Lögberg - 22.10.1936, Blaðsíða 1

49. ARGANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 22. OKTÓBER 1936.
NÚMER 43
Frá Innisfail
(3. október ,1936)
Herra ritstjóri Lögbergs:—
Hér meÖ sendi eg þér -hitt og
þetta, þar e8 fréttir eru eftir dúk og
disk um veÖráttu hins heitasta suni-
ars, er viÖ landar höfum lifað hér í
Alberta-nýlendunni nær 50 ár. Þó
varð heyfengur vel í meðallagi og
matjurtagarðar, og er pressað hey
nú selt á 10 dollara tonnið, af rækt.
uðu landi. Hveitiuppskeran hér um
slóðir 16 til 27 bushel af ekru og
kornhlöðuprís 70 til 75 cent, en rtú
nær 80 cent; hér er cnest “garnet”
hveiti. Barley er 40C, hafrar 30 til
35 cent bushelið. Gripa og kinda-
verð 2 til 5 cent pundið; svín 6 til 8
cent pundið á fæti.. Smjörfita 22
til 24 cent pundið; en alifuglar i
engu verði. «
Sífeldar rigningar hafa verið
síðan um miðjan ágúst og tafir með
kornskurð og þresking, en jörð græn
sem í vormánaðar gróanda. Fyrstu
næturfrost þrjá síðustu daga- sept-
ember; síðan þurviðri og flestar
þreskivélar komnar í naust. Engir
landar hér á sjúkrahúsum mér vitan.
lega, og má heita vellíðan fólks og
fénaðar. Red Deer héraðið er af-
farasælasta pláss í Albertafylkinu.
Síðastliðið sumar andaðist hér að-
eins einn maður, Jón Böðvarsson, 3.
júní 1936 — 69 ára; ólst hann upp
að Geithól i Hrútafirði, en 18 ára
fluttist hann vestur í Haukadal í
Dalasýslu; 1894 gekk hann að eiga
ungfrú Höllu Arngrímsdóttur
Magnússonar hreppstjóra á Núpi, er
sú ætt talin til Daða i Snóksdal og
Arngríms hins iærða. Síðustu árin
heima voru þau hjón hjá þeim heið.
urshjónum Ólöfu og Árna á Jörfa,
og þótt Jón heitinn væri hinn mesti
verkmaður til lands og sjávar, réri
margar vertíðir á teinæring á Stafns
nesi í Höfnum syðra, aflaði hann
ekki nauðsynjar til framfærslu
barnahóp og konu sinni. Gerði þá
hreppsnefnd Haukdæla þá ráðstöfun
að senda Jón heitinn með surnt af
börnunum á sinn fæðingarhrepp til
Hrútafjarðar i Húnavatnssýslu. En
móðir hans sem ól hann einstæðing-
ur, var þá búsett hér, skrifaði kona
mín Sigurást Daðadóttur (Halla og
hún eru bræðradætur) Árna óðals-
bónda á Jörfa fyrir hönd móður
Jóns, og með tilstyrk þeirra Törfa-
hjóna komu þau hingað í bygðina
1905. Varð Jón þá strax að leita
sér atvinnu og þótti hinn eftirsókn-
arverðasti kaupamaður, trúr og
dyggur; tók hann sér heyland til á-
búðar; voru þá landar hér búnir að
fá honum laglegan bústofn tneð
hjálp stjúpa hans og móður, með
hestum, sauðfé og gripum. Það land
er nú í eyði, en synir hans og dætur
búsett á hveiti. og griparæktarlönd-
um í nágrenni við föðurleifð sína.
Tengdasynir hans tveir, ungir rnenn,
þreskjarar, og Steinþór sonur hans;
öll vel efnum búin og eiga glæsilega
framtíð, ef alt gengur vel. Þessar
fáu drætti rita eg vinum Höllu og
Jóns heitins, er lesa kynnu Lögherg,
i Haukadal; þá sjá þeir hversu mikið
lán það var þeim hjónum að flytja
til Ameríku. Jón heitinn eftirskilur
stjúpa sinn og móður, 91 árs, á veg-
um dóttur þeirra í Calgary, og aðra
hálfsystur sterkrika hér í hygðinni,
eftirlifandi konu sína, Höllu, bú-
stýru hjá Steinþóri syni síntim.
