Lögberg - 20.08.1936, Blaðsíða 1

49. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 20. AGÚST, 1936.
NÚMER 34
NOSTALGIA
(Heimþrá)
Eftir Edwina Yager.
Á tíu þúsund vegu eg skilnað harma hlýtt
Eg harma þegar söngfuglsins óðs ei lengur nýt.
Og þegar g-reinar trjánna mér bera’ ei þeysins þyt,
eg þögul bíð og hlusta — og ein og döpur sit.
Og þegar húmið breiðir sig yfir fjall og fjörð,
þá fyllist sál mín hrygðar — eg er nú svona gjörð.
Því dagsins þá eg sakna — þess lífs er ljós hans gaf,
en líka sakna eg heimsins — þá alt í draumi svaf.
Ó, yndisvaua sál, sem að unir stormsins raust,
still innri strengi hjartans — þó svait sé lífsins haust;
því vindurinn mun aftur í greinum gnauða hátt,
og gefa þreyttu hjartanu f jör og nýjan mátt.
Og aftur mun á rúðunum regnið skemta sér,
og rofa til í skýjunum — sem í hjarta mér—
og aftur stjarna tindra svo himinblíð og blá,
og blessað hlýja vorið mun aftur svífa hjá.
Ó, syrg ei liðnu árin, því aftur grasið grær,
og ganghljóð berst til eyra — svo þráin vængi fær.
Já, vonbjört löngun vaknar — og bálar, blossar ný,
þá blikar önnur stjarna í gegnum úrug ský.
Nei, aldrei, aldrei framar — ó, hrædda hugarþrá—
Eg heyri kannske storminn og regnið gluggann slá.
En andlit dýrra vina né handtök mjúk og lilý,
sem hugurinn aldrei gleymir, þau birtast ei á ný.
Ó, handtök!—tap og söknuður—handtök mjúk og hlý!
Ó, haldið fast og sterklega — snertið mig á ný!
Ó, grípið yfir árin, sem eru liðin hjá —
þau eru vín og smyrzl þeim er gráta, syrgja, þrá.
Ó, komi — birtist aftur — þau augu hrein og skær,
sem aldrei munu gleymast — ó, birtist, komið nær!
I sorg mitt drúpir liöfuð — mitt hjarta sárt og þreytt,
til heljar sundur marið —og líf mitt gleði sneytt.
S. B. Benedictsson.
>—iúr Free Press.
Vinamót
Tuttugu og fimm ára afmæli
LESTBARFÉLAGSINS A GIMLI,14. ágúst 1936
I bókunum geymist öld af öld
liin óslitna jarðlífssaga;
þar reiknast kynslóða refsigjöld
frá rótum til nýrra daga;
þar bera ljóðhetjur skíran skjöld
í skrúðför um lundi Braga.
A blaðsíðu hverri er mannlífs mynd
og málaðar heilar álfur;
á einni blasir við ógn og synd
en annari dauðinn sjálfur.
Af hégómans jafnsléttu liæzt að tind,
er hyltur hinn gullni kálfur.
I guðanna bústað við Gimli-sæ
skal geymast til liinstu tíða,
hvert vesturflutt andlegt aðalsfræ,
er íslenzka sál má prýða.
Og lijartað er tengt við heimabæ
þó handtakið liggi víða.
Og íslenzka bókin er okkur kærst
með ástir og saknaðshljóma:
af ávöxtum hennar við höfum nærst
við liafið í kvöldsins ljóma.
Þar á okkar framtíð óðöl stærst
og æfinnar helgu dóma.
Á blaðsíðum ýmsum birtast menn,
er blikna ekki fyrir striti.
Þó skifti vökunni skipshöfn tvenn,
þeir skapa sér nýja liti.
Og fegursta bókin er óskráð enn
úr íslenzku hyggjuviti.
Einar P. Jónsson.
Fimtudagskveldið 13. þ. m. var
glatt á hjalla í Goodtemplarahús-
inu. Höfðu vinir þeirra Gunn-
laugs kaupmanns Jóhannssonar
og konu hans komið þar saman í
þvi skyni að fagna þeim og árna
þeim heilla. En þau eru vin-
mörg og vel þekt. Var því hóp-
urinn stór og þetta fyrsta tæki-
færið til þess að heilsa þeim. Þau
höfðu gift sig snemma að morgni
dags og lagt samstundis af stað
í skemtiferð suður um Banda-
ríki.
