Lögberg - 06.08.1936, Síða 1

49. ARGANGUB
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN
6. AGÚST, 1936
NÚMER 32
Frá Islandi
32 menn holdsveikir
á landinu
Á aðaltundi Læknafélags Islands
á dögunum flutti Maggi Júl.
Magnús, yfirlæknir á Laugarnes-
spítala erindi um holdsveikina hér á
landi.
1 árslok 1935 var tala holdsveikra,
sem hér segir:
1 spítalanum á Laugarnesi voru
19 sjúklingar og 13 í héruðunum.
Þessir 13, sem dvöldu utan spít-
alans voru í þessum héruðum: I
Reykjavik 4, Stykkishólmshéraði I,
Bolungarvík 1, 'Ólafsf jarðaPhéraði
1, Eyjafirði 2, Húsavíkurhéraði 2,
Grímsneshéraði 1 og einn í Vest-
mannaeyjum. Alt voru þetta gömul
tilfelli.
Af þessum 13, voru 7, sem út-
skrifaðir höfðu verið af spítalanum,
en hinir 6 höfðu aldrei þangað kom-
ið.
<^J> ÍSLAND (^)
Flutt að Iðavelli við Ilnausa 1. ágúst 1936
Fag'urt er Island í anda
oss ýmsum, sem hér vorum bornir,
Fegra ’ en í minninga mistri
svo margra, sem gerst hafa fornir—
þeirra, sem ekki’ eru angar
af íslenzka stofninum skornir.
Munar því helzt, þegar horfa
menn heim, þó sé loftið án skýja:
Aldnir sjá Island hið kalda,
en ungir hið sólríka hlýja;
Aldnir sjá ísland hið gamla,
en ungir hið vaxandi nýja.
Ekki’ er það hnjúharnir, holtin
og hraunin, sem framast vér þráum,
það er ekki’ ísland hið ytra,
sem einkum í huga vér sjáum,
Heldur hið andlega Island,
sem elskum vér, tignum og dáum.
Gutt. J. Guttormsson.
Fækkun holdsveikra sjúklinga á
landinu hefir verið nokkurnveginn
jöfn öll árin, frá því að Laugarnes-
spítali var reistur 1898 og þangað
til árið 1934, en þá f jölgar þeim um
3 að tölunni til. Það ár komu 5 ný
tilfelli, en 2 sjúklingar dóu.
Ný tilfelli hafa komið fyrir öll
árin til 1918. Árin 1919 og 1920
finnast engin ný tilfelli, heldur ekki
1922, 1923 og 1925. Eitt tilfelli
kemur 1926, én úr því ekkert, þar
til 1933. Síðustu mánuði ársins
x933 °S fyrstu mánuði ársins 1934
koma þau 5 nýju tilfelli, sem áður
greinir.—Mbl. 11. júlí.
# # #
Th. Staiming skýrir nánar
erindi sín til Islands
Danska blaðið “Politiken” frá 30.
júní, sem birti viðtalið við Staun-
ing forsætisráðherra Dana, um för
hans hingað til íslands, kom hingað
tneð síðustu póstferð.
Þetta viðtal við Stauning er að
ýmsu leyti merkilegra en skeytin,
sem hingað bárust, gáfu tilefni til
að álykta.
“Politiken” hafði tal af forsætis-
ráðherranunt vegna þess, að “Dag-
ens Nyheder” höfðu birt ákúrur á
ráðherrann fyrir ferð þessa, þar sem
blaðið segir, að Stauning hafi svo
miklum og merkilegum störfum að
sinna heima fyrir, að þessi “skemti-
ferð” hans sé ekki réttmæt.
En ráðherrann heldur því fram að
hér sé ekki um skemtiferð að ræða,
hann hafi mikil og merk erindi.
Fyrst talar Stauning um förina
til Færeyja og þar ætlar hann að
gera margt og mikið.
Síðan segir hann frá erindum sin-
um til fslands.
Hann skýrir fyrst frá því, að með
förinni hingað sé hann að efna
loforð, er þann gaf forsætisráð-
herra Islands s.l. ár, að koma til
fslands og ræða þar ýms sameigin-
leg hagsmunamál fslands og Dan-
merkur, einkum viðvíkjandi við-
skiftum landanna og gagnkvæmum
réttindum þjóðanna.