Fyrirfarandi ár hefir þar oft verið
mannmargt á sunnudöguna; í þeirn
laufgræna lundi leikur hin yngri
kynslóð knattspyrnuleiki, og mætti
því vel heita á “Leikskálum”; og þó
vinið glói þar ekki í glösunum, leys-
ir Halla mín alla út með sinu ís-
lenzka, ilmandi kaffi og kryddmeti
að forislenzkum stð. Eftirlifandi
börn þeirra Jóns og Höllu eru hér
talin eftir aldri:
Arngrímur, giftur hérlendri
WALTER J. LINDAL, K.C.
Á ársfundi Manitoba Liberal As.
sociation, sem haldinn var í Portage
la Prairie þann 16. þ. m., var Walter
J. Lindal, K.C., kosinn forseti þess
félagsskapar fyrir næsta starfsár.
kenslukonu, á tvö börn; Margrét
(Mrs. Orla Neilsen) á tvö börn;
Ólöf (Mrs. Varne Perry) olíubrunn
borara í Turner Valley; Steinþór
Hermann, ógiftur, býr stórbúi; Jó-
hann Theodór, verkamaður hjá
Arngrími bróður sínum; Elín Jóna
Jakobína (Mrs. Steve Rughley, á
eitt barn; ungfrú Kristjana Steþh-
ania búðar og póst dama í Marker-
ville;, Valdimar, verkamaður hjá
Steinþóri bróður sínum; Ernil Daði,
báðir ógiftir heima.
Þessa æfisögu bið eg ritstjóra
Lögbergs að flytja lesendum blaðs-
ins heim til Haukadals í Dalasýslu
og annara.
Með vinsemd og virðingu,
J. Bjömsson.
Frú SoffíaG. Johnson
(Kveðja frá fósturdóttur hennar)
Eg veit það, móðir, ekki þarf að
gráta,
þó andi þinn sé horfinn sjónum mér;
til endurgjalds mér leyfðu þó að láta
þá litlu fórn, að tárast yfir þér.
Eg segi: móðir! móður betri varstu,
sem mállaust barn mig tókstu þér i
skaut,
og varkárt mig á blíðum örntum
barstu
og bægðir frá mér allri sorg og
þraut.
Þitt bros ntig gladdi, er byrjaði eg
að hjala,
þú barst mig, studdir fyrstu lifs-
spor mín.
Eg heyrði á þig, er hóf eg fyrst að
tala,
og hvergi lærði eg betra' en orðin
þín.
Þú göfugt eitt og gott mér vildir
kenna:
þitt grandvart líf, að styðja vanaðan,
og láta hjartað heitt og stöðugt
brenna
af hreinni elsku á Guð og náungann.
Og þó að árin áfram lengra rynni
og aðrar nýjar myndir fylgdu þeim,
og alt að hinstu æfinstundu þinni,
eg átti’ í þér það bezta’ í þessum
heim.
Sá lengsti dagur loks þó enda tekur,
en líf ]>itt eftir helgar minjar her;
þitt dæmi öðrum vísbendingu vekur,
að vert sé það, að breytá eftir þér.
Nú byrjar þú, sem barn við Guð að
hjala,
ntuberi Drottinn þig á örmnm sér,
nú kenni hann þér heilög orð að
tala;
sé honuni lof! — en friður sé nteð
þér!
Brúðkaup í Blaine
Kirkjugiftingar hafa fallið mjög
úr móð í seinni tíð og mun það auð.
vitað standa í sambandi við frá-
hvarf fólksins. Þó fer sú hátíðlega
athöfn hvergi betur fram, enda
aldrei meiri ástæða að biðja um
blessun Guðs en þegar hjörtun vigj-
ast til æfistamstarfs í því að
byggja heimilið.
