Lögberg - 27.08.1936, Side 6

Lögberg - 27.08.1936, Side 6
6 LíÖGrBERG, FIMTUDAGINN 27. AGÚST 1936 Sir Gordon og Laurie Stewart Við náðum landi heilu og höldnu, og eg var þá orðinn með í'ullu viti, og bað og grát- bændi mennina um að fara aftur og sækja skipstjórann. ‘ ‘ Það er skipst jórinn, sem nú þarf að ná, piltar góðir,” sagði eg — “það var hann, sem frelsaði okkur. Og eg skal gefa ykkur 5 hundruð pund, sem þið skiftið milli ykkar, ef þið getði frelsað hann.” Þeir reru af stað sem hetjur, þeir reru meira en menn gera vanalega, en þegar björg- unarbáturinn kom þangað sem skipið hafði verið, sást engin ögn eftir af því. Tveim stundum síðar stóð alt skipbrots- fólkið kringum blossandi eld í bezta herberg- inu í bezta hótelinu í Grigsby, og eg sagði þeim hvernig skipstjórinn befði fómað sínu lífi til að frelsa mitt. Það kallaði hann liálf- guð, en eg hefði heldur viljað missa mitt líf en að það skyldi eiga sér stað, sem nú var skeð. Þegar dagur rann upp, fór eg af stað til að finna konu hans og segja henni hvernig dauða hans hefði að höndum borið.v Eg fann hana í litlu húsi skamt frá sjónum. Hún var lík því sem hún hafði áður verið, að því undanteknu, að síðustu árin höfðu gert hana föla og magr.a Eg fékk hana til að ganga með mér út í blómagarðinn, og þar sagði eg henni frá öllu. Hvemig sá maður, sem barið liafði konu sína, sem hafði breytt illa við hana og verið henni slæmur, sem hefði gert líf hennar ógæfusamt, hvernig hann dó sem hetja, já, jafnvel meira en það — hann fórn- aði lífi sínu til að frelsa líf óvinar síns, hafði á síðustu stundu æfi sinnar sýnt óviðjafnan- legt eðallyndi. * # # Um leið og eg enda sögu mína, verð eg að síðustu að minnast dálítið á konu mína. Laurie og eg höfum nú verið gift í fimm ár. og okkur hefir ekki fundist þau löng. Við eigum falleg og góð börn, og lifum eins gæfu- ríku lífi og kostur er á í þessum heimi. Laurie telst nú meðal aðalskvenna — lafði Gordon, en í framkomu sinni er hún hin sama og áður — andrík, saklaus og blátt á- fram. Öllum þykir vænt um hana; allir hrósa henni; kvenfólk af æðstu stéttum mannfé- lagsins sækist eftir að kynnast henni og um- gangast hana; fátæka fólkið því sem næst tilbiður hana. Frú Stewart dó tveim árum eftir að við giftumst, en faðir Laurie lifir og er í Egre- mont, hann er sérstaklega lipur til að leika við bömin okkar. Þegar eg tek í bendi Laurie, sé eg tvo trúlofunarhringi á fingri hennar, og mér lík- ar það vel. Eg ætla aldrei aftur að taka þann hring af hendi hennar, sem Eiríkur Hardross gaf henni. Frænka mín, lafði Meretoun, heimsækir okkur oft, og er hin ánægðasta. Við komum stundum til hennar og njótum þar góðra skemtana, og læt eg með þessu sögm minni lokið. ENDIR Konan í lífi hans Eftir Eilert Bjerke. Það var ljóst undir eins í barnaskólanum að Jan Agard átti óvenjulega framtíð fyrir höndum. Hann hafði þrjú ákveðin sérkenni: að vera ærugjarn, stálminnugur og stórlega hug'fevæmu'r. Tveir síðastnlefndu eigjinleik- arnir fara sjaldan saman. Minnugi maður- inn lendir oftast við kennarapúltið eða á heið- arlegum skrifstofustól. En hftgarflugsmað- urinn lendir í listum, skapandi vísindum eða uppgötvunum. Engum félaganna datt í liug að reyna að keppa við Jan um að verða efstur í bekknum. Námið var honum eins og leikur. Og þó höfðu engri þeirra betri tíma afgangs en hann til leikja og íþrótta. Hann lauk mjög góðu stúdentsprófi á einu ári. Það var eins og hann