Lögberg - 27.08.1936, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. ÁGÚST, 1936
3
Fyrir þrjátíu árum...
♦
1906 — 1936
Fyrir þrjátíu árum var stofnaÖ bændafélagið The Fanmers’
Company, er óx upp í The United Grain Growers, Limited.
Nafnið, The United Grain Growers, var tekið þegar fé-
lágið, 1917, rann saman við The Alberta Farmers’ Co-
operative Elevator Company.
Upp af smáum vísir hefir félagið vaxið, jafnt og stöðugt,
og ávalt vqrið barnda eign, upp í hið mikla kornverzlunar
fyrirtæki.
Nú hefir United Grain Growers sem næst 450 kornlyftur
út urn sveitir í Manitoba, Saskatchewan og Alberta.
Hafnar-kornlyftan í Port Arthur heldur 5,500,000 bushel-
um og sú í Vancouver 2,600,000 bushelunt.
Til viðunanlegra viðskifta
sendið korn yðar til
UNITED grain growers I?
Aðalskrifstofa—Hamilton Bldg-.
WINNIPEG SlMI 98 221
Fréttir frá Betel
Fjölmenna heimsókn fékk Betel
frá kvenfélaginu “Djörfung” i
Riverton, þ. 9. júlí s.l.
Stórhópur hefðarkvenna og meyja
í þeirri för. Ökumenn voru, auk
ungra, röskra manna frá Riverton
sumir heldri menn staðarins, svo sem
dr. S. O. Thompson, Jónas Magnús-
son á Ósi og W(. G. Rockett, fyrrum
hóteleigandi.
Vegur nú orðinn ágætur eftir
endilöngu Nýja íslandi, frá Winni-
peg Beach að sunnan, eða Merkja-
læk, sem þar er rétt fyrir norðan, og
alla leið til Riverton. Munu síðustu
handtökin, að imölbera veginn, á
kafla er eftir var milli Riverton og
Hnausa, verið unnin síðastliðið vor.
Leiðin nú orðin allra veðra braut
frá einum enda til annars, sem næst
fjörutíu mílur á lengd.
Forseti kvenfélags þessa hefir
lengi verið Mrs. Briem, kona Jó-
hanns Briem í Riverton. Þótti það
nú helzt draga úr fagnaðinum, að
inni, eins og hún hefir verið i mörg
hún gat ekki verið irneð í heimsókn-
undanfarin ár. Mrs. Briem hefir
verið alvarlega biluð á heilsu síðan
fyrir jól í vetur sem leið. Lá rúm-
föst íangt fram á vor eða sumar, en
hefir klæðst eitthvað nú fyrir
nokkru, þó batinn hafi farið frem-
ur hægt. Var orð á því gert, að æði
mikinn þátt vantaði í gleði heim-
sóknarinnar, þó hún væri raunar
mjög ánægjuleg, í tilefni af því, að
Mrs. Briem gat ekki komið. Fundu
félagskonur sjálfar til þess ekki
síður en aðrir. Svo var og minst á
mann hennar, Jóhann Briem, sem
stundum hefir verið með í þessum
heiimsóknum, en kom nú ekki. Er
hann þó furðanlega em og hress á
þeim aldri sem hann- er. Heldur enn
talsverðri sjón og bærilegri heyrn og
fylgist með því sem er að gerast. Er
nú kominn nokkuð hátt á fynsta ár
yfir nírætt. — Mun Mrs. Briem
hafa látið af forseta-embættinu
vegna veikinda sinna. En Riverton-
bær á nóg af myndarlegum konuim,
sem sóma sér vel í hvaða hefðar-
sæti sem er. Mun Mrs. Rockett nú
vera forseti kyenfélagsins.
Eftir gömlum og góðum sið slóu
konur upp veizlu í borðsal heimilis-
ins. Var veitt af rausn og prýði,
eins og siður er hjá íslenzkuim kon-
um við slík tækifæri.