Það munu vera um 22 ár síðan
lúterska íslenzka kirkjan var reist i
Blaine. Á öllum þessum árum hafa
aðeins tvenn hjón verið þar vígð.
Fyrsta giftingin var et Mrs. Matt-
hildur Sveinsson gekk að eiga þá-
verandi prest safnaðarins, H. E.
Johnson árið 1926.
Svo liðu mörg ár þangað til að
ung og efnileg mær kom alla leiðina
austan frá Winnipeg, til að giftast
unnusta sínum, í gömlu kirkjunni.
Þessi unga kona heitir Ólöf, og er
dóttir Jakobs Vopnfjörðs og Dag-
bjartar konu hans. Eiga þau hjón
heimili rétt fyrir norðan línuna, svo
sem Vi mílu frá Blaine. Brúðgum-
inn er af þýzkenskum ættum, Abra-
ham Benny Salters að nafni. Hefir
hann verið við vinnu í Bellingham-
borg urn nokkurra mánaða skeið, en
kom þangað frá Winnipeg. Hann
er mjög viðfeldinn maður og er það
bæði von mín og hyggja að þessum
ungu hjónum muni vel farnast.
Séra V.*J. Eylands framkvæmdi
alhöfnina, og sagði einhver að prest.
urinn hefði gleynit handbókinni
heima, en það kom honum ekki að
sök, og er mér nær að halda að at-
höfnin hafi orðið innilegri og per-
sónulegri fyrir bragðið.
Eftir hjónavígsluna var sezt að
veitingum í samkomuhúsi kvenfé-
lagsins. Foreldrar brúðarinnar buðu
um 70 manns þar til veizíu, en Mrs.
II. E. Johnson með aðstoð systur
sinnar Mrs. Charles Wells og Mrs.
Sarah Dickenson gengu um beina.
Undir borðum skemtu þeir með
ræðum séra V. J. Eylands, A. E.
Kristjánsson, Andrew Danielsson,
foreldrar brúðarinnar og undirritað.
ur.
Á milli ræðanna skemtu fjórir
ungir rnenn með söng, nefnilega þeir
Breiðfjörðs bræðurnir þrír, Elías,
John og Trausti ásamt frænda þeirra
Ilerði Vopnfjörð, bróður brúðar.
innar, en Miss Reoh Bedell lék á
hljóðfærið.
Má þess vel geta í þessu sambandi
að börn þeirra Breiðfjörðs hjón-
anna, Ágústs og Margrétar, hafa
tíðum skemt okkur með söng. Elías
er aðal tenor sólóisti þessa bæjar, en
John syngur við niessur í einn
stærstu kirkjunni í Bellingham.
Hörður frændi þeirra — þær Mrs.
Vopnfjörð og Mrs. Breiðfjörð eru
systur — er góður viðbætir í flokk-
inn.
Þau Salters hjónin tóku sér bráða.
birgðar bústað nálægt Blaine, en
eftir að njóta haustblíðunnar hér, á
hveitibrauðsdögunum, munu þau
trauðla hverfa austur yfir fjöllin.
E. II. Johnson.
Or borg og bygð
Mr. Sigfús S. Bergmann kom til
borgarinnar á þriðjudagsmorguninn
vestan frá Wynyard, Sask.
Hinn 15. okt. s.l. voru gefin sam_
an í hjónaband Mrs. Björg Good-
man, til heimilis í Glenboro, Man. og
Bergsteinn B. Mýrdal einnig frá
Glenboro, Manitoba. Giftingin fór
fram að heimili sóknarprestsins, sem
framkvæmdi hjónavígsluna. Fram.
tíðarheimili þeirra verður að Glen-
boro. þar sem brúðguminn hefir
verslun.
Mr. Jón Kjemested frá Winnipeg
Beach kom til borgarinnar snöggva
ferð á þriðjudaginn.