Goodtemplarar stóðu f y r i r
þessum fagnaði, en allmargir ut-
anfélagsmenn voru þar staddir.
Mótinu stjórnaði séra Rúnólf-
ur Marteinsson, fyrverandi stór-
templar. Var það i veizluformi;
fóru ræðui- og aðrar skemtanir
fram undir borðum. llngfrú
Anderson, söngstjóri stúkunnar
Skuld, lék brúðkaupslagið ineðan
A. S. Bardal, stórtemplar, og
kona hans, leiddu heiðursgestina
inn að háborðinu. Frú R. Gisla-
son söng þvi næst einsöng og var
síðan sezt að borðum.
Fyrsti ræðumaðurinn var séra
Carl Olson; flutti hann all-langt
ávarp til brúðhjónanna og sér-
staklega til brúðurinnar. Fórust
honum fagurlega orð um helgi
og þýðingu heimilisins og var
ræðan einkar falleg.
Séra Rúnólfur Marteinsson tal-
aði vel og skemtilega, sérstaklega
til brúðgumans. Þá flutti Lúðvik
Kristjánsson eitt af sinum fyndnu
kvæðum; hafði hann ort það fyr-
ir þetta tækifæri og tekist i bezta
lagi. Sjálfsagt birtist kvæðið i
Löghergi. Litil stúlka, dóttur-
dóttir Guðríðar Davidson, færði
brúðurinni stórt og fagurt rósa-
knippi, en A. S. Bardal afhenti
þeim hjónum vandaðan rósa-
stand. Að þvi bvinu flutti hann
ræðu og mintist hins mikla starfs
heiðursgestanna i mannfélags-
málum vor á meðal vfirleitt og
sérstaklega i bindindismálinu.
Einnig ávarpaði ungfrú Eydal
þau í sama anda, en hún er stór-
ritari Goodtemplara. A. P. Jó-
hannsson, hróðir brúðgumans,
talaði næst og lýsti ágæti is-
lenzkra kvenna; vitnaði hann vel
og skemtilega í ræðu eftir Guðm.
Finnbogason.
Sá er þessar línur ritar talaði
taein orð. Meðal þeirra var þessi
vísa til Gunnlaugs:
Allir tóku undir það,
er þig lofi jósu,
hvað hann guð var góður að
geyma þér hana Rósu.
Að síðustu talaði brúðguminn
snjalt og fjörugt að vanda; þakk-
aði fyrir sig og konu sína, og gat
þess að hann ætlaði sér innan
skamms að flvtja erindi um ým-
islegt sem fyrir augu bar í ferð-
inni vestur um Canada og suður
um Bandaríki. Munu margir
hlakka til þess kvelds, þvi Gunn-
laugur er.fyndinn og skemtilegur
ræðumaður.
Brúðurin þakkaði einnig með
fáum orðum og látlausum. ís-
lenzkir söngvar voru sungnir
öðru hvoru og var þessi kveld-
stund hin ánægjulegasta.
Sig. Júl. Jóhannesson.
MYRKUR YFIR DJÚPINU
Segja má með réttu, að enn sé
flest á huldu um stjórnmálin í Mani-
toba, og að í pólitískum skilningi
hvíli þar myrkur yfir djúpinu.
Frá þvi hefir áður verið skýrt,
hvernig ti,l tókst um málaleitanir
þær viðvíkjandi samvinnu eða sam-
vinnustjórn, er Mr. Bracken hóf við
leiðtoga afturhaldsflokksins, Mr.
Errick Wlillis; fóru þær út um þúf-
ur, eða að minsta kosti strönduðu
um 'hríð, vegna einstrengingsskapar
og þröngsýni þess síðarnefnda.
Um síðustu helgi flutti útvarpið
þær fregnir, að telja mætti nokkurn
vegmn vist, að samvinna tækist a
þingi mil'li núverandi stjórnarflokks
og Social Credit þingmannanna
fimm. Einn nýkosinn, óháður eða
utanflokka þingmaður, hafði auk
þess heitið stjórninni stuðningi.