þyrfti ekki nema blaða í kenslubók- unum til þess að þekkja innihaldið og tileinka sér það. Þannig \örtist það að minsta kosti vera þegar hann átt að standa reikningsskap á kunnáttu sinni. En þó undarlegt megi virðast var hann sjö ár að ná embættisprófi í læknisfræði með lofs- einkunn. Þetta var þó af sérstökum ástæð- um. Það var nefnilega á þessum árum sem liann hitti konuna. Snarráðri stúlku, Sylvíu að nafni, kátri og ágengri og ástleitinni, en jafn lausn við mentun eins og samvizku. Mannorð hennar var þegar orðið talsvert snjáð, þegar stud. med. Agard gerðist fórnardýr hennar. Hún átti það mest lokkandi en um leið það ótrygg- lyndasta augnaráð, sem hann mintist að hltfa séð hjá nokkurri lifandi veru. Það lagði hann beinlínis í læðing. Hér hafði hann hitt beina andstæðu sína. Honum fanst það lífs- köllun sín að hnoða einhverri sál inn í þetta fagra en að svo stöddu gjörtóma og ábyrgðar- lausa hulstur. Þegar greindur maður tekur að sér svo vafasamt fyrirtæki, þá táknar þetta það eitt að hann sé bálskotinn og taki ekki neinum skynsamlegum sönsum. Hún var upp með sér yfir því að jafn gáf- aður maður skyldi tilbiðja sig. Hún hafði samvizkulaust vísað ýmsum ungum mönnum á dyr undir eins og henni fór að leiðast þeir. Éinum þeirra — hann var jarðeigandi — hafði orðið svo mikið um, er hann komst að því, að hún hafði dregið hann á tálar, að liann ók skammbyssuna og “gerði það sjálfur,” ins og hún komst að orði. Auðvitað varð henni talsvert um þennan atburð. En í hjarfa sínu var hún upp með sér af honum. Maður í góðum efnum fómar sjaldan lífi sínu fyrir kvenfólk. Honum eru svo ótal margir aðrir vegir færir. Þegar hann gerir það samt, hlýtur konan að vera sérstaklega mikils virði. Stud. med. Agard tafðist þannig tals- vert við að kynnast þessum töfrandi kven- manni. Hún krafðist daglegrar umhyggju. Hann skifti sér milli hennar og námsins, eins og hann gat. Það var ástæðan til að prófinu seinkaði svona. En hún sveik hann í raun og veru ekki á þessu tímabili, hún fór jafnvel að dáðst að sjálfri sér fyrir trygglyndið. Þetta hlaut ^ð vera sönn ást. Þau gengu í hjónaband sama daginn og hann settist að sem læknir í lítilfjörlegu sveithaéraði. Fyrsta árið hafði hún til að vlgja honum á sjúkrahúsið, standa hjá bon- nm í kerrunni eins og góður kunningi. Hann var símalandi, en tók ekki eftir að hún hafði engan áhuga fyrir því, sem hann talaði um — að heilann vantaði blátt áfram í hana. En hún var konan í lífi hans. En henni leiddist sveitalífið meira en hún hafði gott af. Hún var alt af að klifa á því að komast í höfuðstaðinn. 1 fyrstu þorði ’iann ekki að láta þetta undan henni. Maður veit hverju maður sleppir, en ekki......... Fyrst varð hann að.koma fyrir sig fótunum. Hann vann að doktorsritgerð í öllum frí- stundum sínum. Og einn góðan veðurdag gat liann glatt hana með því, að háskólinn hefði viðurkent ritgerðina. Eftir þessa viðurkenningu á gáfum hans gat hún talið hann á, að flytjast í höfuðstað- inn. Hann settist að sem vitjanalæknir í vest- urbænum, nánar tiltekið í Thomas Heftyges- götu. Það reyndist lítið eða ekkert að gera. Ef þau ættu að geta greitt húsaleiguna fyrir 4 lierbergja íbúð urðu þau að taka tvo leigjend- ur. Jan Agard barðist fyrir viðurværinu. Yinnukonu gátu þau ekki haldið og Sylvia varð að sætta sig við að þvo upp sjálf. Svo losnaði prófessorsembætti í læknis-* fræði. Jan heimtaði og fékk að hafa fult næði. Hann sá varla konu