Að veitingum afstöðnum var
komið saman í samkomusal stofnun-
arinnar. Byrjað var með því, að
séra Jóhann Bjarnason las liblíukafla
og flutti bæn, er endaði með Pciðir
vor, sem undir var tekið af öllum.
Sálmur sunginn fyrir og eftir. Við
hljóðfærið var Miss Agnes Sigurðs-
son frá Riverton.
Þá var sungið bæði mikið og vel.
Nógir söngkraftar við hendina.
Sungnir íslenzkir úrvals söngvar,
með fleiri röddum oftast, að því er
virtist. Miss Agnes Sigurðsson var
þá aftur við hlóðfærið. Spilar hún
ágætlega bæði á orgel og slaghörpu.
Til þess að svara fyrir Betel og
þakka heimsóknina, hafði forstöðu-
konan, Miss Inga Johnson, tilnefnt
Mrs. Guðrúnu Goodman. Átti hún
áður lengi heima í Riverton. Er
hún greind kona og vel máli farin.
Flutti hún fallegt og hlýtt ávarp við
þetta tækifæri.
Að því búnu bað Ásgeir Frið-
geirsson sér hljóðs. Mintist hann
á, að þ. 20. sept. n.k. yrði aldar af-
mæli frú Kristjönu Hafstein, imóð-
ur Hannesar skálds og ráðherra.
Væri hún fædd í Laufási, þ. 20.
sept. 1836. En hún og Jóhann
Briem náskyld, þau systkinabörn.
Kvað hann heimsóknina nú minna
sig á þetta. Óskaði hann, að ís-
lenz!k þjóð, heima og hér vestra,
vildi, á viðeigandi hátt, minnast
þessa aldar afmælis hinnar stór-
merku, islenzku konu.
Þá bað forstöðukonan, Miss John.
son, þær kvenfélagskonur að flytja
þeim Brieims hjónum alúðar kveðju
frá Betel, með þakklæti og blessun-
aróskum í öllu, en með sérstöku til-
liti til heilsufars Mrs. Briem, að það
væri einlæg ósk allra hinna mörgu
vina þeirra hjóna, að hún mætti sem
fyrst komast til heilsu aftur, eftir
því sem frekast og bezt mætti verða.
V’ar alment tekið undir þetta af
þeim er viðstaddir voru.
Endaði samkoman með því að all-
ir sungu “Eldgamla Isafold” og
“God Save the King.”—
Aðra heimsókn, mjög ánægjulega,
hafði Betel þ. 16. júlí s.l. Þann dag
komu kvenfélagskonur Fyrsta lút-
erska safnaðar, í Winnipeg, með
miklu og fríðu föruneyti.
Sumir heldri menn borgar einnig
í þeirri för. Þar á meðal dr. B. J.
Brandson, formaður Betel-nefndar,
og dr. Björn B. Jónsson, nú skrifari
nefndarinnar.
Margar af konunum komu í ein-
um af þessum stórbílum, sem taka
frá tuttugu til þrjátíu manns, og
raunar meira en það, sumir hverjir,
þvi þessi nútíðar flutningstæki
stækka með ári hverju. Mun vagn-
inn hafa verið leigður isérstaklega
fyrir ferðina. Kom hann hingað
um hádegi. Fóru konur þá fyrst til
sumarbústaðar þeirra Mr. og Mrs.
A. S. Bardal og höfðu miðdagsverð
þar. Komu síðan um kl. 2 til Betel
til þess að taka þátt í heimsókninni
þar.
Slegið var upp veizlu i borðsaln-
um, eins og hið fyrra sinn. Að því
búnu var komið saman í samkomu-
sal heimilisins.
Þar stýrði skamtun dr. B. J.
Brandson. Er hann þaulæfður í
ræðugerð, samkomustjórn og öllu
þvi er að mannamótum lýtur. Fer
honum alt slikt úr hendi hið bezta.
Svo mun og nú hafa verið. Hefi
eg þar fyrir mér annara sögusögn,
því eg var ekki þarna viðstaddur.
