með Stellu. Hann kippir í taumana og þá
hrekkur Stella til hliðar. “Pabbi, pabbi-”
hrópaði hún afarhátt. Fremsti sleðinn nam
staðar.
“Hvað er að?” kallaði sýslumaðurinn,
en Petra var þotin ofan úr sínum sleða og ti!
hans.
“Þarna sjáið þér ótemjuháttinn hennar
Petru, við hana ræður enginn.” Hann steig
út úr sleðanum og lagaði feldinn, sem Petra
hafði fleygt til liliðar, og hlúði aðdáanlega
vel að Ellu, og steig svo upp í sleðann aftur.
“Nú skulum við bíða afleiðinganna af
samningunum í sleðanum nr. 1,” sagði Vik-
tor.. “Pabba þykir vænt um að losna við að
stýra Stellu’ og eg hefi ekkert á móti því að
kennarinn komi hingað. En þér?”
“Síður en svo. Hann er vinur minn.”
‘ ‘ Kkki ómögulegt að hann hafi verið guð-
faðir minn líka, en mamma hélt enga dagbók,
svo um það veit eg ekki. Mæður ættu ávalt að
halda dagbækur yfir veikindi barna sinna;
eg veit ekkert um mín veikindi. Hugsið yður
bara, ef eg fengi kíghósta og hixta, þegar eg
væri að hlusta á hjartslátt ungrar og fallegr-
ar stúlku—”
“Þarf hún. endilega að vera ung og
falleg ? ’ ’
“Já — mismunarins vegna. Það fagra
og hlægilega á vel saman í lýsingum. Nú—
þarna kemur kennarinn. Er mönnum fleygt
út á opnum þjóðvegi> góði kennari?”
“ Ju, jú. Þessi Petra er margföld, marg-
föld; þú, Ella, hliðrar þér ögn til. Nú fær
fegurðin tröllið í sleðann til sín. Svo, nú
fer vel um mig. Jæja, nú geta þau í sleðanum
spjallað um' hesta þangað til þau eru komin
, áleiðis.”
“Eða lengur,” sagði Viktor og hló.
“Hamingjan góða! Hér eru birkigöngin
heim að prestssetrinm Ella. Þar höfum við
mamma þín átt skemtilega stund á yngri ár-
um okkar.”
“Var það um hvítasunnu?” spurði Eila.
“Hefir hún sagt þér frá því?”
Ella svaraði ekki.
“Eg er svo gamall orðinn núna, að eg
get sagt þér þá sögu. Já, það var um hvíta-
sunnu, og eg var ástfanginn af móður þinni.
En ástæður mínar voru þannig, að eg þorði
ekki að biðja hennar’ enda þótt eg væri kandí-
dat með beztu einkunn. En eg var skuldugur
og þurfti að sjá um móður mína og tvær eldri
systur. Eg barðist eins og Jakob við Jehova
heila nótt — fór svo burt um morguninn áður
en nokkur vaknaði. ”
“E/n mér finst það ekki rétt,” sagði Vik-
tor. “Eg held maður eigi að taka gæfunnar
gull þegar það skín gagnvart manni í mold-
inni. Augnabliki síðar er það sokkið.”
• “Já — þú aegir satt, Viktor—. Fimm
árum síðar var skuldin borguð að fullu, móð-
ir mín dáin og báðar systurnar vel giftar.”
“Og mamma?” spurði Elín.
“Hin stolta Adelaide Blom hafði líka
skift um nafn. Hún hét Kirkner þá,” svar-
aði kennarinn.
“Líkist ungfrú Kirkner móður sinni?”
spurði Viktor.
“Já, að mörgu leyti, en þó ekki alveg.
En þú mátt reiða þig á að eg var myndarleg-
ur maður þá, Viktor. Grískur utan og innan-
og þess virði að Fidias hefði málað mynd af
mér. ’ ’
“Það er ekkert smáræði,” sagði Viktor.
“Synd að þú komst tveim þúsund árum
of seint í heiminn, guðfaðir. En segðu mér
eitt?”
“Nú.”
“Var mamma sú eina stúlka, sem þú
elskaðir?”
“Nei, eg satt skal segja- þá var hún það
ekki. En hún var sú eina sem ekki gleymd-
ist. Lífið er langt, og hjartað er lengur ungt
en maður heldur.”