sína, vann eins og hamhleypa allan sólarhringinn og svaraði ekki einu sinni í síma. Arangurinn af þessu varð stórmerkilegt rit, sem hann lét fylgja umsókn sinni um pró- fessorsembættið. Háskóladeildin varð hrifin af því. Vegna þekkingar sinnar var hann sjálfkjörinn í embættið. Nú settist Agard prófessor að í liúsi á rólegum stað fyrir utan borgina. Hann vildi stunda vísindi sín óáreittur af hávaða og bíla- ;óti. Hann var í laumi að -sýsla við viðfangs- fni, sem á sínum tíma gæti orðið öllu mann- kyninu til blessunar. En hann hafði ekki tekið konuna með í reikninginn. Hann hafði gifst lífsglöðu fyrirbrigði, sem hugsaði mest um það að njóta skemtana í lífinu. Daglega var húsið fult, af gestum. Árdegis tuttugu sögusmettur í teboði og á kvöldin hersing af húsvinum, sem komu til þess að fá sér grogg ;• rabba. Jan Agard var í örvæntingu. “Fær maður aldrei vinnufrið?” and.varpaði hann. “Blessaður vertu,” sagði frúin, “við getum ekki neitað að taka á móti heimsókn- um vina okkar.” “En ef við færum dálítið sjaldnar í sam- kv;emi?” “Ertu frá þér! Prófessorar verða að hafa mikið um sig heima við.” “Á eg líka að hafa skyldu til að Vanrækja störf mín?” “Þú getur leikið þér að því að ljúka þeim fvrri part dags. Á kvöldin verðum við að taka á móti gestum.” Hann stóð henni ekki á sporði í þessum efnum. Ef hann hefði verið þrekmaður, hefði hann hreinsað til á heimilinu og sagt: Út með >11 sníkjudýr! Eg þarf að vinna! Hnga grogg-gesti í kvöld. Og engar heimanferðir í samkvæmi hjá Pétri og Páli! Jan Agard var of veikgeðja til þess að taka upp slíkar reglur. Hann sætti sig við alt, scim konan ákvað. Hann varð að fórna vinnu sinni þegar heimilið fyltist af landeyðum. Hann var hamslaus af gremju í einrúmi, en hafði aldrei þrek til að reka hyskið á dyr. Jan Agard vanrækti störf sín í sífellu. Hann var fæddur vísindamaður en lenti undir fargi sérgóðrar og áhugalausrar konu sinnar. Það var teboð hjá frú Sylviu. “Maðurinn minn er hræðilegur harð- stjóri, ” sagði hún. “A eg að segja ykkur að í gær stakk eg upp á því við hann að kaupa skemtibústað við Rivierann fyrir tækifæris- verð. Hverju haldið þið að hann hafi svar- að? Fyrst verð eg að borga skuldir mínar frá stúdentsárunum og þær eru 10,000 krónur. —Hvað finst ykkur? — Svo verð eg að borga húsaleigu, ljós og hita, síma og gas og þvott og alt til beimilisþarfa og skólagjald fyrir drenginn. Og svo kemur það, sem við eyðum í skemtanir: leikhús, bíó, veitingahús og sam- kvæmi. — Hann fór ekki einu .sinni hjá sér þegar hann sagði að við eyddum 500 krónum á mánuði í skemtanir. Og þessu á maður að súpa seyðið af. Mér finst þetta skammar- legur rógur. Við leggjum alt á okkur fyrir manninn og svo nefnir hann svona reikinga! ’ ’ Og allur kennafansinn komst í uppnám við þetta útsýni yfir hjónabandið. “ Já, þetta er óttalegt,” sagði ein. “Svona eru karl- mennimir. ” ‘ ‘ Maðurinn minn vinnur nærri alt af eft- irvinnu og kemur sjaldan heim á réttum háttatíma,” vitnaði önnur. ‘ ‘ Og minn er alt af að fara á ráðstefnur til útlanda,” sagði sú þriðja. “Stundum er hann lieilan mánuð að heiman í einu. Hvað finst ykkur um aðra eins hundameðferð?” “En minn,” sagði Sylvia þrútin af fyrir- litning-u, “hefir til að fara inn í leyniklefann sinn og loka sig þar inni og vinna nótt eftir nótt, þó að hann viti að hann eigi ástríka konu.” Sylvia lét hávaðann frá gestaboðinu glymja í öllu húsinu. Sjálf var hún gjör- sneydd því að hafa nokkurt