Var bundinn við önnur störf. En
eg veit að þetta er rétt fytir því. Er
þessu öllu kunnugur, eins og margir
fleiri.
Ræðu flutti dr. Björn B. Jónsson.
Sagðist honum vel, eins og honum
er lagið við slík sérstök tækifæri.
Söngkonan góðfræga Mrs. (Dr.)
B. H. Olson, söng valda einsöngva,
en lét þess á milli alla viðstadda
syngja með sér úrvalssöngva ís-
lenzka. Spilaði sjálf undir á hljóð-
færið. Þótti þetta hin ágætasta
skemtun.
Lárus Árnakon las upp ljóðmæli,
áður orkt, sem þó áttu við atburði
liðandi stundar. Var góður rómur
gerður að upplestrinum.
Til þess að þakka fyrir heimsókn-
ina hafði forstöðukona tilnefnt Þor-
berg Halldórsson. Mun hann hafa
leyst það hlutverk vel af hendi eftir
atvikum.
Á ferð var hér nýlega séra Egill
H. Fáfnis, ásamt konu sinni og ung-
um sonum. Prédikaði hann við
messuna í Betel, sunnudaginn þ. 2.
ágúst. Var gamla fólkinu þar á
heimilinu ánægja af að fá að sjá
hann og heyra.
Svo voru og 'hér á ferð nýlega
þau Miss Gerða Christopherson,
systir séra Sigurðar í Bredenbury,
og Lúter sonur séra Sigurðar, ung-
lingsmaður. Voru þau bæði við
messu í Betel að morgni þess 9.
ágúst. Munu þau hafa verið í
heimsókn til frænku þeirra á Gimli.
Mrs. Baldur Peterson, sem er dótt-
ir Hernits heitins Christopherssonar.
Var Mrs. Peterson þarna við mess-
una með þessu frændfólki sínu.
Minningargjöf fagra og all-kost-
bæra hefir Mrs. Ásdís Hinriksson
nýlega gefið Betel, viðtökutæki af
nýjuistu gerð, er heyra má í gegn-
um um heim allan. Fallega gert.
(Fréttaritari Lögb.)
Minni Islands
Flutt að Gimli 3. ágúst, 1936
Eftir E. TTjálrAar Björnson.
(Framh.)
Athugavert í sambandi við þessa
menn Islands flúðu ekki lög þegar
blaðagrein er það að landnáms-
þeir yfirgáfu Noreg. Það var kúg.
un, einokun og harðstjórn, sem kom
þeim til að kanna ókunna stigu,
nema ný lönd, grundvalla nýja
stjórn í nýju ríki. Það brann i
brjósti þeirra löngun eftir frelsi, þrá
að fá að stjórna eftir eigin geðþótta.
Þeir sótjtust ekki eftir að komast
undan lögum, heldur að komast
þangað sem þeir gætu notið lög-
bundins félagsskapar í samræmi við
LÁTIÐ EKKI HUGFALLAST
Þó heilsan sé ekki 1 sem beztu lagi, og
ekki eins góð og hún var áður en áhyggjur
og önnur öfl veiktu þrótt yðar. Við þessu
er til meðal, sem lækna sérfræðingur fann
upp, og veitt hefir þúsundum heilsu. Meðalið
heitir Nuga-Tone, og fæst 1 öllum nýtlzku
lyfjabúðum. Mánaðar skerfur fyrir $1.00,
með fylstu trygglngu. Kaupið flösku 1 dag
og þér munið finna mismunlnn á morgun.
Munið nafnið Nuga-Tone.
ViÖ hægðaleysi notið UGA-SOL —
bezta lyfið, 50c.
sitt eigið eðli, sitt eigið hugarfar.