Þetta mundi hafa veitt stjórninni
meirihluta á þingi, þó litill væri. Af
nýjustu fregnum að dæma mun að
miklu leyti óráðið enn hvaða afstöðu
Social Credit flokkurinn tekur til
þessa máls, þó nokkurn veginn sé
víst að leiðtogi hans, Dr. Fox, sé
samstarfi við stjórnina að einhverju
leyti hlyntur. Fylkið getur ekki
stjórnlaust verið; hagsmunir al-
mennings verða að ganga fyrir smá.
sálarlegum flokka hagsmunum. Ein_
hver verður að brjóta odd af oflæti
sínu; samtök verða að nást.
Frá Islandi
Lítil síldveiði
en ágætt veður
Lítð af síld barst til Siglufjarð-
ar í gær og ekkert skip kom í nótt
eða í morgun.
Eldborgin kom síðdegis í gær með
1600 mál.
Skipin eru nú aðallega við Langa.
nes og á vestanverðum Húnaflóa.
Veður er afbragðsgott, sólskin og
bliða, og síldin, sem veiðist er mjög
góð.
Á tveim dögum hafa Samvinnu-
félagsbátarnir Auðbjörn og Gunn-
björn komið með 900 tunnur af síld
til Hólmavíkur.
# # *
Alls hafa verið saltaðar
um 50 þúsimd tunnur
í fyrra dag var búið að salta á
öllu landinu um 50 þúsund tunnur
af síld.
, Síldin skiftist þá þannig niður á
veiðistöðvarnar: Siglufjörður 29,-
063 tunnur, Eyjaf jörður 4,697 tunn-
ur, Sauðárkrókur 316 tunnur,
Skagaströnd 896 tunnur.
í fyrradag var saltað eins og héi
segir:
Siglufj. 4,187 tunnur, Hólma-
vík 1028 tunnur, Húsavik 204
tunnur, Skagaströnd 1756 tunnur,
Ingólfsfjörður 1315 tunnur. Ófrétt
var þá um söltun við Eyjafjörð.
# # #
Togarinn Surprise
er hæstur með 12,30j mál
Togarinn Surprise er nú orðinn
hæstur af öllum togurunum, sem
stunda síldveiðar. Hefir hann
fengið alls 12,300 mál. Garðar hefir
11,100 mál, Tryggvi gamli 11,500
mál og Ólafur 10,800 mál.
Allir leggja þessir togarar upp i
sildarbræðsluverksmiðjuna á Djúpu.
vík.
# # #
Mikil sildveiði t net
á Austfjörðum
Eskifirði 24. júlí.
í morgun veiddi Tómas Magnús-
son útgerðarmaður á Eskifirði 200
tunnur sildar í botnnet sitt við suð-
urströnd Eskifjarðar. Síldin er feit.
Fitumagn mælist alt að 20%. í
Reyðarfirði varð Þorgeir Clausen
einnig síldar var i botnnet. Veiddi
hann 18 tunnur. Ef veiðin heldur
áfram að glæðast og sildin reynist
söltunarhæf, vantar tilfinnanlega
salt og tunnur á staðinn.
* * *
Mtkil karfaveiði,
200 tonn í einum túr
Patreksfirði 24. júli
Gylfi kom í nótt til Patreksf jarðar
eftir þriggja sólarhringa útivist með
200 smálestir af karfa og 42 tunnur
af lifur. Er þetta bezta veiðiför
Við fylkiskosningar þær í Que-
bec, er fram fóru á mánudaginn
urðu úrslitin þau, að samsteypu-
flokkur undir forustu Maurice
Duplessis, samsettur af afturhalds-
mönnum, liberölum og óháðum
mönnum, gekk sigrandi af hólmi
með feykilegu atkvæðamagni, og
hafði fengið, er siðustu fréttir komu
skipsins á þessu ári. Skipið fékk
afla sinn, bæði karfa og þorsk, á
Halamiðum.
Aþlýðubl. 25. júlí.
# # #
Örfoka lönd
eru grædd upp
Gunnlaugur Kristmundsson,
sandgræðslustjóri ríkisins, hefir
nú í 30 ár barist við örfok lands-
ins og unnið starf til þess að
græða uppblásnar sveitir og hér-
uð. Gunnlaugur Kristmundsson
hefir unnið starf sem fáir aðrir.
Hann getur því á þessu þrítug-
asta starfsári sínu litið yfir árin
og verið ánægður, en hann er það
ekki og verður ekki ánægður fyr
en hann hefir unnið sigur yfir
uppblásnu blettunum og skapað
úr þeim græn tún, þar sem menn
og skepnur geti lifað.