“Eg held þú hafir ekki verið skapaður
til að vera eiginmaður, guðfaðir.”
“Hversvegna ekki? Eg var öðruvísi þá
en eg er nú orðinn—”
“Þarna sjáum við verksmiðjuna,” sagði
Viktor. “Hún lítur út eins og hún sé skraut-
lýst.”
“ Já, eg vona þú fáir að dansa, telpa mín.
Eg skal reyna að útvega þér menn að dansa
við. ’ ’
“Nei, í guðanna bænum- gerðu það ekki
guðfaðir,” sagði Elín, “lofaðu mér því. Eg
■; t vel setið hjá og horft á aðra dansa.’,’
“Þess verður naumast þörf,” sagði
læknirinn og hjálpaði Ellu ofan úr sleðanum.
Þegar Elín kom inn í búningsklefa kven-
fólksins, stóð Petra fyrir framan spegilinn
og var að skoða sjálfa sig.
“Ert þú þarna- Ella? Eg er komin
hingað fyrir tíu mínútum síðan. Þér hefir
ekki misííkað að eg skifti um sæti— en eg
skal segja þér, pabbi—”
“Láttu mig nú fá frið fyrir öllu hesta-
spjalli í kvöld, en líttu á mig og segðu mér
hvort eg lít þolanlega út.”
“Þú ert indæl. Eg held að beinvaxni
hálsinn þinn líti betur út perlulaus en með
þeim. ”
Elín hló.
“Komdu nú,” sagði Petra, “við erum
seinar. Eg bað Viktor að standa við sals-
dyrnar. Það er langt gólf sem við eigum að
ganga yfir. ”
1 forstofunní stóð Viktor og lautinant
Börresen, hár og hörundsdimmur maður.
“Velkomin, ungfrú Elín. Okkur er heið-
ur og ánægja að fá yður á danssamkomuna
okkar. Já’ það er yður, ungfrú Petra, sem
við eigum þessa ánægju að þakka. Viktor
viltu taka arm systur þinnar, og svo verð eg
að fá leyfi itl að kynna ungfrú Kirkner for-
Idrum mínum.”
Stóru, tvöföldu dyrnar voru opnaðar og
hinn fegursti salur með hvítt, smáröndótt
fjalagólf ómálað’ blasti við augum þeirra. 1
liinum endanum lágur pallur fyrir þá, sem
spiluðu á hljóðfæri. Hvítar blæjur með bláu
kögri fyrir gluggunum, og langs með veggj-
unum bláir legubekkir og annað smekklegt
skraut, sem prýddi salinn. Skrúðbúnar kon-
ur og karlar fyltu salinn, flest roskið fólk,
og samtalið var alstaðar fjörugt.
“Þetta er indæll salur,” sagði Elín.
“Maður gleðst af því að stíga á gólfið.”
“Já, er það ekki ?” svaraði snyrtimaður
hennar. “Afi minn bygði þetta hús. Þá
var meira af peningum- en nú, en um það skul-
um við ekki tala í kvöld- að eins gleyma —”
“Að við erum þau börn, sem í rauninni
ekki skeyta hið minsta um dansinn,” sagði
Elín.
“Þvert á móti. Eg elska dansinn sjálfs
hans vegna. IJann tilheyrir þeim fögru list-
um. Og svo að dansa við yður einu sinni
heima hjá mér. Já, við höfum oft dansað
saman. Bg fæ að líkindum auk fyrsta dans-
ins’ kvöldverðardansinn líka?”
“Nei, eg er ráðin til hans,” og hún hló.
“Því hlæið þér?”
“Ó, af því eg er ekki í mildum metum á
sýslumannssetrinu. ”
“Eruð þér lítils metin þar? Ó, þessi
undarlegi heimur — en þarna er mamma
mín.”
Þau voru nú komin í hinn enda salsins,
þar sem gamlar konur stóðu og spjölluðu við
unga stúlku.
Hún var snotur, vel klædd, en önnur öxl-
in snúin og skökk, en f jörug var hún. ,
“Mamma mín’” sagði lautinantinn.
“ Þetta er ungfrú Kirkner frá höfuðborg-
inni.”