Svo segir Stauning:
“ísland hefir, eins og Færeyjar,
við mikla erfiðleika að etja í sölu
fisksins og Danmörk hefir þess-
vegna í mörgum tilfellum orðið að
hlaupa undir bagga og aðstoða við
efndir verzlunarsamninga.”
Og Stauning bætir við :
“Með tilliti til okkar þjóðernis-
legu hagsmuna á íslandi ætti að
mega telja að þessi heimsókn mín
væri sérstaklega hagkvæm og tíma-
bær.”
Enn heldur Stauning áfram.
Hann segir:
■“En þar við bæta^t liinar jniklu
fyrirætlanir, um breytingar á land-
helgisgæslunni. Það eru fyrirætl-
anir um breytingar á tækjum og uin
möguleika fyrir notkun flugvéla.
Var byrjað að íhuga alt þetta þegar
eg var landvarnarráðherra og við
höfúm einnig nokkra reynslu frá
Grænlandi.
Það er þessvegna ofur eðlilegt, að
landvarnarráðherrann og embættis-
menn frá ráðuneyti hans ræði og at-
hugi allar ástæður á staðnum. —”
—Það eru þannig fullkomin ný-
rnæli, sem hér er um að ræða? spyr
blaðamaðurinn. Og Stauning svar-
ar:
—Já, óneitanlega, en þetta hefir
hann sýnilega ekki vitað um höfund-
ur hinnar einkennilegu greinar í
“Dagens Nyheder.”
Og Stauning heldur áfram:-
“Það eru miklir fjárhags- og
þjóðernislegir hagsmunir, sem hér
um ræðir og ekki eins og “Dagens
Nyheder” heldur fram, smámunir,
sem enga þýðingu hafa. Og sú
skoðun, sem fram kemur í greininni
(i Dag. Nyh.), getur a. m. k. ekki
samrýmst þeim áhugamálum, sem
hinir nýju útgefendur blaðsins
hafa.”
“Loks get eg bætt við,” segir
Stauning að lokum, “að í vetur, þeg-
ar forsætisráðherra Islands var hér,
fékk eg endurnýjað heimboð til ís-
lands, og aðeins kurteisin býður
mér, svo framarlega sem mér er
það mögulegt, að fara þessa ferð, en
eg hygg einnig, að ferðin muni hafa
þýðingu í framtiðinni.
Hingað til hefir það ekki verið
álitið ónauðsynlegt að ráða ráðum
sínum og finna aðferðir til gagn-
kvæms styrks.” — Mbl. 8. júl).
# * #
Óhemju síldveiði
yí Skjálfandaflóa
Mest allur síldveiðiflotinn er nú
á Flateyjarsundi á Skjálfandaflóa
og hafa borist fregnir um, að þar sé
óhemjumikil sildveiði, enda er veð-
ur ágætt til veiða.
í gær veiddist mikil síld á Skaga-
firði, bæði hjá Kitubjörgum og á
Haganesvík.
Nokkur skip, sem komu með síld
í gær og ætluðu til Siglufjarðar,
voru send til Raufarhafnar verk-
smiðjunnar með aflann.
Eftirtöld skip komu með síld i
gær, sem þau höfðu aflað við Kitu-
björg og á Haganesvík:
Sæfari frá Reykjavík með 700
mál (til Raufarhafnar), Snorri 450
mál, Síldin 1100 mál; fór til Krossa-
ness með aflann, Gunnbjörn 600
mál. Bæði þessi skip voru send til
Raufarhafnar. Geir goði kom með
500 mál, ísbjörn með 600, Ágústa
með 500, Kristján X. með 150 og
Þorgeir goði með 500 mál. Þorgeir
goði bilaði nýlega, en er nú kominn
í lag aftur.
Ennþá biða 20 skip eftir af-
greiðslu á Siglufirði. Er búist við,
að verksmiðjurnar hafi lokið við að
vinna úr því, sem búið er að losa í
land, klukkan 6 í fyrramálið, og
verður byrjað þá þegar að afgreiða
þau 20 skip, sem bíða.
Eftir hinum miklu aflafréttum,
sem bárust í kvöld frá Flateyjar-
sundi, má búast við f jölda skipa með
fullfermi strax i fyrramálið.