Gunlaugur Kristmundsson hef-
ir síðan í maí síðastliðinn verið
austur i Gunnarsholti á Rangár-
völlum, en þar er aðal sand-
græðslustöð hér sunnanlands, en
þaðan hefir hann farið i ferðalög
um Árness-, Rangárvalla- og
Skaftafells-sýslur.
Hann kom snögga ferð til
bæjarins í síðustu viku, og hitti
tíðindamaður Alþýðubla ð s i n s
hann að máli og spurði hann tíð-
inda af sandgræðslustarfi hans.
“Eg hefi síðan i maíbyrjun
ferðast um hustursýslurnar milli
sandgræðslusvæðanna, en aðal-
lega hefi eg þó haldið mig í
Gunnarsholti á Rangárvöllum, en
þar er nú aðalsandgræðslustöð
rikisins hér fyrir austan. Þessi
ágæta jörð var í eyði vegna sand-
foks fyrir tíu áruin, og voru hús-
in á henni rifin árið 1925. Þá
datt engum i hug, að hægt myndi
vera að græða landið upp, svo að
þar gæti aftur risið myndarlegt
býli. Nokkru siðar keypti svo
ríkið Gunnarsholt, Brekknaland
og Reyðarvatnsland og siðan
hófst ræktunin á þessum lönd-
um. Eg get heldur ekki heldur
verið annað en ánægður með ár-
angurinn. Aftur var bygt í Gunn-
arsholti árin 1928 og 1929. Land-
ið var girt og unnið markvist að
þvi að eyða fokinu, ef svo má að
orði komast. Fyrstu þrjú árin
rak sandgræðslan þarna bú og
var byrjað með uxabúi og voru
þá þar um 70 uxar. Nú fékk
Búnaðarsamband Suðurl a n d s
jörðina, en siðastliðið vor flutt-
ist hinn nýi sýslumaður Rangæ-
inga á jörðina.
Til samanburðar á ástandinu
á þessari jörð fyr og nú skal eg
segja þér frá þvi, að síðasti bónd-
inn að Gunnarsholti hafði þar 60
sauðfjár og tvær kýr, og varð þó
að kaupa slæjur annarsstaðar, en
nú eru á Gunnarsholti og í
Brekknalandi slæjur á þriðja þús-
und ha. þegar gott sumar er. Eg
skal líka geta þess, að nú eru
komin upp tvö býla á Reyðar-
vatni, og í ráði er að reisa tvö
nýhýli í Brekknalandi. Þessu
hefir sandgræðslan fengið áork-
að.
En betur má ef duga skal. Á
Rangárvöllum er talið að sé um
100 býli í eyði sakir örfoks; geta
menn af því gert sér í hugarlund
hvílíkur vágestur sandfokið hefir
verið í þessum sveitum. Það er
min skoðun, að mörg af þessum
býlum sé hægt að endurreisa með
út, 76 þingsæti til imóts við 14, er
liberal flokkurinn hlaut. Fimm ráð-
gjafar töpuðu kosningu, þar á meðal
forsætisráðgjafinn, Adelard God.
bout, sá er við tók af Mr. Tachereau
í vor. Liberal flokkurinn. hafði
setið að völdum í Quebec að heita
mátti í fjörutíu ár samfleytt.
öruggri sandgræðslu og þar með
skapa skilyrði til stofnunar
fjölda margra nýrra heinula í
þessari undurfögru sveit, en til
þessa eins og alls annars þaif té,
en það er nú ekki laust að því
er mér virðist, því að styrkur til
sandgræðslu hefir verið skorinn
niður, og tel eg það afarmisráðið
og illa farið.”
Hve margar sandgræðslustöðv-
ar eru til í landinu?
“Þær eru 30 að tölu.”
Víða um landið?
“Já, i sjö sýslum, en langflest-
ar eru eins og gefur að skilja í
Rangárvallasýslu. Stærsta sand-
græðslugirðingin er i Árnessýslu.
Hún nær alla leið frá ölfusá og
út í Selvog. f þessari einu girð-
ingu eru hátt á 9. þúsund h. lands
og menn munu að nokkrum tíma
liðnum sjá árangurinn af því
starfi, sem þar hefir verið unnið.
í Selvogi er hin kunna Strand-
arkirkjugræðsla. Þar hafa bænd-
ur nú fengið ágætt slægjuland og
slá þar nú á hverju sumri um 200
hesta heys.