Að fslendingar hafi snemma metið
að verðugleikum lög og löghlýðni
sýna bezt hinar fornu bókmentir
þjóðarinnar, og hin elztu lagafrum-
vörp landsins. “Með lögum skal
land byggja, með ólöguim eyða,”
mætti setja sem einkunnarorð hins
nýja lýðveldis. Sumt sem í margar
aldir hefir verið mikils virt í menn-
ing og stjórnarfari þjóðanna á að
nokkru leyti rót sína að rekja til
hins forna lýðveldis—íslands. Það
hefir oft verið bent á kviðdóminn
(the jury system) sem eitt dæmi
þess í hvaða skuld þjóðirnar eru við
þetta lýðveldi.
Það sem að landnámsmenn fs-
lands áttu við að stríða, stjórnar-
farslega, var að mörgu leyti ekki ó-
áþekt því, sem að þjóðirnar nú 'hafa
á dagskrá sinni. Að samrýma frelsi
og löghlýðni, að láta einstaklinginn
njóta sem mest frelsis og urn leið
vernda lög og stjórn með undirgefni
og hlýðni, var og er hið stóra og
þýðingarmikla viðfangsefni. Frelsi
einstaklingsins var á landnámstíð
íslands aðal umhugsunarefnið. Lög-
hlýðni var mikils metin, en frelsi var
efst á dagsskrá. Hér er hugsjón,
sem nútíiminn mætti vel veita eftir-
tekt. Vandamál nútimans sýnast að
útheimta að úndirgefni við völd og
stjórn sé hið æðsta boðorð. Nú-
tíminn reynir að vernda frelsi ein-
staklingsins en við höfum lært og
efum að læra að það er alt annað
að vernda þetta frelsi undri kring-
umstæðunum, setrn í dag ríkja eða
semvríktu fyrir tiu öldum siðan. Nú-
tíminn heimtar að einstaklingurinn
viki fyrir þörfum og kröfum heild-
arinnar sem svo á að verða stoð og
stytta einstaklings í baráttunni gegn
ofbeldi og kúgun. En agi laganna
vill oft verða svipa í hendi 'harð-
stjórans, eins og þýzkaland, ítalía,
Rússland og Japan, undir núverándi
stjórn bezt sýna. Þessi harðstjórn
laganna er lítt ákjósanlegri en ó-
stjórn lögleysisins.
Saga íslands fyr og nú, sýnir að
taumlaust frelsi undir aga laganna
getur snúist í drifafl menningar og
lýðheilla.
Á tveimur mannsöldrum tókst
'þessari nýstofnuðu þjóð, þessu nýja
lýðveldi, að vinna til löghlýðni ram-
eflda ræningja. Vaskir víkingar,
þaulæfðir bardagaseggir, lögðu hér
grundvöll ríkis og menningar, sem
enn þann dag í dag stendur á forn-
um merg. Bardaginn, stríðið, hólim-
gangan, hryðjuverkin, höfðu verið
þeim nautn og ánægja, þeirra líf og
sál. Þessir merkilegu menn, þessir
Óðin-háðu höfðingjar, þessir goð-
bornu berserkir, stofnuðu reglu-
bundið ríki sem fyrir aðeins fáum
árum hélt sitt þúsund ára afmæli og
naut við það tækifæri samúðar og
samvinnu hins mentaða heims.
Fjögur hundruð árum eftir stofn-
un Alþingis lagði ísland meir en
hundrað-faldan skerf, að hlutfalli,
til menta og menningar Norður-
Evrópu, sagði eitt Amerískt dag-
blað nýlega.
Það á nú vel við þetta tækifæri að
piinnast sögunnar, sögu löngu lið-
inna alda. Við vitum að ísland á
sína “gullöld,” en við vitum minna
hvað liggur framundan. Verður
framtíðin í samræmi við fortíðina?
Líklegast ekki. Lög breytiþróunar-
innar bæði á stigi stjórnarfars og
efnahags hafa sinn gang á íslandi
eins og annarsstaðar. Baráttan fyr-
ir lífs-viðurværi verður að líkind-
um meira brennandi spursmál en
viðhald stjórnarfarslegra hugtaka.