sálarlíf. Hún gat framreitt góðan mat og góðan drykk eins og hver vildi hafa. En ,sá sem hafði verið með henni eina kvöldstund hlaut að segja: Þetta er Sahara allrar greindar. — Og þó var önnur tilfinning í einskonar samlífi með henni. Ást- fýsni en enginn vottur gagnkvæmrar sam- hygðar. Hvernig gat nokkur samhygð orðið bar sem hvorki var skift á orðum né hugsun? Jan Agard hafði séð fram á harmsögu sína án þess að hafa orð á því. Hann hafði líka skilið, að aðrir sáu hvemig komið var. En hvenær sem tækifæri gafst gerði liann sér far um, að sýna fram á kosti konu sinnar. “Er hún ekki falleg?” gat hann sagt, þegar hann var að spila við kunningjana. — “Jú, víst er hún það,” svaraði máske einhver kunninginn, “þrjá tígla!” Agard pi'ófessor tókst að gera ágætt blóðvatn gegn liðagigt. En hann fann aldrei blóðvatn gegn konunni sinni. Hún var sífelt eins og pest, sem eitraði líf hans. Á hver jum degi dró hún úr starfsþreki hans sem vísinda- manns. Hann gat verið að brjóta heilann um læknisfræðisgátur, þegar hún hafði til að segja: “Þú ert svo subbulegur í kvöld. Farðu nn og rakaðu þig.” “Truflaðu mig ekki, ” muldraði hann. ‘ ‘ Eg er að hugsa um flókna gátu. ’ ’ “Það bannar þér enginn að hugsa meðan þú ert að raka þig. En eg vil ógjarnan að þú lítil ekki út eins og manneskja. Þú ert ekki svo gamall enn, að þú hafir ástæðu til að verða eins og hérvilla. Hér geta komið gestir, hvenær sem verkast vill. Og þú getur ekki sýnt þig eins og þú ert. ’ ’ Hann andvarpaði og ýtti frá sér handrit- unum sínum, hughrifin vora horfin og komu ekki aftur þann daginn. En þegar hann .sköminu síðar horfði á sápufreyðandi andlit sitt í speglinum, gat hann ekki að sér gert að segja í einlægni við sjálfan sig: “25% vísindamaður, 75% konuþræll.” t sama bili hringdi grogg-gestur á dyrn- ar. Svo að frúin gat hrósað sigri: “Hvað sagði eg ekki?” Svona gekk það árið út og árið inn. Hin- ar miklu gáfur Jan Agard voru eins og ógróin jörð. Það var ekki nokkur neisti í fyrirlestr- um hans á háskólanum. Stúdentarnir komust að þeirri niðurstöðu, að þeim notaðist tím- inn betur ef þeir sætu yfir bókum sínum en sæktu fyrirlestrana. Því að fyrirlestrar hans voru úr hófi fram leiðinlegir. Það kom fyrir að ekki hlustaði nema einn áheyrandi á hann, en hann var líka tryggur gestur — fórnfús og meðlíðandi. Það var ógerningur fyrir pró- fessorinn að halda fyrirlestur fyrir gjörtóm- um sal —svo mun þessum eina manni líklega hafa fundist. En svo lagðist prófessorsfrúin á sóttar- sæng. Það var eitthvað að lungunum. Agard fékk sérfræðinga til að vitja hennar og sagði: Eg stunda aldrei mína nánustu. Það verða aðrir að gera! Frú Agard lá á spítalanum. Hann kom daglega til hennar. Það bráði af henni stundum og þá óð á henni um ýms hjónabönd í borginni. Og smám saman urðu sögur liennar enn ótrúlegri. Þegar hún var að dauða komin var varla það hjónaband til í bænum, sem ekki var að fara í hundana. Agard fanst sem konan sín mundi taka and- vörpin, um leið og síðasta hjónabandið leyst- ist upp. Það hófst nýtt líf hjá Jan Agard. Alt í einu hafði hann eignast dýrmætar gjafir; hús, sem hann bjó einn í, gáfurnar og frelsi eins og hann vildi. Eigi að síður var eins og athafnafýsn hans væri lömuð. Að vísu hélt hann grogg-gestunum í fjarlægð og tók ekki ’ >átt í samkvæmislífinu. En hvernig stóð á, að hann hafði varla framkvæmd í sér til nokkurs hlutar? Hversvegna kom ekki gamla greind- in upp í honum og gaf