T. W. KILSHAW
Mr. Kilshaw hefir nýverið gert
það heyrinkunnugt, að hann hafi á-
kveðið að keppa um borgartjóra-
stöðuna í Winnipeg við kosningar
þær til borgarráðs, er fram fara í
næstkomandi nóvembermánuði; tjá.
ist hann vera með öllu óháður póli-
tiskum flokksböndum Mr. Kilshaw
er fæddur á Englandi fyrir 49 árum ;
hann fluttist hingað til lands u.m
tvítugsaldur, og nam heimilisréttar-
land í Saskatchewan; tók hann þeg.
ar að gefa sig við þátttöku í sveitar.
málum, og varð brátt forseti í skóla.
ráði. Nokkru seinna flutti hann til
Regina og byrjaði þar verzlun. Nú
hefir hann um alllangt skeið gegnt
umsvifamiklu uppboðshaldara starfi
í Winnipeg.
Emile Walters
Þær fréttir hafa nýlega horist af
Emile Walters listmálara, að liann
hafi í sumar lokið við allmargt
landslagsmálverka frá íslandi, frá
því er hann siðast var hér, og að
ýmsar þeirra verði sýndar í vetur
hér og þar í stórborgum Bandaríkj-
anna. Fyrsta sýningin hófst við
Grace Nicholson’s Galleries, 46
North Los Robles Avenue í borg-
inni Pasadena í California, þann 15.
þ. m., og stendur þar yfir til þess
15 nóvember næstkomandi. Bæði í
Pasadena og ýmsum hinna nærliggj.
andi borga er þó nokkur strjálingur
af Islendingum; ættu þeir ekki að
láta það undir höfuð leggjast að
heimsækja þessa málverkasýningjti
og styrkja með því ræktarsamband
sitt við ísland.
Málverk Emile Walters verða
einnig sýnd í San Diego, San
Crancisco, Portland og Seattle;
verður nánar frá því skýrt seinna,
hvar og hvenær þær fara þar fram.
Áætlað er að sýningin í Seattle
standi yfir frá 7. febrúat til 10.
marz. í Séattleborg er margt Is-
lendinga, og færa þeir sér vafalaust
þessa nýstárlegu sýningu i nyt.
HAUSTGEIGAR
Fölbleik jörð er færð új glæsiskrúða,
fellivindar hrista lknið trjánna.
Lágt nú hnígur laufið fagurprúða,
lægra tala raddir gróðraþránna.
Haustið breiðir nálín napúrt yfir
nægtir jarð;y, sólarbirtan dofnar.
Hér á jörðu ögra öllu er lifir
elli og dauði, blómlif_deyr og sofnar.
Gnötra heimar, geysa hrannir þvlja,
geiga yfir berum foldar vanga,
eins og vilji allar stoðir mylja
undan þvi, sem dirfist hæst að langa.
Menn og skepnur móka í heljar-
viðjum,
merg og beinin kvíðhrollur smýgur,
yfir hvað sem göngum að og iðjum,
ótti og skelfing nornavætta hnígur.
Haustið kallar; hervæddur er vetur,
harðhentur og strangur mjög í
kröfum.
Honum móti hver einn bezt sem
getur
hugans beiti styrku þroskagjöfum.
M. Ingimarson.
Stjörnuhröp
Hvernig á þeim stendur.
Hver er sá, sem ekki hef ir horfl
með aðdáun á stjörnuhröp um heið-
skíra vetrarnótt? En hver veit hvað
stjörnuhröp eru? 1 þessari grein er
gerð tilraun að skýra það. 8.—16.
nóvcmber nœstkomandi er búist við
þvt að sjáist mikil stjörnuhröp, ef
veðrabrigði hindra það ekki.
Alexander Humboldt, ihinn mikli
visindamaður, var staddur á strönd.
inni hjá Cumana í Norðurhluta Suð.
ur-Ameríku i nóvembermánuði árið
l799- I>ar sa hann þá sjón, sem
hann dáðist mest að og gat aldrei
gleymt. Þegar dimdi af nótt varð
alt himinhvolfið að tindrandi ljós-
hafi, líkast þvi sem stórkostlegum
flugeldum -væri -skotið sem tíðast.