Öll stjórn er eiginlega bara meðal til
framleiðslu æskilegra hluta — ef
svo það sem sókst er eftir er heill
og hamingja heildarinnar, þá má
vona hið bezta i þeirri trú að í allri
framsóknarbaráttu þjóðanna verði
hið góða ofan á. Þegar við erum að
hugsa um fslands liðnu tíð og heið-
ur megum við ekki gleyma þess
framtíð og hvað muni liggja fyrir
höndum. Það er aðeins Brahma-
trúar maðurinn, sem heldur hann
geti vaxið með því að einblína á
naflann á sér.
Hvaða Islands eruim við að minn-
ast? Er það ísland efnaf ræðingsins ?
Er það ísland náttúrufræðingsins?
Er það ísland fornfræðingsins. Er
það fsland kynfræðingsins ? Er það
ísland ættfræðingsins ? Er það fs-
land málfræðingsins ? Er það ís-
land skáldsins ? Er það ísland sög-
unnar? Er það ísland ferðamanns.
ins ? Er það ísland feðranna ?
Nei, alls ekki! Ekki neitt þetta
eitt — kannske þetta alt — en sér-
staklega samt erum við að minnast
þess íslands, sem geymt er í, sem
falið er í, sem helgað er hugtakinu
"heim.” Okkur sem erum af ís-
lenzku bergi brotin finst við eiga
andlegt “heimaland” á fslandi. Við
erum búsett 'hér, við skuldum holl-
ustu og gjöldum þegneið i þessu
okkar nýja landi. Ejölda margir af
þeim, sem hér eru samankomnir í
dag eru hér innfæddir, en eiga ís-
lenzkan stofn að baki sér. Sá, sem
þetta minni flytur er innfæddur
Bandaríkjaborgari, hefir aldrei séð
ísland, er ekki fróður í íslenzkum
fræðum, en hann finnur í æðum sín.
um renna íslenzkt blóð ; móðurmálið
er íslenzk tunga, feðraarfurinn, ís-
lenzkt þjóðerni. Hann vonar —
nei, er viss um — að hann á sam-
merkt með flestum þeim, sem líkt
ástatt er fyrir, þegar hann fullviss-
ar þessa áheyrendur sem hér eru,
um það, að við, hinir hér-innfæddu
íslendingar, erum, þrátt fyrir það
að vera í húð og hár kanadiskir eða
amerískir þegnar og borgarar, and-
lega sem líkamlega tengdir íslandi
og islenzku þjóðerni. Hvar sem
hinir rétttrúuðu páfasinnar kunna
að vera staddir á hnettinum snýr
hugurinn til Róm. Hvar sem Mú-
hameðs-maðurinn les bæn sína, snýr
hann sér í áttina til Mecca. Jerú-
salem hyllir hugi miljóna um heim
allan. Eins er það með Fjallkon-
una — hún á í fórum sinum and-
legt afl, sálarlegt segulstál, sem lað.
ar og seyðir íslendinginn hvar sem
hann kann að vera staddur.
Við unnum fslandi af því að saga
þess kennir oss að þar búi þrek og
kraftur, máttur og menning, þol og
þróttur — þjóðin okkar, fólkið okk-
ar! Við unnum Islandi af því að
“saga vor og frægð” er geymd í
skauti gamla Eróns.
Hvað er það sem Islendingurinn
sér við ísland? Hvað er það
sem honum þykir svo vænt um?
Ekki er það grjótið, melarnir,
heiðarnar. Ekki er það Heklu-gos
eða hamra-klungur. Það eru tij
mörg lönd þar sem náttúran er eins
fögur og á íslandi, og jafnvel miklu
fegurri; en saimt er það eitthvað
sem dregur Islendinginn að brjósti
Ejallkonunnar. “Hvað er það?”
spyrjum við. Er það ekki ást
barnsins til móðurinnar, er það ekki
það, að barninu finst að bezt sé
heima? Er það ekki að móður-
skautið er ávalt kærast?