“Velkomin, kæra stúlka. Friðrik hefir
oft sagt mér frá heimili móður yðar. Já, ef
þið borgarbömin vissuð hve þakklátar mæð-
urnar eru, þegar við heyrum syni okkar vel-
komna á mentuð heimili — og yðar> það veit
eg, stendur opið svo mörgum ungum.”
“Hér um bil eins og yðar fyrir vinum
sonar yðar,” sagði Elín alúðlega. “Eg held
allar mæður líkist hver annari í því, að fórna
sér fyrir börn sín.”
Hún gekk nú til hliðar svo Viktor og
Petra gætu heilsað frúnni.
“Mér er sagt að þér hafið vakað heila
nótt í Aaby, læknir. Það gera ekki allir
læknar. ’ ’
“Jú, það gera allir læknar, frú. Af því
vísindin megna svo lítíð, verður nærvera
okkar eins konar samhygarlyf. ”
“Fallega sagt, læknir. Eg treysti betur
smahygðarlyf en vísindunum. ”
“Viltn nú ekki kynna kvenfólkinu ung-
frú Kirkner?” sagði sonur hennar.
“Jú’ Friðrik. ” Hún tók arm Elínar og
kynti hana mörgum konum, en þegar hún
kom auga á Frich, sleppir hún Ellu, réttir
báðar hendur að honum og segir á frönsku:
“Mér er ánægja að sjá yður- herra. Við
skulum nú tala móðurmál okkar litla stund.”
Hún dró hann fram á gólfið og talaði þar við
hann í háværum róm. Allir höfðu gaman af
þessu, og næstu daga var þetta hermt eftir
þeim á flestum heimilum bygðarinnar.
Elín stóð alveg hissa fyrst í stað, en sneri
sér svo að frú Lovum og Viktor, sem áttu
afarbágt með að verjast hlátri.
“Þér urðuð fyrir gabbi, ungfrvi Kirkner.
Komið þér og setjist hérna. ”
“Ætli hún haldi áfram hins vegar við
dvrnar?” spurði Elín.
“Nei,” svaraði frú Lovum hlæjandi.
“Eg er sú seinasta sem hún kynnir yður.”
“Veitist mér sá heiður að dansa þann
fyrsta með þeirri síðustu?” sagði Viktor og
hneigði sig.
“Þúsund þakkir. Og til endurgjalds
getið þér dansað hinn síðasta með þeirri
fyrstu hér í kvöld,” hún leit á Ellu gletnis-
lega.
“Eg þori ekki að biðja ungfrú Kirkner
um enn þá einn dans,” sagði Viktor. “Má
eg?”
“Eg hefi enga heimild til að hafna,”
sagði Ella glaðlega. “Eg hefi sett kross við
kvöldverðardansinn og nú set eg kross við
hinn síðasta.”
“Margfaldar þakkir.”
Á þessu augnabliki komu ungu mennirn-
ir þjótandi inn í salinn- og fáðningin byrjaði
strax. Dansspjaldið hennar Ellu varð strax
fult, svo ekkert pláss var fyrir piltana hans
guðföður né Frich.
Nú byrjaði hljóðfæraslátturinn og Frið-
rik og Ella byrjuðu dansinn.
“Þetta er ljómandi danssalur,” sagði
Ella í annað sinn, þegar þau voru sezt.
“Já’ eg segi eins og gamall prins sagði
einu sinni: “Gólfið er ágætt.” Það var
það eina, sem hann sagði við stúlkurnar.”
“Hvar er Petra?”
“Hún dansar við Frich. Mér gremst að
verða að bjóða þeim jesúíta hingað, en
mömmu líkar hann af ])ví þau eru bæði hálf-
frönsk. Hann lítur út eins og þrumuský.
Hvað ætli gangi að honum?”
“ Afbrýði.”
“Það er undarlegt að þið skylduð finn-
ast hér undir sama þaki. Hann er hættu-
legur maður. Öll hans vondu verk helga til-
ganginn — og hann þekkjum við, þó hann
reyni að dylja hann. Verðið þér lengi hérna?”
“Aðeins fáa daga.”
“Eitt kvöld ætluðum við að berja hann,
þegar hann var að tala um vður. Þá varð
hann rólegur, því hann er í rauninni heigull.