honum efnivið í ný sköpunarvlerk ? ÍHann vann dagjlega vijmu sína en heldur ekki meira. Enginn varð nokkurntíma var við frumlega hugsun frá honum. Hann skrifaði með miklum erfiðis- munum nokkrar greinar fyrir Læknablaðið, en þær voru nánast blekiðnaður, sem ekkert gagn var í. Það var komið með konulík inn á skurð- lækningadeild Agards prófessors á háskólan- um. Meðan prófessorinn var að kryfja líkið varð hann alt í einu svo ákaflega mælskur: “Þessi kona lnefir verið ákaflega óham- ingjusöm, ’ ’ sagði hann. ‘ ‘ Hún hefir með öðr- um orðum haft sál, og það er fyrsta skilyrðið fyrir heiðarlegu tilfinningalífi. Takið þið eftir andlitsdráttunum hennar! Það ljómar af þeim góðlyndi og gáfhr. Hve undursam- lega mikil hefir hún ekki verið á þeirri stundu sem hún var að skilja við. Sjáið þið livað hún likist “stúlkunni frá Signu.” Það er sjaldgæft að fá sjálfsmorðingja, sem líta svona út, stúdentar góðir. ’ ’ “En er það ekki vanmáttarkend þegar konur ganga út í dauðann nú á okkar tímum, vegna þess að þær eiga að fæða bam?” sagði einn stúdentanna gáskafullur. Agard prófessor horfði hvast á stúdent- inn um stund: “ Jú, vitanlega. Fræðilega ætti hver ein- staklingur að geta hafið sig yfir alla hleypi- dóma. Og þessi kona hefir hvað líkams- hreysti snertir haft meiri rétt til að lifa en f lestár aðrar. En hún var viðkvæm sál. Hún stóðst sennilega ekki dóm sögusmettanna. ” “Má eg leyfa mér að játa fyrirlitningu mína á slíkum k\mifum,” svaraði stúdentinn aftur. “Má eg leyfa mér að játa undrun mína yfir fullkominni vanþekkingu yðar á bæði konueðlinu og lífinu yfirleitt,” svaraði pró- fessorinn raunalega. Hann var opinskár að eðlisfari. Og hann gat verið ákafur þegar bitur reynslan var annars vegar. Öllum hlaut að geðjast vel að lionum í framkomu og umgengni. Máske var hann, þegar öllu var á botninn hvolft,, ágæt- ur uppeldisfræðingur — að minsta kosti hafði hann farið batnandi eftir að hann misti konuna. En eitt hlutu allir að verða sammálavum. Sköpunarsnilli hans var fyrir löngu dauð. TConan í lífi hans hafði séð fyrir því. —Fálkinn. FRA SANDGERÐT Sandgerði i. ágúst. Frá Sandgerði byrjaði vélbáturinn Laxfoss rek. netaveiði í fyrradag, en þar hefir reknetaveiði verið afarlítil undanfarið, aðeins vélbáturinn Gylfi hefir stundað reknetaveiði þar og aflað 240 tunnur. Síldin er fryst í frystihúsi Haraldar Böðvarssonar & Co. og reykt í reykhúsi Stefáns Franklíns. En það tók nýlega til starfa í Sandgerði. Verður þar aðallega reykt síld og ýmsar tegundir af fiski. Stefán Frank. lín, sem verið hefir verkstjóri hjá Haraldi Böðvars- syni & Co. undanfarin ár, er eigandi húss þessa á- samt fleirum. Stefán hefir dvalið í Skotlandi og kynt sér reykingaaðferðir Skota. Reykhúsið er 6xio metrar að flatarmáli, en hæð reykklefanna er 12 metrar. í húsinu eru 4 reykklefar og rúmar hver um sig 1500 kg. af sild, er því hægt að koma fyrir i einu til reykingar 6000 kg. síldar. Áfast við reyk. húsið er vinnuskáli, 2 hæðir, Á neðri hæð hússins er síldin undirbúin til reykingar, en á efri hæð er hún látin í twnbúðir. Hugmynd þeirra félaga er að reykja bæði til útflutnings og innanlandssölu, og er síldin þegar komin til sölu í verzlanir í Reykjavík og fylgir henni leiðarvísir til matreiðslu. Reynslu- sending til útlanda verður send innan skamms. Telj? allir þeir, sem reynt hafa reyktu síldina hana mjög 1 j úf f enga.—V ísir.

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.