Við elskum ísland, ekki aðeins
fyrir þess kosti, þess sögu, þess syni
og þess dætur, heldur líka vegna
þess að það er okkar eigin eign,
vegna þess að við eigum það og það
á okkur — og við tökum undir með
skáldinu og segj uim:
“Heill sé þér, fold, sem Eggert ólst
og ungan í skauti Tómas fólst,
sem rækt að erfðum vér fengum frá,
sem festu’ í brjóstum oss hugsjón þá
að: alfrjáls skal þjóð í alfrjálsu
landi!”
Það er eins og við sjáum landið
okkar rísa úr hafi og okkur langar
til að segja við það:
“Þú hefir litið hrausta drengi
með hjálm og brugðin ftein í mund.
Þú sást hið forna f jalla-vengi
um frægðardagsins morgunstund.
Þú hefir litið dimma daga
og dauðans ógn og þungan harm,
því þú ert eldri sjálf en Saga—-
og Saga’ er fóstruð við þinn barm.”
Okkur Vestur-íslendingum, sem
byggjum þetta nýja land, þar sem
morgunsól sögunnar er aðeins úr
/Egi runnin, þar sem að fortíðin
kveður fátt en framtíðin ein hefir
orðið, finst að “gullöld” Islands
hljóti að vera framundan.
En þegar skyggir á sól vonanna
og framtiðin hylst í formyrkran, þá
hljómar bergmál aldanna i gegnum
allan breytiþróunar berg-klofning,
aít byltinganna fimbulfamb, með :
“Ennþá stendur góð í gildi
gjáin kend við almenning.”
Er ættarkjarna sveita-
tólksins hætta búin?
Eftir Jón Gauta Pétursson.
(Framh.)
Eigi þarf það langra skýringa við,
að skilyrðin fyrir varðveizlu eðlis-
einkennanna í kynstofninum hafa
allmjög breyzt á síðustu imannsöldr.
um: Hin ríkjandi hefð um varúð
gegn blóðblöndun ólíkra ætta eða
mismunandi hefir vikið fyrir full-
komnu frjálsræði manna og kvenna
um makaval. Aukin heilsuvernd
hefir á margvislegan hátt stuðlað til
þess, að táplítil börn að eðlisfari,
sem fyrrum hefði eigi náð þroska-
aldri, geta nú orðið ættmæðúr og
ættfeður framhaldskynstofnsins í
landinu. Þjóðskipulag og atvinnu-
hættir veita því ekki lengur neitt
sjálfskapað aðhald, að blómi kyn-
stofnsins verði, eins og áður var,
öðru fólki fremur langlífur í land-
inu, með miklu niðjatali. Kröfurn-
ar til uppeldis og skyldumenningar
barna hafa vaxið svo, að skynsam-
ari hluti foreldra takmarkar barna-
fjöldann meira en heppilegt er,
kynstofnsins vegna, — auk þess
sem mikill f jöldi úrvalsmanna þjóð.
arinnar, að hæfileikum, giftist seint,
vegna langrar skólagöngu, og eignast
fáa niðja, og ýmsir þeirra enga. All-
ar þessar almennu ástæður, og fleiri
þó, eru til að hnekkja því, að úrval
kynstofnsins hafi yfirhönd um við-
hald hans, svo sem áður var.
Nú mun alment vera litið svo á,
að sú bót sé hér á máli, að bætt skil-
yrði allrar alþýðu til að njóta al-
mennrar mentunar og menningar
muni bæta það upp, þótt niðjum
hinna “svokölluðu “betri stétta”
fækki að tiltölu. Þannig myndi og
geta litið út um stund, — en þó er
það einmitt hér, sem aðalhapttan fyr-
ir viðhaldi eðliskosta alþýðunnar
liggur, í framtiðinni, þvi hinn greið-
ari aðgangur alþýðustéttanna til
hærri menningar, jöfnum höndum
við aðrar, leiðir óumflýjanlega til
þess, að efnismestu kynkvíslir
þeirra stétta leita þangað, sem meiri
er framavon, eyða ef til vill heztu
árum æfi sinnar til náms pg setjast
svo að lífsstarfi, sem a. m. k. í fjór-
urn tilfellum af fimm útilokar, að
blóð þeirra blandist þeirra eigin
stétt á ný. Af þeim sökum geugur
hún jafnt og hægt til rýrðar að eðl-
iskostum. Ásókn hæfasta fólksins
til hærri menningarstarfa i þjóðfé-
laginu, verkar á kynstofninn eins og
sáld, með æ smærri möskvum, af
því að af minna verður að taka, er
stundir líða.