Þetta voru óteljandi stjörnuhröp og
blossar af þeim. Það var engu lík-
ara en að allar stjörnur á festingu
himinsins væri að hrapa til jarðar.
íbúarnir þarna sögðu honum þá
sögu, að hina sömu nótt fyrir 33 ár.
um íhefði þeir séð hina sömu sjón,
eða i nóvember 1766. Það var því
viðbúið að hið sama mundi endur-
taka sig að 33 árurn liðnum, eða í
nóvember 1833, og það varð. Enn
kom hið sama fyrir í nóvember 1866,
en 1899 brást þetta, þótt undarlegt
megi virðast.
Vísindamenn hafa lengi brotið heil-
ann um það hvernig á stjörnuhröp-
um muni standa. Margt kom þar til
athugunar, en nú vita' menn með
vissu hvernig á þeim stendur.
í fornöld trúðu menn því á Norð-
urlöndum, að örlaganornirnar
spynnu lifsþráð manna og á enda
hans væri stjarna; þegar hún hrap-
aði, þá væri tnaður dauður. Það var
því þjóðtrú hér á Islandi fram á
vora daga, að «f einhver sá stjýrnu-
hrap mundi ekki líða á löngu áður
en hann heyrði mannslát úr þeirri
átt. 1 ýmsum sveitum, sérstaklega
i Skaftafellssýslu, hefir það og ver.
ið trú manna fram á þennan dag, að
stjörnuhröp boðuðu veðrabrigði.
“Ef stjarna hrapar til norðurs, suð.
urs, austurs, vesturs, þá á hann
bráðum að koma á úr þeirri átt,”
(íslenskir þjóðhættir bls. 144)-
Þetta sýnir eftirtektargáfu íslenzkra
alþýðumanna, því að vísindin hafa
nú sannað að stjörnuhröp og veðra.
brigði fylgjast að.
LTpprunalega héldu menn að þeir
sæi stjörnur hrapa. Þaðan stafar
nafnið stjörnuhrap. Þessi skoðun
hélst fram eftir öldum og jafnvel
fram á vora daga, enda þótt vér vit-
um nú, að flestar stjörnurnar eru
mörgum sinnum stærri heldur en
jörðin, og að jörðin mundi því far-
ast ef stjarna rækist á hana. í forn.
öld voru í hofum í Grikklandi
geymdar og dýrkaðar “stjörnur,
fallnar af himni,” oft og tíðum stór.
ir steinar. Plinius nefnir einn af
þessum heilögu steinum, og segir
að hann sé eins stór og stór vagn.
Þessi steinn féll til jarðar hjá
Aegaspatomol árið 476 fyrir Krists.
burð.
Slíkir steinar eru nú nefndir loft.
steinar (Meteor). Auðvitað var það
hjátrú ein að halda að þeir hefði
áður verið stjörnur á festingu him-
ins. Seinna mistu menn alveg trúna
á það að steinar gæti komið til jarð.
arinnar utan úr ómælisvídd himin-
geimsins. “Hvaðan ætti þeir að
geta komið?” spurðu menn. Árið
1790 barst vísindafélaginu í París
frásögn, staðfest af 300 sjónarvott-
um, um það, að hinn 24. júlí þá um
sumarið hefði fallið steinar úr lofti
frá Juillac í Gascognehéraði. Vís-
indafélagið hafði þá ekki annað til
þess máls að leggja en að það væri
hastarlegt “á þessari menningaröld”
að menn skyldi geta látið sér til hug.
ar koma, að steinar kæmi úr loftinu.
Það hefir lengi loðað við vísinda-
menn að þeir hafa átt bágt með að
trúa þvi, að hið óliklegasta gæti
skeð. En þegar ekki varð hjá því
komist að viðurkenna, að steinar
félli úr loftinu, þá komu þeir frarn
með þá skýringu, að þetta væri
steinar, sem eitthvert eldfjall, lík-
lega Hekla, hefði gosið, þeytt upp í
háaloft og þeir siðan borist þar með
veðri og vindum. Sutnir héldu þvi
frm að steinar þessir væri frá tungl.
inu; þar hefði nýlega orðið eldgos
°g grjótið spýzt alla leið til jarðar!