Ekkert hefir enn heyrst um, hve-
nær byrjað verður á söltun síldar.
En fréttaritari Mbl. sagði, að dag-
lega væru ráðtsefnur og fundahöld
um söltunina og að menn byggjust
við að söltun síldar mundi bráðlega
hef jast.
1 gær var komið á land í Djúpa-
vík 43,000 hektólítrar af sild. Afli
skipa er sem hér segir:
Tryggvi gamli 5,680 mál, Surprise
5,445, Ólafur 5,400, Garðar 3,850,
Kári 2,955, Hannes ráðherra 2,313,
Málrney 1,140, Freyja 655, Svalan
423, Huginn III. 620 mál. — Mbl.
8 júlí.
# # #
Uppfynding sem
varðar Islendinga
Uppfynding hefir verið fullkomn-
uð, sem orðið getur til gjörbreyt-
ingar á sviði fiskiútflutnings. Upp-
fyndinguna gerði Norðmaður.
Með þessari uppfyndingu verður
kleift að geyma, ala og flytja lif-
andi fiska utn hvaða vegalengdir
sem er. Uppfyndingin er ekki dýr.
Hún verður sýnd í Kaupmanna-
höfn einhvern næstu daga.
í Noregi hefir hún verið r'eynd
# # #
Fyrsta sildin söltitð
á Siglufirði í gær
Þokusúld var fyrir Norðurlandi í
gær og hamlaði það sildveiði.
Aðeins fá skip komu til Siglu-
fjarðar með smáslatta. Mestan afla
hafði Örnin, 400 mál.
Már kom með 90 tn. af nýsíld,
veiddri við Tjörnes. Var sildin
söltuð hjá Ingvari Guðjónssyni. Er
það fyrsta síld, sem söltuð er til út-
flutnings að þessu sinni.
Þó að ekki veiddist neitt að ráði
af síld í gær, sakir óhagstæðs veð-
urs, töldu sjómenn mjög síldarlegt
með ágætum árangri.—Mbl. 15. júlí.
úti fyrir. Hafði síld sést í gær-
morgun bæði á Húnaflóa og Skaga-
firði.
Var búist við, að lokið yrði að
afgreiða í nótt öll þau skip, sem beð-
beðið hafa eftir afgreiðslu. Mun
því allur síldarflotinn geta verið að
veiðum, hvenær sem veður leyfir.
' —Mbl. 15. júli.
ORÐSENDING
til vina minna i Gimli
kjördæmi.
Fylkiskosningarnar eru um garð
gengnar, og úrslit þeirra að mestu
leyti almenningi kunn; og þó þær
félli á annan veg en eg, og margir
aðrir töldu æskilegt, tjáir ekki að
sakast um orðinn hlut. Eg var
frambjóðandi í Gimli kjördæmi
vegna vissra umbóta, er mér voru
hugstæðar, og eg vildi að í fram-
kvæmd kæmist; eg beið lægra hlut
við atkvæðagreiðsluna; keppinautur
minn, sá, er að komst, er engan
veginn öfundsverður, er tekið er
tillit til flokkslegrar afstöðu á næsta
þingi. Mér hefði persónulega fall-
ið illa, ef eg hefði verið kosinn, og
aðstaða mín orðið slík að eg hefði
ekki getað komið þeim áhugamálum
kjördæmisins, er mér láu þyngst á
hjarta í framkvæmd, vegna óhægr-
ar aðstöðu. Mér er það ljóst, að
eins og til hagar, sé þess ekki mikil
von að þingmaður Gimli kjördsémis
fái miklu áorkað í þágu kjördæmis-
ins; eg ann honum samt alls góðs;
hann er engu síður fulltrúi minn
en annara kjósenda í Gimli kjör-
dæmi.
Stuðningsmönnum mínum öllum
þakka eg af einlægu hjarta; eg er
lika þakklátur þeim, er ávalt létu
hlýyrði falla í minn garð, þó þeir
sérskoðana vegna eigi styddi mig
með atkvæði sínu. Skoðanir, sem
grundvallaðar eru á einlægri sann-
færingu eru séreign hvers einasta
manns; þær hefi eg virt og mun
ávalt virða.
Með óskum alls góðs, _
yðar einl.