Eg skil ekki að hann skuli aldrei hætta að
ofsækja vður, sem eruð svo blíðar og góðar.”
“Er eg blíð og góð?”
“Já, áreiðanlega. Eg gleymi aldrei
iijálp yðar á háskólanum.”
“Já, þá voruð þér á eftir. Það ár höfð-
uð þér verið latur.”
“Já, sannarlega. Og skemt mér.”
“Að þér gátuð breytt stefnu svo fljótt.
sýnir hvert efni í yður er.”
“Já, orsökin var að eg hafði of mikið
af peningum. Mamma hégómagjörn og eg
flón. Vesalings pabbi — þessi dans — en
við skulum ekki tala um hann.”
“Nei, við skulum dansa. Gólfið er á-
gætt,” sagði Ella.
Þegar dansinn var búinn, sá hún Frich
koma smjúgandi gegnum hópana til sín.
“Ungfrú Petra biður yður að koma inn
í bókaherbergið, þar eru mörg ungmenni.”
Hún leit á hann. Hann var brúnaþung-
ur. Hún rétti honum tvo fingur. Hann tók
liendi hennar og stakk henni undir arm sinn.
“Er spjaldið yðar fult, má eg sjá?”
Hún rétti honum spjaldið kæruleysis-
lega.
“Er þetta krossinn hans Viktors? Kross-
inn þýðir von, og nafn hans sigur.”
“Þér eruð ekki í góðu skapi í kvöld, hr.
kandídat?”
“Nei, mig langar til að gera eitthvað
eftirtektarvert — einhverja óliæfu—”
“Standa á höfði í salnum eða slökkva
Ijósin,” sagði Elín blátt áfram.
“Já, slökkva ljósin og ræna svo þúsund
kossum frá yður. Flýja burt með yður.”
Elín kipti hendi sinni frá honum.
“Manni með yðar ruddalegu ástríðum
getur engin stúlka treyst. Við skulum held-
ur ber-jast með hnífum. Hvert farið þér með
mig?” Hún stóð kyr.
“Hingað,” svaraði hann kyrlátur og
opnaði dyrnar að bókaherberginu.
Þegar Elín kom inn, stóðu þrjár eða f jór-
ar ungar stúlkur upp og leiddu hana að hæg-
indastól rnitt á milli sín. Það voru vinstúlk-
urnar frá sýslumannssetrinu.
“En hvað þú ert föl, Ella,” sagði Petra.
“JMáske þú þolir ekki að dansa. Viktor,
sæktu vatn í glas. ’ ’
“Það þarf ekki. Það er dansinn, eins og
þú segir.”
1 þessu heita herbergi, streymdi blóðið
strax aftur fram í kinnar hennar.
Þegar hún leit upp, stóð Viktor fyrir
framan hana.
Iíann dró stól til sín og settist beint á
móti henni með bakka og glösum á.
“Drekkið þér eitt glas með mér,” sagði
hann glaðlega. “Það er fyrsta púnsið, sem
eg hefi náð í.”
Hún drakk nokkra sopa. “Það er ágætt
og gerir mér gott.”
“ Já, það er notandi. Viljið þér nú svara
mér fáeinum spurningum?”
“Getur verið — ef þær geðjast mér.”
“Þegar eg fór út úr salnum, sátuð þéi
hjá Friðrik Börresen og töluðuð við hann,
í góðu skapi? Var það ekki?”
“Við töluðum um gamlar endurminn-
ingar, og það er ávalt skemtilegt.”
“Já, hann sagði mér í kvöld frá bréfi.
sem þér senduð honum, þegar hann gekk und-
ir háskólapróf. Hann sagði að það hefði
hindrað einvígi. Nú — svo slæmt hefir það
naumast verið. — En slíkt er samt sem áður
góður ávöxtur af kvenmentunartrénu — hvöt
frelsisins, sem aðeins tilheyrir göfugum
hugsunarhætti. En það var nú ekki um
þetta sem eg ætlaði að tala, enda sé eg að
yður líkar það ekki. Fyrir fáum augnablik-
um komuð þér hingað inn úr ganginum svo
hræðsluleg og föl, að eg hélt að yfir yður
mundi líða. Segið mér — móðgaði Frich
yður í hugsun, orðum eða verkum?”