Smám saman komust menn þó að
raun um það, að steinar komu til
jarðar utan úr himingeimnum, að
grjót væri þar á flugi, og ef það
kæmi of nálægt jörðinni, drægi að-
dráttarafl hennar það til sin. Menn
komust líka að þeirri niðurstöðu, að
ekki væri mikill munur á vígahnött.
um og stjörnuhröpum, eða aðeins
stærðarmunur. Vígahnettirnir eru
aðeins korn, fáein grömm á þyngd,
en loftsteinarnir geta verið stórir og
þungir, máske þúsundir smálesta.
eins og t. d. loftsteinninn, sem féll
niður í Síberíu hérna um árið og
eyðilagði þar skóg á svo stóru svæði
að nema mun flatanmáli Lundúna-
borgar. Hefði þessi steinn því t. d.
fallið niður á miðja Lundúnaborg,
mundi öll borgin hafa fallið í.rúst-
ir á sama augnabliki, og er það
nokkuð stórkostlegra skot heldur en
stærstu sprengikúlur, sem menn
hafa fundið upp.
Þegar steinar þessir eru úti í him-
ingeimnuim, eru þeir kaldir og dimrn.
ir og því ósýnilegir. En þegar þeir
koma inn í gufúhvel jarðar, verða
þeir hvítglóandi af fallhraðanum og
viðnámi loftsins. Stundum verður
fallhraðinn svo mikill og þensla
steinanna við hitann, að þeir springa
og verður þá dásamlega fagurt
gneistaregn á lofti, eins og óteljandi
stjörnur séu að hrapa, eða óteljandi
eldingar þjóti hver um aðra.
Menn verða að gæta þess, að
síeinar þessir eru á flugferð um
hiimingeiminn, fara með alt að því
40 kílómetra hraða á sekúndu að
meðaltali. En þegar aðdráttarafl
jarðarinnar kippir í þá og stöðvar
þá á þessari fleygiferð, verður
hnykkurinn svo mikill að þeir verða
hvítglóandi í einu vetfangi, og þá
fyrst getum vér séð þá. Þessi orku.
breyting í ljós ér í sjálfu sér alveg
hið sama eins og þegar skeifur und-
ir hesti slá gneista úr grjóti.
Loftsteinar þessir hafa máske
verið á ferð og flugi um himinhvelið
um miljónir ára. Nú kippir jörðin
alt í einu í þá, stöðvar þá á flugrás
sinni og dregur þá til sin með ómót.
stæðilegu afli. Og í 100—120 km.
hæð “kviknar” á þeim^jg þeir falla
til jarðar sem glóandi eldhnettir og
springa venjulegast i smáagnir. En
þó eru sum brotin nokkuð stór.
Taktu eitt slíkt brot í hönd þér og
virtu það fyrir þér. Mundi þig þá
ekki grípa einkennileg kend er þú
hugsar um það, að þessi steinn er
ekki "af þessum heimi,” heldur
hefir hann borist til vor einhvers-
staðar utan úr ómælisvíðáttunni og
hefir ef til vill verið þar á flugi um
miljónir ára. Og ef til vill er hann
upprunalega kominn frá annari
stjörnu. Hvaða stjarna er það?
Hvaða sögu hefir þessi boðberi það.
an að bera? Er líf þar eins og hér?
Óteljandi fleiri spurningar, al.
vaktar og hálfvaktar, munu sækja
á þig á meðan þú horfir á steininn
og veltir honum í lófa þér. En svör
færðu ekki, því að steinninn er þög.
ull. Hann á það sammerkt við stein.
ana á vorri jörð. Og hann á fleira
sammerkt við þá, því að hann er
yfirleitt af sama efni ger og þeir.
Hvaðan koma nú þessir loftstein.
ar? Það vitum vér enn eigi með
Framh. á bls. 3