B. J. Lifman.
MÆTUR MAfíUR LÁTINN
Eggert Briem, fyrrum dómari í
hæztarétti Islands, lézt þann 7. júlí
^íðastliðinn eftir langa og stranga
sjúkdómslegu. Eggert heitinn var
fæddur þann 25. júlí 1867. Var
hann lærdómsmaður mikill og hvers
manns hugljúfi. Hann gegndi um
eitt skeið sýslumannsembætti í
Norðurmúlasýslu. Eggert lætur eft.
ir sig ekkju, frú Guðrúnu Jóns
dóttur frá Aukúlu, ásamt tveimur
börnum, Sigríði kenslukonu í
Reykjavík og Gunnlaugi stjórnar-
ráðsfulltrúa.
Andlátsfregn þessi er birt í
Morgunblaðinu, og skrifar Dr. Jón
Helgason biskup þar ítarlega rit-
gerð um hinn merka mann þann 14.
júlí.
Or borg og bygð
Eftirfylgjandi upphæðir eru gjaf-
ir til Ólafssons barnanna í Brown,
Man.: Jóns Sigurðssonar fél. I.O.
D.E., Winnipeg, $10.00 og Hjörtur
Guðmundsson, Árnes, Man., $2.00.
Með þakklæti,
V. V. Gillis.
Úr íslandsför komu siðastliðinn
laugardag þær systurnar, Mrs. HalL
dór Jóhannsson og Mrs. Guðmund-
ur Christie. Létu þær hið bezta af
förinni og höfðu notið ósegjanlegs
yndis heima á ætjtörðinni. Á leið-
inni til baka dvöldu þær í vikutíma
í Lundúnum.
MEN’S SPORTS RESULTS
at Gimli Celehration
100 Yrd. Dash—
1. E. Stefanson, Lundar, Man.
2. G. Stefanson, Lundar, Man.
3. H. Holm, Gimli, Man.
Running High Junip—
1. H. Holm, Gimli, Man.
2. Steini Eyjólfson, Geysir, Man.
3. S. Sigfússon, Lundar, Man.
22oYrd. Race—
1. H. Holm, Gimli, Man.
2. G. Stefanson, Lundar, Man.
MISS ELIN SALOME
IIA LLDÓRSON
Hún er fyrsta íslenzka konan, sem
kosin hefir verið á löggjafarþing í
Vesturheimi. Hún er útskrifuð af
háskóla Manitoba-fylkis, hefir
stundað framhaldsnám í frönsku
við Middlebury College i Vermont-
riki og einnig í París. Miss Hall-
dórson hefir verið skólastjóri mið-
skóla í Boissevain og á Lundar.
Hún hefir verið mörg ár kennari
við Jóns Bjarnassonar skóla, eitt ár
skólastjóri og síðan 1927 yfirkenn-
ari. Hún var kosin þingkona fyrir
St. George kjördæmi í Manitoba 27.
júlí, undir merkjum “Social Credit”
flokksins. Miss Halldórson var
sæmd medalíu í tilefni af fjórðungs
aldar ríkisstjórnar afmæli Georgs
Bretakonungs hins fimta.
3. E. Stefanson, Lundar, Man.
Running High Jump—
1. S. Eyjolfson, Geysir, Man.
2. O. Olson, Gimli, Man.
3. S. Sigfússon, Lundar, Man.
440 Yrd. Race—
1. Paul Nelson, Winnipeg
2. L. B. Stefanson, Winnipeg
3. H. Holm, Gimli, Man.
Hop, Step and Jump—
1. S. Sigfusson, Lundar, Man.
2. L. Breckman, Lundar, Man.
3. J. Johnson, Lundar, Man.
Pole Vault—
1. S. Eyjolfson, Geysir, Man.
2. J. Howardson, Gimli
3. S. Sigfusson, Lundar, Man.
Stranding Broad Jump—
1. S. Sigfusson, Lundar, Man.
2. E. Stefanson, Lundar, Man.
3. L. Johnson, Lundar, Man
880 Yrd. Race—
1. Paul Nelson, Winnipeg
2. L. B. Stefansson, Winnipeg
3. E. Valgardson, Gimli, Man.
íslenzk Glima—
1. Óskar Thorgeirson
2. S. Eyjolfson
3. F. F: Jonsson.
Lundar Atheletic Association won
the Shield (Oddson).