Það er mikil þörf fyrir það að
auka sandgræðsluna að miklum
mun, en hendur manns hafa ver-
ið bundnar á bak aftur með þvi
að skera niður styrkinn til henn-
ar.
Hins vegar gengur sandgræðsl-
an þar sem hún er rekin óhindr-
uð alveg ágætlega.” — Alþbl. 30.
júli.
BLÓÐBAÐIÐ A SPANI
Fréttir þær, sem daglega berast
af Spáni, eru hinar hörmulegustu;
alsaklaust fólk brytjað niður í þús-
undatali, auk þess sem geigvænleg-
ar drepsóttir geysa yfir landið. Upp-
reisnarherinn er jafnt og þétt að
vinna á, og nú er þess getið, að
stjórnin sé þess albúin að flýja land.
DR. IIERBERT GÖRING
hermálaráðgjafi Þjóðverja
ferðast 600 km. á hestbaki
um Island.
Lengst af var hann á ferðalagi
þessar 4 vikur, sem hann dvaldi hér.
Lét hann ákaflega vel af ferðalag-
inu. Hann fór um Reykjanes og
nágrenni Reykjavikur, skoðaði
Þingvöll gaumgæfilega, Krýsuvík og
fleiri staði, og fór um Kaldadal til
Borgarfjarðar. En lengsta og til-
komumesta ferðin var norður Kjöl.
Fylgdarmenn hans voru sr. Knútur
Arngrímsson og Stefán Filippusson.
Þeir fóru sem leið liggur að Hvit-
árvatni, þaðan í Kerlingarf jöll um
Hveravelli, norður að Aðalmanns-
vötnum til Mælifells, um Flugumýri
til Hóla, yfir Heljardalsheiði til Dal-
víkur. Síðan um Akureyri sem leið
liggur í Vaglaskóg til Reykjahlíðar,
þaðan bæði i Reykjahlíðar námur
og að Dettifossi. — Síðan suður um
Mývatn til Skútustaða, og þaðan í
bíl til Reykjavikur.
Alls fóru þeir um 600 kilómetra
á hestum, höfðu vitanlega með sér
tjald og allan útbúnað og leið ágæt-
lega á öllu ferðalaginu, enda var
veður oftastnær hið ákjósanlegasta.
Norðan sandrok fengu þeir þó á
Kili og þoku á Hveravöllum.
—Enn á eg allmikið óséð af hinu
fagra Iandi ykkar, sagði dr. Göring.
Eg hlakka mikið til að koma hingað
aftur og fara þá t. d. um Skafta-
fellssýslurnar. Mikið þótti mér vænt
tim að sjá skógana í Fnjóskadaln-
um, því þá sá eg, að slíkur gróður
getur hér þrifist. Með sérkenni-
legustu stöðum er eg sá á ferð minni
er Hvítárvatn og Kerlingarf jöll, að
ógleymdri Mývatnssveit og nágrenni
hennar. Við tókum f jölda mynda í
ferðinni.
—Eg vil að endingu, sagði dr.
Göring biðja blaðið að flytja þeim
mönnum, sem eg hefi hitt og hafa
verið samtaka um að greiða götu
mína, mínar bestu þakkir. En um
leið vil eg nota tækifærið til þess
að láta í ljós hrifning mina yfir því,
hve hinni islenzku þjóð hefir vel
tekist að komast áfram í þessu norð-
læga landi. Vildi eg óska þess, að
þjóðinni fnætti takast að komast sem
fyrst og best fram úr þeim örðug-
leikum, sem hún nú hefir við að
stríða, og kjör alls almennings í
landinu mættu fara batnandi á
næstu árum.—Mbl. 28. júlí.
FUNDUR 1 OTTAIVA
í gær hófst í Ottawa fundur milli
sambandsstjórnarinnar annars veg-
ar og umboðsmanna stjórna hinna
einstöku fylkja hinsvegar, einkum
þó Sléttufylkjanna, til þess að ræða
og komast að niðgrstöðu um bjarg-
arráðstafanir þeim landshlutum til
handa, er ofþurkar og uppskeru-
brestur hafa leikið sárast.
Stjórnarflokkurinn í Quebec
bíður átakanlegan ósigur í almennum þingkosningum
á mánudaginn; fimm ráðgjafar falla í val.