Nú er að vísu rétt að álykta sem
svo, að þessi “sáldún” mannfólks-
ins gæti leitt til ættbóta, eða eins-
konar hreinræktunar þess hæfasta,
sem í kynstofninum býr. Stefndi
það ótvírætt til þjóðarheilla, ef ætt.
bogar úrvalsfólks þjóðarinnar gæti
orðið fjölmennir i landinu. En eins
og þegar hefir verið sagt, þá horfir
alt öðruvisi við um reynslu nútímans
af niðjafjölda, eða kynsæld þess
fólks, sem til mestra heilla horfði,
að fjölguðu mannkyninu, heldur en
fyr reyndist um blóma kynstofns-
ins. Hitt er aftur á móti reynsla
utn öll lönd, nú á tímuim, að þær
stéttir, sem fara rýrnandi að eðlis-
kostum — t. d. af því, að hæfustu
einstaklingar þeirra yfirgefa þær,
jafnóðum og tækifæri gefst, — þær
reynast frjósamari en áður, og því
meir sem kostirnir ganga meir til
rýrðar. Þetta er sá sorglegi sann-
leikur, sem átakanlegast blasir við í
stórborgum heimsins, en lögmál
þetta er þó alstaðar að verki, með
þeim ískyggilegu afleáðingurn, að
hinn miður hæfi hluti kynstofnsins
fær vaxandi meiri hluta, þó hægt
fari fljótt á að líta. Þessi úrkynjun
er að ýmsra dómi hættulegasta átu-
mein hins hvíta kynstofns, og erfið-
ast viðfangs. Sem betur fer er þessu
skamt á veg komið hér, en þó svo,
að sýnt er, að íslenzka þjóðin er
sama lögmáli háð í þessu efni og
aðrar henni skyldar.
Þegar bent hefir verið á, að ald-
arháttur í skoðunum, þjóðskipulagi
og jafnvel löggjöf, hefir ýmist num.
ið burtu eða dregið mjög úr áhrif-
um þeirra ytri skilyrða, sem reynsla
undanfarinna alda hefir sýnt, að
mestu megnuðu um tryggilegt við-
hald og varðveizlu fornra eðlisein-
kenna hjá allri þjóðinni, þá ætti eng-
um að geta dulist, að hér er alvar-
leg hætta á ferð fyrir ættstofninn.
Þó mun þessari hættu vera misskift
þannig, að blóðtaka einnar stéttar
eða landshluta kemur öðrum stéttum
eða landshlutum að nokkru gagni í
bráð. Er næst að taka það efni til
sérstakrar íhugunar.
VI.
Það, sem áður var mælt, um til-
streymi hæfasta fólksins úr alþýðu.
stéttum landsins að meiri menning-
ar- og fremdarstörfum þjóðfélags-
ins, var eigi sagt til að áfellast það
eða telja misráðið, að öllum sé veitt.
ur jafngreiður aðgangur til menn-
ingar og frama, heldur til að vekja
athygli á, að afleiðingar þess ganga
í lið með lögmálum, sem vinna að
misvægi í þjóðlífinu, sem hætta
stafar af. En það misvægi er í því
fólgið, að breyttir atvinnuhættir,
aukin þörf starfsmanna í opinberar
stöður, og aðrar sambærilegar, og
Framh. á 7. bls.