S. Sigfusson, Lundar, Man. won
the Cup (S. Hanson).
Snorri goði aflar vel hjá
Grænlandi
I gær kom símskeyti frá vélbátn-
um Snorra goða, sem er að veiðum
hjá Grænlandi.
Segir í skeytinu, að frá 20. júní
og þangað til á laugardaginn var,
hafi hann aflað 100 skippund af
saltfiski og 3,000 kg. af lúðu. Er
það talinn góður afli á svo stuttum
tíma.
Illa láta skipverjar yfir því að
kohia fiskinum í land í Færeyjahöfn.
Þar er engin bryggja og verður að
leggjast við klappir, og bera af bátn.
um. En mismunur flóðs og f jöru er
þar mikill, svo að munar 1^5—18 fet-
um, og eykur það stórum á erfið-
leikana.—Mbl. 8. júlí.
TvÍ9ýnar áljórnmála-
horfur í Manitoba
Liberal-Progressive flokkurinn
verður fjölmennasti stjórnmála.
flokkurinn, og jafnvel þó hann tapi
kosningum í The Pas og Ruperts
Landjverður hann það samt. Það
er því í sjálfu sér ofureðlilegt, að
hann ráði mestu um það hvernig til
skipast um stjórnarfar fylkisins
næsta kjörtímabil; hann telur sem
stendur 23 þingmenn. Af eigin
ramleik getur flokkurinn þó ekki
myndað stjórn, er njóti meirihluta
fylgis á þingi; hann verður að leita
sér stuðnings annarsstaðar frá.
Dagblöðin hafa flutt margvíslegar
og marglitar fregnir um væntanlega
samsteypustjórn undir forustu Mr.
Bracken, en lítið hefir verið á þeim
að byggja. Nú er þó víst, að þvi
er Winnipeg Free Press á miðviku-
dagsmorguninn skýrir frá, að aftur-
haldsflokkurinn hefir hafnað með
öllu samvinnutilraunum við Mr.
Bracken, hvort heldur það nú er af
einskærri ást og umhyggju fyrir vel-
ferð fylkisbúa eða ekki.
Fremur þykir liklegt, að einhver
tegund samvinnu sambancjs milli
Liberal-Progressive og C.C.F.
flokkanna kunni að nást, þó flest
sé enn á huldu um það, eða þau
skilyrði, sem til grundvallar kunna
að verða lögð.—
Minni Islands
Gimli 3. ágúst 1936
Þangað sem úr hafi hef jast
himni móti f jöllin blá,
eg hef margar fegins ferðir
flogið yfir kaldan sjá,'
þar á æsku minnar morgni,
mér ’inn fyrsti geisli hló.
Þar hef eg á grund 0g grjóti,
gengið sundur margan skó.
Eg hef heilsað hólnum mínum,
lilíð og hvammi, grund og teig,
hvílt mín bein á mjúkum mosa
mvnst við tæra lindar veig,
setið veizlu í berja brekku
blæinn látið strjúka kinn,
Fundið bæði sögn og sögu,
sækja fram í huga minn.
Hér á sérhver mýri og melur
mór og kelda sögu og nafn,
liér er alt sem augað lítur
örnefna 0g minja safn.
Atvik hálfu máð úr minni
muninn rif jar up á ný
líkt og gult og gamalt handrit
grígir þú og skygnist í.
Oft eg hef að liamrakirkju
liuldufólksins messu sótt,
vakað vfir velli grænum,
vorsins lygnu björtu nótt,
horft á landið laugað fegurð
litabrigði liafs og fjalls,
ána bláa, langa liðast
líkt og orm á botni dals.
Slíkt er ísland oss er nutum
æskudaga vorra þar;
alt, sem gladdi geymt í huga,
gleymt það flest sem mótdrægt
var.
Fegurð hver með förnum vegi
fyrir huga stendur glegst
eins og miskun meinin yfir
móða tíma og gleymsku legst.
Djúpt í lýðsins^ lyndi speglast
landið eins og holt í tjörn,
átthaganna erfðir geyma
útlandanna tökubörn.
Aldasambúð sifjum bindur
sínu landi hverja þjóð
kærst erm anni móðurjörðin,
moldin þar s.em vaggan stóð.
Páll Guðmundsson.